tag:blogger.com,1999:blog-88612478147595803402024-03-05T20:16:14.031-08:00LINGUA LATINADuae faciunt mihi linguam Latinam student. Primo in lingua ortum Anglorum lingua mea tum quia historiam continet nimis Christianity text in Latin. Qui textus vetus Ecclesia scripsit regem. (By scriba de Menezes Valdemir Mota)O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.comBlogger46125tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-68277777596195163292016-07-10T12:36:00.003-07:002016-07-10T12:36:36.721-07:00LATIM - WIKIPÉDIA<h1 class="firstHeading" id="firstHeading" lang="pt" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border-bottom-color: rgb(170, 170, 170); border-bottom-style: solid; border-bottom-width: 1px; font-family: "Linux Libertine", Georgia, Times, serif; font-size: 1.8em; font-weight: normal; line-height: 1.3; margin: 0px 0px 0.25em; overflow: visible; padding: 0px;">
Latim</h1>
<div class="mw-body-content" id="bodyContent" style="color: #252525; font-family: sans-serif; font-size: 0.875em; line-height: 1.6; position: relative; z-index: 0;">
<div id="siteSub" style="display: inline; font-size: 12.88px;">
Origem: Wikipédia, a enciclopédia livre.</div>
<div id="contentSub" style="color: #545454; font-size: 11.76px; line-height: 1.2em; margin: 0px 0px 1.4em 1em; width: auto;">
</div>
<div class="mw-jump" id="jump-to-nav" style="-webkit-user-select: none; height: 0px; margin-bottom: 1.4em; margin-top: -1.4em; overflow: hidden; zoom: 1;">
<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#mw-head" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;"></a><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#p-search" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;"></a></div>
<div class="mw-content-ltr" dir="ltr" id="mw-content-text" lang="pt" style="direction: ltr;">
<table align="center" class="noprint" style="background: rgb(251, 251, 251); border-collapse: collapse; border-color: rgb(170, 170, 170) rgb(170, 170, 170) rgb(170, 170, 170) rgb(244, 196, 48); border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 10px; font-size: 14px; margin: 0px auto; width: 893px;"><tbody>
<tr><td align="center" width="8%"><div style="width: 52px;">
<div class="center" style="width: 52px;">
<div class="floatnone" style="margin-left: auto; margin-right: auto;">
<a class="image" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ficheiro:NoFonti.svg" style="background: none; color: #0b0080; margin-left: auto; margin-right: auto; text-decoration: none;"><img alt="NoFonti.svg" data-file-height="48" data-file-width="48" height="40" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/NoFonti.svg/40px-NoFonti.svg.png" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/NoFonti.svg/60px-NoFonti.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/NoFonti.svg/80px-NoFonti.svg.png 2x" style="border: none; margin-left: auto; margin-right: auto; vertical-align: middle;" width="40" /></a></div>
</div>
</div>
</td><td width="91%">Esta página ou secção <b>cita <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Fontes_confi%C3%A1veis" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Wikipédia:Fontes confiáveis">fontes confiáveis</a> e <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Fontes_independentes" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Wikipédia:Fontes independentes">independentes</a></b>, mas que <b><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Verificabilidade" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Wikipédia:Verificabilidade">não cobrem</a> todo o conteúdo</b> <small>(desde março de 2011).</small>Por favor, <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Latim&action=edit" style="background: none !important; color: #663366; padding: 0px !important; text-decoration: none;">adicione</a></span> mais referências e <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Livro_de_estilo/Cite_as_fontes" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Wikipédia:Livro de estilo/Cite as fontes">insira-as corretamente</a> no texto ou no <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Livro_de_estilo/Refer%C3%AAncias_e_notas_de_rodap%C3%A9" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Wikipédia:Livro de estilo/Referências e notas de rodapé">rodapé</a>. Material sem fontes poderá ser <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Verificabilidade#Pol.C3.ADtica_de_verificabilidade" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Wikipédia:Verificabilidade">removido</a>.<br />—<small><i>Encontre fontes:</i> <span class="plainlinks"><a class="external text" href="http://www.google.com/search?&as_eq=wikipedia&as_epq=Latim" rel="nofollow" style="background: none !important; color: #663366; padding: 0px !important; text-decoration: none;">Google</a> (<a class="external text" href="http://news.google.com/archivesearch?&as_src=-newswire+-wire+-presswire+-PR+-press+-release&as_epq=Latim" rel="nofollow" style="background: none !important; color: #663366; padding: 0px !important; text-decoration: none;">notícias</a>, <a class="external text" href="http://books.google.com/books?&as_brr=0&as_epq=Latim" rel="nofollow" style="background: none !important; color: #663366; padding: 0px !important; text-decoration: none;">livros</a> e <a class="external text" href="http://scholar.google.com/scholar?as_epq=Latim" rel="nofollow" style="background: none !important; color: #663366; padding: 0px !important; text-decoration: none;">acadêmico</a>)</span></small></td><td align="center" width="1%"></td></tr>
</tbody></table>
<table align="right" cellpadding="2" class="infobox_v2" style="background: rgb(244, 244, 244); border: 1px solid rgb(170, 170, 170); clear: right; color: black; float: right; font-size: 12.6px; line-height: 1.1em; margin: 0.75em 0px 0.5em 1em; padding: 2px; width: 295px;"><tbody>
<tr><th colspan="3" style="background-color: lawngreen; font-size: 15.12px; text-align: center; vertical-align: top;">Latim</th></tr>
<tr><td style="padding-left: 0.5em;" valign="top">Falado em:</td><td colspan="2" style="padding-left: 0.5em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Vaticano" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Vaticano">Vaticano</a></td></tr>
<tr><td style="padding-left: 0.5em;" valign="top">Total de falantes:</td><td colspan="2" style="padding-left: 0.5em;">Números desconhecidos</td></tr>
<tr><td style="padding-left: 0.5em;" valign="top"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Fam%C3%ADlia_lingu%C3%ADstica" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Família linguística">Família</a>:</td><td colspan="2" style="padding-left: 0.5em;" valign="top"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADnguas_indo-europeias" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Línguas indo-europeias">Indo-europeia</a><br /> <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADnguas_it%C3%A1licas" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Línguas itálicas">Itálica</a><br /> <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADnguas_latino-faliscas" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Línguas latino-faliscas">Latino-faliscas</a><br /> <b>Latim</b></td></tr>
<tr><td style="padding-left: 0.5em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Escrita" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Escrita">Escrita</a>:</td><td colspan="2" style="padding-left: 0.5em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alfabeto_latino" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Alfabeto latino">Alfabeto latino</a></td></tr>
<tr><th colspan="3" style="background-color: lawngreen; padding-left: 0.5em; text-align: center; vertical-align: top;">Estatuto oficial</th></tr>
<tr><td style="padding-left: 0.5em;" valign="top">Língua oficial de:</td><td colspan="2" style="padding-left: 0.5em;" valign="top"><img alt="" class="thumbborder" data-file-height="500" data-file-width="500" height="20" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Flag_of_the_Vatican_City.svg/20px-Flag_of_the_Vatican_City.svg.png" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Flag_of_the_Vatican_City.svg/30px-Flag_of_the_Vatican_City.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Flag_of_the_Vatican_City.svg/40px-Flag_of_the_Vatican_City.svg.png 2x" style="border: 1px solid rgb(221, 221, 221); vertical-align: middle;" width="20" /> <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Vaticano" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Vaticano">Vaticano</a></td></tr>
<tr><td style="padding-left: 0.5em;" valign="top">Regulado por:</td><td colspan="2" style="padding-left: 0.5em;" valign="top"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Pontif%C3%ADcia_Academia_de_Latinidade" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Pontifícia Academia de Latinidade">Pontifícia Academia de Latinidade</a></td></tr>
<tr><th colspan="3" style="background-color: lawngreen; padding-left: 0.5em; text-align: center; vertical-align: top;">Códigos de língua</th></tr>
<tr><td style="padding-left: 0.5em;" valign="top"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/ISO_639" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="ISO 639">ISO 639</a>-1:</td><td colspan="2" style="padding-left: 0.5em;"><code style="background-color: #f9f9f9; border-radius: 2px; border: 1px solid rgb(221, 221, 221); font-family: monospace, Courier; padding: 1px 4px;">la</code></td></tr>
<tr><td style="padding-left: 0.5em;" valign="top">ISO 639-2:</td><td colspan="2" style="padding-left: 0.5em;"><code style="background-color: #f9f9f9; border-radius: 2px; border: 1px solid rgb(221, 221, 221); font-family: monospace, Courier; padding: 1px 4px;">lat</code></td></tr>
<tr><td style="padding-left: 0.5em;" valign="top">ISO 639-3:</td><td colspan="2" style="padding-left: 0.5em;"><code style="background-color: #f9f9f9; border-radius: 2px; border: 1px solid rgb(221, 221, 221); font-family: monospace, Courier; padding: 1px 4px;"><a class="external text" href="http://www-01.sil.org/iso639-3/documentation.asp?id=lat" rel="nofollow" style="background: linear-gradient(transparent, transparent) right center no-repeat, url("data:image/svg+xml,%3C%3Fxml%20version%3D%221.0%22%20encoding%3D%22UTF-8%22%20standalone%3D%22no%22%3F%3E%3Csvg%20xmlns%3D%22http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2F2000%2Fsvg%22%20width%3D%2212%22%20height%3D%2212%22%3E%3Cpath%20fill%3D%22%23fff%22%20stroke%3D%22%2306c%22%20d%3D%22M1.5%204.518h5.982V10.5H1.5z%22%2F%3E%3Cpath%20d%3D%22M5.765%201H11v5.39L9.427%207.937l-1.31-1.31L5.393%209.35l-2.69-2.688%202.81-2.808L4.2%202.544z%22%20fill%3D%22%2306f%22%2F%3E%3Cpath%20d%3D%22M9.995%202.004l.022%204.885L8.2%205.07%205.32%207.95%204.09%206.723l2.882-2.88-1.85-1.852z%22%20fill%3D%22%23fff%22%2F%3E%3C%2Fsvg%3E"); color: #663366; padding-right: 13px; text-decoration: none;">lat</a></code></td></tr>
<tr><td colspan="3" style="padding: 0px; vertical-align: middle;"><div class="thumb tmulti tright" style="background-color: transparent; border: none; clear: right; float: right; margin: 0.5em 0px 0.8em 1.4em; width: auto;">
<div class="thumbinner" style="background-color: #f9f9f9; border: 1px solid rgb(204, 204, 204); font-size: 11.844px; max-width: 224px; overflow: hidden; padding: 3px; text-align: center; width: 224px;">
<div class="tsingle" style="margin: 1px; max-width: 222px; width: 222px;">
<div class="thumbimage" style="border: 1px solid rgb(204, 204, 204);">
<a class="image" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ficheiro:Iron_Age_Italy-pt.svg" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><img alt="" data-file-height="525" data-file-width="432" height="267" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Iron_Age_Italy-pt.svg/220px-Iron_Age_Italy-pt.svg.png" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Iron_Age_Italy-pt.svg/330px-Iron_Age_Italy-pt.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Iron_Age_Italy-pt.svg/440px-Iron_Age_Italy-pt.svg.png 2x" style="border: none; vertical-align: middle;" width="220" /></a></div>
<div class="thumbcaption" style="border: none; clear: left; font-size: 11.1334px; line-height: 1.4em; padding: 3px; text-align: left;">
Região de origem do Latim (Latin), no centro da Itália.</div>
</div>
<div class="tsingle" style="margin: 1px; max-width: 222px; width: 222px;">
<div class="thumbimage" style="border: 1px solid rgb(204, 204, 204);">
<a class="image" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ficheiro:Roman_Empire_map.svg" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><img alt="" data-file-height="381" data-file-width="557" height="150" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Roman_Empire_map.svg/220px-Roman_Empire_map.svg.png" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Roman_Empire_map.svg/330px-Roman_Empire_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Roman_Empire_map.svg/440px-Roman_Empire_map.svg.png 2x" style="border: none; vertical-align: middle;" width="220" /></a></div>
<div class="thumbcaption" style="border: none; clear: left; font-size: 11.1334px; line-height: 1.4em; padding: 3px; text-align: left;">
Extensão territorial do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Imp%C3%A9rio_Romano" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Império Romano">Império Romano</a> em<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/117" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="117">117</a>. As áreas em verde claro indicam os estados clientes (vassalos) do Império Romano.</div>
</div>
</div>
</div>
</td></tr>
</tbody></table>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
A <b>língua latina</b><sup class="reference" id="cite_ref-1" style="line-height: 1; unicode-bidi: isolate; white-space: nowrap;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#cite_note-1" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;">[1]</a></sup> <sup class="reference" id="cite_ref-2" style="line-height: 1; unicode-bidi: isolate; white-space: nowrap;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#cite_note-2" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;">[2]</a></sup> ou <b>latim</b> é uma antiga <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_indo-europeia" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua indo-europeia">língua indo-europeia</a> do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADnguas_it%C3%A1licas" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Línguas itálicas">ramo itálico</a> originalmente falada no <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%A1cio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Lácio">Lácio</a>, a região do entorno da cidade de <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Roma" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Roma">Roma</a>. Foi amplamente difundida, especialmente na <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Europa_Ocidental" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Europa Ocidental">Europa Ocidental</a>, como a <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_oficial" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua oficial">língua oficial</a> da <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Rep%C3%BAblica_Romana" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="República Romana">República Romana</a>, do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Imp%C3%A9rio_Romano" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Império Romano">Império Romano</a> e, após a conversão deste último ao <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Cristianismo" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Cristianismo">cristianismo</a>, da <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Igreja_Cat%C3%B3lica_Romana" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Igreja Católica Romana">Igreja Católica Romana</a>. Através da Igreja Católica, tornou-se a língua dos acadêmicos e <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Filosofia" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Filosofia">filósofos</a> europeus <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Idade_M%C3%A9dia" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Idade Média">medievais</a>. Por ser uma língua altamente flexiva e sintética, a sua <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Sintaxe" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Sintaxe">sintaxe</a>(ordem das palavras) é, em alguma medida, variável, se comparada com a de idiomas analíticos como o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_portuguesa" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua portuguesa">português</a>, embora em prosa os romanos tendessem a preferir a ordem <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/SOV" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="SOV">SOV</a>. A sintaxe é indicada por uma estrutura de <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Afixo" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Afixo">afixos</a> ligados a temas. O <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alfabeto_latino" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Alfabeto latino">alfabeto latino</a>, derivado dos <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alfabeto_etrusco" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Alfabeto etrusco">alfabetos etrusco</a> e <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alfabeto_grego" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Alfabeto grego">grego</a> (por sua vez, derivados do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alfabeto_fen%C3%ADcio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Alfabeto fenício">alfabeto fenício</a>), continua a ser o mais amplamente usado no mundo.</div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
Embora o latim seja hoje uma <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_morta" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua morta">língua morta</a>, ou seja, uma língua que não mais possui falantes nativos, ele ainda é empregado pela<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Igreja_Cat%C3%B3lica" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Igreja Católica">Igreja Católica</a> para fins rituais e burocráticos. Exerceu enorme influência sobre diversas línguas vivas, ao servir de fonte vocabular para a <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ci%C3%AAncia" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Ciência">ciência</a>, o mundo acadêmico e o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Direito" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Direito">direito</a>. O <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim_vulgar" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Latim vulgar">latim vulgar</a>, nome dado ao latim no seu uso popular inculto, é o ancestral das<a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADnguas_neolatinas" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Línguas neolatinas">línguas neolatinas</a> (<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_italiana" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua italiana">italiano</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_francesa" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua francesa">francês</a>, <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_espanhola" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua espanhola">espanhol</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_portuguesa" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua portuguesa">português</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_romena" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua romena">romeno</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_catal%C3%A3" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua catalã">catalão</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_romanche" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua romanche">romanche</a> e outros idiomas e dialetos regionais da área); muitas palavras adaptadas do latim foram adotadas por outras línguas modernas, como o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_inglesa" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua inglesa">inglês</a>. O fato de haver sido a<i><a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Lingua_franca" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Lingua franca">lingua franca</a></i> do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Mundo_ocidental" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Mundo ocidental">mundo ocidental</a> por mais de mil anos é prova de sua influência.</div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
O latim ainda é a língua oficial da <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Cidade_do_Vaticano" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Cidade do Vaticano">Cidade do Vaticano</a> e do <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Rito_Romano" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Rito Romano">Rito Romano</a> da Igreja Católica. Foi a principal língua litúrgica até o<a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Conc%C3%ADlio_Vaticano_Segundo" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Concílio Vaticano Segundo">Concílio Vaticano Segundo</a> nos <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Anos_1960" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Anos 1960">anos 1960</a>. O <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim_cl%C3%A1ssico" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Latim clássico">latim clássico</a>, a língua literária do final da República e do início do Império Romano, ainda hoje é ensinado em muitas escolas primárias e secundárias, embora seu papel se tenha reduzido desde o início do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_XX" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Século XX">século XX</a>.</div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
</div>
<div class="toc" id="toc" style="background-color: #f9f9f9; border: 1px solid rgb(170, 170, 170); display: table; font-size: 13.3px; padding: 7px; zoom: 1;">
<div id="toctitle" style="direction: ltr; text-align: center;">
<h2 style="background: none; border: none; color: black; display: inline; font-size: 13.3px; line-height: 1.3; margin: 1em 0px 0.25em; overflow: hidden; padding: 0px;">
Índice</h2>
<span class="toctoggle" style="-webkit-user-select: none; font-size: 12.502px;"> [<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#" id="togglelink" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;">esconder</a>] </span></div>
<ul style="list-style-image: none; list-style-type: none; margin: 0.3em 0px; padding: 0px;">
<li class="toclevel-1 tocsection-1" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Hist.C3.B3ria" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">1</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">História</span></a></li>
<li class="toclevel-1 tocsection-2" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Diacronia" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">2</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Diacronia</span></a><ul style="list-style-image: none; list-style-type: none; margin: 0px 0px 0px 2em; padding: 0px;">
<li class="toclevel-2 tocsection-3" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Ortografia" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">2.1</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Ortografia</span></a></li>
<li class="toclevel-2 tocsection-4" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Legado" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">2.2</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Legado</span></a></li>
<li class="toclevel-2 tocsection-5" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Uso_moderno" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">2.3</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Uso moderno</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1 tocsection-6" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Caracter.C3.ADsticas" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">3</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Características</span></a></li>
<li class="toclevel-1 tocsection-7" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Dialetos" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">4</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Dialetos</span></a></li>
<li class="toclevel-1 tocsection-8" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Gram.C3.A1tica" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">5</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Gramática</span></a><ul style="list-style-image: none; list-style-type: none; margin: 0px 0px 0px 2em; padding: 0px;">
<li class="toclevel-2 tocsection-9" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Casos_no_Latim" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">5.1</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Casos no Latim</span></a><ul style="list-style-image: none; list-style-type: none; margin: 0px 0px 0px 2em; padding: 0px;">
<li class="toclevel-3 tocsection-10" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Nominativo" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">5.1.1</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Nominativo</span></a></li>
<li class="toclevel-3 tocsection-11" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Acusativo" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">5.1.2</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Acusativo</span></a></li>
<li class="toclevel-3 tocsection-12" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Genitivo" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">5.1.3</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Genitivo</span></a></li>
<li class="toclevel-3 tocsection-13" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Dativo" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">5.1.4</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Dativo</span></a></li>
<li class="toclevel-3 tocsection-14" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Ablativo" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">5.1.5</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Ablativo</span></a></li>
<li class="toclevel-3 tocsection-15" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Vocativo" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">5.1.6</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Vocativo</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-2 tocsection-16" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Casos_e_Complementos" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">5.2</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Casos e Complementos</span></a><ul style="list-style-image: none; list-style-type: none; margin: 0px 0px 0px 2em; padding: 0px;">
<li class="toclevel-3 tocsection-17" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Sujeitos" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">5.2.1</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Sujeitos</span></a></li>
<li class="toclevel-3 tocsection-18" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Outros_Complementos" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">5.2.2</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Outros Complementos</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-2 tocsection-19" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Conjuga.C3.A7.C3.A3o" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">5.3</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Conjugação</span></a><ul style="list-style-image: none; list-style-type: none; margin: 0px 0px 0px 2em; padding: 0px;">
<li class="toclevel-3 tocsection-20" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Tempo" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">5.3.1</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Tempo</span></a></li>
<li class="toclevel-3 tocsection-21" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Modo" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">5.3.2</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Modo</span></a><ul style="list-style-image: none; list-style-type: none; margin: 0px 0px 0px 2em; padding: 0px;">
<li class="toclevel-4 tocsection-22" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Pessoa" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">5.3.2.1</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Pessoa</span></a></li>
</ul>
</li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-2 tocsection-23" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Numerais" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">5.4</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Numerais</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1 tocsection-24" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Ver_tamb.C3.A9m" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">6</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Ver também</span></a></li>
<li class="toclevel-1" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Refer.C3.AAncias" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">7</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Referências</span></a></li>
<li class="toclevel-1 tocsection-25" style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#Liga.C3.A7.C3.B5es_externas" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><span class="tocnumber" style="display: table-cell; padding-left: 0px; padding-right: 0.5em; text-decoration: inherit;">8</span><span class="toctext" style="display: table-cell; text-decoration: inherit;">Ligações externas</span></a></li>
</ul>
</div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
</div>
<h2 style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border-bottom-color: rgb(170, 170, 170); border-bottom-style: solid; border-bottom-width: 1px; color: black; font-family: "Linux Libertine", Georgia, Times, serif; font-weight: normal; line-height: 1.3; margin: 1em 0px 0.25em; overflow: hidden; padding: 0px;">
<span class="mw-headline" id="Hist.C3.B3ria">História</span><span class="mw-editsection" style="-webkit-user-select: none; display: inline-block; font-family: sans-serif; font-size: x-small; line-height: 1em; margin-left: 1em; unicode-bidi: isolate; vertical-align: baseline; white-space: nowrap;"><span class="mw-editsection-bracket" style="color: #555555; margin-right: 0.25em;">[</span><a class="mw-editsection-visualeditor" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Latim&veaction=edit&vesection=1" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Editar secção: História">editar</a><span class="mw-editsection-divider" style="color: #555555;"> | </span><a href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Latim&action=edit&section=1" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Editar secção: História">editar código-fonte</a><span class="mw-editsection-bracket" style="color: #555555; margin-left: 0.25em;">]</span></span></h2>
<div class="thumb tright" style="border: none; clear: right; float: right; margin: 0.5em 0px 0.8em 1.4em; width: auto;">
<div class="thumbinner" style="background-color: #f9f9f9; border: 1px solid rgb(204, 204, 204); font-size: 13.16px; overflow: hidden; padding: 3px; text-align: center; width: 222px;">
<a class="image" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ficheiro:Duenos_inscription.jpg" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><img alt="" class="thumbimage" data-file-height="476" data-file-width="460" height="228" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Duenos_inscription.jpg/220px-Duenos_inscription.jpg" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Duenos_inscription.jpg/330px-Duenos_inscription.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Duenos_inscription.jpg/440px-Duenos_inscription.jpg 2x" style="border: 1px solid rgb(204, 204, 204); vertical-align: middle;" width="220" /></a><div class="thumbcaption" style="border: none; font-size: 12.3704px; line-height: 1.4em; padding: 3px; text-align: left;">
<div class="magnify" style="float: right; margin-left: 3px; margin-right: 0px;">
<a class="internal" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ficheiro:Duenos_inscription.jpg" style="-webkit-user-select: none; background: linear-gradient(transparent, transparent), url("data:image/svg+xml,%3C%3Fxml%20version%3D%221.0%22%20encoding%3D%22UTF-8%22%20standalone%3D%22no%22%3F%3E%0A%3Csvg%20xmlns%3D%22http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2F2000%2Fsvg%22%20viewBox%3D%220%200%2011%2015%22%20width%3D%2215%22%20height%3D%2211%22%3E%0A%20%20%20%20%3Cg%20id%3D%22magnify-clip%22%20fill%3D%22%23fff%22%20stroke%3D%22%23000%22%3E%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%3Cpath%20id%3D%22bigbox%22%20d%3D%22M1.509%201.865h10.99v7.919h-10.99z%22%2F%3E%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%3Cpath%20id%3D%22smallbox%22%20d%3D%22M-1.499%206.868h5.943v4.904h-5.943z%22%2F%3E%0A%20%20%20%20%3C%2Fg%3E%0A%3C%2Fsvg%3E%0A"); color: #0b0080; display: block; height: 11px; overflow: hidden; text-decoration: none; text-indent: 15px; white-space: nowrap; width: 15px;" title="Ampliar"></a></div>
A <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Inscri%C3%A7%C3%A3o_Duenos" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Inscrição Duenos">inscrição Duenos</a>, do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_VI_a.C." style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Século VI a.C.">século VI a.C.</a>, é um dos textos mais remotos em latim antigo, provavelmente da tribo dos <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latinos" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Latinos">latinos</a></div>
</div>
</div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
O latim integra as <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADnguas_it%C3%A1licas" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Línguas itálicas">línguas itálicas</a> e seu <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alfabeto" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Alfabeto">alfabeto</a> baseia-se no alfabeto itálico antigo, derivado do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alfabeto_grego" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Alfabeto grego">alfabeto grego</a>. No <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_IX_a.C." style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Século IX a.C.">século IX a.C.</a> ou <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_VIII_a.C." style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Século VIII a.C.">VIII a.C.</a>, o latim foi trazido para a <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Pen%C3%ADnsula_It%C3%A1lica" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Península Itálica">península Itálica</a> pelos migrantes <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latinos" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Latinos">latinos</a>, que se fixaram numa região que recebeu o nome de <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%A1cio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Lácio">Lácio</a>, em torno do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Rio_Tibre" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Rio Tibre">rio Tibre</a>, onde a <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Roma_Antiga" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Roma Antiga">civilização romana</a> viria a desenvolver-se. Naqueles primeiros anos, o latim sofreu a influência da <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_etrusca" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua etrusca">língua etrusca</a>, proveniente do norte da <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Pen%C3%ADnsula_It%C3%A1lica" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Península Itálica">Itália</a> e que não era <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADnguas_indo-europeias" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Línguas indo-europeias">indo-europeia</a>.</div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
A importância do latim na península Itálica firmou-se gradativamente. A princípio, o latim era apenas a língua de Roma, uma pequena cidade circundada por vários centros menores (<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Lan%C3%BAvio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Lanúvio">Lanúvio</a>, <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Preneste" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Preneste">Preneste</a>, <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/T%C3%ADvoli" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Tívoli">Tívoli</a>), nos quais se falavam dialetos latinos ou afins ao latim (o<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_falisca" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua falisca">falisco</a>, língua da antiga cidade de <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Fal%C3%A9rios" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Falérios">Falérios</a>). Já a poucos quilômetros de Roma, eram faladas línguas muito diversas: o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_etrusca" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua etrusca">etrusco</a> e sobretudo o grupo indo-europeu das <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADnguas_it%C3%A1licas" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Línguas itálicas">línguas itálicas</a> - o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_umbra" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua umbra">umbro</a> no norte e o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_osca" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua osca">osco</a> no sul, até a atual Calábria. Na <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Geografia_da_It%C3%A1lia" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Geografia da Itália">Itália setentrional</a>falavam-se outras <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADnguas_indo-europeias" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Línguas indo-europeias">línguas indo-europeias</a> como o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_l%C3%ADgure" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua lígure">lígure</a>, o <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/G%C3%A1lico" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Gálico">gálico</a> e o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_ven%C3%A9tica" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua venética">venético</a>. O grego era difundido nas numerosas colônias da Sicília e da <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Magna_Gr%C3%A9cia" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Magna Grécia">Magna Grécia</a>. Ao longo de toda a era republicana, a situação <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Lingu%C3%ADstica" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Linguística">linguística</a> da Itália permaneceu muito variada: o plurilinguismo era uma condição comum, e os primeiros autores da literatura, como <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Quinto_%C3%8Anio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Quinto Ênio">Ênio</a> e <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Plauto" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Plauto">Plauto</a> dominavam latim, grego e osco.</div>
<h2 style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border-bottom-color: rgb(170, 170, 170); border-bottom-style: solid; border-bottom-width: 1px; color: black; font-family: "Linux Libertine", Georgia, Times, serif; font-weight: normal; line-height: 1.3; margin: 1em 0px 0.25em; overflow: hidden; padding: 0px;">
<span class="mw-headline" id="Diacronia">Diacronia</span><span class="mw-editsection" style="-webkit-user-select: none; display: inline-block; font-family: sans-serif; font-size: x-small; line-height: 1em; margin-left: 1em; unicode-bidi: isolate; vertical-align: baseline; white-space: nowrap;"><span class="mw-editsection-bracket" style="color: #555555; margin-right: 0.25em;">[</span><a class="mw-editsection-visualeditor" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Latim&veaction=edit&vesection=2" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Editar secção: Diacronia">editar</a><span class="mw-editsection-divider" style="color: #555555;"> | </span><a href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Latim&action=edit&section=2" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Editar secção: Diacronia">editar código-fonte</a><span class="mw-editsection-bracket" style="color: #555555; margin-left: 0.25em;">]</span></span></h2>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
Além das variações regionais, mesmo o latim de <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Roma" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Roma">Roma</a> não foi uma língua sempre igual a si mesma, apresentando fortes diferenças<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Diacronia" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Diacronia">diacrônicas</a> e <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Sociolingu%C3%ADstica" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Sociolinguística">sociolinguísticas</a>. Do ponto de vista diacrônico, deve-se distinguir:<sup class="reference" id="cite_ref-3" style="line-height: 1; unicode-bidi: isolate; white-space: nowrap;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#cite_note-3" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;">[3]</a></sup> <sup class="reference" id="cite_ref-Fischer_4-0" style="line-height: 1; unicode-bidi: isolate; white-space: nowrap;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#cite_note-Fischer-4" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;">[4]</a></sup></div>
<ul style="list-style-image: url("data:image/svg+xml,%3C%3Fxml%20version%3D%221.0%22%20encoding%3D%22UTF-8%22%3F%3E%0A%3Csvg%20xmlns%3D%22http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2F2000%2Fsvg%22%20version%3D%221.1%22%20width%3D%225%22%20height%3D%2213%22%3E%0A%3Ccircle%20cx%3D%222.5%22%20cy%3D%229.5%22%20r%3D%222.5%22%20fill%3D%22%2300528c%22%2F%3E%0A%3C%2Fsvg%3E%0A"); margin: 0.3em 0px 0px 1.6em; padding: 0px;">
<li style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim_pr%C3%A9-liter%C3%A1rio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Latim pré-literário">latim pré-literário</a>, a língua das inscrições (do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_VII_a.C." style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Século VII a.C.">século VII a.C.</a> ao <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_II_a.C." style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Século II a.C.">século II a.C.</a>, ).</li>
<li style="margin-bottom: 0.1em;"><a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim_arcaico" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Latim arcaico">latim arcaico</a>, a partir das origens da literatura, no <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_III" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Século III">século III</a>, até o final do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_II_a.C." style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Século II a.C.">século II a.C.</a>, <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/C." style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="C.">c.</a> <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/106_a.C." style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="106 a.C.">106 a.C.</a>. A <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Literatura_latina" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Literatura latina">literatura</a> faz sua aparição, sob influência <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Gr%C3%A9cia_Antiga" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Grécia Antiga">grega</a>, <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/C." style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="C.">c.</a> <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/250_a.C." style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="250 a.C.">250 a.C.</a>. Nesse período é feita a tradução da <i><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Odisseia" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Odisseia">Odisseia</a></i> por <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADvio_Andr%C3%B4nico" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Lívio Andrônico">Lívio Andrônico</a> (<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/240_a.C." style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="240 a.C.">240 a.C.</a>.). Destacam-se também o <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Dramaturgo" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Dramaturgo">dramaturgo</a> <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Plauto" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Plauto">Plauto</a> e <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ter%C3%AAncio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Terêncio">Terêncio</a>. A <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ortografia" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Ortografia">ortografia</a>, porém, ainda não está padronizada.</li>
<li style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim_cl%C3%A1ssico" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Latim clássico">latim clássico</a> (<i>sermus urbanus</i>) é o latim usado no <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Imp%C3%A9rio_Romano" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Império Romano">Império Romano</a>, florescendo a partir do segundo quartel do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_I_a.C." style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Século I a.C.">século I a.C.</a> até <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/C." style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="C.">c.</a> <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/14" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="14">14 d.C</a>, o período de <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Augusto" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Augusto">Augusto</a>, que corresponde à idade de ouro da <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Literatura_latina" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Literatura latina">literatura latina</a>, destacando-se <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ov%C3%ADdio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Ovídio">Ovídio</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/C%C3%ADcero" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Cícero">Cícero</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Virg%C3%ADlio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Virgílio">Virgílio</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Hor%C3%A1cio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Horácio">Horácio</a> e <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Tito_L%C3%ADvio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Tito Lívio">Tito Lívio</a>, entre outros. Trata-se da língua escrita, notável pelo apuro do vocabulário, pela correção gramatical e pela elegância do estilo - ou seja <i>urbanitas</i>, o que, nas palavras de <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Quintiliano" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Quintiliano">Quintiliano</a>, corresponde a "um certo gosto citadino (<i>gustum urbis</i>) que é manifestado no discurso através dos vocábulos, da pronúncia e de seu uso particular, bem como um alto nível de cultura não ostentada, extraída das conversas entre pessoas instruídas; numa palavra, tudo o que é contrário à rusticidade. <sup class="reference" id="cite_ref-5" style="line-height: 1; unicode-bidi: isolate; white-space: nowrap;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#cite_note-5" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;">[5]</a></sup> <sup class="reference" id="cite_ref-6" style="line-height: 1; unicode-bidi: isolate; white-space: nowrap;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#cite_note-6" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;">[6]</a></sup><ul style="list-style-image: url("data:image/svg+xml,%3C%3Fxml%20version%3D%221.0%22%20encoding%3D%22UTF-8%22%3F%3E%0A%3Csvg%20xmlns%3D%22http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2F2000%2Fsvg%22%20version%3D%221.1%22%20width%3D%225%22%20height%3D%2213%22%3E%0A%3Ccircle%20cx%3D%222.5%22%20cy%3D%229.5%22%20r%3D%222.5%22%20fill%3D%22%2300528c%22%2F%3E%0A%3C%2Fsvg%3E%0A"); list-style-type: disc; margin: 0.3em 0px 0px 1.6em; padding: 0px;">
<li style="margin-bottom: 0.1em;">Idade de prata, de 14 d.C a cerca de <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/120" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="120">120</a> d.C;</li>
</ul>
</li>
<li style="margin-bottom: 0.1em;"><a class="new" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Latim_imperial&action=edit&redlink=1" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #a55858; text-decoration: none;" title="Latim imperial (página não existe)">latim imperial</a>, até o <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_II_d.C." style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Século II d.C.">século II d.C.</a>. Autores como <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%AAneca" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Sêneca">Sêneca</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Lucano" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Lucano">Lucano</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Petr%C3%B4nio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Petrônio">Petrônio</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Quintiliano" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Quintiliano">Quintiliano</a>, <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/P%C3%BAblio_Pap%C3%ADnio_Est%C3%A1cio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Públio Papínio Estácio">Estácio</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Juvenal" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Juvenal">Juvenal</a>, <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Suet%C3%B4nio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Suetônio">Suetônio</a>, que viveram entre os séculos I e II, apesar das diferenças estilísticas, mantiveram em geral invariante a língua literária clássica. No século II, surge, de um lado, uma moda cultural literária de recuperar os modelos clássicos do período de Augusto; de outro, com autores como <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Apuleio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Apuleio">Apuleio</a>, começa a adquirir maior importância o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim_vulgar" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Latim vulgar">latim vulgar</a>, a língua falada que será a base das línguas modernas derivadas do latim - as <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADnguas_neolatinas" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Línguas neolatinas">línguas neolatinas</a>.</li>
<li style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim_vulgar" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Latim vulgar">latim vulgar</a> ( <i>sermo vulgaris</i> , <i>sermo usualis</i> ou <i>sermo plebeius</i>) é a língua coloquial usada por diferentes camadas da população romana, desde a aristocracia até o povo iletrado, como uma espécie de denominador comum, sendo o instrumento de comunicação diária. O latim coloquial é para muitos, o proto-romance, isto é, o ponto de partida da formação das <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADnguas_rom%C3%A2nicas" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Línguas românicas">línguas românicas</a>.<sup class="reference" id="cite_ref-7" style="line-height: 1; unicode-bidi: isolate; white-space: nowrap;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#cite_note-7" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;">[7]</a></sup> <sup class="reference" id="cite_ref-8" style="line-height: 1; unicode-bidi: isolate; white-space: nowrap;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#cite_note-8" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;">[8]</a></sup></li>
<li style="margin-bottom: 0.1em;"><a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim_tardio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Latim tardio">latim tardio</a>, incluindo o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Patr%C3%ADstica" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Patrística">período patrístico</a>, do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_II" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Século II">século II</a> ao <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_V" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Século V">século V</a>, época da publicação da <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Vulgata" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Vulgata">Vulgata</a> de <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Jer%C3%B4nimo_de_Estrid%C3%A3o" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Jerônimo de Estridão">São Jerônimo</a>, das obras de <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Santo_Agostinho" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Santo Agostinho">Santo Agostinho</a> e de <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Bo%C3%A9cio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Boécio">Boécio</a>. No período imperial tardio, ao lado de autores mais ligados à tradição clássica, como <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Aus%C3%B4nio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Ausônio">Ausônio</a> e <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Claudiano" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Claudiano">Claudiano</a>, emergiram as grandes figuras dos <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Padres_da_Igreja" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Padres da Igreja">Padres da Igreja</a> como <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Tertuliano" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Tertuliano">Tertuliano</a>,<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ambr%C3%B3sio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Ambrósio">Ambrósio</a>, <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Jer%C3%B4nimo_de_Estrid%C3%A3o" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Jerônimo de Estridão">Jerônimo</a> e, sobretudo, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Agostinho_de_Hipona" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Agostinho de Hipona">Agostinho de Hipona</a>. No século IV viveu também um dos maiores <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Historiador" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Historiador">historiadores</a> latinos (embora de origem greco-síria): <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Amiano_Marcelino" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Amiano Marcelino">Amiano Marcelino</a>.</li>
<li style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim_medieval" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Latim medieval">latim medieval</a>, do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_VI" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Século VI">século VI</a> ao <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_XIV" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Século XIV">século XIV</a>, período de surgimento das <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADnguas_rom%C3%A2nicas" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Línguas românicas">línguas românicas</a>.</li>
<li style="margin-bottom: 0.1em;"><a class="new" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Latim_renascentista&action=edit&redlink=1" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #a55858; text-decoration: none;" title="Latim renascentista (página não existe)">latim renascentista</a>, do século XIV ao <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_XVII" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Século XVII">XVII</a>.</li>
<li style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Neolatim" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Neolatim">neolatim</a> (ou latim científico), do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_XVII" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Século XVII">século XVII</a> ao <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_XIX" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Século XIX">século XIX</a>.</li>
</ul>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
Embora a <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Literatura_romana" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Literatura romana">literatura romana</a> sobrevivente seja composta quase inteiramente de obras em <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim_cl%C3%A1ssico" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Latim clássico">latim clássico</a>, a língua <i>falada</i> no <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Imp%C3%A9rio_Romano_do_Ocidente" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Império Romano do Ocidente">Império Romano do Ocidente</a> na <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Antiguidade_tardia" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Antiguidade tardia">Antiguidade tardia</a>(<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/200" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="200">200</a> a <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/600" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="600">600</a> d.C)<sup class="reference" id="cite_ref-Fischer_4-1" style="line-height: 1; unicode-bidi: isolate; white-space: nowrap;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#cite_note-Fischer-4" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;">[4]</a></sup> era o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim_vulgar" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Latim vulgar">latim vulgar</a>, que diferia do primeiro em sua <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Gram%C3%A1tica" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Gramática">gramática</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Vocabul%C3%A1rio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Vocabulário">vocabulário</a> e pronúncia.</div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
O latim manteve-se por muito tempo como a língua jurídica e governamental do Império Romano, mas, com o tempo, o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_grega" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua grega">grego</a> passou a predominar entre os membros da elite culta romana, já que grande parte da <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Literatura" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Literatura">literatura</a> e da <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Filosofia" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Filosofia">filosofia</a> estudada pela classe alta havia sido produzida por autores gregos, em geral <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Atenienses" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Atenienses">atenienses</a>. Na <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Imp%C3%A9rio_Romano_do_Oriente" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Império Romano do Oriente">metade oriental do Império</a>, que viria a tornar-se o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Imp%C3%A9rio_Bizantino" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Império Bizantino">Império Bizantino</a>, o grego terminou por suplantar o latim como idioma governamental e era a <i><a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Lingua_franca" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Lingua franca">lingua franca</a></i> da maioria dos cidadãos orientais, de todas as classes.</div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
Após a sua transformação nas línguas românicas, o latim continuou a fornecer um <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Repert%C3%B3rio" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Repertório">repertório</a> de termos para muitos campos semânticos, especialmente culturais e técnicos, para uma ampla variedade de línguas.</div>
<h3 style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border-bottom-style: none; color: black; font-size: 1.2em; line-height: 1.6; margin: 0.3em 0px 0px; overflow: hidden; padding-bottom: 0px; padding-top: 0.5em;">
<span class="mw-headline" id="Ortografia">Ortografia</span><span class="mw-editsection" style="-webkit-user-select: none; display: inline-block; font-size: x-small; font-weight: normal; line-height: 1em; margin-left: 1em; unicode-bidi: isolate; vertical-align: baseline; white-space: nowrap;"><span class="mw-editsection-bracket" style="color: #555555; margin-right: 0.25em;">[</span><a class="mw-editsection-visualeditor" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Latim&veaction=edit&vesection=3" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Editar secção: Ortografia">editar</a><span class="mw-editsection-divider" style="color: #555555;"> | </span><a href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Latim&action=edit&section=3" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Editar secção: Ortografia">editar código-fonte</a><span class="mw-editsection-bracket" style="color: #555555; margin-left: 0.25em;">]</span></span></h3>
<div class="hatnote" style="font-style: italic; margin-bottom: 0.5em; padding-left: 1.6em;">
<img alt="" data-file-height="659" data-file-width="663" height="17" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/17px-Magnifying_glass_01.svg.png" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/26px-Magnifying_glass_01.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/34px-Magnifying_glass_01.svg.png 2x" style="border: none; vertical-align: middle;" width="17" />Ver artigo principal: <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alfabeto_latino" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Alfabeto latino">Alfabeto latino</a></div>
<div class="thumb tright" style="border: none; clear: right; float: right; margin: 0.5em 0px 0.8em 1.4em; width: auto;">
<div class="thumbinner" style="background-color: #f9f9f9; border: 1px solid rgb(204, 204, 204); font-size: 13.16px; overflow: hidden; padding: 3px; text-align: center; width: 262px;">
<a class="image" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ficheiro:Hocgracili.jpg" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><img alt="" class="thumbimage" data-file-height="182" data-file-width="691" height="68" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Hocgracili.jpg/260px-Hocgracili.jpg" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Hocgracili.jpg/390px-Hocgracili.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Hocgracili.jpg/520px-Hocgracili.jpg 2x" style="border: 1px solid rgb(204, 204, 204); vertical-align: middle;" width="260" /></a><div class="thumbcaption" style="border: none; font-size: 12.3704px; line-height: 1.4em; padding: 3px; text-align: left;">
<div class="magnify" style="float: right; margin-left: 3px; margin-right: 0px;">
<a class="internal" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ficheiro:Hocgracili.jpg" style="-webkit-user-select: none; background: linear-gradient(transparent, transparent), url("data:image/svg+xml,%3C%3Fxml%20version%3D%221.0%22%20encoding%3D%22UTF-8%22%20standalone%3D%22no%22%3F%3E%0A%3Csvg%20xmlns%3D%22http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2F2000%2Fsvg%22%20viewBox%3D%220%200%2011%2015%22%20width%3D%2215%22%20height%3D%2211%22%3E%0A%20%20%20%20%3Cg%20id%3D%22magnify-clip%22%20fill%3D%22%23fff%22%20stroke%3D%22%23000%22%3E%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%3Cpath%20id%3D%22bigbox%22%20d%3D%22M1.509%201.865h10.99v7.919h-10.99z%22%2F%3E%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%3Cpath%20id%3D%22smallbox%22%20d%3D%22M-1.499%206.868h5.943v4.904h-5.943z%22%2F%3E%0A%20%20%20%20%3C%2Fg%3E%0A%3C%2Fsvg%3E%0A"); color: #0b0080; display: block; height: 11px; overflow: hidden; text-decoration: none; text-indent: 15px; white-space: nowrap; width: 15px;" title="Ampliar"></a></div>
Réplica da <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Escrita_cursiva_romana" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Escrita cursiva romana">escrita cursiva romana</a>inspirada pelos tabletes de Vindolana</div>
</div>
</div>
<div class="thumb tright" style="border: none; clear: right; float: right; margin: 0.5em 0px 0.8em 1.4em; width: auto;">
<div class="thumbinner" style="background-color: #f9f9f9; border: 1px solid rgb(204, 204, 204); font-size: 13.16px; overflow: hidden; padding: 3px; text-align: center; width: 262px;">
<a class="image" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ficheiro:Calligraphy.malmesbury.bible.arp.jpg" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><img alt="" class="thumbimage" data-file-height="1011" data-file-width="1500" height="175" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Calligraphy.malmesbury.bible.arp.jpg/260px-Calligraphy.malmesbury.bible.arp.jpg" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Calligraphy.malmesbury.bible.arp.jpg/390px-Calligraphy.malmesbury.bible.arp.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Calligraphy.malmesbury.bible.arp.jpg/520px-Calligraphy.malmesbury.bible.arp.jpg 2x" style="border: 1px solid rgb(204, 204, 204); vertical-align: middle;" width="260" /></a><div class="thumbcaption" style="border: none; font-size: 12.3704px; line-height: 1.4em; padding: 3px; text-align: left;">
<div class="magnify" style="float: right; margin-left: 3px; margin-right: 0px;">
<a class="internal" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ficheiro:Calligraphy.malmesbury.bible.arp.jpg" style="-webkit-user-select: none; background: linear-gradient(transparent, transparent), url("data:image/svg+xml,%3C%3Fxml%20version%3D%221.0%22%20encoding%3D%22UTF-8%22%20standalone%3D%22no%22%3F%3E%0A%3Csvg%20xmlns%3D%22http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2F2000%2Fsvg%22%20viewBox%3D%220%200%2011%2015%22%20width%3D%2215%22%20height%3D%2211%22%3E%0A%20%20%20%20%3Cg%20id%3D%22magnify-clip%22%20fill%3D%22%23fff%22%20stroke%3D%22%23000%22%3E%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%3Cpath%20id%3D%22bigbox%22%20d%3D%22M1.509%201.865h10.99v7.919h-10.99z%22%2F%3E%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%3Cpath%20id%3D%22smallbox%22%20d%3D%22M-1.499%206.868h5.943v4.904h-5.943z%22%2F%3E%0A%20%20%20%20%3C%2Fg%3E%0A%3C%2Fsvg%3E%0A"); color: #0b0080; display: block; height: 11px; overflow: hidden; text-decoration: none; text-indent: 15px; white-space: nowrap; width: 15px;" title="Ampliar"></a></div>
A língua dos antigos romanos teve um forte impacto em culturas posteriores, como demonstra esta <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/B%C3%ADblia" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Bíblia">Bíblia</a> em latim eclesiástico, de<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/1407" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="1407">1407</a></div>
</div>
</div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
Os romanos usavam o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alfabeto_latino" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Alfabeto latino">alfabeto latino</a>, derivado do alfabeto itálico antigo, o qual por sua vez advinha do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alfabeto_grego" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Alfabeto grego">alfabeto grego</a>. O alfabeto latino sobrevive atualmente como sistema de escrita das <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADnguas_rom%C3%A2nicas" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Línguas românicas">línguas românicas</a> (como o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_portuguesa" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua portuguesa">português</a>), <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADnguas_c%C3%A9lticas" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Línguas célticas">célticas</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADnguas_germ%C3%A2nicas" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Línguas germânicas">germânicas</a> (inclusive o<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_inglesa" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua inglesa">inglês</a>) e muitas outras.</div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
Os antigos romanos não usavam <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Pontua%C3%A7%C3%A3o" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Pontuação">pontuação</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1cron" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Mácron">macros</a> (mas empregavam ápices para distinguir entre <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Vogal" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Vogal">vogais</a> longas e breves), nem as <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Letra" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Letra">letras</a> <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/J" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="J">j</a> e <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/U" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="U">u</a>, <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Min%C3%BAscula" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Minúscula">letras minúsculas</a> (embora usassem uma forma de <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Escrita_cursiva_romana" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Escrita cursiva romana">escrita cursiva</a>) ou espaço entre palavras (mas por vezes empregavam-se pontos entre palavras para evitar confusões). Assim, um romano escreveria a frase "Lamentai, ó Vênus<sup class="reference" id="cite_ref-9" style="line-height: 1; unicode-bidi: isolate; white-space: nowrap;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#cite_note-9" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;">[9]</a></sup> e cupidos" da seguinte maneira:</div>
<dl style="margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.2em;"><dd style="margin-bottom: 0.1em; margin-left: 1.6em; margin-right: 0px;">LVGETEOVENERESCVPIDINESQVE</dd></dl>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
Esta frase seria escrita numa edição moderna como:</div>
<dl style="margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.2em;"><dd style="margin-bottom: 0.1em; margin-left: 1.6em; margin-right: 0px;">Lugete, O Veneres Cupidinesque</dd></dl>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
Ou, com macros:</div>
<dl style="margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.2em;"><dd style="margin-bottom: 0.1em; margin-left: 1.6em; margin-right: 0px;">Lūgēte, Ō Venerēs Cupīdinēsque</dd></dl>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
A <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Escrita_cursiva_romana" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Escrita cursiva romana">escrita cursiva romana</a> é encontrada nos diversos tabletes de cera escavados em sítios como fortes, como por exemplo os descobertos em Vindolana, na <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Muralha_de_Adriano" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Muralha de Adriano">Muralha de Adriano</a>, na <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Gr%C3%A3-Bretanha" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Grã-Bretanha">Grã-Bretanha</a>.</div>
<div style="clear: both;">
</div>
<h3 style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border-bottom-style: none; color: black; font-size: 1.2em; line-height: 1.6; margin: 0.3em 0px 0px; overflow: hidden; padding-bottom: 0px; padding-top: 0.5em;">
<span class="mw-headline" id="Legado">Legado</span><span class="mw-editsection" style="-webkit-user-select: none; display: inline-block; font-size: x-small; font-weight: normal; line-height: 1em; margin-left: 1em; unicode-bidi: isolate; vertical-align: baseline; white-space: nowrap;"><span class="mw-editsection-bracket" style="color: #555555; margin-right: 0.25em;">[</span><a class="mw-editsection-visualeditor" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Latim&veaction=edit&vesection=4" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Editar secção: Legado">editar</a><span class="mw-editsection-divider" style="color: #555555;"> | </span><a href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Latim&action=edit&section=4" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Editar secção: Legado">editar código-fonte</a><span class="mw-editsection-bracket" style="color: #555555; margin-left: 0.25em;">]</span></span></h3>
<div class="thumb tright" style="border: none; clear: right; float: right; margin: 0.5em 0px 0.8em 1.4em; width: auto;">
<div class="thumbinner" style="background-color: #f9f9f9; border: 1px solid rgb(204, 204, 204); font-size: 13.16px; overflow: hidden; padding: 3px; text-align: center; width: 252px;">
<a class="image" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ficheiro:Western_and_Eastern_Romania.PNG" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><img alt="" class="thumbimage" data-file-height="816" data-file-width="1032" height="198" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Western_and_Eastern_Romania.PNG/250px-Western_and_Eastern_Romania.PNG" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Western_and_Eastern_Romania.PNG/375px-Western_and_Eastern_Romania.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Western_and_Eastern_Romania.PNG/500px-Western_and_Eastern_Romania.PNG 2x" style="border: 1px solid rgb(204, 204, 204); vertical-align: middle;" width="250" /></a><div class="thumbcaption" style="border: none; font-size: 12.3704px; line-height: 1.4em; padding: 3px; text-align: left;">
<div class="magnify" style="float: right; margin-left: 3px; margin-right: 0px;">
<a class="internal" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ficheiro:Western_and_Eastern_Romania.PNG" style="-webkit-user-select: none; background: linear-gradient(transparent, transparent), url("data:image/svg+xml,%3C%3Fxml%20version%3D%221.0%22%20encoding%3D%22UTF-8%22%20standalone%3D%22no%22%3F%3E%0A%3Csvg%20xmlns%3D%22http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2F2000%2Fsvg%22%20viewBox%3D%220%200%2011%2015%22%20width%3D%2215%22%20height%3D%2211%22%3E%0A%20%20%20%20%3Cg%20id%3D%22magnify-clip%22%20fill%3D%22%23fff%22%20stroke%3D%22%23000%22%3E%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%3Cpath%20id%3D%22bigbox%22%20d%3D%22M1.509%201.865h10.99v7.919h-10.99z%22%2F%3E%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%3Cpath%20id%3D%22smallbox%22%20d%3D%22M-1.499%206.868h5.943v4.904h-5.943z%22%2F%3E%0A%20%20%20%20%3C%2Fg%3E%0A%3C%2Fsvg%3E%0A"); color: #0b0080; display: block; height: 11px; overflow: hidden; text-decoration: none; text-indent: 15px; white-space: nowrap; width: 15px;" title="Ampliar"></a></div>
<i><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Romania_submersa" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Romania submersa">Romania submersa</a></i> (em preto): territórios pertencentes ao Império onde as línguas românicas não desenvolveram-se ou desapareceram.</div>
</div>
</div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
A expansão do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Imp%C3%A9rio_Romano" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Império Romano">Império Romano</a> espalhou o latim por toda a <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Europa" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Europa">Europa</a> e o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim_vulgar" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Latim vulgar">latim vulgar</a> terminou por dialetar-se, com base no lugar em que se encontrava o falante. O latim vulgar evoluiu gradualmente de modo a tornar-se cada uma das distintas <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADnguas_rom%C3%A2nicas" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Línguas românicas">línguas românicas</a>, um processo que continuou pelo menos até o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_IX" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Século IX">século IX</a>. Tais idiomas mantiveram-se por muitos séculos como línguas orais, apenas, pois o latim ainda era usado para escrever. Por exemplo, o latim foi a língua oficial de <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Portugal" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Portugal">Portugal</a> até <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/1296" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="1296">1296</a>, quando foi substituído pelo<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_portuguesa" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua portuguesa">português</a>. Estas línguas derivadas, como o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_italiana" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua italiana">italiano</a>, o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_francesa" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua francesa">francês</a>, o <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_espanhola" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua espanhola">espanhol</a>, o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_portuguesa" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua portuguesa">português</a>, o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_catal%C3%A3" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua catalã">catalão</a> e o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_romena" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua romena">romeno</a>, floresceram e afastaram-se umas das outras com o tempo.</div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
Dentre as línguas românicas, o italiano é a que mais conserva o latim em seu <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%A9xico" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Léxico">léxico</a>,<sup class="reference" id="cite_ref-10" style="line-height: 1; unicode-bidi: isolate; white-space: nowrap;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#cite_note-10" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;">[10]</a></sup> enquanto que o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_sarda" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua sarda">sardo</a> é o que mais preserva a <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Fonologia" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Fonologia">fonologia</a> latina.<sup class="reference" id="cite_ref-11" style="line-height: 1; unicode-bidi: isolate; white-space: nowrap;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#cite_note-11" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;">[11]</a></sup></div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
Algumas das diferenças entre o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim_cl%C3%A1ssico" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Latim clássico">latim clássico</a> e as línguas românicas têm sido estudadas na tentativa de se reconstruir o latim vulgar. Por exemplo, as línguas românicas apresentam um <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Acento_t%C3%B4nico" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Acento tônico">acento tônico</a> distinto em certas <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%ADlaba" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Sílaba">sílabas</a>, ao qual o latim acrescentava uma <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Quantidade_voc%C3%A1lica" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Quantidade vocálica">quantidade vocálica</a> distinta. O italiano e o sardo <a class="new" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Logudor%C3%AAs&action=edit&redlink=1" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #a55858; text-decoration: none;" title="Logudorês (página não existe)">logudorês</a> possuem, além do acento tônico, uma ênfase consonantal distinta; o espanhol e o português, apenas o acento tônico; e no francês, a quantidade vocálica e o acento tônico já não são distintos. Outra grande diferença entre as línguas românicas e o latim é que as primeiras, com exceção do romeno, perderam os seus <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Caso_gramatical" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Caso gramatical">casos gramaticais</a> para a maioria das palavras, afora alguns <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Pronome" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Pronome">pronomes</a>. A língua romena possui um caso direto (<a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Nominativo" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Nominativo">nominativo</a>/<a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Acusativo" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Acusativo">acusativo</a>), um indireto (<a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Dativo" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Dativo">dativo</a>/<a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Genitivo" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Genitivo">genitivo</a>), um <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Vocativo" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Vocativo">vocativo</a> e é o único idioma que preservou do latim o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/G%C3%AAnero_gramatical" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Gênero gramatical">gênero</a> neutro e parte da <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Declina%C3%A7%C3%A3o" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Declinação">declinação</a>.<sup class="reference" id="cite_ref-12" style="line-height: 1; unicode-bidi: isolate; white-space: nowrap;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#cite_note-12" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;">[12]</a></sup></div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
Embora não seja uma língua românica, o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_inglesa" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua inglesa">inglês</a> sofreu forte influência do latim. Sessenta por cento do seu vocabulário são de origem latina, em geral por intermédio do francês. O mesmo ocorreu com o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_maltesa" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua maltesa">maltês</a>, uma <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADnguas_sem%C3%ADticas" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Línguas semíticas">língua semítica</a> falada na República de <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Malta" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Malta">Malta</a>, na costa sul da <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/It%C3%A1lia" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Itália">Itália</a>, que fora influenciado por 50% de palavras italianas e sicilianas e, em menor grau, pelo francês em seu léxico, e que mais recentemente fora influenciado pelo inglês em 20% de seu léxico. Também herdou o alfabeto latino, sendo a única língua semítica a ser escrita neste alfabeto.</div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
Ademais do português, outras línguas românicas surgidas a partir do latim incluem o <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_espanhola" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua espanhola">espanhol</a>, o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_francesa" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua francesa">francês</a>, o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_sarda" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua sarda">sardo</a>, o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_italiana" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua italiana">italiano</a>, o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_romena" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua romena">romeno</a>, o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_galega" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua galega">galego</a>, o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_occitana" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua occitana">occitano</a>, o <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_r%C3%A9tica" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua rética">rético</a>, o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_catal%C3%A3" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua catalã">catalão</a>e o <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_dalm%C3%A1tica" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua dalmática">dalmático</a> - este, já extinto. As áreas onde as <a class="new" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=L%C3%ADnguas_rom%C3%A2nicas_extintas&action=edit&redlink=1" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #a55858; text-decoration: none;" title="Línguas românicas extintas (página não existe)">línguas românicas extintas</a> eram faladas, são denominadas <i><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Romania_submersa" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Romania submersa">Romania submersa</a>.</i></div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
Como o contacto com o latim escrito se manteve ao longo dos tempos, mesmo muito depois de o latim deixar de ter falantes nativos, muitas palavras latinas foram sendo introduzidas em muitas línguas. Este fenómeno acentuou-se desde o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Renascimento" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Renascimento">Renascimento</a>, altura em que a cultura clássica foi revalorizada. Sobretudo o inglês e as línguas românicas receberam (e continuam a receber) muitas palavras de origem latina, mas bastantes outras línguas também o fizeram. Em especial, muitos novos termos dos domínios técnicos e científicos têm na sua base palavras latinas.</div>
<h3 style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border-bottom-style: none; color: black; font-size: 1.2em; line-height: 1.6; margin: 0.3em 0px 0px; overflow: hidden; padding-bottom: 0px; padding-top: 0.5em;">
<span class="mw-headline" id="Uso_moderno">Uso moderno</span><span class="mw-editsection" style="-webkit-user-select: none; display: inline-block; font-size: x-small; font-weight: normal; line-height: 1em; margin-left: 1em; unicode-bidi: isolate; vertical-align: baseline; white-space: nowrap;"><span class="mw-editsection-bracket" style="color: #555555; margin-right: 0.25em;">[</span><a class="mw-editsection-visualeditor" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Latim&veaction=edit&vesection=5" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Editar secção: Uso moderno">editar</a><span class="mw-editsection-divider" style="color: #555555;"> | </span><a href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Latim&action=edit&section=5" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Editar secção: Uso moderno">editar código-fonte</a><span class="mw-editsection-bracket" style="color: #555555; margin-left: 0.25em;">]</span></span></h3>
<div class="thumb tright" style="border: none; clear: right; float: right; margin: 0.5em 0px 0.8em 1.4em; width: auto;">
<div class="thumbinner" style="background-color: #f9f9f9; border: 1px solid rgb(204, 204, 204); font-size: 13.16px; overflow: hidden; padding: 3px; text-align: center; width: 202px;">
<a class="image" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ficheiro:Wallsend_platfom_2_02.jpg" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;"><img alt="" class="thumbimage" data-file-height="1600" data-file-width="1200" height="267" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Wallsend_platfom_2_02.jpg/200px-Wallsend_platfom_2_02.jpg" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Wallsend_platfom_2_02.jpg/300px-Wallsend_platfom_2_02.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Wallsend_platfom_2_02.jpg/400px-Wallsend_platfom_2_02.jpg 2x" style="border: 1px solid rgb(204, 204, 204); vertical-align: middle;" width="200" /></a><div class="thumbcaption" style="border: none; font-size: 12.3704px; line-height: 1.4em; padding: 3px; text-align: left;">
<div class="magnify" style="float: right; margin-left: 3px; margin-right: 0px;">
<a class="internal" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ficheiro:Wallsend_platfom_2_02.jpg" style="-webkit-user-select: none; background: linear-gradient(transparent, transparent), url("data:image/svg+xml,%3C%3Fxml%20version%3D%221.0%22%20encoding%3D%22UTF-8%22%20standalone%3D%22no%22%3F%3E%0A%3Csvg%20xmlns%3D%22http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2F2000%2Fsvg%22%20viewBox%3D%220%200%2011%2015%22%20width%3D%2215%22%20height%3D%2211%22%3E%0A%20%20%20%20%3Cg%20id%3D%22magnify-clip%22%20fill%3D%22%23fff%22%20stroke%3D%22%23000%22%3E%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%3Cpath%20id%3D%22bigbox%22%20d%3D%22M1.509%201.865h10.99v7.919h-10.99z%22%2F%3E%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%3Cpath%20id%3D%22smallbox%22%20d%3D%22M-1.499%206.868h5.943v4.904h-5.943z%22%2F%3E%0A%20%20%20%20%3C%2Fg%3E%0A%3C%2Fsvg%3E%0A"); color: #0b0080; display: block; height: 11px; overflow: hidden; text-decoration: none; text-indent: 15px; white-space: nowrap; width: 15px;" title="Ampliar"></a></div>
A sinalização da estação de metrô de <a class="new" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Wallsend&action=edit&redlink=1" style="background: none; color: #a55858; text-decoration: none;" title="Wallsend (página não existe)">Wallsend</a>, na <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Inglaterra" style="background: none; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Inglaterra">Inglaterra</a>, está em inglês e latim como uma homenagem ao papel de Wallsend como um dos postos avançados do império romano</div>
</div>
</div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
O latim vive sob a forma do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim_eclesi%C3%A1stico" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Latim eclesiástico">latim eclesiástico</a> usado para éditos e <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Bula_pontif%C3%ADcia" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Bula pontifícia">bulas</a> emitidos pela <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Igreja_Cat%C3%B3lica" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Igreja Católica">Igreja Católica</a>, e sob a forma de uma pequena quantidade esparsa de artigos científicos ou sociais escritos utilizando a língua, bem como em inúmeros clubes latinos. O vocabulário latino é usado na <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ci%C3%AAncia" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Ciência">ciência</a>, na <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Universidade" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Universidade">universidade</a> e no <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Direito" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Direito">direito</a>. O <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim_cl%C3%A1ssico" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Latim clássico">latim clássico</a> é ensinado em muitas escolas, muitas vezes combinado com o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_grega_antiga" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua grega antiga">grego</a>, no estudo de <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Arte_e_cultura_cl%C3%A1ssicas" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Arte e cultura clássicas">clássicos</a>, embora o seu papel tenha diminuído desde o início do século XX. O <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alfabeto_latino" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Alfabeto latino">alfabeto latino</a>, juntamente com suas variantes modernas, como os alfabetos <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alfabeto_ingl%C3%AAs" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Alfabeto inglês">inglês</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alfabeto_espanhol" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Alfabeto espanhol">espanhol</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alfabeto_franc%C3%AAs" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Alfabeto francês">francês</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alfabeto_portugu%C3%AAs" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Alfabeto português">português</a> e <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alfabeto_alem%C3%A3o" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Alfabeto alemão">alemão</a>, é o alfabeto mais utilizado no mundo. Terminologia decorrente de palavras e conceitos em latim é amplamente utilizada, entre outros domínios, na <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Filosofia" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Filosofia">filosofia</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Medicina" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Medicina">medicina</a>, <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Biologia" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Biologia">biologia</a> e <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Direito" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Direito">direito</a>, em termos e abreviações como <i><a class="new" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Subpoena_duces_tecum&action=edit&redlink=1" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #a55858; text-decoration: none;" title="Subpoena duces tecum (página não existe)">subpoena duces tecum</a></i>, <i>lato sensu</i>, <i>etc.</i>, <i>i.e.</i>, <i>q.i.d.</i> (<i>quater in die</i>: "quatro vezes por dia") e <i>inter alia</i> (entre outras coisas). Estes termos em latim são utilizados isoladamente, como termos técnicos. Em <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Nome_cient%C3%ADfico" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Nome científico">nomes científicos</a> para organismos, o latim é geralmente o idioma preferido, seguido pelo <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_grega_antiga" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua grega antiga">grego</a>.</div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
A maior organização que ainda usa o latim em contextos oficiais e semioficiais é a <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Igreja_Cat%C3%B3lica" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Igreja Católica">Igreja Católica</a> (principalmente na <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Igreja_Cat%C3%B3lica_de_Rito_Latino" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Igreja Católica de Rito Latino">Igreja Católica de Rito Latino</a>). A <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Missa_tridentina" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Missa tridentina">Missa tridentina</a> usa o latim, apesar do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Rito_romano" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Rito romano">rito romano</a> costumar utilizar o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Vern%C3%A1culo" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Vernáculo">vernáculo</a> local; no entanto, pode ser e muitas vezes é rezado em latim, particularmente no <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Cidade_do_Vaticano" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Cidade do Vaticano">Vaticano</a>. Na verdade, o latim ainda é a língua padrão oficial do rito romano da Igreja Católica e o<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Conc%C3%ADlio_Vaticano_II" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Concílio Vaticano II">Concílio Vaticano II</a> apenas autorizou que os livros litúrgicos fossem traduzidos e, opcionalmente, usados nas línguas vernáculas. O latim é a<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_oficial" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua oficial">língua oficial</a> da <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Santa_S%C3%A9" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Santa Sé">Santa Sé</a> e do <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Vaticano" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Vaticano">Vaticano</a>. A Cidade do Vaticano é também onde está instalado o único <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Caixa_eletr%C3%B4nico" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Caixa eletrônico">caixa eletrônico</a> onde as instruções são dadas em latim.<sup class="reference" id="cite_ref-13" style="line-height: 1; unicode-bidi: isolate; white-space: nowrap;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim#cite_note-13" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;">[13]</a></sup></div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
Nos casos em que é importante empregar uma língua neutra, como em nomes científicos de organismos, costuma-se usar o latim.</div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
Alguns filmes, como <i><a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/The_Passion_of_the_Christ" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="The Passion of the Christ">A Paixão de Cristo</a></i>, apresentam diálogos em latim. A música 'Nirvana' do Grupo <a class="new" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=El_Bosco&action=edit&redlink=1" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #a55858; text-decoration: none;" title="El Bosco (página não existe)">El Bosco</a> é cantada, parte em latim, e em seguida em <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_inglesa" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua inglesa">inglês</a>.</div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
Muitas organizações ainda hoje ostentam lemas em latim, como o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Unidades_federativas_do_Brasil" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Unidades federativas do Brasil">estado brasileiro</a> de <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Minas_Gerais" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Minas Gerais">Minas Gerais</a> (<i>libertas quæ sera tamen</i>).</div>
<h2 style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; border-bottom-color: rgb(170, 170, 170); border-bottom-style: solid; border-bottom-width: 1px; color: black; font-family: "Linux Libertine", Georgia, Times, serif; font-weight: normal; line-height: 1.3; margin: 1em 0px 0.25em; overflow: hidden; padding: 0px;">
<span class="mw-headline" id="Caracter.C3.ADsticas">Características</span><span class="mw-editsection" style="-webkit-user-select: none; display: inline-block; font-family: sans-serif; font-size: x-small; line-height: 1em; margin-left: 1em; unicode-bidi: isolate; vertical-align: baseline; white-space: nowrap;"><span class="mw-editsection-bracket" style="color: #555555; margin-right: 0.25em;">[</span><a class="mw-editsection-visualeditor" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Latim&veaction=edit&vesection=6" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Editar secção: Características">editar</a><span class="mw-editsection-divider" style="color: #555555;"> | </span><a href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Latim&action=edit&section=6" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Editar secção: Características">editar código-fonte</a><span class="mw-editsection-bracket" style="color: #555555; margin-left: 0.25em;">]</span></span></h2>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
É caracterizado por ser uma <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_flexiva" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Língua flexiva">língua flexiva</a>. No caso dos substantivos e adjetivos a flexão é denominada <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Declina%C3%A7%C3%A3o_(gram%C3%A1tica)" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Declinação (gramática)">declinação</a>, no caso dos verbos, <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Conjuga%C3%A7%C3%A3o_(gram%C3%A1tica)" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Conjugação (gramática)">conjugação</a>.</div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
No <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Latim_cl%C3%A1ssico" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Latim clássico">latim clássico</a> cada substantivo ou adjetivo pode tomar seis formas ou <i>casos</i>:</div>
<ul style="list-style-image: url("data:image/svg+xml,%3C%3Fxml%20version%3D%221.0%22%20encoding%3D%22UTF-8%22%3F%3E%0A%3Csvg%20xmlns%3D%22http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2F2000%2Fsvg%22%20version%3D%221.1%22%20width%3D%225%22%20height%3D%2213%22%3E%0A%3Ccircle%20cx%3D%222.5%22%20cy%3D%229.5%22%20r%3D%222.5%22%20fill%3D%22%2300528c%22%2F%3E%0A%3C%2Fsvg%3E%0A"); margin: 0.3em 0px 0px 1.6em; padding: 0px;">
<li style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Caso_nominativo" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Caso nominativo">Caso nominativo</a> (<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Sujeito" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Sujeito">sujeito</a> e <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Predicativo_do_sujeito" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Predicativo do sujeito">predicativo do sujeito</a>)</li>
<li style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Caso_vocativo" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Caso vocativo">Caso vocativo</a> (<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Vocativo" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Vocativo">vocativo</a>)</li>
<li style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Caso_acusativo" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Caso acusativo">Caso acusativo</a> (<a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Objeto_direto" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Objeto direto">objeto direto</a>)</li>
<li style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Caso_dativo" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Caso dativo">Caso dativo</a> (<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Objeto_indireto" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Objeto indireto">objeto indireto</a>)</li>
<li style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Caso_genitivo" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Caso genitivo">Caso genitivo</a> (indicando posse ou especificação)</li>
<li style="margin-bottom: 0.1em;"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Caso_ablativo" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Caso ablativo">Caso ablativo</a> (complementos circunstanciais)</li>
</ul>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
Também existem resquícios de um sétimo caso de origem indo-europeia, o <a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Caso_locativo" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Caso locativo">locativo</a>, que indica localização (por exemplo: <i>domī</i> , "em casa"), no entanto, este é limitado a palavras específicas.</div>
<div style="line-height: inherit; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em;">
Outra característica distintiva do latim é o uso de formas simples para expressar a <a class="mw-redirect" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Voz_passiva" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Voz passiva">voz passiva</a> dos verbos, além de uma forma verbo-nominal muito frequente chamada de<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Supino_(gram%C3%A1tica)" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: none; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0b0080; text-decoration: none;" title="Supino (gramática)">supino</a>. Ambas formas se perderam nas línguas românicas.</div>
</div>
</div>
O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-25035896590095574152016-07-10T12:31:00.001-07:002016-07-10T12:31:01.535-07:00LIVRO: BALEIAS - MARAVILHAS DE DEUSLivro cristão que fala sobre as baleias sob o prisma da criação divina. Os detalhes da anatomia e fisiologia das baleias mostram que elas são maravilhas de Deus.<br />
<br />
Adquira o livro nos sites:<br />
clubedeautores ou no amazon.com<br />
<br />
<br />
<br />
<div class="capa-do-livro left" style="background-color: white; color: #666666; float: left; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 14px; vertical-align: inherit;">
<img alt="Cover_front_perspective" src="https://s3.amazonaws.com/media.clubedeautores.com.br/downloads/books/212807/preview/cover_front_perspective.png?AWSAccessKeyId=02VTT47Q18YKJ450E5R2&Expires=1491005796&Signature=XhmUDTNYXlnBGcXCfQQLI%2FSkeKI%3D" style="border: none; vertical-align: middle;" /></div>
<div class="descricao left" style="background-color: white; color: #666666; float: left; font-family: arial, helvetica, sans-serif; font-size: 12px; overflow: hidden; padding-left: 17px; vertical-align: inherit;">
<b style="vertical-align: inherit;">Número de páginas:</b> 168<br />
<br style="vertical-align: inherit;" />
<b style="vertical-align: inherit;">Edição:</b> 1(2016)<br />
<br style="vertical-align: inherit;" />
<b style="vertical-align: inherit;">ISBN:</b> 978-1535155687<br />
<br style="vertical-align: inherit;" />
<b style="vertical-align: inherit;">Formato:</b> A5 148x210<br />
<br style="vertical-align: inherit;" />
<b style="vertical-align: inherit;">Acabamento:</b> Brochura c/ orelha<br />
<br style="vertical-align: inherit;" />
<b style="vertical-align: inherit;">Tipo de papel:</b> Offset 75g<br />
<br />
<br />
<br />
LEIA GRATUITAMENTE AQUI.<br />
<br /></div>
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="714" marginheight="0" marginwidth="0" scrolling="no" src="https://www.slideshare.net/slideshow/embed_code/key/JX4Z2ITh6BQ15s" style="border: 1px solid rgb(204, 204, 204); margin-bottom: 5px; max-width: 100%;" width="668"></iframe><br />
<div style="margin-bottom: 5px;">
<strong><a href="https://www.slideshare.net/ESCRIBAVALDEMIR/baleias-maravilhas-de-deus" target="_blank" title="BALEIAS, maravilhas de Deus">BALEIAS, maravilhas de Deus</a> </strong>de <strong><a href="https://www.slideshare.net/ESCRIBAVALDEMIR" target="_blank">ESCRIBAVALDEMIR</a></strong></div>
O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-80141923691774523352016-04-15T19:39:00.001-07:002016-04-15T19:39:53.996-07:00TODOS OS TELEFONES DO PRESIDENTE LULA<div style="text-align: justify;">
Compre o livro TODOS OS TELEFONES DO PRESIDENTE LULA em várias livrarias virtuais como amazon.com, e clubedeautores.com.br no endereço abaixo:</div>
<div style="text-align: justify;">
https://clubedeautores.com.br/book/207470--TODOS_OS_TELEFONES_DO_PRESIDENTE_LULA#.VxGX-vkrLIU</div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
<div style="text-align: center;">
<img height="320" src="https://s3.amazonaws.com/media.clubedeautores.com.br/downloads/books/207470/preview/cover_front_big.jpg?AWSAccessKeyId=02VTT47Q18YKJ450E5R2&Expires=1483666753&Signature=Ac5SKITmsC3w5uepf6eRiXtOoa8%3D" width="225" /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-right: 56.65pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 18.4px;"> </span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-right: 56.65pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt; line-height: 18.4px;"> Este presente volume faz uma análise das ligações telefônicas que o juiz Sergio Moro retirou o sigilo do processo e permitiu que a sociedade brasileira tomasse conhecimento do complô que Lula, Dilma e a cúpula do Partido dos Trabalhadores tramavam contra o Brasil. Em seu plano de poder, o PT enriqueceu seus membros mais ilustres e arregimentava sua quadrilha na ralé da sociedade com seus exércitos paralelos como o MST, os ditos movimentos sociais, os sindicatos e grupos sanguessugas como a CUT (Central Única dos Trabalhadores). As revelações das conversas telefônicas deixaram o Brasil estarrecido com as manobras ilegais que o PT tramava para livrar Lula das mãos pesadas da justiça federal, em especial, da REPÚBLICA DE CURITIBA, pois daquela capital brasileira, uma força conjunta da Policia Federal, do Ministério Público Federal e da Justiça Federal, desvendou-se o maior esquema de corrupção da história do Brasil e mesmo da história da humanidade. O volume de dinheiro desviado do erário público e da Petrobrás trata-se de uma soma astronômica que bandidos mancomunados transferiram para sustentar a máfia do PT<o:p></o:p></span></div>
<br />
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="714" marginheight="0" marginwidth="0" scrolling="no" src="https://www.slideshare.net/slideshow/embed_code/key/qnyaMPxE0zkL8c" style="border: 1px solid rgb(204, 204, 204); margin-bottom: 5px; max-width: 100%;" width="668"></iframe><br />
<div style="margin-bottom: 5px;">
<strong><a href="https://www.slideshare.net/ESCRIBAVALDEMIR/todos-os-telefones-do-presidente-lula" target="_blank" title="TODOS OS TELEFONES DO PRESIDENTE LULA">TODOS OS TELEFONES DO PRESIDENTE LULA</a> </strong>from <strong><a href="https://www.slideshare.net/ESCRIBAVALDEMIR" target="_blank">ESCRIBAVALDEMIR</a></strong></div>
O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-15654412759116653882016-03-10T19:01:00.001-08:002016-03-10T19:01:38.342-08:00LIVRO: O DIABO ESTÁ AO SEU LADOO Escriba Valdemir publicou este livro e pode ser comprado impresso ou em e-book no endereço abaixo, além de dezenas de outras editoras e livrarias virtuais. Pode ser lido na íntegra logo a seguir.<br />
<br />
https://www.clubedeautores.com.br/book/204955--O_Diabo_esta_ao_seu_lado?topic=desenvolvimento#.VuIzdfkrLIU<br />
<div style="text-align: center;">
<img alt="Cover_front_medium" height="320" src="https://s3.amazonaws.com/media.clubedeautores.com.br/downloads/books/204955/preview/cover_front_medium.jpg?AWSAccessKeyId=02VTT47Q18YKJ450E5R2&Expires=1480560891&Signature=RC6qM2ndcN9rvzDaKdyNfWHghg4%3D" width="225" /></div>
<div class="MsoNormal">
Tive inúmeras experiências com os demônios, e a cada dia tenho novas experiências. Ninguém passa por este mundo sem sentir por algum momento uma perturbação em sua vida. Um vulto que passou por trás de você, uma voz chamando seu nome e você não vê ninguém. Um pesadelo extremamente assustador. Um impulso maligno para fazer algo contrário a sua consciência. Muitas vezes uma voz, como se houvesse outra pessoa discutindo em sua mente com você, te tentando para fazer algo proibido. Cada um fazendo uma retrospectiva da sua vida perceberá que em alguns momentos uma presença maligna o cercou. Não tem como evitar isso. Aliás, quanto mais a pessoa se volta para Deus, mais chances ela terá de sentir o Mal lhe rondando, lhe cercando e espreitando sua vida, porque o Diabo não quer ninguém bem. <o:p></o:p></div>
<br />
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="714" marginheight="0" marginwidth="0" scrolling="no" src="https://www.slideshare.net/slideshow/embed_code/key/Az2i5LUeK0A87O" style="border: 1px solid rgb(204, 204, 204); margin-bottom: 5px; max-width: 100%;" width="668"></iframe><br />
<div style="margin-bottom: 5px;">
<strong><a href="https://www.slideshare.net/ESCRIBAVALDEMIR/o-diabo-est-ao-seu-lado" target="_blank" title="O DIABO ESTÁ AO SEU LADO">O DIABO ESTÁ AO SEU LADO</a> </strong>from <strong><a href="https://www.slideshare.net/ESCRIBAVALDEMIR" target="_blank">ESCRIBAVALDEMIR</a></strong></div>
O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-86731522164243910882016-01-12T06:12:00.000-08:002016-01-12T06:12:15.171-08:00LIVRO: SEXOLOGIA CRISTÃ - VOLUME I<br />
<span style="background-color: white; color: #333333; font-family: arial, tahoma, helvetica, freesans, sans-serif; font-size: 13.524px; line-height: 20.286px;">Escriba Valdemir publica livro SEXOLOGIA CRISTÃ - VOLUME I, contendo explicações da letra A a C sobre temas relativo ao sexo. Este livro expressa os conceitos divinos sobre o sexo e como deve ser usufruído corretamente.186 páginas (Pode ser adquirido impresso por:amazon.com, clubedeautores.com.br e outras livrarias virtuais) </span><br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<img height="320" src="https://s3.amazonaws.com/media.clubedeautores.com.br/downloads/books/201281/preview/cover_front_big.jpg?AWSAccessKeyId=02VTT47Q18YKJ450E5R2&Expires=1475495415&Signature=UHfBA3cqqzRdlew8fluso5FVnsM%3D" width="225" /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Em uma série de livros, o Escriba Valdemir apresenta o
posicionamento bíblico cristão puritano sobre o sexo debatendo os temas da
sexologia de A a Z. É uma visão divina e não animal sobre o sexo como parte da
atividade humana. Sexo, dinheiro e poder são desejos do imaginário humano.
Durante toda a vida o homem carnal busca estes três componentes da vida
terrena. Mas o homem espiritual também pode usufruir destes ideários, mas
usando-o com moderação e dentro dos princípios divinos. Moderação e
autocontrole são elementos necessários para o cristão se conter e fazer uso do
sexo durante sua vida somente dentro do arranjo divino, chamado casamento. Sexo
antes e fora do casamento é pecado. Sexo com pessoa do mesmo sexo é abominação.
Sexo deve ser praticado com amor e com compromisso. Milhões de intrigas e
assassinatos já ocorreram no mundo por causa do mau uso do sexo. A sociedade
moderna hedionda banalizou o sexo, até incentivando o adultério, e como
resultado assistimos várias tragédias familiares em decorrência do desrespeito
e irresponsabilidade sexual.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><br /></span></div>
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="714" marginheight="0" marginwidth="0" scrolling="no" src="//www.slideshare.net/slideshow/embed_code/key/3ZCnurP6Qx5eL2" style="border-width: 1px; border: 1px solid #CCC; margin-bottom: 5px; max-width: 100%;" width="668"> </iframe> <br />
<div style="margin-bottom: 5px;">
<strong> <a href="https://www.slideshare.net/ESCRIBAVALDEMIR/sexologia-crist-volume-i" target="_blank" title="SEXOLOGIA CRISTÃ - VOLUME I ">SEXOLOGIA CRISTÃ - VOLUME I </a> </strong> from <strong><a href="https://www.slideshare.net/ESCRIBAVALDEMIR" target="_blank">ESCRIBAVALDEMIR</a></strong> </div>
O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-6825617397536630672015-08-29T20:12:00.002-07:002015-08-29T20:12:20.046-07:00LIVRO O FIM DO MUNDO<div class="MsoNormal">
Escriba Valdemir publicou livro O FIM DO MUNDO, 118 páginas
na qual analisamos o que a Bíblia diz sobre os acontecimentos do fim dos tempos
e o retorno de Cristo a terra. (O livro pode ser adquirido impresso por:
amazon.com, clubedeautores.com.br e dezenas de outras livrarias virtuais)<o:p></o:p></div>
<br />
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="510" marginheight="0" marginwidth="0" scrolling="no" src="//pt.slideshare.net/slideshow/embed_code/key/Bl2sqvERlaiqNe" style="border-width: 1px; border: 1px solid #CCC; margin-bottom: 5px; max-width: 100%;" width="477"> </iframe> <br />
<div style="margin-bottom: 5px;">
<strong> <a href="https://pt.slideshare.net/ESCRIBAVALDEMIR/o-fim-do-mundo-50944239" target="_blank" title="O FIM DO MUNDO">O FIM DO MUNDO</a> </strong> from <strong><a href="https://www.slideshare.net/ESCRIBAVALDEMIR" target="_blank">ESCRIBAVALDEMIR</a></strong> </div>
O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-7541187678029746172015-07-29T09:52:00.000-07:002015-07-29T09:52:04.883-07:00LIVRO: O QUE É IGREJA CATÓLICA ROMANA? - COMPLETO<br />
<div class="post-header" style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 10.8000001907349px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: 1.6; margin: 0px 0px 1.5em; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 1; word-spacing: 0px;">
<div class="post-header-line-1">
</div>
</div>
<br />
<h3 class="post-title entry-title" itemprop="name" style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 22px; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin: 0.75em 0px 0px; orphans: auto; position: relative; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 1; word-spacing: 0px;">
<span style="background-color: #c0a154; color: #333333; font-size: 13.5240001678467px; line-height: 20.2859992980957px;">Escriba Valdemir publica livro O QUE É IGREJA CATÓLICA ROMANA?. 143 páginas na qual analisamos a história do catolicismo, seus crimes e suas doutrinas pagãs, que nada tem de bíblico. (Pode ser adquirido impresso por:amazon.com, clubedeautores.com.br e outras livrarias virtuais) </span></h3>
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="510" marginheight="0" marginwidth="0" scrolling="no" src="//pt.slideshare.net/slideshow/embed_code/key/E7FGMvm4QulUXQ" style="border-width: 1px; border: 1px solid #CCC; margin-bottom: 5px; max-width: 100%;" width="477"> </iframe> <br />
<div style="margin-bottom: 5px;">
<strong> <a href="https://pt.slideshare.net/ESCRIBAVALDEMIR/o-que-a-igreja-catlica-romana" target="_blank" title="O QUE É A IGREJA CATÓLICA ROMANA?">O QUE É A IGREJA CATÓLICA ROMANA?</a> </strong> from <strong><a href="https://www.slideshare.net/ESCRIBAVALDEMIR" target="_blank">ESCRIBAVALDEMIR</a></strong> </div>
O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-18883100316205123342012-01-31T04:36:00.001-08:002012-01-31T04:36:21.700-08:00FESTUS NATIVITATISFestum Nativitatis Domini, non Christianus, id est gentilis. Quae elementa coniuncta sunt et symbola religionis veterum Babylon. Die XXV mensis Decembris celebratur veterum Babylonicum Tammuz deum. Other Mitra paganorum deorum et Persis. Saturnus Romanorum celebraverunt diem festum Saturnalia, eo tempore in December. In Nativitate arbor est maximus deus Tammuz symbolum. Quae posita est in domo Tammuz Pinus in honorem dei solis huius. Fovere oportet elementa mundi et non Deo cultum paganum religionibus et cultibus, et macabre sinister. Ut purus neque Christianity idolatriae consuetudines paganorum rursus absolvendi. (By: Valdemir Mota de Menezes scriba)O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-88865404511802302322011-09-05T20:15:00.000-07:002011-09-05T20:15:14.219-07:00PROJECTUS<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgOHrOZmG3D0shUFAE_QhfXMnCY8xpm7mapWRezcQEO6UNJTN4URws_Fotw_46Lo0WXxpqdCFFO846-ZCSUZzps_UqkOTuIGRbO9WaCB_dH9JPbxNoHPc45KkkEFCHG70HYnf8Y8F_AqhcP/s1600/projectus.com.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgOHrOZmG3D0shUFAE_QhfXMnCY8xpm7mapWRezcQEO6UNJTN4URws_Fotw_46Lo0WXxpqdCFFO846-ZCSUZzps_UqkOTuIGRbO9WaCB_dH9JPbxNoHPc45KkkEFCHG70HYnf8Y8F_AqhcP/s1600/projectus.com.jpg" /></a></div>
A origem da palavra PROJETO é oriunda do latim “projectus” e tem como sentido primário: “algo lançado para frente”. Almeida ressalta que “o projeto é inseparável da ação.” Isso me faz pensar que toda vez que tenho que fazer um projeto, devo entender que estou traçando algo concreto e não hipotético.O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-69969042656479759632011-07-10T09:13:00.001-07:002011-07-10T09:16:47.570-07:00AMBULAREO escriba Valdemir Mota de Menezes leu o texto abaixo no site:
<br /><cite>www.analisedetextos.com.br/.../o-que-e-polissemia.html</cite><span class="flc"> </span>
<br /><meta equiv="CONTENT-TYPE" content="text/html; charset=utf-8"><title></title><meta name="GENERATOR" content="OpenOffice.org 3.0 (Linux)"> <style type="text/css"> <!-- @page { margin: 0.79in } P { margin-bottom: 0.08in } --> </style> <p class="western" style="text-indent: 0.49in; margin-bottom: 0in;" align="justify"> <span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" >
<br /></span></span></p><p class="western" style="text-indent: 0.49in; margin-bottom: 0in;" align="justify"><span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" >ambulare</span></span></p> <p class="western" style="text-indent: 0.49in; margin-bottom: 0in;" align="justify">
<br /></p> <p class="western" style="text-indent: 0.49in; margin-bottom: 0in;" align="justify"> <span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" >É a capacidade que as palavras têm de assumir significados variados de acordo com o contexto. Não se trata de homonímia, que estudaremos adiante.</span></span></p> <p class="western" style="margin-top: 0.08in;" align="justify"><span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" >Ex.: </span></span><span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" ><i>Ele anda muito. Mário anda doente. Aquele executivo só anda de avião. Meu relógio não anda mais.</i></span></span></p> <p class="western" style="text-indent: 0.49in; margin-bottom: 0in;" align="justify"> <span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" >O verbo </span></span><span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" ><b>andar </b></span></span><span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" >tem origem no latim </span></span><span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" ><i>ambulare. </i></span></span><span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" >Possui inúmeros significados em português, dos quais destacamos apenas quatro. Trata-se, pois, de uma mesma palavra, de uso diverso na língua. Nas frases do exemplo, significa, respectivamente, caminhar, estar, viajar e funcionar.</span></span></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0in;">
<br /></p> O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-86325017045492214342011-07-10T09:13:00.000-07:002011-07-10T09:15:35.811-07:00AMBULAREO escriba Valdemir Mota de Menezes leu o texto abaixo no site:
<br /><cite>www.analisedetextos.com.br/.../o-que-e-polissemia.html</cite><span class="flc"> </span>
<br /><meta equiv="CONTENT-TYPE" content="text/html; charset=utf-8"><title></title><meta name="GENERATOR" content="OpenOffice.org 3.0 (Linux)"> <style type="text/css"> <!-- @page { margin: 0.79in } P { margin-bottom: 0.08in } --> </style> <p class="western" style="text-indent: 0.49in; margin-bottom: 0in;" align="justify"> <span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" >
<br /></span></span></p><p class="western" style="text-indent: 0.49in; margin-bottom: 0in;" align="justify"><span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" >ambulare</span></span></p> <p class="western" style="text-indent: 0.49in; margin-bottom: 0in;" align="justify">
<br /></p> <p class="western" style="text-indent: 0.49in; margin-bottom: 0in;" align="justify"> <span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" >É a capacidade que as palavras têm de assumir significados variados de acordo com o contexto. Não se trata de homonímia, que estudaremos adiante.</span></span></p> <p class="western" style="margin-top: 0.08in;" align="justify"><span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" >Ex.: </span></span><span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" ><i>Ele anda muito. Mário anda doente. Aquele executivo só anda de avião. Meu relógio não anda mais.</i></span></span></p> <p class="western" style="text-indent: 0.49in; margin-bottom: 0in;" align="justify"> <span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" >O verbo </span></span><span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" ><b>andar </b></span></span><span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" >tem origem no latim </span></span><span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" ><i>ambulare. </i></span></span><span style="font-family:Arial, sans-serif;"><span style="font-size: 9pt;font-size:85%;" >Possui inúmeros significados em português, dos quais destacamos apenas quatro. Trata-se, pois, de uma mesma palavra, de uso diverso na língua. Nas frases do exemplo, significa, respectivamente, caminhar, estar, viajar e funcionar.</span></span></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0in;">
<br /></p> O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-55564659355624918872011-05-31T13:18:00.001-07:002011-05-31T13:18:16.642-07:00RAZÃO DESTE SITEIDIOMA LATIM<br />Dois motivos me levam a estudar o idioma Latim. Primeiro que é uma língua que deu origem a língua portuguesa, minha língua pátria e segundo porque a história do cristianismo contém muito texto em Latim. Estes textos escritos pelos primeiros líderes da Igreja. (Por escriba Valdemir Mota de Menezes)O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-11035884530493252152011-04-13T06:12:00.000-07:002011-04-13T06:14:46.345-07:00ADMINISTRANDAE SUNT CIVITATESPhase de Nicolé Maquiavelique dans son livre LE PRINCIPE:<br /><br />Ainsi, si VOUS DEVEZ GOUVERNEMENT DES VILLES<br />Ou un prince, avant d'être occupée,<br />Vivaient avec leurs propres lois <br /><br /><br />(QUOMODO ADMINISTRANDAE SUNT CIVITATES<br />VEL PRINCIPATUS, QUI ANTEQUAM OCCUPARENTUR,<br />SUIS LEGIBUS VIVEBANT)<br />(Valdemir Mota de Menezes)O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-19054282065685231882011-02-09T12:49:00.000-08:002011-02-09T12:50:53.258-08:00PATER NOSTERPater noster qui es in caelis:<br />sanctificetur Nomen Tuum;<br />adveniat Regnum Tuum;<br />fiat voluntas Tua,<br />sicut in caelo, et in terra.<br />Panem nostrum cotidianum da nobis hodie;<br />et dimitte nobis debita nostra,<br />sicut et nos dimittimus debitoribus nostris;<br />et ne nos inducas in tentationem;<br />sed libera nos a Malo.O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-74464914746443716552011-02-02T13:14:00.000-08:002011-02-02T13:15:14.935-08:00SCRIPTORIUMDe « scriptorium » : lieu où l'on écrit. Dans les monastères du Moyen Âge, le scriptorium était le lieu où l'on recopiait les manuscritsO ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-3913075600817352402011-01-19T13:41:00.000-08:002011-01-19T13:43:12.643-08:00LINGUA LATINA EST MORTUA>
<br />Latein-Buchtipps
<br />Lingua Latina est mortua - vivat lingua Latina.
<br />Buchcover: Wilfried Stroh "Latein ist tot, es lebe Latein! Kleine Geschichte einer Toten Sprache" [Quelle: Amazon] zoom
<br />
<br />Wilfried Stroh "Latein ist tot, es lebe Latein! Kleine Geschichte einer Toten Sprache", List Verlag, Berlin 2007
<br />
<br />Habere sua fata et linguas Wilfried Stroh auctor exposuit in libro suo historiam linguae Latinae adumbrans, ut dixit in exordio. A parvis profecta initiis haec lingua ad eam absolutionem pervenerat Cicerone Horatio Vergilio ducibus, qua maior nulla cogitari potest. Quae absolutio quasi mors quaedam erat et simul principium vitae immortalis. Ex eo enim tempore lingua Latina exemplo erat posteris et imitatione digna videbatur.
<br />
<br />
<br /><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg1sXxPqwkHg_nGJp4_Gu0wsbIre70q3eP8mp04bBx-HSbR3TNoiQRdskoNpS5WT3ZuR4IBdzO4hqwzS4xSBfIiw06Aw08KpxLpjE1opx96iQbRwE4EP52rmtqVG84vsaHHY5Vq8LBNm5q6/s1600/buchcover298_v-slideshow.jpg"><img style="display:block; margin:0px auto 10px; text-align:center;cursor:pointer; cursor:hand;width: 320px; height: 240px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg1sXxPqwkHg_nGJp4_Gu0wsbIre70q3eP8mp04bBx-HSbR3TNoiQRdskoNpS5WT3ZuR4IBdzO4hqwzS4xSBfIiw06Aw08KpxLpjE1opx96iQbRwE4EP52rmtqVG84vsaHHY5Vq8LBNm5q6/s320/buchcover298_v-slideshow.jpg" border="0" alt=""id="BLOGGER_PHOTO_ID_5564015670012481458" /></a
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />Itaque lingua Latina usos esse antiquis temporibus cives totius imperii Romani, postea clericos, scriptores poetasque atque viros doctos hoc libro scientiae pleno et iucundo expositum est. Etiam nunc linguam Latinam effloresere; quod demonstrari dixit Stroh numero eorum, qui hanc linguam discerent, numero eorum, quibus lingua Latina et antiquitas cordi esset obliviscens vel neglegens eos, qui ad radiophoniam Nord West res toto in orbe terrarum gestas Latine effundunt.
<br />
<br />Wilfried Stroh: „Latein ist tot, es lebe Latein! Kleine Geschichte einer toten Sprache.“ List-Verlag, Berlin 2007. 18.00 EuroO ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-51745126725448421742011-01-19T13:33:00.000-08:002011-01-19T13:34:32.829-08:00PRONONCIATION DU LATINPrononciation du latin<br /><br />- c se prononce toujours comme k, jamais s comme dans "cela"<br />- g se prononce comme dans "gai", jamais j comme dans "geai"<br />- j se prononce comme i<br />- v se prononce comme u et<br />- u se prononce avec le son [ou] comme en italien.<br />- e se prononce comme en italien : [é]<br /><br /><br />SOURCE:<br />http://www.lexilogos.com/latin_vocabulaire.htmO ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-67872224907360225842011-01-19T13:25:00.000-08:002011-01-19T13:33:31.888-08:00EXPRESSIONS USUELLES LATINES ET FRANÇAISEExpressions usuelles<br /><br />salve ! salut ! (salvete ! à plusieurs personnes)<br />ave ! bonjour ! (avete ! à plusieurs personnes)<br />ut vales ? comment vas tu ?<br />valeo / non valeo je vais bien / je ne vais pas bien<br />ego quoque moi aussi<br />gratias (tibi) merci (à toi) (gratias tibi ago : je te remercie)<br />gratias maximas ! merci beaucoup !<br />tam gratia ! non merci !<br />quid novi ? quoi de neuf ?<br />qui est nomen tibi ? quel est ton nom ?<br />quis vocaris ? comment t'appelles-tu ?<br />vocor... je m'appelle...<br />vale ! au revoir ! (valete ! à plusieurs personnes)<br />hodie mane aujourd'hui matin (ce matin)<br />cras mane demain matin<br />latine loquor je parle latin<br />non intellego je ne comprends pas<br />euge ! bravo ! très bien !<br />macte animo ! bon courage !<br />festina ! dépêche-toi !<br />prosit ! à ta santé !<br />optime ! parfait !<br />feliciter ! bonne chance !<br />felicem natalem (diem) ! joyeux anniversaire ! (ou felicem diem natalem)<br />sine ullo dubio ! sans aucun doute !<br />minime ! pas du tout !<br />nil mirum ! rien d'étonnant ! (nil, contraction de nihil)<br />quid tibi ? que t'arrive-t-il ?<br />quid factum est ? que s'est-il passé ?<br />quid agis hodie ? que fais-tu aujourd'hui ?<br />quo vadis ? où vas-tu ?<br />bonum animum habeo je suis de bonne humeur<br />veni mecum ! viens avec moi !<br />esurio j'ai faim<br />sitio j'ai froid<br />ex nunc dorénavant<br />passim ça et là<br />in dubio dans le doute<br />memento ! souviens-toi !<br />in naturalibus tout nu<br /><br /><br />source:<br />http://www.lexilogos.com/latin_vocabulaire.htmO ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-87337299924088832872010-07-08T18:00:00.000-07:002010-07-08T18:02:59.450-07:00O REX GENTIUM<object width="480" height="385"><param name="movie" value="http://www.youtube.com/v/UwDdEQCtIF4&hl=pt_BR&fs=1"></param><param name="allowFullScreen" value="true"></param><param name="allowscriptaccess" value="always"></param><embed src="http://www.youtube.com/v/UwDdEQCtIF4&hl=pt_BR&fs=1" type="application/x-shockwave-flash" allowscriptaccess="always" allowfullscreen="true" width="480" height="385"></embed></object>O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-82778883900558826572010-07-08T17:45:00.000-07:002010-07-08T17:47:29.832-07:00EXODUM 21.20<object width="480" height="385"><param name="movie" value="http://www.youtube.com/v/CvafrxZ_Ww4&hl=pt_BR&fs=1"></param><param name="allowFullScreen" value="true"></param><param name="allowscriptaccess" value="always"></param><embed src="http://www.youtube.com/v/CvafrxZ_Ww4&hl=pt_BR&fs=1" type="application/x-shockwave-flash" allowscriptaccess="always" allowfullscreen="true" width="480" height="385"></embed></object>O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-7663915033619256202010-07-01T13:29:00.000-07:002010-07-01T13:30:49.124-07:00GLOSSÁRIO GRECO-ROMANO DO PERÍODO ROMANOΚαλήμερον, ἦλθες;<br />Bono die, venisti?<br />Bom dia, você veio?<br /><br />Ἐὰν θέλεις, ἐλθὲ μεθ' ἡμῶν.<br />Si vis, veni mecum.<br />Se você quiser, venha conosco (O latim diz realmente comigo, e não nós).<br /><br />Ποῦ;<br />Ubi?<br />Onde?.<br /><br />Πρὸς φίλον ἡμέτερον Λεύκιον.<br />Ad amicum nostrum Lucium.<br />Para nosso amigo Lúcio.<br /><br />Τί γὰρ ἔχει;<br />Quid enim habet?<br />Na verdade, o que ele tem?<br />O que há com ele?.<br /><br />Ἀρρωστεῖ.<br />Aegrotat.<br />Ele está doente.<br /><br />FONTE:<br />http://mensagensdeesperanca.webnode.com.br/news/grego-koine-do-novo-testamento-/O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-18442364613562603202010-06-14T19:49:00.001-07:002010-06-14T19:49:35.365-07:00ALFABETO LATINO<object width="640" height="385"><param name="movie" value="http://www.youtube.com/v/jHqK6IrWOkI&hl=pt_BR&fs=1&"></param><param name="allowFullScreen" value="true"></param><param name="allowscriptaccess" value="always"></param><embed src="http://www.youtube.com/v/jHqK6IrWOkI&hl=pt_BR&fs=1&" type="application/x-shockwave-flash" allowscriptaccess="always" allowfullscreen="true" width="640" height="385"></embed></object>O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-85492331891367405662010-02-11T04:26:00.001-08:002010-02-11T04:26:50.218-08:00VULGATAM CLEMENTINAMBIBLIA SACRA<br />JUXTA<br />VULGATAM CLEMENTINAM<br />EDITIO ELECTRONICA<br />PLURIMIS CONSULTIS EDITIONIBUS DILIGENTER PRÆPARATA<br />A<br />MICHAELE TVVEEDALE<br />CUI BENIGNISSIME AUXILIATI SUNT<br />MILA BOZOVIC, MARGARITA BURGHART, RONALDUS CONTE,<br />MICHAEL DUBIAGA, R. P. JOANNES FINNEGAN, ALUNDIS INSENSATE,<br />EDUARDUS KOTSKI, BERTRAND MICHELET, MICHAEL MORBACH,<br />RICARDUS URQUHART, ANDREJA VASILJEVIC ET EDGARDUS VREULS<br />LONDINI · MMV<br />The Bishops’ Conference of England and Wales gives its approval to the publication<br />of Biblia Sacra juxta Vulgatam Clementinam.<br />Published with approbation.<br />CBCEW, 9th January 2006.<br />Index Generalis<br />pag.<br />Præfatio hujus editionis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v<br />Decreta Concilii Tridentini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vi<br />Constitutio Clementis viii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . viii<br />Præfatio ad lectorem officialis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ix<br />Antiquum Testamentum<br />Genesis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1<br />Exodus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50<br />Leviticus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90<br />Numeri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />Deuteronomium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157<br />Josue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195<br />Judicum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219<br />Ruth . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245<br />Regum I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249<br />Regum II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283<br />Regum III . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312<br />Regum IV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344<br />Paralipomenon I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374<br />Paralipomenon II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402<br />Esdræ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437<br />Nehemiæ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447<br />Tobiæ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461<br />Judith . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472<br />Esther . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486<br />Job . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498<br />Psalmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 544<br />Proverbia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 664<br />Ecclesiastes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 705<br />Canticum Canticorum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 720<br />Sapientia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 728<br />Ecclesiasticus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 754<br />Isaias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 829<br />Jeremias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 927<br />Lamentationes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1018<br />Baruch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1029<br />Ezechiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1040<br />Daniel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1109<br />Osee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1131<br />Joel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1144<br />Amos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1150<br />Abdias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1161<br />Jonas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1163<br />Michæa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1165<br />Nahum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1173<br />iii<br />Habacuc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1177<br />Sophonias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1181<br />Aggæus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1185<br />Zacharias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1188<br />Malachias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1199<br />Machabæorum I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1202<br />Machabæorum II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1233<br />Novum Testamentum<br />Matthæus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1255<br />Marcus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1287<br />Lucas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1307<br />Joannes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1341<br />Actus Apostolorum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1367<br />Ad Romanos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1401<br />Ad Corinthios I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1415<br />Ad Corinthios II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1428<br />Ad Galatas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1437<br />Ad Ephesios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1442<br />Ad Philippenses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1447<br />Ad Colossenses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1450<br />Ad Thessalonicenses I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1453<br />Ad Thessalonicenses II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1456<br />Ad Timotheum I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1458<br />Ad Timotheum II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1462<br />Ad Titum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1465<br />Ad Philemonem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1467<br />Ad Hebræos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1468<br />Jacobi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1478<br />Petri I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1482<br />Petri II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1486<br />Joannis I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1489<br />Joannis II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1493<br />Joannis III . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1494<br />Judæ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1495<br />Apocalypsis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1496<br />iv<br />Præfatio hujus editionis<br />Clementis Papæ viii nomen casu Vulgatæ adhæret. Hæc enim sanctarum<br />Scripturarum editio, cum Sixto v regnante patrata fuisset, illo mortuo tandem<br />sub Clementis pontificatu publicata est. Attamen vere decet ut iste Clemens,<br />cum sit institutorum Concilii Tridentini æmuli exemplar, hoc bonum ejusdem<br />Synodus fructum perficiat.<br />Sapientissimo fretus consilio S. Philippi Nerii, Sancti Spiritus caritate exæstuantis,<br />ad ecclesiasticam disciplinam reparandam, et errores corruptelasque<br />exstirpandas, indefesse laboravit ; et pro Ecclesiæ libertate acriter pugnavit.<br />Tantus autem Clemens fidem catholicam tutus est opere et sermone, quantus<br />et ipsius Vulgata revelationem Dei ab imminentibus periculis custodivit.<br />Hieronymi enim Doctoris maximi ex lingua hebræa translatione, ita per<br />nongentos annos fruiti sunt doctissimi Ecclesiæ filii, ut ceteræ translationes<br />latinæ pene evanuissent : illius autem innumerabilibus vicibus descriptæ,<br />_ tot fuisse exemplaria, quot codices _. Quando ergo Lutherus flagitiosa rebellione<br />ab Ecclesia descivit, hac confusione abusus est ut verba Evangelii<br />corrumperet, et suam falsam doctrinam defenderet. Quam ob causam opus<br />erat ut authentica divinarum Scripturarum editio, diligenter emendata atque<br />castigata, imprimeretur cum plena Apostolicæ Sedis auctoritate ; sacrosancta<br />itaque Tridentina Synodus, Spiritu Sancto gubernante, hoc jussit, et ab ea<br />jussum, a Clemente viii est consummatum.<br />Porro xx sæculo incipiente, antiquissimis jam alteris manuscriptis aliunde<br />inventis, ut Bibliæ editionem puram accuratamque Ecclesia semper haberet<br />sollicitus, Sanctus Pius x Commissioni Pontificiæ de re biblica mandavit ut<br />pristinam Hieronymi versionem, quantum fieri potuit, componeret. Primo<br />Card. Gasquet, deinde D. Henrico Quentin, hoc onus delegatum est. Novissime,<br />defunctis illis, Abbatia Pontificia S. Hieronymi a Pio xi Romæ fundata<br />est, ut monachi Benedictini artis criticæ peritissimi ibi opus emolirentur.<br />Singulis deinceps annuentibus Papis, minutim sancti libri emittebantur,<br />et postremo anno salutis mcmxcviii Biblia tota perfecta est.<br />Interim, eheu, interveniebant eventus infelices apud Ecclesiam. S. Pius x<br />voluerat constabiliri translationem pristinam S. Hieronymi ut exinde confectura<br />esset Vulgata ad usum Ecclesiæ quam accuratissime repurgata ; sed illius<br />voluntatem parvipendentes, malebant viri tumidi translationem novam secundum<br />gustus proprios facere, interpretationem vero Hieronymi negligere omnino.<br />Quin etiam ætate nostra, errores illi pessimi, quos idem Pius vehementissime<br />condemnavit, Ecclesiam Dei aperte infestant, et Lutherus dimidium<br />errorum coæqualum nostrorum non cogitavit. Oportet nos igitur Vulgatam<br />Clementinam fideliter amplexari donec, omnibus instauratis in Christo, Pii x<br />propositum demum efficiatur.<br />Scribebam Londini, in festo D. N. J. C. Regis,<br />31 Octobris 2004.<br />v<br />Ex Concilio Tridentino, sess. 4<br />8 aprilis 1546<br />Decretum de canonicis Scripturis<br />Sacrosancta oecumenica et generalis Tridentina Synodus, in Spiritu Sancto legitime<br />congregata, præsidentibus in ea eisdem tribus Apostolicæ Sedis legatis,<br />hoc sibi perpetuo ante oculos proponens, ut, sublatis erroribus, puritas ipsa<br />Evangelii in Ecclesia conservetur : quod promissum ante per prophetas<br />in Scripturis sanctis, Dominus noster Jesus Christus, Dei Filius, proprio ore<br />primum promulgavit, deinde per suos apostolos, tamquam fontem omnis et<br />salutaris veritatis et morum disciplinæ, omni creaturæ prædicari jussit : perspiciensque<br />hanc veritatem et disciplinam contineri in libris scriptis et sine<br />scripto traditionibus, quæ ab ipsius Christi ore ab apostolis acceptæ, aut ab<br />ipsis apostolis Spiritu Sancto dictante, quasi per manus traditæ, ad nos usque<br />pervenerunt : orthodoxorum Patrum exempla secuta, omnes libros tam Veteris<br />quam Novi Testamenti, cum utriusque unus Deus sit auctor, nec non traditiones<br />ipsas, tum ad fidem, tum ad mores pertinentes, tamquam vel oretenus<br />a Christo, vel a Spiritu Sancto dictatas, et continua successione in Ecclesia<br />catholica conservatas, pari pietatis affectu ac reverentia suscipit ac veneratur.<br />Sacrorum vero librorum indicem huic decreto ascribendum censuit, ne cui<br />dubitatio suboriri possit, quinam sint, qui ab ipsa Synodo suscipiuntur. Sunt<br />vero infrascripti :<br />Testamenti Veteris : quinque Moysi, id est Genesis, Exodus, Leviticus,<br />Numeri, Deuteronomium ; Josue, Judicum, Ruth, quatuor Regum, duo Paralipomenon,<br />Esdræ primus et secundus, qui dicitur Nehemias, Tobias, Judith,<br />Esther, Job, Psalterium Davidicum centum quinquaginta psalmorum,<br />Parabolæ, Ecclesiastes, Canticum Canticorum, Sapientia, Ecclesiasticus, Isaias,<br />Jeremias cum Baruch, Ezechiel, Daniel, duodecim prophetæ minores, id<br />est : Osee, Jo¨el, Amos, Abdias, Jonas, Michæas, Nahum, Habacuc, Sophonias,<br />Aggæus, Zacharias, Malachias ; duo Machabæorum, primus et secundus.<br />Testamenti Novi : quatuor Evangelia, secundum Matthæum, Marcum,<br />Lucam, Joannem ; Actus Apostolorum a Luca Evangelista conscripti ;<br />quatuordecim epistolæ Pauli Apostoli : ad Romanos, duæ ad Corinthios, ad<br />Galatas, ad Ephesios, ad Philippenses, ad Colossenses, duæ ad Thessalonicenses,<br />duæ ad Timotheum, ad Titum, ad Philemonem, ad Hebræos ; Petri<br />Apostoli duæ ; Joannis Apostoli tres ; Jacobi Apostoli una ; Judæ Apostoli<br />una et Apocalypsis Joannis Apostoli.<br />Si quis autem libros ipsos integros cum omnibus suis partibus, prout in Ecclesia<br />catholica legi consueverunt, et in veteri Vulgata latina editione habentur,<br />pro sacris et canonicis non susceperit, et traditiones prædictas sciens et<br />prudens contempserit, anathema sit.<br />vi<br />Decretum de editione et usu sacrorum librorum<br />Insuper eadem sacrosancta Synodus, considerans non parum utilitatis accedere<br />posse Ecclesiæ Dei, si ex omnibus latinis editionibus, quæ circumferuntur<br />sacrorum librorum, quæ nam pro authentica habenda sit, innotescat :<br />statuit et declarat, ut hæc ipsa vetus et Vulgata editio, quæ longo tot sæculorum<br />usu in ipsa Ecclesia probata est, in publicis lectionibus, disputationibus,<br />prædicationibus et expositionibus pro authentica habeatur, ut nemo illam<br />rejicere quovis prætextu audeat vel præsumat.<br />Præterea ad co¨ercenda petulantia ingenia decernit, ut nemo, suæ prudentiæ<br />innixus, in rebus fidei et morum ad ædificationem doctrinæ christianæ<br />pertinentium, sacram Scripturam ad suos sensus contorquens, contra eum<br />sensum, quem tenuit et tenet sancta mater Ecclesia, cujus est judicare de vero<br />sensu et interpretatione Scripturarum sanctarum, aut etiam contra unanimen<br />consensum Patrum, ipsam Scripturam sacram interpretari audeat, etiamsi hujusmodi<br />interpretationes nullo umquam tempore in lucem edendæ forent. Qui<br />contravenerint, per Ordinarios declarentur, et poenis a jure statutis puniantur.<br />Sed et impressoribus modum in hac parte, ut par est, imponere volens,<br />qui jam sine modo, hoc est putantes sibi licere, quidquid libet, sine licentia<br />superiorum ecclesiasticorum, ipsos sacræ Scripturæ libros, et super illis annotationes<br />et expositiones quorumlibet indifferenter, sæpe tacito, sæpe etiam<br />ementito prelo, et quod gravius est, sine nomine auctoris imprimunt, alibi<br />etiam impressos libros hujusmodi temere venales habent : decernit et statuit,<br />ut posthac sacra Scriptura, potissimum vero hæc ipsa vetus et Vulgata editio,<br />quam emendatissime imprimatur, nullique liceat imprimere, vel imprimi<br />facere, quosvis libros de rebus sacris sine nomine auctoris, neque illos in futurum<br />vendere, aut etiam apud se retinere, nisi primum examinati probatique<br />fuerint ab Ordinario, sub poena anathematis et pecuniæ in canone Concilii<br />novissimi Lateranensis apposita. Et si regulares fuerint, ultra examinationem<br />et probationem hujusmodi, licentiam quoque a suis superioribus impetrare<br />teneantur, recognitis per eos libris, juxta formam suarum ordinationum. Qui<br />autem scripto eos communicant, vel evulgant, nisi antea examinati probatique<br />fuerint, eisdem poenis subjaceant, quibus impressores. Et qui eos habuerint<br />vel legerint, nisi prodiderint auctorem, pro auctoribus habeantur. Ipsa vero<br />hujusmodi librorum probatio in scriptis detur, atque ideo in fronte libri vel<br />scripti vel impressi authentice appareat ; idque totum, hoc est, et probatio et<br />examen, gratis fiat, ut probanda probentur et reprobentur improbanda.<br />Post hæc temeritatem illam reprimere volens, qua ad profana quæque<br />convertuntur et torquentur verba et sententiæ sacræ Scripturæ, ad scurrilia<br />scilicet, fabulosa, vana, adulationes, detractiones, superstitiones, impias<br />et diabolicas incantationes, divinationes, sortes, libellos etiam famosos, mandat<br />et præcipit, ad tollendam hujusmodi irreverentiam et contemptum, et ne<br />de cetero quisquam quomodolibet verba Scripturæ sacræ ad hæc et similia<br />audeat usurpare, ut omnes hujus generis homines, temeratores et violatores<br />verbi Dei, juris et arbitrii poenis per Episcopos co¨erceantur.<br />vii<br />Clemens Papa viii ad perpetuam rei memoriam<br />Cum sacrorum Bibliorum Vulgatæ editionis textus summis laboribus ac vigiliis<br />restitutus, et quam accuratissime mendis expurgatus, benedicente Domino,<br />ex nostra typographia Vaticana in lucem prodeat ; Nos, ut in posterum idem<br />textus incorruptus, ut decet, conservetur, opportune providere volentes, auctoritate<br />apostolica, tenore præsentium districtius inhibemus, ne intra decem<br />annos a data præsentium numerandos, tam citra quam ultra montes, alibi<br />quam in nostra Vaticana typographia, a quoquam imprimatur. Elapso autem<br />præfato decennio, eam cautionem adhiberi præcipimus, ut nemo hanc sanctarum<br />Scripturarum editionem typis mandare præsumat, nisi habito prius<br />exemplari in typographia Vaticana excuso : cujus exemplaris forma, ne minima<br />quidem particula de textu mutata, addita, vel ab eo detracta, nisi aliquid<br />occurrat, quod typographicæ incuriæ manifeste ascribendum sit, inviolabiliter<br />observetur.<br />Si quis vero typographus in quibuscumque regnis, civitatibus, provinciis,<br />et locis tam nostræ et S. R. E. ditioni in temporalibus subjectis, quam non subjectis,<br />hanc eamdem sacrarum Scripturarum editionem intra decennium prædictum<br />quoquo modo, elapso autem decennio, aliter quam juxta hujusmodi<br />exemplar, ut præfertur, imprimere, vendere, venales habere, aut alias edere vel<br />evulgare : aut si quis bibliopola a se vel ab aliis quibusvis, post datam præsentium,<br />hujus editionis impressos libros, seu imprimendos a præfato restituto<br />et correcto textu in aliquo discrepantes, seu ab alio, quam a typographo<br />Vaticano, intra decennium excusos, pariter vendere, venales proponere, vel<br />evulgare præsumpserit, ultra amissionem omnium librorum, et alias arbitrio<br />nostro infligendas poenas temporales, etiam majoris excommunicationis sententiam<br />eo ipso incurrat : a qua nisi a Romano Pontifice, præterquam in mortis<br />articulo constitutus, absolvi non possit.<br />Mandamus itaque universis et singulis, Patriarchis, Archiepiscopis, Episcopis,<br />ceterisque Ecclesiarum et locorum, etiam regularium Prælatis, ut<br />præsentes litteras in suis quisque Ecclesiis et jurisdictionibus ab omnibus<br />inviolate perpetuo observari curent ac faciant. Contradictores per censuras<br />ecclesiasticas, aliaque opportuna juris et facti remedia, appellatione postposita,<br />compescendo, invocato etiam ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii sæcularis<br />; non obstantibus constitutionibus, et ordinationibus apostolicis, ac in<br />generalibus, provincialibus, vel synodalibus Conciliis editis generalibus, vel<br />specialibus, ac quarumcumque Ecclesiarum, Ordinum, Congregationum, Collegiorum<br />atque Universitatum, etiam studiorum generalium juramento, confirmatione<br />apostolica, vel quavis firmitate alia roboratis, statutis, et consuetudinibus,<br />ac privilegiis, indultis, ac litteris apostolicis in contrarium quomodocumque<br />emanatis, et emanandis : quibus omnibus ad hunc effectum latissime<br />derogamus, ac derogatum esse decernimus. Volumus autem, ut præsentium<br />trans sumptis etiam in ipsis voluminibus impressis eadem, in judicio et<br />extra, fides ubique adhibeatur, quæ ipsis præsentibus adhiberetur, si forent<br />exhibitæ, vel ostensæ.<br />Datum Romæ, apud Sanctum Petrum sub Annulo Piscatoris, die ix<br />novembris mdxcii, Pont. Nostri anno i.<br />M. Vestrius Barbianus<br />viii<br />Præfatio ad lectorem<br />ex editione vaticana anni 1592<br />In multis magnisque beneficiis, quæ per sacram Tridentinam Synodum Ecclesiæ<br />suæ Deus contulit, id in primis numerandum videtur, quod inter tot<br />latinas editiones divinarum Scripturarum, solam veterem ac Vulgatam, quæ<br />longo tot sæculorum usu in Ecclesia probata fuerat, gravissimo Decreto authenticam<br />declaravit. Nam, ut illud omittamus, quod ex recentibus editionibus<br />non paucæ ad hæreses hujus temporis confirmandas licenter detortæ<br />videbantur : ipsa certe tanta versionum varietas, atque diversitas magnam in<br />Ecclesia Dei confusionem parere potuisset. Jam enim hac nostra ætate illud<br />fere evenisse constat, quod sanctus Hieronymus tempore suo accidisse testatus<br />est, tot scilicet fuisse exemplaria, quot codices ; cum unusquisque pro<br />arbitrio suo adderet, vel detraheret.<br />Hujus autem veteris ac Vulgatæ editionis tanta semper fuit auctoritas,<br />tamque excellens præstantia, ut eam ceteris omnibus latinis editionibus longe<br />anteferendam esse, apud æquos judices in dubium revocari non posset. Qui<br />namque in ea libri continentur (ut a majoribus nostris quasi per manus traditum<br />nobis est) partim ex sancti Hieronymi translatione, vel emendatione suscepti<br />sunt ; partim retenti ex antiquissima quadam editione latina, quam sanctus<br />Hieronymus communem et Vulgatam, sanctus Augustinus Italam, sanctus<br />Gregorius Veterem translationem appellat.<br />Ac de Veteris quidem hujus, sive Italæ editionis sinceritate atque præstantia<br />præclarum sancti Augustini testimonium exstat in secundo libro De<br />doctrina christiana, ubi latinis omnibus editionibus, quæ tunc plurimæ circumferebantur,<br />Italam præferendam censuit, quod esset, ut ipse loquitur, verborum<br />tenacior cum perspicuitate sententiæ. De sancto vero Hieronymo multa<br />exstant veterum Patrum egregia testimonia : eum enim sanctus Augustinus<br />hominem doctissimum, ac trium linguarum peritissimum vocat, atque ejus<br />translationem ipsorum quoque hebræorum testimonio veracem esse confirmat.<br />Eumdem sanctus Gregorius ita prædicat, ut ejus translationem, quam<br />novam appellat, ex hebræo eloquio cuncta verius transfudisse dicat : atque<br />idcirco dignissimam esse, cui fides in omnibus habeatur. Sanctus autem<br />Isidorus non uno in loco Hieronymianam versionem ceteris omnibus anteponit,<br />eamque ab ecclesiis christianis communiter recipi ac probari affirmat,<br />quod sit in verbis clarior, et veracior in sententiis. Sophronius quoque, vir eruditissimus,<br />sancti Hieronymi translationem non latinis modo, sed etiam græcis<br />valde probari animadvertens, tanti eam fecit, ut psalterium et prophetas ex<br />Hieronymi versione in græcum eleganti sermone transtulerit. Porro qui secuti<br />sunt, viri doctissimi, Remigius, Beda, Rabanus, Haymo, Anselmus, Petrus<br />Damiani, Richardus, Hugo, Bernardus, Rupertus, Petrus Lombardus, Alexander,<br />Albertus, Thomas, Bonaventura, ceterique omnes, qui his nongentis annis<br />in Ecclesia floruerunt, sancti Hieronymi versione ita sunt usi, ut ceteræ,<br />quæ pene innumerabiles erant, quasi lapsæ de manibus theologorum, penitus<br />obsoleverint. Quare non immerito catholica Ecclesia sanctum Hieronymum<br />doctorem maximum, atque ad Scripturas sacras interpretandas divinitus excitatum<br />ita celebrat, ut jam difficile non sit illorum omnium damnare judicium,<br />qui vel tam eximii doctoris lucubrationibus non acquiescunt, vel etiam<br />meliora, aut certe paria præstare se posse confidunt.<br />ix<br />Ceterum ne tam fidelis translatio, tamque in omnes partes Ecclesiæ utilis,<br />vel injuria temporum, vel impressorum incuria, vel temere emendantium audacia,<br />ulla ex parte corrumperetur, eadem sacrosancta Synodus Tridentina<br />illud Decreto suo sapienter adjecit, ut hæc ipsa vetus ac Vulgata editio emendatissime,<br />quoad fieri posset, imprimeretur : neque ulli liceret eam sine facultate<br />et approbatione superiorum excudere. Quo Decreto simul typographorum<br />temeritati ac licentiæ modum imposuit, et pastorum Ecclesiæ in tanto<br />bono quam diligentissime retinendo, et conservando, vigilantiam, atque<br />industriam excitavit.<br />Et quamvis insignium Academiarum Theologi in editione Vulgata pristino<br />suo nitori restituenda magna cum laude laboraverint ; quia tamen in tanta<br />re nulla potest esse nimia diligentia, et codices manuscripti complures et vetustiores<br />Summi Pontificis jussu conquisiti, atque in Urbem advecti erant ; et<br />demum, quoniam executio generalium Conciliorum, et ipsa Scripturarum integritas<br />ac puritas ad curam Apostolicæ Sedis potissimum pertinere cognoscitur<br />; ideo Pius iv Pontifex Maximus pro sua in omnes Ecclesiæ partes incredibili<br />vigilantia, lectissimis aliquot sanctæ romanæ Ecclesiæ Cardinalibus,<br />aliisque tum Sacrarum litterarum, tum variarum linguarum peritissimis viris,<br />eam provinciam demandavit, ut Vulgatam editionem latinam, adhibitis antiquissimis<br />codicibus manuscriptis, inspectis quoque hebraicis, græcisque bibliorum<br />fontibus ; consultis denique veterum Patrum commentariis, accuratissime<br />castigarent. Quod itidem institutum Pius v prosecutus est. Verum conventum<br />illum ob varias, gravissimasque Sedis Apostolicæ occupationes jamdudum<br />intermissum, Sixtus v divina providentia ad summum Sacerdotium<br />evocatus, ardentissimo studio revocavit, et opus tandem confectum typis mandari<br />jussit. Quod cum jam esset excusum, et ut in lucem emitteretur, idem<br />Pontifex operam daret, animadvertens non pauca in sacra Biblia præli vitio irrepsisse,<br />quæ iterata diligentia indigere viderentur, totum opus sub incudem<br />revocandum censuit atque decrevit. Id vero cum morte præventus præstare<br />non potuisset, Gregorius xiv qui, post Urbani vii duodecim dierum Pontificatum,<br />Sixto successerat, ejus animi intentionem executus perficere aggressus<br />est, amplissimis aliquot Cardinalibus, aliisque doctissimis viris ad hoc<br />iterum deputatis. Sed eo quoque, et qui illi successit, Innocentio ix brevissimo<br />tempore de hac luce subtractis ; tandem sub initium Pontificatus Clementis<br />viii qui nunc Ecclesiæ universæ gubernacula tenet, opus, in quod Sixtus v<br />intenderat, Deo bene juvante perfectum est.<br />Accipe igitur, christiane lector, eodem Clemente Summo Pontifice annuente,<br />ex Vaticana typographia veterem ac Vulgatam sacræ Scripturæ editionem,<br />quanta fieri potuit diligentia castigatam : quam quidem sicut omnibus<br />numeris absolutam, pro humana imbecillitate affirmare difficile est, ita ceteris<br />omnibus, quæ ad hanc usque diem prodierunt, emendatiorem, purioremque<br />esse, minime dubitandum. Et vero quamvis in hac Bibliorum recognitione<br />in codicibus manuscriptis, hebræis, græcisque fontibus, et ipsis veterum Patrum<br />commentariis conferendis non mediocre studium adhibitum fuerit ; in<br />hac tamen pervulgata lectione sicut nonnulla consulto mutata, ita etiam alia,<br />quæ mutanda videbantur, consulto immutata relicta sunt ; tum quod ita faciendum<br />esse ad offensionem populorum vitandam sanctus Hieronymus non<br />semel admonuit : tum quod facile fieri posse credendum est, ut majores nostri,<br />qui ex hebræis, et græcis latina fecerunt, copiam meliorum, et emendatiorum<br />librorum habuerint, quam ii, qui post illorum ætatem ad nos pervenerunt, qui<br />x<br />fortasse tam longo tempore identidem describendo minus puri, atque integri<br />evaserunt ; tum denique quia sacræ Congregationi amplissimorum Cardinalium,<br />aliisque eruditissimis viris ad hoc opus a Sede Apostolica delectis<br />propositum non fuit, novam aliquam editionem cudere, vel antiquum interpretem<br />ulla ex parte corrigere, vel emendare ; sed ipsam veterem, ac Vulgatam<br />editionem latinam a mendis veterum librariorum, necnon pravarum emendationum<br />erroribus repurgatam, suæ pristinæ integritati, ac puritati, quoad ejus<br />fieri potuit, restituere ; eaque restituta, ut quam emendatissime imprimeretur<br />juxta Concilii oecumenici Decretum pro viribus operam dare.<br />Porro in hac editione nihil non canonicum, nihil ascititium, nihil extraneum<br />apponere visum est : atque ea causa fuit, cur liber tertius et quartus Esdræ<br />inscripti, quos inter canonicos libros sacra Tridentina Synodus non annumeravit,<br />ipsa etiam Manassæ regis Oratio, quæ neque hebraice, neque græce<br />quidem exstat, neque in manuscriptis antiquioribus invenitur, neque pars est<br />ullius canonici libri, extra canonicæ Scripturæ seriem posita sint : et nullæ ad<br />marginem concordantiæ (quæ posthac inibi apponi non prohibentur), nullæ<br />notæ, nullæ variæ lectiones, nullæ denique præfationes, nulla argumenta ad<br />librorum initia conspiciantur.<br />Sed sicut Apostolica Sedes industriam eorum non damnat, qui concordantias<br />locorum, varias lectiones, præfationes sancti Hieronymi, et alia id genus<br />in aliis editionibus inseruerunt ; ita quoque non prohibet, quin alio genere<br />caracteris in hac ipsa Vaticana editione ejusmodi adjumenta pro studiosorum<br />commoditate, atque utilitate in posterum adjiciantur ; ita tamen, ut lectiones<br />variæ ad marginem ipsius textus minime annotentur.<br />xiO ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-36615241634990181112010-02-11T04:23:00.000-08:002010-02-11T04:24:51.370-08:00VULGATA - PENTATEUCUMLiber Genesis<br />1 In principio creavit Deus cælum et terram. 2 Terra autem erat inanis et<br />vacua, et tenebræ erant super faciem abyssi : et spiritus Dei ferebatur<br />super aquas. 3 Dixitque Deus : Fiat lux. Et facta est lux. 4 Et vidit Deus<br />lucem quod esset bona : et divisit lucem a tenebris. 5 Appellavitque lucem<br />Diem, et tenebras Noctem : factumque est vespere et mane, dies unus. 6 Dixit<br />quoque Deus : Fiat firmamentum in medio aquarum : et dividat aquas ab<br />aquis. 7 Et fecit Deus firmamentum, divisitque aquas, quæ erant sub firmamento,<br />ab his, quæ erant super firmamentum. Et factum est ita. 8 Vocavitque<br />Deus firmamentum, Cælum : et factum est vespere et mane, dies secundus.<br />9 Dixit vero Deus : Congregentur aquæ, quæ sub cælo sunt, in locum unum :<br />et appareat arida. Et factum est ita. 10 Et vocavit Deus aridam Terram, congregationesque<br />aquarum appellavit Maria. Et vidit Deus quod esset bonum. 11 Et<br />ait : Germinet terra herbam virentem, et facientem semen, et lignum pomiferum<br />faciens fructum juxta genus suum, cujus semen in semetipso sit super<br />terram. Et factum est ita. 12 Et protulit terra herbam virentem, et facientem semen<br />juxta genus suum, lignumque faciens fructum, et habens unumquodque<br />sementem secundum speciem suam. Et vidit Deus quod esset bonum. 13 Et<br />factum est vespere et mane, dies tertius. 14 Dixit autem Deus : Fiant luminaria<br />in firmamento cæli, et dividant diem ac noctem, et sint in signa et tempora,<br />et dies et annos : 15 ut luceant in firmamento cæli, et illuminent terram. Et<br />factum est ita. 16 Fecitque Deus duo luminaria magna : luminare majus, ut<br />præesset diei : et luminare minus, ut præesset nocti : et stellas. 17 Et posuit<br />eas in firmamento cæli, ut lucerent super terram, 18 et præessent diei ac nocti,<br />et dividerent lucem ac tenebras. Et vidit Deus quod esset bonum. 19 Et factum<br />est vespere et mane, dies quartus. 20 Dixit etiam Deus : Producant aquæ<br />reptile animæ viventis, et volatile super terram sub firmamento cæli. 21 Creavitque<br />Deus cete grandia, et omnem animam viventem atque motabilem, quam<br />produxerant aquæ in species suas, et omne volatile secundum genus suum.<br />Et vidit Deus quod esset bonum. 22 Benedixitque eis, dicens : Crescite, et<br />multiplicamini, et replete aquas maris : avesque multiplicentur super terram.<br />23 Et factum est vespere et mane, dies quintus. 24 Dixit quoque Deus : Producat<br />terra animam viventem in genere suo, jumenta, et reptilia, et bestias terræ<br />secundum species suas. Factumque est ita. 25 Et fecit Deus bestias terræ juxta<br />species suas, et jumenta, et omne reptile terræ in genere suo.<br />Et vidit Deus quod esset bonum, 26 et ait : Faciamus hominem ad imaginem<br />et similitudinem nostram : et præsit piscibus maris, et volatilibus cæli,<br />et bestiis, universæque terræ, omnique reptili, quod movetur in terra. 27 Et<br />creavit Deus hominem ad imaginem suam : ad imaginem Dei creavit illum,<br />masculum et feminam creavit eos. 28 Benedixitque illis Deus, et ait : Crescite<br />et multiplicamini, et replete terram, et subjicite eam, et dominamini piscibus<br />maris, et volatilibus cæli, et universis animantibus, quæ moventur super terram.<br />29 Dixitque Deus : Ecce dedi vobis omnem herbam afferentem semen<br />super terram, et universa ligna quæ habent in semetipsis sementem generis<br />sui, ut sint vobis in escam : 30 et cunctis animantibus terræ, omnique volucri<br />cæli, et universis quæ moventur in terra, et in quibus est anima vivens, ut<br />habeant ad vescendum. Et factum est ita. 31 Viditque Deus cuncta quæ fecerat,<br />et erant valde bona. Et factum est vespere et mane, dies sextus.<br />Genesis<br />2 Igitur perfecti sunt cæli et terra, et omnis ornatus eorum. 2 Complevitque<br />Deus die septimo opus suum quod fecerat : et requievit die septimo ab<br />universo opere quod patrarat. 3 Et benedixit diei septimo, et sanctificavit<br />illum, quia in ipso cessaverat ab omni opere suo quod creavit Deus ut faceret.<br />4 Istæ sunt generationes cæli et terræ, quando creata sunt, in die quo fecit<br />Dominus Deus cælum et terram, 5 et omne virgultum agri antequam oriretur<br />in terra, omnemque herbam regionis priusquam germinaret : non enim<br />pluerat Dominus Deus super terram, et homo non erat qui operaretur terram<br />: 6 sed fons ascendebat e terra, irrigans universam superficiem terræ.<br />7 Formavit igitur Dominus Deus hominem de limo terræ, et inspiravit in faciem<br />ejus spiraculum vitæ, et factus est homo in animam viventem. 8 Plantaverat<br />autem Dominus Deus paradisum voluptatis a principio, in quo posuit<br />hominem quem formaverat. 9 Produxitque Dominus Deus de humo omne<br />lignum pulchrum visu, et ad vescendum suave lignum etiam vitæ in medio<br />paradisi, lignumque scientiæ boni et mali. 10 Et fluvius egrediebatur de loco<br />voluptatis ad irrigandum paradisum, qui inde dividitur in quatuor capita.<br />11 Nomen uni Phison : ipse est qui circuit omnem terram Hevilath, ubi nascitur<br />aurum : 12 et aurum terræ illius optimum est ; ibi invenitur bdellium, et<br />lapis onychinus. 13 Et nomen fluvii secundi Gehon ; ipse est qui circumit omnem<br />terram Æthiopiæ. 14 Nomen vero fluminis tertii, Tigris : ipse vadit contra<br />Assyrios. Fluvius autem quartus, ipse est Euphrates. 15 Tulit ergo Dominus<br />Deus hominem, et posuit eum in paradiso voluptatis, ut operaretur, et custodiret<br />illum : 16 præcepitque ei, dicens : Ex omni ligno paradisi comede ;<br />17 de ligno autem scientiæ boni et mali ne comedas : in quocumque enim<br />die comederis ex eo, morte morieris. 18 Dixit quoque Dominus Deus : Non<br />est bonum esse hominem solum : faciamus ei adjutorium simile sibi. 19 Formatis<br />igitur Dominus Deus de humo cunctis animantibus terræ, et universis<br />volatilibus cæli, adduxit ea ad Adam, ut videret quid vocaret ea : omne enim<br />quod vocavit Adam animæ viventis, ipsum est nomen ejus. 20 Appellavitque<br />Adam nominibus suis cuncta animantia, et universa volatilia cæli, et omnes<br />bestias terræ : Adæ vero non inveniebatur adjutor similis ejus. 21 Immisit ergo<br />Dominus Deus soporem in Adam : cumque obdormisset, tulit unam de costis<br />ejus, et replevit carnem pro ea. 22 Et ædificavit Dominus Deus costam, quam<br />tulerat de Adam, in mulierem : et adduxit eam ad Adam. 23 Dixitque Adam :<br />Hoc nunc os ex ossibus meis, et caro de carne mea : hæc vocabitur Virago,<br />quoniam de viro sumpta est. 24 Quam ob rem relinquet homo patrem suum,<br />et matrem, et adhærebit uxori suæ : et erunt duo in carne una. 25 Erat autem<br />uterque nudus, Adam scilicet et uxor ejus : et non erubescebant.<br />3 Sed et serpens erat callidior cunctis animantibus terræ quæ fecerat Dominus<br />Deus. Qui dixit ad mulierem : Cur præcepit vobis Deus ut non<br />comederetis de omni ligno paradisi ? 2 Cui respondit mulier : De fructu<br />lignorum, quæ sunt in paradiso, vescimur : 3 de fructu vero ligni quod est<br />in medio paradisi, præcepit nobis Deus ne comederemus, et ne tangeremus<br />illud, ne forte moriamur. 4 Dixit autem serpens ad mulierem : Nequaquam<br />morte moriemini. 5 Scit enim Deus quod in quocumque die comederitis ex<br />eo, aperientur oculi vestri, et eritis sicut dii, scientes bonum et malum. 6 Vidit<br />igitur mulier quod bonum esset lignum ad vescendum, et pulchrum oculis,<br />aspectuque delectabile : et tulit de fructu illius, et comedit : deditque viro<br />suo, qui comedit. 7 Et aperti sunt oculi amborum ; cumque cognovissent se<br />2<br />Genesis<br />esse nudos, consuerunt folia ficus, et fecerunt sibi perizomata. 8 Et cum audissent<br />vocem Domini Dei deambulantis in paradiso ad auram post meridiem,<br />abscondit se Adam et uxor ejus a facie Domini Dei in medio ligni paradisi.<br />9 Vocavitque Dominus Deus Adam, et dixit ei : Ubi es ? 10 Qui ait : Vocem tuam<br />audivi in paradiso, et timui, eo quod nudus essem, et abscondi me. 11 Cui<br />dixit : Quis enim indicavit tibi quod nudus esses, nisi quod ex ligno de quo<br />præceperam tibi ne comederes, comedisti ? 12 Dixitque Adam : Mulier, quam<br />dedisti mihi sociam, dedit mihi de ligno, et comedi. 13 Et dixit Dominus Deus<br />ad mulierem : Quare hoc fecisti ? Quæ respondit : Serpens decepit me, et<br />comedi.<br />14 Et ait Dominus Deus ad serpentem :<br />Quia fecisti hoc,<br />maledictus es inter omnia animantia, et bestias terræ :<br />super pectus tuum gradieris, et terram comedes cunctis diebus<br />vitæ tuæ.<br />15 Inimicitias ponam inter te et mulierem,<br />et semen tuum et semen illius :<br />ipsa conteret caput tuum,<br />et tu insidiaberis calcaneo ejus.<br />16 Mulieri quoque dixit : Multiplicabo ærumnas tuas, et conceptus tuos : in<br />dolore paries filios, et sub viri potestate eris, et ipse dominabitur tui. 17 Adæ<br />vero dixit : Quia audisti vocem uxoris tuæ, et comedisti de ligno, ex quo præceperam<br />tibi ne comederes, maledicta terra in opere tuo : in laboribus comedes<br />ex ea cunctis diebus vitæ tuæ. 18 Spinas et tribulos germinabit tibi, et comedes<br />herbam terræ. 19 In sudore vultus tui vesceris pane, donec revertaris in terram<br />de qua sumptus es : quia pulvis es et in pulverem reverteris. 20 Et vocavit<br />Adam nomen uxoris suæ, Heva : eo quod mater esset cunctorum viventium.<br />21 Fecit quoque Dominus Deus Adæ et uxori ejus tunicas pelliceas, et induit<br />eos : 22 et ait : Ecce Adam quasi unus ex nobis factus est, sciens bonum et<br />malum : nunc ergo ne forte mittat manum suam, et sumat etiam de ligno vitæ,<br />et comedat, et vivat in æternum. 23 Et emisit eum Dominus Deus de paradiso<br />voluptatis, ut operaretur terram de qua sumptus est. 24 Ejecitque Adam : et<br />collocavit ante paradisum voluptatis cherubim, et flammeum gladium, atque<br />versatilem, ad custodiendam viam ligni vitæ.<br />4 Adam vero cognovit uxorem suam Hevam, quæ concepit et peperit Cain,<br />dicens : Possedi hominem per Deum. 2 Rursumque peperit fratrem ejus<br />Abel. Fuit autem Abel pastor ovium, et Cain agricola. 3 Factum est autem<br />post multos dies ut offerret Cain de fructibus terræ munera Domino. 4 Abel<br />quoque obtulit de primogenitis gregis sui, et de adipibus eorum : et respexit<br />Dominus ad Abel, et ad munera ejus. 5 Ad Cain vero, et ad munera illius non<br />respexit : iratusque est Cain vehementer, et concidit vultus ejus. 6 Dixitque<br />Dominus ad eum : Quare iratus es ? et cur concidit facies tua ? 7 nonne si<br />bene egeris, recipies : sin autem male, statim in foribus peccatum aderit ? sed<br />sub te erit appetitus ejus, et tu dominaberis illius. 8 Dixitque Cain ad Abel<br />fratrem suum : Egrediamur foras. Cumque essent in agro, consurrexit Cain<br />adversus fratrem suum Abel, et interfecit eum. 9 Et ait Dominus ad Cain :<br />Ubi est Abel frater tuus ? Qui respondit : Nescio : num custos fratris mei<br />sum ego ? 10 Dixitque ad eum : Quid fecisti ? vox sanguinis fratris tui clamat<br />ad me de terra. 11 Nunc igitur maledictus eris super terram, quæ aperuit os<br />3<br />Genesis<br />suum, et suscepit sanguinem fratris tui de manu tua. 12 Cum operatus fueris<br />eam, non dabit tibi fructus suos : vagus et profugus eris super terram. 13 Dixitque<br />Cain ad Dominum : Major est iniquitas mea, quam ut veniam merear.<br />14 Ecce ejicis me hodie a facie terræ, et a facie tua abscondar, et ero vagus<br />et profugus in terra : omnis igitur qui invenerit me, occidet me. 15 Dixitque<br />ei Dominus : Nequaquam ita fiet : sed omnis qui occiderit Cain, septuplum<br />punietur. Posuitque Dominus Cain signum, ut non interficeret eum omnis<br />qui invenisset eum. 16 Egressusque Cain a facie Domini, habitavit profugus in<br />terra ad orientalem plagam Eden.<br />17 Cognovit autem Cain uxorem suam, quæ concepit, et peperit Henoch :<br />et ædificavit civitatem, vocavitque nomen ejus ex nomine filii sui, Henoch.<br />18 Porro Henoch genuit Irad, et Irad genuit Mavia¨el, et Mavia¨el genuit Mathusa<br />¨el, et Mathusa¨el genuit Lamech. 19 Qui accepit duas uxores, nomen uni<br />Ada, et nomen alteri Sella. 20 Genuitque Ada Jabel, qui fuit pater habitantium<br />in tentoriis, atque pastorum. 21 Et nomen fratris ejus Jubal : ipse fuit pater canentium<br />cithara et organo. 22 Sella quoque genuit Tubalcain, qui fuit malleator<br />et faber in cuncta opera æris et ferri. Soror vero Tubalcain, No¨ema. 23 Dixitque<br />Lamech uxoribus suis Adæ et Sellæ :<br />Audite vocem meam, uxores Lamech ;<br />auscultate sermonem meum :<br />quoniam occidi virum in vulnus meum,<br />et adolescentulum in livorem meum.<br />24 Septuplum ultio dabitur de Cain :<br />de Lamech vero septuagies septies.<br />25 Cognovit quoque adhuc Adam uxorem suam : et peperit filium, vocavitque<br />nomen ejus Seth, dicens : Posuit mihi Deus semen aliud pro Abel, quem<br />occidit Cain. 26 Sed et Seth natus est filius, quem vocavit Enos : iste coepit<br />invocare nomen Domini.<br />5 Hic est liber generationis Adam. In die qua creavit Deus hominem, ad<br />similitudinem Dei fecit illum. 2 Masculum et feminam creavit eos, et<br />benedixit illis : et vocavit nomen eorum Adam, in die quo creati sunt. 3 Vixit<br />autem Adam centum triginta annis : et genuit ad imaginem et similitudinem<br />suam, vocavitque nomen ejus Seth. 4 Et facti sunt dies Adam, postquam genuit<br />Seth, octingenti anni : genuitque filios et filias. 5 Et factum est omne tempus<br />quod vixit Adam, anni nongenti triginta, et mortuus est. 6 Vixit quoque Seth<br />centum quinque annis, et genuit Enos. 7 Vixitque Seth, postquam genuit Enos,<br />octingentis septem annis, genuitque filios et filias. 8 Et facti sunt omnes dies<br />Seth nongentorum duodecim annorum, et mortuus est. 9 Vixit vero Enos<br />nonaginta annis, et genuit Cainan. 10 Post cujus ortum vixit octingentis quindecim<br />annis, et genuit filios et filias. 11 Factique sunt omnes dies Enos nongenti<br />quinque anni, et mortuus est. 12 Vixit quoque Cainan septuaginta annis,<br />et genuit Malaleel. 13 Et vixit Cainan, postquam genuit Malaleel, octingentis<br />quadraginta annis, genuitque filios et filias. 14 Et facti sunt omnes dies<br />Cainan nongenti decem anni, et mortuus est. 15 Vixit autem Malaleel sexaginta<br />quinque annis, et genuit Jared. 16 Et vixit Malaleel, postquam genuit Jared,<br />octingentis triginta annis, et genuit filios et filias. 17 Et facti sunt omnes dies<br />Malaleel octingenti nonaginta quinque anni, et mortuus est. 18 Vixitque Jared<br />centum sexaginta duobus annis, et genuit Henoch. 19 Et vixit Jared, postquam<br />4<br />Genesis<br />genuit Henoch, octingentis annis, et genuit filios et filias. 20 Et facti sunt omnes<br />dies Jared nongenti sexaginta duo anni, et mortuus est. 21 Porro Henoch vixit<br />sexaginta quinque annis, et genuit Mathusalam. 22 Et ambulavit Henoch cum<br />Deo : et vixit, postquam genuit Mathusalam, trecentis annis, et genuit filios<br />et filias. 23 Et facti sunt omnes dies Henoch trecenti sexaginta quinque anni.<br />24 Ambulavitque cum Deo, et non apparuit : quia tulit eum Deus. 25 Vixit<br />quoque Mathusala centum octoginta septem annis, et genuit Lamech. 26 Et<br />vixit Mathusala, postquam genuit Lamech, septingentis octoginta duobus annis,<br />et genuit filios et filias. 27 Et facti sunt omnes dies Mathusala nongenti<br />sexaginta novem anni, et mortuus est. 28 Vixit autem Lamech centum octoginta<br />duobus annis, et genuit filium : 29 vocavitque nomen ejus No¨e, dicens : Iste<br />consolabitur nos ab operibus et laboribus manuum nostrarum in terra, cui<br />maledixit Dominus. 30 Vixitque Lamech, postquam genuit No¨e, quingentis<br />nonaginta quinque annis, et genuit filios et filias. 31 Et facti sunt omnes dies<br />Lamech septingenti septuaginta septem anni, et mortuus est. No¨e vero cum<br />quingentorum esset annorum, genuit Sem, Cham et Japheth.<br />6 Cumque coepissent homines multiplicari super terram, et filias procreassent,<br />2 videntes filii Dei filias hominum quod essent pulchræ, acceperunt<br />sibi uxores ex omnibus, quas elegerant. 3 Dixitque Deus : Non permanebit<br />spiritus meus in homine in æternum, quia caro est : eruntque dies illius centum<br />viginti annorum. 4 Gigantes autem erant super terram in diebus illis :<br />postquam enim ingressi sunt filii Dei ad filias hominum, illæque genuerunt,<br />isti sunt potentes a sæculo viri famosi. 5 Videns autem Deus quod multa malitia<br />hominum esset in terra, et cuncta cogitatio cordis intenta esset ad malum<br />omni tempore, 6 poenituit eum quod hominum fecisset in terra. Et tactus dolore<br />cordis intrinsecus, 7 Delebo, inquit, hominem, quem creavi, a facie terræ,<br />ab homine usque ad animantia, a reptili usque ad volucres cæli : poenitet enim<br />me fecisse eos.<br />8 No¨e vero invenit gratiam coram Domino. 9 Hæ sunt generationes No¨e :<br />No¨e vir justus atque perfectus fuit in generationibus suis ; cum Deo ambulavit.<br />10 Et genuit tres filios, Sem, Cham et Japheth. 11 Corrupta est autem terra<br />coram Deo, et repleta est iniquitate. 12 Cumque vidisset Deus terram esse corruptam<br />(omnis quippe caro corruperat viam suam super terram), 13 dixit ad<br />No¨e : Finis universæ carnis venit coram me : repleta est terra iniquitate a facie<br />eorum, et ego disperdam eos cum terra. 14 Fac tibi arcam de lignis lævigatis ;<br />mansiunculas in arca facies, et bitumine linies intrinsecus et extrinsecus. 15 Et<br />sic facies eam : trecentorum cubitorum erit longitudo arcæ, quinquaginta cubitorum<br />latitudo, et triginta cubitorum altitudo illius. 16 Fenestram in arca<br />facies, et in cubito consummabis summitatem ejus : ostium autem arcæ pones<br />ex latere ; deorsum, coenacula et tristega facies in ea.<br />17 Ecce ego adducam aquas diluvii super terram, ut interficiam omnem<br />carnem, in qua spiritus vitæ est subter cælum : universa quæ in terra sunt,<br />consumentur. 18 Ponamque foedus meum tecum : et ingredieris arcam tu et filii<br />tui, uxor tua, et uxores filiorum tuorum tecum. 19 Et ex cunctis animantibus<br />universæ carnis bina induces in arcam, ut vivant tecum : masculini sexus et<br />feminini. 20 De volucribus juxta genus suum, et de jumentis in genere suo, et<br />ex omni reptili terræ secundum genus suum : bina de omnibus ingredientur<br />tecum, ut possint vivere. 21 Tolles igitur tecum ex omnibus escis, quæ man-<br />5<br />Genesis<br />di possunt, et comportabis apud te : et erunt tam tibi, quam illis in cibum.<br />22 Fecit igitur No¨e omnia quæ præceperat illi Deus.<br />7 Dixitque Dominus ad eum : Ingredere tu et omnis domus tua in arcam :<br />te enim vidi justum coram me in generatione hac. 2 Ex omnibus animantibus<br />mundis tolle septena et septena, masculum et feminam : de animantibus<br />vero immundis duo et duo, masculum et feminam. 3 Sed et de volatilibus cæli<br />septena et septena, masculum et feminam : ut salvetur semen super faciem<br />universæ terræ. 4 Adhuc enim, et post dies septem ego pluam super terram<br />quadraginta diebus et quadraginta noctibus : et delebo omnem substantiam,<br />quam feci, de superficie terræ. 5 Fecit ergo No¨e omnia quæ mandaverat ei<br />Dominus. 6 Eratque sexcentorum annorum quando diluvii aquæ inundaverunt<br />super terram. 7 Et ingressus est No¨e et filii ejus, uxor ejus et uxores filiorum<br />ejus cum eo in arcam propter aquas diluvii. 8 De animantibus quoque<br />mundis et immundis, et de volucribus, et ex omni quod movetur super terram,<br />9 duo et duo ingressa sunt ad No¨e in arcam, masculus et femina, sicut<br />præceperat Dominus No¨e. 10 Cumque transissent septem dies, aquæ diluvii<br />inundaverunt super terram. 11 Anno sexcentesimo vitæ No¨e, mense secundo,<br />septimodecimo die mensis, rupti sunt omnes fontes abyssi magnæ, et cataractæ<br />cæli apertæ sunt : 12 et facta est pluvia super terram quadraginta diebus<br />et quadraginta noctibus. 13 In articulo diei illius ingressus est No¨e, et Sem,<br />et Cham, et Japheth filii ejus ; uxor illius, et tres uxores filiorum ejus cum<br />eis in arcam : 14 ipsi et omne animal secundum genus suum, universaque<br />jumenta in genere suo, et omne quod movetur super terram in genere suo,<br />cunctumque volatile secundum genus suum, universæ aves, omnesque volucres,<br />15 ingressæ sunt ad No¨e in arcam, bina et bina ex omni carne, in qua<br />erat spiritus vitæ. 16 Et quæ ingressa sunt, masculus et femina ex omni carne<br />introierunt, sicut præceperat ei Deus : et inclusit eum Dominus deforis.<br />17 Factumque est diluvium quadraginta diebus super terram : et multiplicatæ<br />sunt aquæ, et elevaverunt arcam in sublime a terra. 18 Vehementer<br />enim inundaverunt, et omnia repleverunt in superficie terræ : porro arca ferebatur<br />super aquas. 19 Et aquæ prævaluerunt nimis super terram : opertique<br />sunt omnes montes excelsi sub universo cælo. 20 Quindecim cubitis altior fuit<br />aqua super montes, quos operuerat. 21 Consumptaque est omnis caro quæ<br />movebatur super terram, volucrum, animantium, bestiarum, omniumque reptilium,<br />quæ reptant super terram : universi homines, 22 et cuncta, in quibus<br />spiraculum vitæ est in terra, mortua sunt. 23 Et delevit omnem substantiam<br />quæ erat super terram, ab homine usque ad pecus, tam reptile quam volucres<br />cæli : et deleta sunt de terra. Remansit autem solus No¨e, et qui cum eo erant<br />in arca. 24 Obtinueruntque aquæ terram centum quinquaginta diebus.<br />8 Recordatus autem Deus No¨e, cunctorumque animantium, et omnium jumentorum,<br />quæ erant cum eo in arca, adduxit spiritum super terram, et<br />imminutæ sunt aquæ. 2 Et clausi sunt fontes abyssi, et cataractæ cæli : et prohibitæ<br />sunt pluviæ de cælo. 3 Reversæque sunt aquæ de terra euntes et redeuntes<br />: et coeperunt minui post centum quinquaginta dies. 4 Requievitque arca<br />mense septimo, vigesimo septimo die mensis, super montes Armeniæ. 5 At<br />vero aquæ ibant et decrescebant usque ad decimum mensem : decimo enim<br />mense, primo die mensis, apparuerunt cacumina montium. 6 Cumque transissent<br />quadraginta dies, aperiens No¨e fenestram arcæ, quam fecerat, dimisit<br />corvum, 7 qui egrediebatur, et non revertebatur, donec siccarentur aquæ su-<br />6<br />Genesis<br />per terram. 8 Emisit quoque columbam post eum, ut videret si jam cessassent<br />aquæ super faciem terræ. 9 Quæ cum non invenisset ubi requiesceret pes ejus,<br />reversa est ad eum in arcam : aquæ enim erant super universam terram :<br />extenditque manum, et apprehensam intulit in arcam. 10 Expectatis autem ultra<br />septem diebus aliis, rursum dimisit columbam ex arca. 11 At illa venit ad<br />eum ad vesperam, portans ramum olivæ virentibus foliis in ore suo : intellexit<br />ergo No¨e quod cessassent aquæ super terram. 12 Expectavitque nihilominus<br />septem alios dies : et emisit columbam, quæ non est reversa ultra ad eum.<br />13 Igitur sexcentesimo primo anno, primo mense, prima die mensis, imminutæ<br />sunt aquæ super terram : et aperiens No¨e tectum arcæ, aspexit, viditque<br />quod exsiccata esset superficies terræ. 14 Mense secundo, septimo et vigesimo<br />die mensis arefacta est terra.<br />15 Locutus est autem Deus ad No¨e, dicens : 16 Egredere de arca, tu et uxor<br />tua, filii tui et uxores filiorum tuorum tecum. 17 Cuncta animantia, quæ sunt<br />apud te, ex omni carne, tam in volatilibus quam in bestiis et universis reptilibus,<br />quæ reptant super terram, educ tecum, et ingredimini super terram :<br />crescite et multiplicamini super eam. 18 Egressus est ergo No¨e, et filii ejus : uxor<br />illius, et uxores filiorum ejus cum eo. 19 Sed et omnia animantia, jumenta, et<br />reptilia quæ reptant super terram, secundum genus suum, egressa sunt de arca.<br />20 Ædificavit autem No¨e altare Domino : et tollens de cunctis pecoribus et<br />volucribus mundis, obtulit holocausta super altare. 21 Odoratusque est Dominus<br />odorem suavitatis, et ait : Nequaquam ultra maledicam terræ propter<br />homines : sensus enim et cogitatio humani cordis in malum prona sunt ab<br />adolescentia sua : non igitur ultra percutiam omnem animam viventem sicut<br />feci. 22 Cunctis diebus terræ, sementis et messis, frigus et æstus, æstas et<br />hiems, nox et dies non requiescent.<br />9 Benedixitque Deus No¨e et filiis ejus. Et dixit ad eos : Crescite, et multiplicamini,<br />et replete terram. 2 Et terror vester ac tremor sit super cuncta<br />animalia terræ, et super omnes volucres cæli, cum universis quæ moventur<br />super terram : omnes pisces maris manui vestræ traditi sunt. 3 Et omne, quod<br />movetur et vivit, erit vobis in cibum : quasi olera virentia tradidi vobis omnia.<br />4 Excepto, quod carnem cum sanguine non comedetis. 5 Sanguinem enim<br />animarum vestrarum requiram de manu cunctarum bestiarum : et de manu<br />hominis, de manu viri, et fratris ejus requiram animam hominis. 6 Quicumque<br />effuderit humanum sanguinem, fundetur sanguis illius : ad imaginem quippe<br />Dei factus est homo. 7 Vos autem crescite et multiplicamini, et ingredimini<br />super terram, et implete eam.<br />8 Hæc quoque dixit Deus ad No¨e, et ad filios ejus cum eo : 9 Ecce ego statuam<br />pactum meum vobiscum, et cum semine vestro post vos : 10 et ad omnem<br />animam viventem, quæ est vobiscum, tam in volucribus quam in jumentis et<br />pecudibus terræ cunctis, quæ egressa sunt de arca, et universis bestiis terræ.<br />11 Statuam pactum meum vobiscum, et nequaquam ultra interficietur omnis<br />caro aquis diluvii, neque erit deinceps diluvium dissipans terram. 12 Dixitque<br />Deus : Hoc signum foederis quod do inter me et vos, et ad omnem animam<br />viventem, quæ est vobiscum in generationes sempiternas : 13 arcum meum<br />ponam in nubibus, et erit signum foederis inter me et inter terram. 14 Cumque<br />obduxero nubibus cælum, apparebit arcus meus in nubibus : 15 et recordabor<br />foederis mei vobiscum, et cum omni anima vivente quæ carnem vegetat : et<br />non erunt ultra aquæ diluvii ad delendum universam carnem. 16 Eritque arcus<br />7<br />Genesis<br />in nubibus, et videbo illum, et recordabor foederis sempiterni quod pactum est<br />inter Deum et omnem animam viventem universæ carnis quæ est super terram.<br />17 Dixitque Deus ad No¨e : Hoc erit signum foederis, quod constitui inter<br />me et omnem carnem super terram.<br />18 Erant ergo filii No¨e, qui egressi sunt de arca, Sem, Cham et Japheth :<br />porro Cham ipse est pater Chanaan. 19 Tres isti filii sunt No¨e : et ab his disseminatum<br />est omne genus hominum super universam terram. 20 Coepitque<br />No¨e vir agricola exercere terram, et plantavit vineam. 21 Bibensque vinum inebriatus<br />est, et nudatus in tabernaculo suo. 22 Quod cum vidisset Cham, pater<br />Chanaan, verenda scilicet patris sui esse nudata, nuntiavit duobus fratribus<br />suis foras. 23 At vero Sem et Japheth pallium imposuerunt humeris suis, et<br />incedentes retrorsum, operuerunt verenda patris sui : faciesque eorum aversæ<br />erant, et patris virilia non viderunt. 24 Evigilans autem No¨e ex vino, cum<br />didicisset quæ fecerat ei filius suus minor, 25 ait :<br />Maledictus Chanaan,<br />servus servorum erit fratribus suis.<br />26 Dixitque :<br />Benedictus Dominus Deus Sem,<br />sit Chanaan servus ejus.<br />27 Dilatet Deus Japheth, et habitet in tabernaculis Sem,<br />sitque Chanaan servus ejus.<br />28 Vixit autem No¨e post diluvium trecentis quinquaginta annis. 29 Et impleti<br />sunt omnes dies ejus nongentorum quinquaginta annorum : et mortuus<br />est.<br />10 Hæ sunt generationes filiorum No¨e, Sem, Cham et Japheth : natique<br />sunt eis filii post diluvium. 2 Filii Japheth : Gomer, et Magog, et Madai,<br />et Javan, et Thubal, et Mosoch, et Thiras. 3 Porro filii Gomer : Ascenez et<br />Riphath et Thogorma. 4 Filii autem Javan : Elisa et Tharsis, Cetthim et Dodanim.<br />5 Ab his divisæ sunt insulæ gentium in regionibus suis, unusquisque<br />secundum linguam suam et familias suas in nationibus suis.<br />6 Filii autem Cham : Chus, et Mesraim, et Phuth, et Chanaan. 7 Filii Chus :<br />Saba, et Hevila, et Sabatha, et Regma, et Sabatacha. Filii Regma : Saba et<br />Dadan. 8 Porro Chus genuit Nemrod : ipse coepit esse potens in terra, 9 et erat<br />robustus venator coram Domino. Ob hoc exivit proverbium : Quasi Nemrod<br />robustus venator coram Domino. 10 Fuit autem principium regni ejus Babylon,<br />et Arach et Achad, et Chalanne, in terra Sennaar. 11 De terra illa egressus est<br />Assur, et ædificavit Niniven, et plateas civitatis, et Chale. 12 Resen quoque<br />inter Niniven et Chale : hæc est civitas magna. 13 At vero Mesraim genuit<br />Ludim, et Anamim et Laabim, Nephthuim, 14 et Phetrusim, et Chasluim :<br />de quibus egressi sunt Philisthiim et Caphtorim. 15 Chanaan autem genuit<br />Sidonem primogenitum suum. Hethæum, 16 et Jebusæum, et Amorrhæum,<br />Gergesæum, 17 Hevæum, et Aracæum : Sinæum, 18 et Aradium, Samaræum, et<br />Amathæum : et post hæc disseminati sunt populi Chananæorum. 19 Factique<br />sunt termini Chanaan venientibus a Sidone Geraram usque Gazam, donec<br />ingrediaris Sodomam et Gomorrham, et Adamam, et Seboim usque Lesa. 20 Hi<br />sunt filii Cham in cognationibus, et linguis, et generationibus, terrisque et<br />gentibus suis.<br />8<br />Genesis<br />21 De Sem quoque nati sunt, patre omnium filiorum Heber, fratre Japheth<br />majore. 22 Filii Sem : Ælam, et Assur, et Arphaxad, et Lud, et Aram. 23 Filii<br />Aram : Us, et Hul, et Gether, et Mes. 24 At vero Arphaxad genuit Sale, de<br />quo ortus est Heber. 25 Natique sunt Heber filii duo : nomen uni Phaleg,<br />eo quod in diebus ejus divisa sit terra : et nomen fratris ejus Jectan. 26 Qui<br />Jectan genuit Elmodad, et Saleph, et Asarmoth, Jare, 27 et Aduram, et Uzal,<br />et Decla, 28 et Ebal, et Abima¨el, Saba, 29 et Ophir, et Hevila, et Jobab : omnes<br />isti, filii Jectan. 30 Et facta est habitatio eorum de Messa pergentibus usque<br />Sephar montem orientalem. 31 Isti filii Sem secundum cognationes, et linguas,<br />et regiones in gentibus suis. 32 Hæ familiæ No¨e juxta populos et nationes suas.<br />Ab his divisæ sunt gentes in terra post diluvium.<br />11 Erat autem terra labii unius, et sermonum eorumdem. 2 Cumque<br />proficiscerentur de oriente, invenerunt campum in terra Sennaar, et<br />habitaverunt in eo. 3 Dixitque alter ad proximum suum : Venite, faciamus<br />lateres, et coquamus eos igni. Habueruntque lateres pro saxis, et bitumen pro<br />cæmento : 4 et dixerunt : Venite, faciamus nobis civitatem et turrim, cujus<br />culmen pertingat ad cælum : et celebremus nomen nostrum antequam dividamur<br />in universas terras. 5 Descendit autem Dominus ut videret civitatem<br />et turrim, quam ædificabant filii Adam, 6 et dixit : Ecce, unus est populus,<br />et unum labium omnibus : coeperuntque hoc facere, nec desistent a cogitationibus<br />suis, donec eas opere compleant. 7 Venite igitur, descendamus, et<br />confundamus ibi linguam eorum, ut non audiat unusquisque vocem proximi<br />sui. 8 Atque ita divisit eos Dominus ex illo loco in universas terras, et cessaverunt<br />ædificare civitatem. 9 Et idcirco vocatum est nomen ejus Babel, quia<br />ibi confusum est labium universæ terræ : et inde dispersit eos Dominus super<br />faciem cunctarum regionum.<br />10 Hæ sunt generationes Sem : Sem erat centum annorum quando genuit<br />Arphaxad, biennio post diluvium. 11 Vixitque Sem, postquam genuit Arphaxad,<br />quingentis annis : et genuit filios et filias. 12 Porro Arphaxad vixit triginta<br />quinque annis, et genuit Sale. 13 Vixitque Arphaxad, postquam genuit Sale,<br />trecentis tribus annis : et genuit filios et filias. 14 Sale quoque vixit triginta annis,<br />et genuit Heber. 15 Vixitque Sale, postquam genuit Heber, quadringentis<br />tribus annis : et genuit filios et filias. 16 Vixit autem Heber triginta quatuor annis,<br />et genuit Phaleg. 17 Et vixit Heber postquam genuit Phaleg, quadringentis<br />triginta annis : et genuit filios et filias. 18 Vixit quoque Phaleg triginta annis, et<br />genuit Reu. 19 Vixitque Phaleg, postquam genuit Reu, ducentis novem annis :<br />et genuit filios et filias. 20 Vixit autem Reu triginta duobus annis, et genuit<br />Sarug. 21 Vixit quoque Reu, postquam genuit Sarug, ducentis septem annis :<br />et genuit filios et filias. 22 Vixit vero Sarug triginta annis, et genuit Nachor.<br />23 Vixitque Sarug, postquam genuit Nachor, ducentis annis : et genuit filios et<br />filias. 24 Vixit autem Nachor viginti novem annis, et genuit Thare. 25 Vixitque<br />Nachor, postquam genuit Thare, centum decem et novem annis : et genuit filios<br />et filias. 26 Vixitque Thare septuaginta annis, et genuit Abram, et Nachor,<br />et Aran.<br />27 Hæ sunt autem generationes Thare : Thare genuit Abram, Nachor et<br />Aran. Porro Aran genuit Lot. 28 Mortuusque est Aran ante Thare patrem<br />suum, in terra nativitatis suæ, in Ur Chaldæorum. 29 Duxerunt autem Abram<br />et Nachor uxores : nomen uxoris Abram, Sarai : et nomen uxoris Nachor,<br />Melcha filia Aran, patris Melchæ, et patris Jeschæ. 30 Erat autem Sarai sterilis,<br />9<br />Genesis<br />nec habebat liberos. 31 Tulit itaque Thare Abram filium suum, et Lot filium<br />Aran, filium filii sui, et Sarai nurum suam, uxorem Abram filii sui, et eduxit<br />eos de Ur Chaldæorum, ut irent in terram Chanaan : veneruntque usque<br />Haran, et habitaverunt ibi. 32 Et facti sunt dies Thare ducentorum quinque<br />annorum, et mortuus est in Haran.<br />12 Dixit autem Dominus ad Abram : Egredere de terra tua, et de cognatione<br />tua, et de domo patris tui, et veni in terram quam monstrabo<br />tibi. 2 Faciamque te in gentem magnam, et benedicam tibi, et magnificabo<br />nomen tuum, erisque benedictus. 3 Benedicam benedicentibus tibi, et<br />maledicam maledicentibus tibi, atque in te benedicentur universæ cognationes<br />terræ. 4 Egressus est itaque Abram sicut præceperat ei Dominus, et ivit cum<br />eo Lot : septuaginta quinque annorum erat Abram cum egrederetur de Haran.<br />5 Tulitque Sarai uxorem suam, et Lot filium fratris sui, universamque substantiam<br />quam possederant, et animas quas fecerant in Haran : et egressi sunt<br />ut irent in terram Chanaan. Cumque venissent in eam, 6 pertransivit Abram<br />terram usque ad locum Sichem, usque ad convallem illustrem : Chananæus<br />autem tunc erat in terra. 7 Apparuit autem Dominus Abram, et dixit ei : Semini<br />tuo dabo terram hanc. Qui ædificavit ibi altare Domino, qui apparuerat ei.<br />8 Et inde transgrediens ad montem, qui erat contra orientem Bethel, tetendit<br />ibi tabernaculum suum, ab occidente habens Bethel, et ab oriente Hai : ædificavit<br />quoque ibi altare Domino, et invocavit nomen ejus. 9 Perrexitque Abram<br />vadens, et ultra progrediens ad meridiem.<br />10 Facta est autem fames in terra : descenditque Abram in Ægyptum, ut<br />peregrinaretur ibi : prævaluerat enim fames in terra. 11 Cumque prope esset<br />ut ingrederetur Ægyptum, dixit Sarai uxori suæ : Novi quod pulchra sis<br />mulier : 12 et quod cum viderint te Ægyptii, dicturi sunt : Uxor ipsius est : et<br />interficient me, et te reservabunt. 13 Dic ergo, obsecro te, quod soror mea sis :<br />ut bene sit mihi propter te, et vivat anima mea ob gratiam tui. 14 Cum itaque<br />ingressus esset Abram Ægyptum, viderunt Ægyptii mulierem quod esset pulchra<br />nimis. 15 Et nuntiaverunt principes Pharaoni, et laudaverunt eam apud<br />illum : et sublata est mulier in domum Pharaonis. 16 Abram vero bene usi<br />sunt propter illam : fueruntque ei oves et boves et asini, et servi et famulæ, et<br />asinæ et cameli. 17 Flagellavit autem Dominus Pharaonem plagis maximis, et<br />domum ejus, propter Sarai uxorem Abram. 18 Vocavitque Pharao Abram, et<br />dixit ei : Quidnam est hoc quod fecisti mihi ? quare non indicasti quod uxor<br />tua esset ? 19 quam ob causam dixisti esse sororem tuam, ut tollerem eam mihi<br />in uxorem ? Nunc igitur ecce conjux tua, accipe eam, et vade. 20 Præcepitque<br />Pharao super Abram viris : et deduxerunt eum, et uxorem illius, et omnia<br />quæ habebat.<br />13 Ascendit ergo Abram de Ægypto, ipse et uxor ejus, et omnia quæ<br />habebat, et Lot cum eo, ad australem plagam. 2 Erat autem dives valde<br />in possessione auri et argenti. 3 Reversusque est per iter, quo venerat, a meridie<br />in Bethel, usque ad locum ubi prius fixerat tabernaculum inter Bethel et<br />Hai, 4 in loco altaris quod fecerat prius : et invocavit ibi nomen Domini. 5 Sed<br />et Lot qui erat cum Abram, fuerunt greges ovium, et armenta, et tabernacula.<br />6 Nec poterat eos capere terra, ut habitarent simul : erat quippe substantia<br />eorum multa, et nequibant habitare communiter. 7 Unde et facta est rixa inter<br />pastores gregum Abram et Lot. Eo autem tempore Chananæus et Pherezæus<br />habitabant in terra illa. 8 Dixit ergo Abram ad Lot : Ne quæso sit jurgium<br />10<br />Genesis<br />inter me et te, et inter pastores meos et pastores tuos : fratres enim sumus.<br />9 Ecce universa terra coram te est : recede a me, obsecro : si ad sinistram ieris,<br />ego dexteram tenebo : si tu dexteram elegeris, ego ad sinistram pergam. 10 Elevatis<br />itaque Lot oculis, vidit omnem circa regionem Jordanis, quæ universa<br />irrigabatur antequam subverteret Dominus Sodomam et Gomorrham, sicut<br />paradisus Domini, et sicut Ægyptus venientibus in Segor. 11 Elegitque sibi Lot<br />regionem circa Jordanem, et recessit ab oriente : divisique sunt alterutrum a<br />fratre suo. 12 Abram habitavit in terra Chanaan ; Lot vero moratus est in oppidis,<br />quæ erant circa Jordanem, et habitavit in Sodomis. 13 Homines autem<br />Sodomitæ pessimi erant, et peccatores coram Domino nimis.<br />14 Dixitque Dominus ad Abram, postquam divisus est ab eo Lot : Leva<br />oculos tuos et vide a loco, in quo nunc es, ad aquilonem et meridiem, ad orientem<br />et occidentem. 15 Omnem terram, quam conspicis, tibi dabo, et semini<br />tuo usque in sempiternum. 16 Faciamque semen tuum sicut pulverem terræ :<br />si quis potest hominum numerare pulverem terræ, semen quoque tuum numerare<br />poterit. 17 Surge, et perambula terram in longitudine et in latitudine<br />sua : quia tibi daturus sum eam. 18 Movens igitur tabernaculum suum Abram,<br />venit, et habitavit juxta convallem Mambre, quæ est in Hebron : ædificavitque<br />ibi altare Domino.<br />14 Factum est autem in illo tempore, ut Amraphel rex Sennaar, et Arioch<br />rex Ponti, et Chodorlahomor rex Elamitarum, et Thadal rex gentium<br />2 inirent bellum contra Bara regem Sodomorum, et contra Bersa regem Gomorrhæ,<br />et contra Sennaab regem Adamæ, et contra Semeber regem Seboim,<br />contraque regem Balæ, ipsa est Segor. 3 Omnes hi convenerunt in vallem Silvestrem,<br />quæ nunc est mare salis. 4 Duodecim enim annis servierunt Chodorlahomor,<br />et tertiodecimo anno recesserunt ab eo. 5 Igitur quartodecimo anno<br />venit Chodorlahomor, et reges qui erant cum eo : percusseruntque Raphaim<br />in Astarothcarnaim, et Zuzim cum eis, et Emim in Save Cariathaim, 6 et Chorræos<br />in montibus Seir, usque ad Campestria Pharan, quæ est in solitudine.<br />7 Reversique sunt, et venerunt ad fontem Misphat, ipsa est Cades : et percusserunt<br />omnem regionem Amalecitarum, et Amorrhæum, qui habitabat in<br />Asasonthamar. 8 Et egressi sunt rex Sodomorum, et rex Gomorrhæ, rexque<br />Adamæ, et rex Seboim, necnon et rex Balæ, quæ est Segor : et direxerunt<br />aciem contra eos in valle Silvestri : 9 scilicet adversus Chodorlahomor regem<br />Elamitarum, et Thadal regem Gentium, et Amraphel regem Sennaar, et Arioch<br />regem Ponti : quatuor reges adversus quinque. 10 Vallis autem Silvestris<br />habebat puteos multos bituminis. Itaque rex Sodomorum, et Gomorrhæ, terga<br />verterunt, cecideruntque ibi : et qui remanserant, fugerunt ad montem.<br />11 Tulerunt autem omnem substantiam Sodomorum et Gomorrhæ, et universa<br />quæ ad cibum pertinent, et abierunt : 12 necnon et Lot, et substantiam ejus,<br />filium fratris Abram, qui habitabat in Sodomis.<br />13 Et ecce unus, qui evaserat, nuntiavit Abram Hebræo, qui habitabat in<br />convalle Mambre Amorrhæi, fratris Escol, et fratris Aner : hi enim pepigerant<br />foedus cum Abram. 14 Quod cum audisset Abram, captum videlicet Lot<br />fratrem suum, numeravit expeditos vernaculos suos trecentos decem et octo :<br />et persecutus est usque Dan. 15 Et divisis sociis, irruit super eos nocte : percussitque<br />eos, et persecutus est eos usque Hoba, quæ est ad lævam Damasci.<br />16 Reduxitque omnem substantiam, et Lot fratrem suum cum substantia illius,<br />mulieres quoque et populum. 17 Egressus est autem rex Sodomorum in occur-<br />11<br />Genesis<br />sum ejus postquam reversus est a cæde Chodorlahomor, et regum qui cum eo<br />erant in valle Save, quæ est vallis regis.<br />18 At vero Melchisedech rex Salem, proferens panem et vinum, erat enim<br />sacerdos Dei altissimi, 19 benedixit ei, et ait : Benedictus Abram Deo excelso,<br />qui creavit cælum et terram : 20 et benedictus Deus excelsus, quo protegente,<br />hostes in manibus tuis sunt. Et dedit ei decimas ex omnibus. 21 Dixit autem rex<br />Sodomorum ad Abram : Da mihi animas, cetera tolle tibi. 22 Qui respondit<br />ei : Levo manum meam ad Dominum Deum excelsum possessorem cæli et<br />terræ, 23 quod a filo subtegminis usque ad corigiam caligæ, non accipiam ex<br />omnibus quæ tua sunt, ne dicas : Ego ditavi Abram : 24 exceptis his, quæ<br />comederunt juvenes, et partibus virorum, qui venerunt mecum, Aner, Escol et<br />Mambre : isti accipient partes suas.<br />15 His itaque transactis, factus est sermo Domini ad Abram per visionem<br />dicens : Noli timere, Abram : ego protector tuus sum, et merces tua<br />magna nimis. 2 Dixitque Abram : Domine Deus, quid dabis mihi ? ego vadam<br />absque liberis, et filius procuratoris domus meæ iste Damascus Eliezer. 3 Addiditque<br />Abram : Mihi autem non dedisti semen, et ecce vernaculus meus,<br />hæres meus erit. 4 Statimque sermo Domini factus est ad eum, dicens : Non<br />erit hic hæres tuus, sed qui egredietur de utero tuo, ipsum habebis hæredem.<br />5 Eduxitque eum foras, et ait illi : Suspice cælum, et numera stellas, si potes.<br />Et dixit ei : Sic erit semen tuum. 6 Credidit Abram Deo, et reputatum est illi ad<br />justitiam. 7 Dixitque ad eum : Ego Dominus qui eduxi te de Ur Chaldæorum<br />ut darem tibi terram istam, et possideres eam. 8 At ille ait : Domine Deus,<br />unde scire possum quod possessurus sim eam ? 9 Et respondens Dominus :<br />Sume, inquit, mihi vaccam triennem, et capram trimam, et arietem annorum<br />trium, turturem quoque et columbam. 10 Qui tollens universa hæc, divisit ea<br />per medium, et utrasque partes contra se altrinsecus posuit ; aves autem non<br />divisit. 11 Descenderuntque volucres super cadavera, et abigebat eas Abram.<br />12 Cumque sol occumberet, sopor irruit super Abram, et horror magnus et<br />tenebrosus invasit eum. 13 Dictumque est ad eum : Scito prænoscens quod<br />peregrinum futurum sit semen tuum in terra non sua, et subjicient eos servituti,<br />et affligent quadringentis annis. 14 Verumtamen gentem, cui servituri<br />sunt, ego judicabo : et post hæc egredientur cum magna substantia. 15 Tu<br />autem ibis ad patres tuos in pace, sepultus in senectute bona. 16 Generatione<br />autem quarta revertentur huc : necdum enim completæ sunt iniquitates Amorrhæorum<br />usque ad præsens tempus. 17 Cum ergo occubuisset sol, facta est<br />caligo tenebrosa, et apparuit clibanus fumans, et lampas ignis transiens inter<br />divisiones illas. 18 In illo die pepigit Dominus foedus cum Abram, dicens :<br />Semini tuo dabo terram hanc a fluvio Ægypti usque ad fluvium magnum Euphraten,<br />19 Cinæos, et Cenezæos, Cedmonæos, 20 et Hethæos, et Pherezæos,<br />Raphaim quoque, 21 et Amorrhæos, et Chananæos, et Gergesæos, et Jebusæos.<br />16 Igitur Sarai, uxor Abram, non genuerat liberos : sed habens ancillam<br />ægyptiam nomine Agar, 2 dixit marito suo : Ecce, conclusit me Dominus,<br />ne parerem. Ingredere ad ancillam meam, si forte saltem ex illa suscipiam<br />filios. Cumque ille acquiesceret deprecanti, 3 tulit Agar ægyptiam ancillam<br />suam post annos decem quam habitare coeperant in terra Chanaan : et dedit<br />eam viro suo uxorem. 4 Qui ingressus est ad eam. At illa concepisse se videns,<br />despexit dominam suam. 5 Dixitque Sarai ad Abram : Inique agis contra me :<br />ego dedi ancillam meam in sinum tuum, quæ videns quod conceperit, de-<br />12<br />Genesis<br />spectui me habet : judicet Dominus inter me et te. 6 Cui respondens Abram :<br />Ecce, ait, ancilla tua in manu tua est, utere ea ut libet. Affligente igitur eam<br />Sarai, fugam iniit. 7 Cumque invenisset eam angelus Domini juxta fontem<br />aquæ in solitudine, qui est in via Sur in deserto, 8 dixit ad illam : Agar ancilla<br />Sarai, unde venis ? et quo vadis ? Quæ respondit : A facie Sarai dominæ<br />meæ ego fugio. 9 Dixitque ei angelus Domini : Revertere ad dominam tuam,<br />et humiliare sub manu illius. 10 Et rursum : Multiplicans, inquit, multiplicabo<br />semen tuum, et non numerabitur præ multitudine. 11 Ac deinceps : Ecce, ait,<br />concepisti, et paries filium : vocabisque nomen ejus Isma¨el, eo quod audierit<br />Dominus afflictionem tuam. 12 Hic erit ferus homo : manus ejus contra<br />omnes, et manus omnium contra eum : et e regione universorum fratrum<br />suorum figet tabernacula. 13 Vocavit autem nomen Domini qui loquebatur ad<br />eam : Tu Deus qui vidisti me. Dixit enim : Profecto hic vidi posteriora videntis<br />me. 14 Propterea appellavit puteum illum Puteum viventis et videntis me.<br />Ipse est inter Cades et Barad. 15 Peperitque Agar Abræ filium : qui vocavit<br />nomen ejus Isma¨el. 16 Octoginta et sex annorum erat Abram quando peperit<br />ei Agar Isma¨elem.<br />17 Postquam vero nonaginta et novem annorum esse coeperat, apparuit ei<br />Dominus, dixitque ad eum : Ego Deus omnipotens : ambula coram me,<br />et esto perfectus. 2 Ponamque foedus meum inter me et te, et multiplicabo te<br />vehementer nimis. 3 Cecidit Abram pronus in faciem. 4 Dixitque ei Deus :<br />Ego sum, et pactum meum tecum, erisque pater multarum gentium. 5 Nec<br />ultra vocabitur nomen tuum Abram, sed appellaberis Abraham : quia patrem<br />multarum gentium constitui te. 6 Faciamque te crescere vehementissime, et<br />ponam te in gentibus, regesque ex te egredientur. 7 Et statuam pactum meum<br />inter me et te, et inter semen tuum post te in generationibus suis, foedere<br />sempiterno : ut sim Deus tuus, et seminis tui post te. 8 Daboque tibi et semini<br />tuo terram peregrinationis tuæ, omnem terram Chanaan in possessionem<br />æternam, eroque Deus eorum.<br />9 Dixit iterum Deus ad Abraham : Et tu ergo custodies pactum meum, et<br />semen tuum post te in generationibus suis. 10 Hoc est pactum meum quod<br />observabitis inter me et vos, et semen tuum post te : circumcidetur ex vobis<br />omne masculinum : 11 et circumcidetis carnem præputii vestri, ut sit in signum<br />foederis inter me et vos. 12 Infans octo dierum circumcidetur in vobis, omne<br />masculinum in generationibus vestris : tam vernaculus, quam emptitius circumcidetur,<br />et quicumque non fuerit de stirpe vestra : 13 eritque pactum meum<br />in carne vestra in foedus æternum. 14 Masculus, cujus præputii caro circumcisa<br />non fuerit, delebitur anima illa de populo suo : quia pactum meum irritum<br />fecit.<br />15 Dixit quoque Deus ad Abraham : Sarai uxorem tuam non vocabis Sarai,<br />sed Saram. 16 Et benedicam ei, et ex illa dabo tibi filium cui benedicturus sum :<br />eritque in nationes, et reges populorum orientur ex eo. 17 Cecidit Abraham in<br />faciem suam, et risit, dicens in corde suo : Putasne centenario nascetur filius ?<br />et Sara nonagenaria pariet ? 18 Dixitque ad Deum : Utinam Isma¨el vivat coram<br />te. 19 Et ait Deus ad Abraham : Sara uxor tua pariet tibi filium, vocabisque<br />nomen ejus Isaac, et constituam pactum meum illi in foedus sempiternum, et<br />semini ejus post eum. 20 Super Isma¨el quoque exaudivi te : ecce, benedicam ei,<br />et augebo, et multiplicabo eum valde : duodecim duces generabit, et faciam<br />illum in gentem magnam. 21 Pactum vero meum statuam ad Isaac, quem<br />13<br />Genesis<br />pariet tibi Sara tempore isto in anno altero. 22 Cumque finitus esset sermo<br />loquentis cum eo, ascendit Deus ab Abraham.<br />23 Tulit autem Abraham Isma¨el filium suum, et omnes vernaculos domus<br />suæ, universosque quos emerat, cunctos mares ex omnibus viris domus suæ :<br />et circumcidit carnem præputii eorum statim in ipsa die, sicut præceperat<br />ei Deus. 24 Abraham nonaginta et novem erat annorum quando circumcidit<br />carnem præputii sui. 25 Et Isma¨el filius tredecim annos impleverat tempore<br />circumcisionis suæ. 26 Eadem die circumcisus est Abraham et Isma¨el filius<br />ejus : 27 et omnes viri domus illius, tam vernaculi, quam emptitii et alienigenæ<br />pariter circumcisi sunt.<br />18Apparuit autem ei Dominus in convalle Mambre sedenti in ostio tabernaculi<br />sui in ipso fervore diei. 2 Cumque elevasset oculos, apparuerunt<br />ei tres viri stantes prope eum : quos cum vidisset, cucurrit in occursum eorum<br />de ostio tabernaculi, et adoravit in terram. 3 Et dixit : Domine, si inveni gratiam<br />in oculis tuis, ne transeas servum tuum : 4 sed afferam pauxillum aquæ,<br />et lavate pedes vestros, et requiescite sub arbore. 5 Ponamque buccellam panis,<br />et confortate cor vestrum : postea transibitis : idcirco enim declinastis ad<br />servum vestrum. Qui dixerunt : Fac ut locutus es. 6 Festinavit Abraham in<br />tabernaculum ad Saram, dixitque ei : Accelera, tria sata similæ commisce, et<br />fac subcinericios panes. 7 Ipse vero ad armentum cucurrit, et tulit inde vitulum<br />tenerrimum et optimum, deditque puero : qui festinavit et coxit illum.<br />8 Tulit quoque butyrum et lac, et vitulum quem coxerat, et posuit coram eis :<br />ipse vero stabat juxta eos sub arbore.<br />9 Cumque comedissent, dixerunt ad eum : Ubi est Sara uxor tua ? Ille<br />respondit : Ecce in tabernaculo est. 10 Cui dixit : Revertens veniam ad te tempore<br />isto, vita comite, et habebit filium Sara uxor tua. Quo audito, Sara risit<br />post ostium tabernaculi. 11 Erant autem ambo senes, provectæque ætatis, et<br />desierant Saræ fieri muliebria. 12 Quæ risit occulte dicens : Postquam consenui,<br />et dominus meus vetulus est, voluptati operam dabo ? 13 Dixit autem<br />Dominus ad Abraham : Quare risit Sara, dicens : Num vere paritura sum<br />anus ? 14 Numquid Deo quidquam est difficile ? juxta condictum revertar ad<br />te hoc eodem tempore, vita comite, et habebit Sara filium. 15 Negavit Sara,<br />dicens : Non risi, timore perterrita. Dominus autem : Non est, inquit, ita : sed<br />risisti.<br />16 Cum ergo surrexissent inde viri, direxerunt oculos contra Sodomam : et<br />Abraham simul gradiebatur, deducens eos. 17 Dixitque Dominus : Num celare<br />potero Abraham quæ gesturus sum : 18 cum futurus sit in gentem magnam,<br />ac robustissimam, et benedicendæ sint in illo omnes nationes terræ ? 19 Scio<br />enim quod præcepturus sit filiis suis, et domui suæ post se ut custodiant viam<br />Domini, et faciant judicium et justitiam : ut adducat Dominus propter<br />Abraham omnia quæ locutus est ad eum. 20 Dixit itaque Dominus : Clamor<br />Sodomorum et Gomorrhæ multiplicatus est, et peccatum eorum aggravatum<br />est nimis. 21 Descendam, et videbo utrum clamorem qui venit ad me, opere<br />compleverint ; an non est ita, ut sciam. 22 Converteruntque se inde, et abierunt<br />Sodomam : Abraham vero adhuc stabat coram Domino. 23 Et appropinquans<br />ait : Numquid perdes justum cum impio ? 24 si fuerint quinquaginta justi in<br />civitate, peribunt simul ? et non parces loco illi propter quinquaginta justos,<br />si fuerint in eo ? 25 Absit a te ut rem hanc facias, et occidas justum cum impio,<br />fiatque justus sicut impius, non est hoc tuum : qui judicas omnem terram,<br />14<br />Genesis<br />nequaquam facies judicium hoc. 26 Dixitque Dominus ad eum : Si invenero<br />Sodomis quinquaginta justos in medio civitatis, dimittam omni loco propter<br />eos. 27 Respondensque Abraham, ait : Quia semel coepi, loquar ad Dominum<br />meum, cum sim pulvis et cinis. 28 Quid si minus quinquaginta justis quinque<br />fuerint ? delebis, propter quadraginta quinque, universam urbem ? Et ait :<br />Non delebo, si invenero ibi quadraginta quinque. 29 Rursumque locutus est<br />ad eum : Sin autem quadraginta ibi inventi fuerint, quid facies ? Ait : Non<br />percutiam propter quadraginta. 30 Ne quæso, inquit, indigneris, Domine, si<br />loquar : quid si ibi inventi fuerint triginta ? Respondit : Non faciam, si invenero<br />ibi triginta. 31 Quia semel, ait, coepi loquar ad Dominum meum : quid si<br />ibi inventi fuerint viginti ? Ait : Non interficiam propter viginti. 32 Obsecro,<br />inquit, ne irascaris, Domine, si loquar adhuc semel : quid si inventi fuerint ibi<br />decem ? Et dixit : Non delebo propter decem. 33 Abiitque Dominus, postquam<br />cessavit loqui ad Abraham : et ille reversus est in locum suum.<br />19 Veneruntque duo angeli Sodomam vespere, et sedente Lot in foribus<br />civitatis. Qui cum vidisset eos, surrexit, et ivit obviam eis : adoravitque<br />pronus in terram, 2 et dixit : Obsecro, domini, declinate in domum pueri<br />vestri, et manete ibi : lavate pedes vestros, et mane proficiscemini in viam<br />vestram. Qui dixerunt : Minime, sed in platea manebimus. 3 Compulit illos<br />oppido ut diverterent ad eum : ingressisque domum illius fecit convivium, et<br />coxit azyma, et comederunt. 4 Prius autem quam irent cubitum, viri civitatis<br />vallaverunt domum a puero usque ad senem, omnis populus simul. 5 Vocaveruntque<br />Lot, et dixerunt ei : Ubi sunt viri qui introierunt ad te nocte ?<br />educ illos huc, ut cognoscamus eos. 6 Egressus ad eos Lot, post tergum occludens<br />ostium, ait : 7 Nolite, quæso, fratres mei, nolite malum hoc facere.<br />8 Habeo duas filias, quæ necdum cognoverunt virum : educam eas ad vos,<br />et abutimini eis sicut vobis placuerit, dummodo viris istis nihil mali faciatis,<br />quia ingressi sunt sub umbra culminis mei. 9 At illi dixerunt : Recede illuc.<br />Et rursus : Ingressus es, inquiunt, ut advena ; numquid ut judices ? te ergo<br />ipsum magis quam hos affligemus. Vimque faciebant Lot vehementissime :<br />jamque prope erat ut effringerent fores. 10 Et ecce miserunt manum viri, et<br />introduxerunt ad se Lot, clauseruntque ostium : 11 et eos, qui foris erant, percusserunt<br />cæcitate a minimo usque ad maximum, ita ut ostium invenire non<br />possent. 12 Dixerunt autem ad Lot : Habes hic quempiam tuorum ? generum,<br />aut filios, aut filias, omnes, qui tui sunt, educ de urbe hac : 13 delebimus enim<br />locum istum, eo quod increverit clamor eorum coram Domino, qui misit nos<br />ut perdamus illos. 14 Egressus itaque Lot, locutus est ad generos suos qui accepturi<br />erant filias ejus, et dixit : Surgite, egredimini de loco isto : quia delebit<br />Dominus civitatem hanc. Et visus est eis quasi ludens loqui.<br />15 Cumque esset mane, cogebant eum angeli, dicentes : Surge, tolle uxorem<br />tuam, et duas filias quas habes : ne et tu pariter pereas in scelere civitatis.<br />16 Dissimulante illo, apprehenderunt manum ejus, et manum uxoris, ac<br />duarum filiarum ejus, eo quod parceret Dominus illi. 17 Eduxeruntque eum,<br />et posuerunt extra civitatem : ibique locuti sunt ad eum, dicentes : Salva<br />animam tuam : noli respicere post tergum, nec stes in omni circa regione :<br />sed in monte salvum te fac, ne et tu simul pereas. 18 Dixitque Lot ad eos :<br />Quæso, domine mi, 19 quia invenit servus tuus gratiam coram te, et magnificasti<br />misericordiam tuam quam fecisti mecum, ut salvares animam meam,<br />nec possum in monte salvari, ne forte apprehendat me malum, et moriar :<br />15<br />Genesis<br />20 est civitas hæc juxta, ad quam possum fugere, parva, et salvabor in ea :<br />numquid non modica est, et vivet anima mea ? 21 Dixitque ad eum : Ecce<br />etiam in hoc suscepi preces tuas, ut non subvertam urbem pro qua locutus es.<br />22 Festina, et salvare ibi : quia non potero facere quidquam donec ingrediaris<br />illuc. Idcirco vocatum est nomen urbis illius Segor. 23 Sol egressus est super<br />terram, et Lot ingressus est Segor. 24 Igitur Dominus pluit super Sodomam<br />et Gomorrham sulphur et ignem a Domino de cælo : 25 et subvertit civitates<br />has, et omnem circa regionem, universos habitatores urbium, et cuncta terræ<br />virentia. 26 Respiciensque uxor ejus post se, versa est in statuam salis. 27 Abraham<br />autem consurgens mane, ubi steterat prius cum Domino, 28 intuitus est<br />Sodomam et Gomorrham, et universam terram regionis illius : viditque ascendentem<br />favillam de terra quasi fornacis fumum. 29 Cum enim subverteret<br />Deus civitates regionis illius, recordatus Abrahæ, liberavit Lot de subversione<br />urbium in quibus habitaverat.<br />30 Ascenditque Lot de Segor, et mansit in monte, duæ quoque filiæ ejus<br />cum eo (timuerat enim manere in Segor) et mansit in spelunca ipse, et duæ<br />filiæ ejus cum eo. 31 Dixitque major ad minorem : Pater noster senex est,<br />et nullus virorum remansit in terra, qui possit ingredi ad nos juxta morem<br />universæ terræ. 32 Veni, inebriemus eum vino, dormiamusque cum eo, ut<br />servare possimus ex patre nostro semen. 33 Dederunt itaque patri suo bibere<br />vinum nocte illa. Et ingressa est major, dormivitque cum patre ; at ille non<br />sensit, nec quando accubuit filia, nec quando surrexit. 34 Altera quoque die<br />dixit major ad minorem : Ecce dormivi heri cum patre meo, demus ei bibere<br />vinum etiam hac nocte, et dormies cum eo, ut salvemus semen de patre nostro.<br />35 Dederunt etiam et illa nocte patri suo bibere vinum, ingressaque minor filia,<br />dormivit cum eo : et ne tunc quidem sensit quando concubuerit, vel quando<br />illa surrexerit. 36 Conceperunt ergo duæ filiæ Lot de patre suo. 37 Peperitque<br />major filium, et vocavit nomen ejus Moab : ipse est pater Moabitarum usque<br />in præsentem diem. 38 Minor quoque peperit filium, et vocavit nomen ejus<br />Ammon, id est, Filius populi mei : ipse est pater Ammonitarum usque hodie.<br />20 Profectus inde Abraham in terram australem, habitavit inter Cades et<br />Sur : et peregrinatus est in Geraris. 2 Dixitque de Sara uxore suo : Soror<br />mea est. Misit ergo Abimelech rex Geraræ, et tulit eam. 3 Venit autem Deus<br />ad Abimelech per somnium nocte, et ait illi : En morieris propter mulierem<br />quam tulisti : habet enim virum. 4 Abimelech vero non tetigerat eam, et ait :<br />Domine, num gentem ignorantem et justam interficies ? 5 nonne ipse dixit<br />mihi : Soror mea est : et ipsa ait : Frater meus est ? In simplicitate cordis<br />mei, et munditia manuum mearum feci hoc. 6 Dixitque ad eum Deus : Et<br />ego scio quod simplici corde feceris : et ideo custodivi te ne peccares in me,<br />et non dimisi ut tangeres eam. 7 Nunc ergo redde viro suo uxorem, quia<br />propheta est : et orabit pro te, et vives : si autem nolueris reddere, scito quod<br />morte morieris tu, et omnia quæ tua sunt. 8 Statimque de nocte consurgens<br />Abimelech, vocavit omnes servos suos : et locutus est universa verba hæc in<br />auribus eorum, timueruntque omnes viri valde. 9 Vocavit autem Abimelech<br />etiam Abraham, et dixit ei : Quid fecisti nobis ? quid peccavimus in te, quia<br />induxisti super me et super regnum meum peccatum grande ? quæ non debuisti<br />facere, fecisti nobis. 10 Rursumque expostulans, ait : Quid vidisti, ut<br />hoc faceres ? 11 Respondit Abraham : Cogitavi mecum, dicens : Forsitan non<br />est timor Dei in loco isto : et interficient me propter uxorem meam : 12 alias<br />16<br />Genesis<br />autem et vere soror mea est, filia patris mei, et non filia matris meæ, et duxi<br />eam in uxorem. 13 Postquam autem eduxit me Deus de domo patris mei,<br />dixi ad eam : Hanc misericordiam facies mecum : in omni loco, ad quem ingrediemur,<br />dices quod frater tuus sim. 14 Tulit igitur Abimelech oves et boves,<br />et servos et ancillas, et dedit Abraham : reddiditque illi Saram uxorem suam,<br />15 et ait : Terra coram vobis est, ubicumque tibi placuerit habita. 16 Saræ autem<br />dixit : Ecce mille argenteos dedi fratri tuo, hoc erit tibi in velamen oculorum<br />ad omnes qui tecum sunt, et quocumque perrexeris : mementoque te deprehensam.<br />17 Orante autem Abraham, sanavit Deus Abimelech et uxorem,<br />ancillasque ejus, et pepererunt : 18 concluserat enim Dominus omnem vulvam<br />domus Abimelech propter Saram uxorem Abrahæ.<br />21 Visitavit autem Dominus Saram, sicut promiserat : et implevit quæ locutus<br />est. 2 Concepitque et peperit filium in senectute sua, tempore<br />quo prædixerat ei Deus. 3 Vocavitque Abraham nomen filii sui, quem genuit<br />ei Sara, Isaac : 4 et circumcidit eum octavo die, sicut præceperat ei Deus,<br />5 cum centum esset annorum : hac quippe ætate patris, natus est Isaac. 6 Dixitque<br />Sara : Risum fecit mihi Deus : quicumque audierit, corridebit mihi.<br />7 Rursumque ait : Quis auditurus crederet Abraham quod Sara lactaret filium,<br />quem peperit ei jam seni ? 8 Crevit igitur puer, et ablactatus est : fecitque<br />Abraham grande convivium in die ablactationis ejus.<br />9 Cumque vidisset Sara filium Agar Ægyptiæ ludentem cum Isaac filio<br />suo, dixit ad Abraham : 10 Ejice ancillam hanc, et filium ejus : non enim<br />erit hæres filius ancillæ cum filio meo Isaac. 11 Dure accepit hoc Abraham<br />pro filio suo. 12 Cui dixit Deus : Non tibi videatur asperum super puero, et<br />super ancilla tua : omnia quæ dixerit tibi Sara, audi vocem ejus : quia in<br />Isaac vocabitur tibi semen. 13 Sed et filium ancillæ faciam in gentem magnam,<br />quia semen tuum est. 14 Surrexit itaque Abraham mane, et tollens panem<br />et utrem aquæ, imposuit scapulæ ejus, tradiditque puerum, et dimisit eam.<br />Quæ cum abiisset, errabat in solitudine Bersabee. 15 Cumque consumpta esset<br />aqua in utre, abjecit puerum subter unam arborum, quæ ibi erant. 16 Et abiit,<br />seditque e regione procul quantum potest arcus jacere : dixit enim : Non<br />videbo morientem puerum : et sedens contra, levavit vocem suam et flevit.<br />17 Exaudivit autem Deus vocem pueri : vocavitque angelus Dei Agar de cælo,<br />dicens : Quid agis Agar ? noli timere : exaudivit enim Deus vocem pueri<br />de loco in quo est. 18 Surge, tolle puerum, et tene manum illius : quia in<br />gentem magnam faciam eum. 19 Aperuitque oculos ejus Deus : quæ videns<br />puteum aquæ, abiit, et implevit utrem, deditque puero bibere. 20 Et fuit cum<br />eo : qui crevit, et moratus est in solitudine, factusque est juvenis sagittarius.<br />21 Habitavitque in deserto Pharan, et accepit illi mater sua uxorem de terra<br />Ægypti.<br />22 Eodem tempore dixit Abimelech, et Phicol princeps exercitus ejus, ad<br />Abraham : Deus tecum est in universis quæ agis. 23 Jura ergo per Deum, ne<br />noceas mihi, et posteris meis, stirpique meæ : sed juxta misericordiam, quam<br />feci tibi, facies mihi, et terræ in qua versatus es advena. 24 Dixitque Abraham<br />: Ego jurabo. 25 Et increpavit Abimelech propter puteum aquæ quem<br />vi abstulerunt servi ejus. 26 Responditque Abimelech : Nescivi quis fecerit<br />hanc rem : sed et tu non indicasti mihi, et ego non audivi præter hodie.<br />27 Tulit itaque Abraham oves et boves, et dedit Abimelech : percusseruntque<br />ambo foedus. 28 Et statuit Abraham septem agnas gregis seorsum. 29 Cui dixit<br />17<br />Genesis<br />Abimelech : Quid sibi volunt septem agnæ istæ, quas stare fecisti seorsum ?<br />30 At ille : Septem, inquit, agnas accipies de manu mea : ut sint mihi in testimonium,<br />quoniam ego fodi puteum istum. 31 Idcirco vocatus est locus ille<br />Bersabee : quia ibi uterque juravit. 32 Et inierunt foedus pro puteo juramenti.<br />33 Surrexit autem Abimelech, et Phicol princeps exercitus ejus, reversique<br />sunt in terram Palæstinorum. Abraham vero plantavit nemus in Bersabee, et<br />invocavit ibi nomen Domini Dei æterni. 34 Et fuit colonus terræ Palæstinorum<br />diebus multis.<br />22 Quæ postquam gesta sunt, tentavit Deus Abraham, et dixit ad eum :<br />Abraham, Abraham. At ille respondit : Adsum. 2 Ait illi : Tolle filium<br />tuum unigenitum, quem diligis, Isaac, et vade in terram visionis, atque ibi<br />offeres eum in holocaustum super unum montium quem monstravero tibi.<br />3 Igitur Abraham de nocte consurgens, stravit asinum suum, ducens secum<br />duos juvenes, et Isaac filium suum : cumque concidisset ligna in holocaustum,<br />abiit ad locum quem præceperat ei Deus. 4 Die autem tertio, elevatis oculis,<br />vidit locum procul : 5 dixitque ad pueros suos : Expectate hic cum asino : ego<br />et puer illuc usque properantes, postquam adoraverimus, revertemur ad vos.<br />6 Tulit quoque ligna holocausti, et imposuit super Isaac filium suum : ipse vero<br />portabat in manibus ignem et gladium. Cumque duo pergerent simul, 7 dixit<br />Isaac patri suo : Pater mi. At ille respondit : Quid vis, fili ? Ecce, inquit, ignis<br />et ligna : ubi est victima holocausti ? 8 Dixit autem Abraham : Deus providebit<br />sibi victimam holocausti, fili mi. Pergebant ergo pariter. 9 Et venerunt ad<br />locum quem ostenderat ei Deus, in quo ædificavit altare, et desuper ligna<br />composuit ; cumque alligasset Isaac filium suum, posuit eum in altare super<br />struem lignorum. 10 Extenditque manum, et arripuit gladium, ut immolaret<br />filium suum. 11 Et ecce angelus Domini de cælo clamavit, dicens : Abraham,<br />Abraham. Qui respondit : Adsum. 12 Dixitque ei : Non extendas manum<br />tuam super puerum, neque facias illi quidquam : nunc cognovi quod times<br />Deum, et non pepercisti unigenito filio tuo propter me. 13 Levavit Abraham<br />oculos suos, viditque post tergum arietem inter vepres hærentem cornibus,<br />quem assumens obtulit holocaustum pro filio. 14 Appellavitque nomen loci<br />illius, Dominus videt. Unde usque hodie dicitur : In monte Dominus videbit.<br />15 Vocavit autem angelus Domini Abraham secundo de cælo, dicens : 16 Per<br />memetipsum juravi, dicit Dominus : quia fecisti hanc rem, et non pepercisti<br />filio tuo unigenito propter me : 17 benedicam tibi, et multiplicabo semen tuum<br />sicut stellas cæli, et velut arenam quæ est in littore maris : possidebit semen<br />tuum portas inimicorum suorum, 18 et benedicentur in semine tuo omnes<br />gentes terræ, quia obedisti voci meæ. 19 Reversus est Abraham ad pueros<br />suos, abieruntque Bersabee simul, et habitavit ibi.<br />20 His ita gestis, nuntiatum est Abrahæ quod Melcha quoque genuisset<br />filios Nachor fratri suo : 21 Hus primogenitum, et Buz fratrem ejus, et Camuel<br />patrem Syrorum, 22 et Cased, et Azau, Pheldas quoque et Jedlaph, 23 ac<br />Bathuel, de quo nata est Rebecca : octo istos genuit Melcha, Nachor fratri<br />Abrahæ. 24 Concubina vero illius, nomine Roma, peperit Tabee, et Gaham, et<br />Thahas, et Maacha.<br />23 Vixit autem Sara centum viginti septem annis. 2 Et mortua est in civitate<br />Arbee, quæ est Hebron, in terra Chanaan : venitque Abraham ut<br />plangeret et fleret eam. 3 Cumque surrexisset ab officio funeris, locutus est<br />ad filios Heth, dicens : 4 Advena sum et peregrinus apud vos : date mihi jus<br />18<br />Genesis<br />sepulchri vobiscum, ut sepeliam mortuum meum. 5 Responderunt filii Heth,<br />dicentes : 6 Audi nos, domine : princeps Dei es apud nos : in electis sepulchris<br />nostris sepeli mortuum tuum, nullusque te prohibere poterit quin in monumento<br />ejus sepelias mortuum tuum. 7 Surrexit Abraham, et adoravit populum<br />terræ, filios videlicet Heth : 8 dixitque ad eos : Si placet animæ vestræ ut sepeliam<br />mortuum meum, audite me, et intercedite pro me apud Ephron filium<br />Seor : 9 ut det mihi speluncam duplicem, quam habet in extrema parte agri<br />sui : pecunia digna tradat eam mihi coram vobis in possessionem sepulchri.<br />10 Habitabat autem Ephron in medio filiorum Heth. Responditque Ephron ad<br />Abraham, cunctis audientibus qui ingrediebantur portam civitatis illius, dicens<br />: 11 Nequaquam ita fiat, domine mi, sed tu magis ausculta quod loquor.<br />Agrum trado tibi, et speluncam quæ in eo est, præsentibus filiis populi mei ;<br />sepeli mortuum tuum. 12 Adoravit Abraham coram populo terræ. 13 Et locutus<br />est ad Ephron circumstante plebe : Quæso ut audias me : dabo pecuniam pro<br />agro : suscipe eam, et sic sepeliam mortuum meum in eo. 14 Responditque<br />Ephron : 15 Domine mi, audi me : terra, quam postulas, quadringentis siclis<br />argenti valet : istud est pretium inter me et te : sed quantum est hoc ? sepeli<br />mortuum tuum. 16 Quod cum audisset Abraham, appendit pecuniam, quam<br />Ephron postulaverat, audientibus filiis Heth, quadringentos siclos argenti probatæ<br />monetæ publicæ. 17 Confirmatusque est ager quondam Ephronis, in<br />quo erat spelunca duplex, respiciens Mambre, tam ipse, quam spelunca, et<br />omnes arbores ejus in cunctis terminis ejus per circuitum, 18 Abrahæ in possessionem,<br />videntibus filiis Heth, et cunctis qui intrabant portam civitatis illius.<br />19 Atque ita sepelivit Abraham Saram uxorem suam in spelunca agri duplici,<br />quæ respiciebat Mambre. Hæc est Hebron in terra Chanaan. 20 Et confirmatus<br />est ager, et antrum quod erat in eo, Abrahæ in possessionem monumenti a<br />filiis Heth.<br />24Erat autem Abraham senex, dierumque multorum : et Dominus in cunctis<br />benedixerat ei. 2 Dixitque ad servum seniorem domus suæ, qui<br />præerat omnibus quæ habebat : Pone manum tuam subter femur meum, 3 ut<br />adjurem te per Dominum Deum cæli et terræ, ut non accipias uxorem filio<br />meo de filiabus Chananæorum, inter quos habito : 4 sed ad terram et cognationem<br />meam proficiscaris et inde accipias uxorem filio meo Isaac. 5 Respondit<br />servus : Si noluerit mulier venire mecum in terram hanc, numquid reducere<br />debeo filium tuum ad locum, de quo egressus es ? 6 Dixitque Abraham : Cave<br />nequando reducas filium meum illuc. 7 Dominus Deus cæli, qui tulit me de<br />domo patris mei, et de terra nativitatis meæ, qui locutus est mihi, et juravit<br />mihi, dicens : Semini tuo dabo terram hanc : ipse mittet angelum suum<br />coram te, et accipies inde uxorem filio meo : 8 sin autem mulier noluerit sequi<br />te, non teneberis juramento : filium meum tantum ne reducas illuc. 9 Posuit<br />ergo servus manum sub femore Abraham domini sui, et juravit illi super sermone<br />hoc. 10 Tulitque decem camelos de grege domini sui, et abiit, ex omnibus<br />bonis ejus portans secum, profectusque perrexit in Mesopotamiam ad urbem<br />Nachor. 11 Cumque camelos fecisset accumbere extra oppidum juxta puteum<br />aquæ vespere, tempore quo solent mulieres egredi ad hauriendam aquam,<br />dixit : 12 Domine Deus domini mei Abraham, occurre, obsecro, mihi hodie, et<br />fac misericordiam cum domino meo Abraham. 13 Ecce ego sto prope fontem<br />aquæ, et filiæ habitatorum hujus civitatis egredientur ad hauriendam aquam.<br />14 Igitur puella, cui ego dixero : Inclina hydriam tuam ut bibam : et illa re-<br />19<br />Genesis<br />sponderit : Bibe, quin et camelis tuis dabo potum : ipsa est quam præparasti<br />servo tuo Isaac : et per hoc intelligam quod feceris misericordiam cum domino<br />meo. 15 Necdum intra se verba compleverat, et ecce Rebecca egrediebatur,<br />filia Bathuel, filii Melchæ uxoris Nachor fratris Abraham, habens hydriam in<br />scapula sua : 16 puella decora nimis, virgoque pulcherrima, et incognita viro :<br />descenderat autem ad fontem, et impleverat hydriam, ac revertebatur. 17 Occurritque<br />ei servus, et ait : Pauxillum aquæ mihi ad bibendum præbe de hydria<br />tua. 18 Quæ respondit : Bibe, domine mi : celeriterque deposuit hydriam<br />super ulnam suam, et dedit ei potum. 19 Cumque ille bibisset, adjecit : Quin<br />et camelis tuis hauriam aquam, donec cuncti bibant. 20 Effundensque hydriam<br />in canalibus, recurrit ad puteum ut hauriret aquam : et haustam omnibus<br />camelis dedit. 21 Ipse autem contemplabatur eam tacitus, scire volens utrum<br />prosperum iter suum fecisset Dominus, an non. 22 Postquam autem biberunt<br />cameli, protulit vir inaures aureas, appendentes siclos duos, et armillas totidem<br />pondo siclorum decem. 23 Dixitque ad eam : Cujus es filia ? indica<br />mihi, est in domo patris tui locus ad manendum ? 24 Quæ respondit : Filia<br />sum Bathuelis, filii Melchæ, quem peperit ipsi Nachor. 25 Et addidit, dicens :<br />Palearum quoque et foeni plurimum est apud nos, et locus spatiosus ad manendum.<br />26 Inclinavit se homo, et adoravit Dominum, 27 dicens : Benedictus<br />Dominus Deus domini mei Abraham, qui non abstulit misericordiam et veritatem<br />suam a domino meo, et recto itinere me perduxit in domum fratris<br />domini mei.<br />28 Cucurrit itaque puella, et nuntiavit in domum matris suæ omnia quæ<br />audierat. 29 Habebat autem Rebecca fratrem nomine Laban, qui festinus egressus<br />est ad hominem, ubi erat fons. 30 Cumque vidisset inaures et armillas in<br />manibus sororis suæ, et audisset cuncta verba referentis : Hæc locutus est<br />mihi homo : venit ad virum qui stabat juxta camelos, et prope fontem aquæ :<br />31 dixitque ad eum : Ingredere, benedicte Domini : cur foris stas ? præparavi<br />domum, et locum camelis. 32 Et introduxit eum in hospitium : ac destravit<br />camelos, deditque paleas et foenum, et aquam ad lavandos pedes ejus, et virorum<br />qui venerant cum eo. 33 Et appositus est in conspectu ejus panis. Qui<br />ait : Non comedam, donec loquar sermones meos. Respondit ei : Loquere.<br />34 At ille : Servus, inquit, Abraham sum : 35 et Dominus benedixit domino<br />meo valde, magnificatusque est : et dedit ei oves et boves, argentum et aurum,<br />servos et ancillas, camelos et asinos. 36 Et peperit Sara uxor domini mei<br />filium domino meo in senectute sua, deditque illi omnia quæ habuerat. 37 Et<br />adjuravit me dominus meus, dicens : Non accipies uxorem filio meo de filiabus<br />Chananæorum, in quorum terra habito : 38 sed ad domum patris mei<br />perges, et de cognatione mea accipies uxorem filio meo. 39 Ego vero respondi<br />domino meo : Quid si noluerit venire mecum mulier ? 40 Dominus, ait,<br />in cujus conspectu ambulo, mittet angelum suum tecum, et diriget viam tuam<br />: accipiesque uxorem filio meo de cognatione mea, et de domo patris mei.<br />41 Innocens eris a maledictione mea, cum veneris ad propinquos meos, et non<br />dederint tibi. 42 Veni ergo hodie ad fontem aquæ, et dixi : Domine Deus domini<br />mei Abraham, si direxisti viam meam, in qua nunc ambulo, 43 ecce sto juxta<br />fontem aquæ, et virgo, quæ egredietur ad hauriendam aquam, audierit a me :<br />Da mihi pauxillum aquæ ad bibendum ex hydria tua : 44 et dixerit mihi : Et<br />tu bibe, et camelis tuis hauriam : ipsa est mulier, quam præparavit Dominus<br />filio domini mei. 45 Dumque hæc tacitus mecum volverem, apparuit Rebecca<br />veniens cum hydria, quam portabat in scapula : descenditque ad fontem, et<br />20<br />Genesis<br />hausit aquam. Et aio ad eam : Da mihi paululum bibere. 46 Quæ festinans deposuit<br />hydriam de humero, et dixit mihi : Et tu bibe, et camelis tuis tribuam<br />potum. Bibi, et adaquavit camelos. 47 Interrogavique eam, et dixi : Cujus<br />es filia ? Quæ respondit : Filia Bathuelis sum, filii Nachor, quem peperit ei<br />Melcha. Suspendi itaque inaures ad ornandam faciem ejus, et armillas posui<br />in manibus ejus. 48 Pronusque adoravi Dominum, benedicens Domino Deo<br />domini mei Abraham, qui perduxit me recto itinere, ut sumerem filiam fratris<br />domini mei filio ejus. 49 Quam ob rem si facitis misericordiam et veritatem<br />cum domino meo, indicate mihi : sin autem aliud placet, et hoc dicite mihi,<br />ut vadam ad dextram, sive ad sinistram.<br />50 Responderuntque Laban et Bathuel : A Domino egressus est sermo :<br />non possumus extra placitum ejus quidquam aliud loqui tecum. 51 En Rebecca<br />coram te est, tolle eam, et proficiscere, et sit uxor filii domini tui, sicut<br />locutus est Dominus. 52 Quod cum audisset puer Abraham, procidens adoravit<br />in terram Dominum. 53 Prolatisque vasis argenteis, et aureis, ac vestibus,<br />dedit ea Rebeccæ pro munere : fratribus quoque ejus et matri dona obtulit.<br />54 Inito convivio, vescentes pariter et bibentes manserunt ibi. Surgens autem<br />mane, locutus est puer : Dimitte me, ut vadam ad dominum meum. 55 Responderuntque<br />fratres ejus et mater : Maneat puella saltem decem dies apud<br />nos, et postea proficiscetur. 56 Nolite, ait, me retinere, quia Dominus direxit<br />viam meam : dimittite me ut pergam ad dominum meum. 57 Et dixerunt : Vocemus<br />puellam, et quæramus ipsius voluntatem. 58 Cumque vocata venisset,<br />sciscitati sunt : Vis ire cum homine isto ? Quæ ait : Vadam. 59 Dimiserunt<br />ergo eam, et nutricem illius, servumque Abraham, et comites ejus, 60 imprecantes<br />prospera sorori suæ, atque dicentes : Soror nostra es, crescas in mille<br />millia, et possideat semen tuum portas inimicorum suorum. 61 Igitur Rebecca<br />et puellæ illius, ascensis camelis, secutæ sunt virum : qui festinus revertebatur<br />ad dominum suum. 62 Eo autem tempore deambulabat Isaac per viam quæ<br />ducit ad puteum, cujus nomen est Viventis et videntis : habitabat enim in terra<br />australi : 63 et egressus fuerat ad meditandum in agro, inclinata jam die :<br />cumque elevasset oculos, vidit camelos venientes procul. 64 Rebecca quoque,<br />conspecto Isaac, descendit de camelo, 65 et ait ad puerum : Quis est ille homo<br />qui venit per agrum in occursum nobis ? Dixitque ei : Ipse est dominus meus.<br />At illa tollens cito pallium, operuit se. 66 Servus autem cuncta, quæ gesserat,<br />narravit Isaac. 67 Qui introduxit eam in tabernaculum Saræ matris suæ, et accepit<br />eam uxorem : et in tantum dilexit eam, ut dolorem, qui ex morte matris<br />ejus acciderat, temperaret.<br />25 Abraham vero aliam duxit uxorem nomine Ceturam : 2 quæ peperit<br />ei Zamran et Jecsan, et Madan, et Madian, et Jesboc, et Sue. 3 Jecsan<br />quoque genuit Saba et Dadan. Filii Dadan fuerunt Assurim, et Latusim, et<br />Loomin. 4 At vero ex Madian ortus est Epha, et Opher, et Henoch, et Abida,<br />et Eldaa : omnes hi filii Ceturæ. 5 Deditque Abraham cuncta quæ possederat,<br />Isaac : 6 filiis autem concubinarum largitus est munera, et separavit eos<br />ab Isaac filio suo, dum adhuc ipse viveret, ad plagam orientalem. 7 Fuerunt<br />autem dies vitæ Abrahæ, centum septuaginta quinque anni. 8 Et deficiens<br />mortuus est in senectute bona, provectæque ætatis et plenus dierum : congregatusque<br />est ad populum suum. 9 Et sepelierunt eum Isaac et Isma¨el filii<br />sui in spelunca duplici, quæ sita est in agro Ephron filii Seor Hethæi, e regione<br />Mambre, 10 quem emerat a filiis Heth : ibi sepultus est ipse, et Sara uxor<br />21<br />Genesis<br />ejus. 11 Et post obitum illius benedixit Deus Isaac filio ejus, qui habitabat juxta<br />puteum nomine Viventis et videntis.<br />12 Hæ sunt generationes Isma¨el filii Abrahæ, quem peperit ei Agar Ægyptia,<br />famula Saræ : et 13 hæc nomina filiorum ejus in vocabulis et generationibus<br />suis. Primogenitus Isma¨elis Nabaioth, deinde Cedar, et Adbeel, et<br />Mabsam, 14 Masma quoque, et Duma, et Massa, 15 Hadar, et Thema, et Jethur,<br />et Naphis, et Cedma. 16 Isti sunt filii Isma¨elis : et hæc nomina per castella<br />et oppida eorum, duodecim principes tribuum suarum. 17 Et facti sunt anni<br />vitæ Isma¨elis centum triginta septem, deficiensque mortuus est, et appositus<br />ad populum suum. 18 Habitavit autem ab Hevila usque Sur, quæ respicit<br />Ægyptum intro¨euntibus Assyrios ; coram cunctis fratribus suis obiit.<br />19 Hæ quoque sunt generationes Isaac filii Abraham : Abraham genuit<br />Isaac : 20 qui cum quadraginta esset annorum, duxit uxorem Rebeccam filiam<br />Bathuelis Syri de Mesopotamia, sororem Laban. 21 Deprecatusque est Isaac<br />Dominum pro uxore sua, eo quod esset sterilis : qui exaudivit eum, et dedit<br />conceptum Rebeccæ. 22 Sed collidebantur in utero ejus parvuli ; quæ ait : Si<br />sic mihi futurum erat, quid necesse fuit concipere ? perrexitque ut consuleret<br />Dominum. 23 Qui respondens ait :<br />Duæ gentes sunt in utero tuo,<br />et duo populi ex ventre tuo dividentur,<br />populusque populum superabit,<br />et major serviet minori.<br />24 Jam tempus pariendi advenerat, et ecce gemini in utero ejus reperti sunt.<br />25 Qui prior egressus est, rufus erat, et totus in morem pellis hispidus : vocatumque<br />est nomen ejus Esau. Protinus alter egrediens, plantam fratris tenebat<br />manu : et idcirco appellavit eum Jacob. 26 Sexagenarius erat Isaac quando<br />nati sunt ei parvuli. 27 Quibus adultis, factus est Esau vir gnarus venandi, et<br />homo agricola : Jacob autem vir simplex habitabat in tabernaculis. 28 Isaac<br />amabat Esau, eo quod de venationibus illius vesceretur : et Rebecca diligebat<br />Jacob. 29 Coxit autem Jacob pulmentum : ad quem cum venisset Esau de agro<br />lassus, 30 ait : Da mihi de coctione hac rufa, quia oppido lassus sum. Quam ob<br />causam vocatum est nomen ejus Edom. 31 Cui dixit Jacob : Vende mihi primogenita<br />tua. 32 Ille respondit : En morior, quid mihi proderunt primogenita ?<br />33 Ait Jacob : Jura ergo mihi. Juravit ei Esau et vendidit primogenita. 34 Et<br />sic, accepto pane et lentis edulio, comedit et bibit, et abiit, parvipendens quod<br />primogenita vendidisset.<br />26 Orta autem fame super terram post eam sterilitatem, quæ acciderat in<br />diebus Abraham, abiit Isaac ad Abimelech regem Palæstinorum in Gerara.<br />2 Apparuitque ei Dominus, et ait : Ne descendas in Ægyptum, sed quiesce<br />in terra quam dixero tibi, 3 et peregrinare in ea : eroque tecum, et benedicam<br />tibi : tibi enim et semini tuo dabo universas regiones has, complens juramentum<br />quod spopondi Abraham patri tuo. 4 Et multiplicabo semen tuum sicut<br />stellas cæli : daboque posteris tuis universas regiones has : et benedicentur<br />in semine tuo omnes gentes terræ, 5 eo quod obedierit Abraham voci meæ,<br />et custodierit præcepta et mandata mea, et cæremonias legesque servaverit.<br />6 Mansit itaque Isaac in Geraris.<br />7 Qui cum interrogaretur a viris loci illius super uxore sua, respondit :<br />Soror mea est : timuerat enim confiteri quod sibi esset sociata conjugio, rep-<br />22<br />Genesis<br />utans ne forte interficerent eum propter illius pulchritudinem. 8 Cumque<br />pertransissent dies plurimi, et ibidem moraretur, prospiciens Abimelech rex<br />Palæstinorum per fenestram, vidit eum jocantem cum Rebecca uxore sua. 9 Et<br />accersito eo, ait : Perspicuum est quod uxor tua sit : cur mentitus es eam<br />sororem tuam esse ? Respondit : Timui ne morerer propter eam. 10 Dixitque<br />Abimelech : Quare imposuisti nobis ? potuit coire quispiam de populo<br />cum uxore tua, et induxeras super nos grande peccatum. Præcepitque omni<br />populo, dicens : 11 Qui tetigerit hominis hujus uxorem, morte morietur.<br />12 Sevit autem Isaac in terra illa, et invenit in ipso anno centuplum :<br />benedixitque ei Dominus. 13 Et locupletatus est homo, et ibat proficiens atque<br />succrescens, donec magnus vehementer effectus est : 14 habuit quoque possessiones<br />ovium et armentorum, et familiæ plurimum. Ob hoc invidentes<br />ei Palæstini, 15 omnes puteos, quos foderant servi patris illius Abraham, illo<br />tempore obstruxerunt, implentes humo : 16 in tantum, ut ipse Abimelech<br />diceret ad Isaac : Recede a nobis, quoniam potentior nobis factus es valde.<br />17 Et ille discedens, ut veniret ad torrentem Geraræ, habitaretque ibi, 18 rursum<br />fodit alios puteos, quos foderant servi patris sui Abraham, et quos, illo<br />mortuo, olim obstruxerant Philisthiim : appellavitque eos eisdem nominibus<br />quibus ante pater vocaverat. 19 Foderuntque in torrente, et repererunt aquam<br />vivam. 20 Sed et ibi jurgium fuit pastorum Geraræ adversus pastores Isaac,<br />dicentium : Nostra est aqua, quam ob rem nomen putei ex eo, quod acciderat,<br />vocavit Calumniam. 21 Foderunt autem et alium : et pro illo quoque rixati<br />sunt, appellavitque eum Inimicitias. 22 Profectus inde fodit alium puteum, pro<br />quo non contenderunt : itaque vocavit nomen ejus Latitudo, dicens : Nunc<br />dilatavit nos Dominus, et fecit crescere super terram.<br />23 Ascendit autem ex illo loco in Bersabee, 24 ubi apparuit ei Dominus in<br />ipsa nocte, dicens : Ego sum Deus Abraham patris tui : noli timere, quia<br />ego tecum sum : benedicam tibi, et multiplicabo semen tuum propter servum<br />meum Abraham. 25 Itaque ædificavit ibi altare : et invocato nomine Domini,<br />extendit tabernaculum, præcepitque servis suis ut foderent puteum. 26 Ad<br />quem locum cum venissent de Geraris Abimelech, et Ochozath amicus illius,<br />et Phicol dux militum, 27 locutus est eis Isaac : Quid venistis ad me, hominem<br />quem odistis, et expulistis a vobis ? 28 Qui responderunt : Vidimus tecum esse<br />Dominum, et idcirco nos diximus : Sit juramentum inter nos, et ineamus foedus,<br />29 ut non facias nobis quidquam mali, sicut et nos nihil tuorum attigimus,<br />nec fecimus quod te læderet : sed cum pace dimisimus auctum benedictione<br />Domini. 30 Fecit ergo eis convivium, et post cibum et potum 31 surgentes<br />mane, juraverunt sibi mutuo : dimisitque eos Isaac pacifice in locum suum.<br />32 Ecce autem venerunt in ipso die servi Isaac annuntiantes ei de puteo, quem<br />foderant, atque dicentes : Invenimus aquam. 33 Unde appellavit eum Abundantiam<br />: et nomen urbi impositum est Bersabee, usque in præsentem diem.<br />34 Esau vero quadragenarius duxit uxores, Judith filiam Beeri Hethæi, et Basemath<br />filiam Elon ejusdem loci : 35 quæ ambæ offenderant animum Isaac et<br />Rebeccæ.<br />27 Senuit autem Isaac, et caligaverunt oculi ejus, et videre non poterat :<br />vocavitque Esau filium suum majorem, et dixit ei : Fili mi ? Qui respondit<br />: Adsum. 2 Cui pater : Vides, inquit, quod senuerim, et ignorem<br />diem mortis meæ. 3 Sume arma tua, pharetram, et arcum, et egredere foras :<br />cumque venatu aliquid apprehenderis, 4 fac mihi inde pulmentum sicut velle<br />23<br />Genesis<br />me nosti, et affer ut comedam : et benedicat tibi anima mea antequam moriar.<br />5 Quod cum audisset Rebecca, et ille abiisset in agrum ut jussionem patris impleret,<br />6 dixit filio suo Jacob : Audivi patrem tuum loquentem cum Esau fratre<br />tuo, et dicentem ei : 7 Affer mihi de venatione tua, et fac cibos ut comedam, et<br />benedicam tibi coram Domino antequam moriar. 8 Nunc ergo, fili mi, acquiesce<br />consiliis meis : 9 et pergens ad gregem, affer mihi duos hædos optimos,<br />ut faciam ex eis escas patri tuo, quibus libenter vescitur : 10 quas cum intuleris,<br />et comederit, benedicat tibi priusquam moriatur. 11 Cui ille respondit : Nosti<br />quod Esau frater meus homo pilosus sit, et ego lenis : 12 si attrectaverit me<br />pater meus, et senserit, timeo ne putet me sibi voluisse illudere, et inducam<br />super me maledictionem pro benedictione. 13 Ad quem mater : In me sit, ait,<br />ista maledictio, fili mi : tantum audi vocem meam, et pergens, affer quæ dixi.<br />14 Abiit, et attulit, deditque matri. Paravit illa cibos, sicut velle noverat patrem<br />illius. 15 Et vestibus Esau valde bonis, quas apud se habebat domi, induit<br />eum : 16 pelliculasque hædorum circumdedit manibus, et colli nuda protexit :<br />17 deditque pulmentum, et panes, quos coxerat, tradidit. 18 Quibus illatis, dixit<br />: Pater mi ? At ille respondit : Audio. Quis es tu, fili mi ? 19 Dixitque Jacob :<br />Ego sum primogenitus tuus Esau : feci sicut præcepisti mihi : surge, sede, et<br />comede de venatione mea, ut benedicat mihi anima tua. 20 Rursumque Isaac<br />ad filium suum : Quomodo, inquit, tam cito invenire potuisti, fili mi ? Qui<br />respondit : Voluntas Dei fuit ut cito occurreret mihi quod volebam. 21 Dixitque<br />Isaac : Accede huc, ut tangam te, fili mi, et probem utrum tu sis filius<br />meus Esau, an non. 22 Accessit ille ad patrem, et palpato eo, dixit Isaac : Vox<br />quidem, vox Jacob est : sed manus, manus sunt Esau. 23 Et non cognovit eum,<br />quia pilosæ manus similitudinem majoris expresserant. Benedicens ergo illi,<br />24 ait : Tu es filius meus Esau ? Respondit : Ego sum. 25 At ille : Affer mihi,<br />inquit, cibos de venatione tua, fili mi, ut benedicat tibi anima mea. Quos<br />cum oblatos comedisset, obtulit ei etiam vinum. Quo hausto, 26 dixit ad eum :<br />Accede ad me, et da mihi osculum, fili mi. 27 Accessit, et osculatus est eum.<br />Statimque ut sensit vestimentorum illius fragrantiam, benedicens illi, ait :<br />Ecce odor filii mei<br />sicut odor agri pleni,<br />cui benedixit Dominus.<br />28 Det tibi Deus de rore cæli<br />et de pinguedine terræ<br />abundantiam frumenti et vini.<br />29 Et serviant tibi populi,<br />et adorent te tribus :<br />esto dominus fratrum tuorum,<br />et incurventur ante te filii matris tuæ :<br />qui maledixerit tibi, sit ille maledictus,<br />et qui benedixerit tibi, benedictionibus repleatur.<br />30 Vix Isaac sermonem impleverat, et egresso Jacob foras, venit Esau, 31 coctosque<br />de venatione cibos intulit patri, dicens : Surge, pater mi, et comede de<br />venatione filii tui, ut benedicat mihi anima tua. 32 Dixitque illi Isaac : Quis enim<br />es tu ? Qui respondit : Ego sum filius tuus primogenitus Esau. 33 Expavit<br />Isaac stupore vehementi : et ultra quam credi potest admirans, ait : Quis igitur<br />ille est qui dudum captam venationem attulit mihi, et comedi ex omnibus<br />priusquam tu venires ; benedixique ei, et erit benedictus ? 34 Auditis Esau ser-<br />24<br />Genesis<br />monibus patris, irrugiit clamore magno : et consternatus, ait : Benedic etiam<br />et mihi, pater mi. 35 Qui ait : Venit germanus tuus fraudulenter, et accepit<br />benedictionem tuam. 36 At ille subjunxit : Juste vocatum est nomen ejus Jacob<br />: supplantavit enim me en altera vice : primogenita mea ante tulit, et nunc<br />secundo surripuit benedictionem meam. Rursumque ad patrem : Numquid<br />non reservasti, ait, et mihi benedictionem ? 37 Respondit Isaac : Dominum<br />tuum illum constitui, et omnes fratres ejus servituti illius subjugavi ; frumento<br />et vino stabilivi eum : et tibi post hæc, fili mi, ultra quid faciam ? 38 Cui<br />Esau : Num unam, inquit, tantum benedictionem habes, pater ? mihi quoque<br />obsecro ut benedicas. Cumque ejulatu magno fleret, 39 motus Isaac, dixit ad<br />eum :<br />In pinguedine terræ,<br />et in rore cæli desuper, 40 erit benedictio tua.<br />Vives in gladio, et fratri tuo servies :<br />tempusque veniet, cum excutias et solvas jugum ejus de<br />cervicibus tuis.<br />41 Oderat ergo semper Esau Jacob pro benedictione qua benedixerat ei pater<br />: dixitque in corde suo : Venient dies luctus patris mei, et occidam Jacob<br />fratrem meum. 42 Nuntiata sunt hæc Rebeccæ : quæ mittens et vocans Jacob<br />filium suum, dixit ad eum : Ecce Esau frater tuus minatur ut occidat te.<br />43 Nunc ergo, fili mi, audi vocem meam, et consurgens fuge ad Laban fratrem<br />meum in Haran : 44 habitabisque cum eo dies paucos, donec requiescat furor<br />fratris tui, 45 et cesset indignatio ejus, obliviscaturque eorum quæ fecisti in<br />eum : postea mittam, et adducam te inde huc : cur utroque orbabor filio in<br />uno die ? 46 Dixitque Rebecca ad Isaac : Tædet me vitæ meæ propter filias<br />Heth : si acceperit Jacob uxorem de stirpe hujus terræ, nolo vivere.<br />28 Vocavit itaque Isaac Jacob, et benedixit eum, præcepitque ei dicens :<br />Noli accipere conjugem de genere Chanaan : 2 sed vade, et proficiscere<br />in Mesopotamiam Syriæ, ad domum Bathuel patris matris tuæ, et accipe tibi<br />inde uxorem de filiabus Laban avunculi tui. 3 Deus autem omnipotens benedicat<br />tibi, et crescere te faciat, atque multiplicet, ut sis in turbas populorum.<br />4 Et det tibi benedictiones Abrahæ, et semini tuo post te : ut possideas terram<br />peregrinationis tuæ, quam pollicitus est avo tuo. 5 Cumque dimisisset eum<br />Isaac, profectus venit in Mesopotamiam Syriæ ad Laban filium Bathuel Syri,<br />fratrem Rebeccæ matris suæ. 6 Videns autem Esau quod benedixisset pater suus<br />Jacob, et misisset eum in Mesopotamiam Syriæ, ut inde uxorem duceret ;<br />et quod post benedictionem præcepisset ei, dicens : Non accipies uxorem de<br />filiabus Chanaan : 7 quodque obediens Jacob parentibus suis isset in Syriam :<br />8 probans quoque quod non libenter aspiceret filias Chanaan pater suus : 9 ivit<br />ad Isma¨elem, et duxit uxorem absque iis, quas prius habebat, Maheleth filiam<br />Isma¨el filii Abraham, sororem Nabaioth.<br />10 Igitur egressus Jacob de Bersabee, pergebat Haran. 11 Cumque venisset<br />ad quemdam locum, et vellet in eo requiescere post solis occubitum, tulit<br />de lapidibus qui jacebant, et supponens capiti suo, dormivit in eodem loco.<br />12 Viditque in somnis scalam stantem super terram, et cacumen illius tangens<br />cælum : angelos quoque Dei ascendentes et descendentes per eam, 13 et<br />Dominum innixum scalæ dicentem sibi : Ego sum Dominus Deus Abraham<br />patris tui, et Deus Isaac : terram, in qua dormis, tibi dabo et semini tuo. 14 Er-<br />25<br />Genesis<br />itque semen tuum quasi pulvis terræ : dilataberis ad occidentem, et orientem,<br />et septentrionem, et meridiem : et benedicentur in te et in semine tuo cunctæ<br />tribus terræ. 15 Et ero custos tuus quocumque perrexeris, et reducam te in<br />terram hanc : nec dimittam nisi complevero universa quæ dixi. 16 Cumque<br />evigilasset Jacob de somno, ait : Vere Dominus est in loco isto, et ego nesciebam.<br />17 Pavensque, Quam terribilis est, inquit, locus iste ! non est hic<br />aliud nisi domus Dei, et porta cæli. 18 Surgens ergo Jacob mane, tulit lapidem<br />quem supposuerat capiti suo, et erexit in titulum, fundens oleum desuper.<br />19 Appellavitque nomen urbis Bethel, quæ prius Luza vocabatur. 20 Vovit etiam<br />votum, dicens : Si fuerit Deus mecum, et custodierit me in via, per quam<br />ego ambulo, et dederit mihi panem ad vescendum, et vestimentum ad induendum,<br />21 reversusque fuero prospere ad domum patris mei : erit mihi<br />Dominus in Deum, 22 et lapis iste, quem erexi in titulum, vocabitur Domus<br />Dei : cunctorumque quæ dederis mihi, decimas offeram tibi.<br />29 Profectus ergo Jacob venit in terram orientalem. 2 Et vidit puteum in<br />agro, tres quoque greges ovium accubantes juxta eum : nam ex illo<br />adaquabantur pecora, et os ejus grandi lapide claudebatur. 3 Morisque erat ut<br />cunctis ovibus congregatis devolverent lapidem, et refectis gregibus rursum<br />super os putei ponerent. 4 Dixitque ad pastores : Fratres, unde estis ? Qui<br />responderunt : De Haran. 5 Quos interrogans, Numquid, ait, nostis Laban<br />filium Nachor ? Dixerunt : Novimus. 6 Sanusne est ? inquit. Valet, inquiunt :<br />et ecce Rachel filia ejus venit cum grege suo. 7 Dixitque Jacob : Adhuc multum<br />diei superest, nec est tempus ut reducantur ad caulas greges : date ante potum<br />ovibus, et sic eas ad pastum reducite. 8 Qui responderunt : Non possumus,<br />donec omnia pecora congregentur, et amoveamus lapidem de ore putei, ut<br />adaquemus greges. 9 Adhuc loquebantur, et ecce Rachel veniebat cum ovibus<br />patris sui : nam gregem ipsa pascebat. 10 Quam cum vidisset Jacob, et sciret<br />consobrinam suam, ovesque Laban avunculi sui, amovit lapidem quo puteus<br />claudebatur. 11 Et adaquato grege, osculatus est eam : et elevata voce flevit,<br />12 et indicavit ei quod frater esset patris sui, et filius Rebeccæ : at illa festinans<br />nuntiavit patri suo. 13 Qui cum audisset venisse Jacob filium sororis suæ,<br />cucurrit obviam ei : complexusque eum, et in oscula ruens, duxit in domum<br />suam. Auditis autem causis itineris, 14 respondit : Os meum es, et caro mea.<br />Et postquam impleti sunt dies mensis unius, 15 dixit ei : Num quia frater meus<br />es, gratis servies mihi ? dic quid mercedis accipias.<br />16 Habebat vero duas filias : nomen majoris Lia, minor vero appellabatur<br />Rachel. 17 Sed Lia lippis erat oculis : Rachel decora facie, et venusto aspectu.<br />18 Quam diligens Jacob, ait : Serviam tibi pro Rachel filia tua minore, septem<br />annis. 19 Respondit Laban : Melius est ut tibi eam dem quam alteri viro : mane<br />apud me. 20 Servivit ergo Jacob pro Rachel septem annis : et videbantur illi<br />pauci dies præ amoris magnitudine. 21 Dixitque ad Laban : Da mihi uxorem<br />meam : quia jam tempus impletum est, ut ingrediar ad illam. 22 Qui vocatis<br />multis amicorum turbis ad convivium, fecit nuptias. 23 Et vespere Liam filiam<br />suam introduxit ad eum, 24 dans ancillam filiæ, Zelpham nomine. Ad quam<br />cum ex more Jacob fuisset ingressus, facto mane vidit Liam : 25 et dixit ad<br />socerum suum : Quid est quod facere voluisti ? nonne pro Rachel servivi<br />tibi ? quare imposuisti mihi ? 26 Respondit Laban : Non est in loco nostro<br />consuetudinis, ut minores ante tradamus ad nuptias. 27 Imple hebdomadam<br />dierum hujus copulæ : et hanc quoque dabo tibi pro opere quo serviturus es<br />26<br />Genesis<br />mihi septem annis aliis. 28 Acquievit placito : et hebdomada transacta, Rachel<br />duxit uxorem : 29 cui pater servam Balam tradiderat. 30 Tandemque potitus<br />optatis nuptiis, amorem sequentis priori prætulit, serviens apud eum septem<br />annis aliis.<br />31 Videns autem Dominus quod despiceret Liam, aperuit vulvam ejus,<br />sorore sterili permanente. 32 Quæ conceptum genuit filium, vocavitque nomen<br />ejus Ruben, dicens : Vidit Dominus humilitatem meam : nunc amabit me vir<br />meus. 33 Rursumque concepit et peperit filium, et ait : Quoniam audivit me<br />Dominus haberi contemptui, dedit etiam istum mihi ; vocavitque nomen ejus<br />Simeon. 34 Concepitque tertio, et genuit alium filium : dixitque : Nunc quoque<br />copulabitur mihi maritus meus : eo quod pepererim ei tres filios : et idcirco<br />appellavit nomen ejus Levi. 35 Quarto concepit, et peperit filium, et ait : Modo<br />confitebor Domino, et ob hoc vocavit eum Judam : cessavitque parere.<br />30 Cernens autem Rachel quod infecunda esset, invidit sorori suæ, et ait<br />marito suo : Da mihi liberos, alioquin moriar. 2 Cui iratus respondit<br />Jacob : Num pro Deo ego sum, qui privavit te fructu ventris tui ? 3 At illa :<br />Habeo, inquit, famulam Balam : ingredere ad illam, ut pariat super genua<br />mea, et habeam ex illa filios. 4 Deditque illi Balam in conjugium : quæ, 5 ingresso<br />ad se viro, concepit, et peperit filium. 6 Dixitque Rachel : Judicavit<br />mihi Dominus, et exaudivit vocem meam, dans mihi filium, et idcirco appellavit<br />nomen ejus Dan. 7 Rursumque Bala concipiens, peperit alterum, 8 pro<br />quo ait Rachel : Comparavit me Deus cum sorore mea, et invalui : vocavitque<br />eum Nephthali. 9 Sentiens Lia quod parere desiisset, Zelpham ancillam suam<br />marito tradidit. 10 Qua post conceptum edente filium, 11 dixit : Feliciter, et<br />idcirco vocavit nomen ejus Gad. 12 Peperit quoque Zelpha alterum. 13 Dixitque<br />Lia : Hoc pro beatitudine mea : beatam quippe me dicent mulieres :<br />propterea appellavit eum Aser. 14 Egressus autem Ruben tempore messis triticeæ<br />in agrum, reperit mandragoras, quas matri Liæ detulit. Dixitque Rachel :<br />Da mihi partem de mandragoris filii tui. 15 Illa respondit : Parumne tibi videtur<br />quod præripueris maritum mihi, nisi etiam mandragoras filii mei tuleris ?<br />Ait Rachel : Dormiat tecum hac nocte pro mandragoris filii tui. 16 Redeuntique<br />ad vesperam Jacob de agro, egressa est in occursum ejus Lia, et Ad me, inquit,<br />intrabis : quia mercede conduxi te pro mandragoris filii mei. Dormivitque<br />cum ea nocte illa. 17 Et exaudivit Deus preces ejus, concepitque et peperit<br />filium quintum, 18 et ait : Dedit Deus mercedem mihi, quia dedi ancillam<br />meam viro meo : appellavitque nomen ejus Issachar. 19 Rursum Lia concipiens,<br />peperit sextum filium, 20 et ait : Dotavit me Deus dote bona : etiam hac<br />vice mecum erit maritus meus, eo quod genuerim ei sex filios : et idcirco<br />appellavit nomen ejus Zabulon. 21 Post quem peperit filiam, nomine Dinam.<br />22 Recordatus quoque Dominus Rachelis, exaudivit eam, et aperuit vulvam<br />ejus. 23 Quæ concepit, et peperit filium, dicens : Abstulit Deus opprobrium<br />meum. 24 Et vocavit nomen ejus Joseph, dicens : Addat mihi Dominus filium<br />alterum. 25 Nato autem Joseph, dixit Jacob socero suo : Dimitte me ut revertar<br />in patriam, et ad terram meam. 26 Da mihi uxores, et liberos meos, pro quibus<br />servivi tibi, ut abeam : tu nosti servitutem qua servivi tibi.<br />27 Ait illi Laban : Inveniam gratiam in conspectu tuo, experimento didici,<br />quia benedixerit mihi Deus propter te : 28 constitue mercedem tuam quam<br />dem tibi. 29 At ille respondit : Tu nosti quomodo servierim tibi, et quanta in<br />manibus meis fuerit possessio tua. 30 Modicum habuisti antequam venirem ad<br />27<br />Genesis<br />te, et nunc dives effectus es : benedixitque tibi Dominus ad introitum meum.<br />Justum est igitur ut aliquando provideam etiam domui meæ. 31 Dixitque Laban<br />: Quid tibi dabo ? At ille ait : Nihil volo : sed si feceris quod postulo,<br />iterum pascam, et custodiam pecora tua. 32 Gyra omnes greges tuos, et separa<br />cunctas oves varias, et sparso vellere ; quodcumque furvum, et maculosum,<br />variumque fuerit, tam in ovibus quam in capris, erit merces mea. 33 Respondebitque<br />mihi cras justitia mea, quando placiti tempus advenerit coram te : et<br />omnia quæ non fuerint varia, et maculosa, et furva, tam in ovibus quam in<br />capris, furti me arguent. 34 Dixitque Laban : Gratum habeo quod petis. 35 Et<br />separavit in die illa capras, et oves, et hircos, et arietes varios, atque maculosos<br />: cunctum autem gregem unicolorem, id est albi et nigri velleris, tradidit<br />in manu filiorum suorum. 36 Et posuit spatium itineris trium dierum inter<br />se et generum, qui pascebat reliquos greges ejus. 37 Tollens ergo Jacob virgas<br />populeas virides, et amygdalinas, et ex platanis, ex parte decorticavit eas : detractisque<br />corticibus, in his, quæ spoliata fuerant, candor apparuit : illa vero<br />quæ integra fuerant, viridia permanserunt : atque in hunc modum color effectus<br />est varius. 38 Posuitque eas in canalibus, ubi effundebatur aqua : ut<br />cum venissent greges ad bibendum, ante oculos haberent virgas, et in aspectu<br />earum conciperent. 39 Factumque est ut in ipso calore coitus, oves intuerentur<br />virgas, et parerent maculosa, et varia, et diverso colore respersa. 40 Divisitque<br />gregem Jacob, et posuit virgas in canalibus ante oculos arietum : erant autem<br />alba et nigra quæque, Laban ; cetera vero, Jacob, separatis inter se gregibus.<br />41 Igitur quando primo tempore ascendebantur oves, ponebat Jacob virgas in<br />canalibus aquarum ante oculos arietum et ovium, ut in earum contemplatione<br />conciperent : 42 quando vero serotina admissura erat, et conceptus extremus,<br />non ponebat eas. Factaque sunt ea quæ erant serotina, Laban : et quæ primi<br />temporis, Jacob. 43 Ditatusque est homo ultra modum, et habuit greges<br />multos, ancillas et servos, camelos et asinos.<br />31 Postquam autem audivit verba filiorum Laban dicentium : Tulit Jacob<br />omnia quæ fuerunt patris nostri, et de illius facultate ditatus, factus est<br />inclytus : 2 animadvertit quoque faciem Laban, quod non esset erga se sicut<br />heri et nudiustertius, 3 maxime dicente sibi Domino : Revertere in terram<br />patrum tuorum, et ad generationem tuam, eroque tecum. 4 Misit, et vocavit<br />Rachel et Liam in agrum, ubi pascebat greges, 5 dixitque eis : Video faciem<br />patris vestri quod non sit erga me sicut heri et nudiustertius : Deus autem<br />patris mei fuit mecum. 6 Et ipsæ nostis quod totis viribus meis servierim<br />patri vestro. 7 Sed et pater vester circumvenit me et mutavit mercedem meam<br />decem vicibus : et tamen non dimisit eum Deus ut noceret mihi. 8 Si quando<br />dixit : Variæ erunt mercedes tuæ : pariebant omnes oves varios foetus ; quando<br />vero e contrario, ait : Alba quæque accipies pro mercede : omnes greges<br />alba pepererunt. 9 Tulitque Deus substantiam patris vestri, et dedit mihi.<br />10 Postquam enim conceptus ovium tempus advenerat, levavi oculos meos,<br />et vidi in somnis ascendentes mares super feminas, varios et maculosos, et<br />diversorum colorum. 11 Dixitque angelus Dei ad me in somnis : Jacob ? Et ego<br />respondi : Adsum. 12 Qui ait : Leva oculos tuos, et vide universos masculos<br />ascendentes super feminas, varios, maculosos, atque respersos. Vidi enim<br />omnia quæ fecit tibi Laban. 13 Ego sum Deus Bethel, ubi unxisti lapidem, et<br />votum vovisti mihi. Nunc ergo surge, et egredere de terra hac, revertens in<br />terram nativitatis tuæ. 14 Responderuntque Rachel et Lia : Numquid habemus<br />28<br />Genesis<br />residui quidquam in facultatibus et hæreditate domus patris nostri ? 15 nonne<br />quasi alienas reputavit nos, et vendidit, comeditque pretium nostrum ? 16 Sed<br />Deus tulit opes patris nostri, et eas tradidit nobis, ac filiis nostris : unde omnia<br />quæ præcepit tibi Deus, fac. 17 Surrexit itaque Jacob, et impositis liberis ac<br />conjugibus suis super camelos, abiit. 18 Tulitque omnem substantiam suam,<br />et greges, et quidquid in Mesopotamia acquisierat, pergens ad Isaac patrem<br />suum in terram Chanaan.<br />19 Eo tempore ierat Laban ad tondendas oves, et Rachel furata est idola<br />patris sui. 20 Noluitque Jacob confiteri socero suo quod fugeret. 21 Cumque<br />abiisset tam ipse quam omnia quæ juris sui erant, et amne transmisso pergeret<br />contra montem Galaad, 22 nuntiatum est Laban die tertio quod fugeret Jacob.<br />23 Qui, assumptis fratribus suis, persecutus est eum diebus septem : et comprehendit<br />eum in monte Galaad. 24 Viditque in somnis dicentem sibi Deum :<br />Cave ne quidquam aspere loquaris contra Jacob. 25 Jamque Jacob extenderat in<br />monte tabernaculum : cumque ille consecutus fuisset eum cum fratribus suis,<br />in eodem monte Galaad fixit tentorium. 26 Et dixit ad Jacob : Quare ita egisti,<br />ut clam me abigeres filias meas quasi captivas gladio ? 27 cur ignorante me<br />fugere voluisti, nec indicare mihi, ut prosequerer te cum gaudio, et canticis, et<br />tympanis, et citharis ? 28 Non es passus ut oscularer filios meos et filias : stulte<br />operatus es : et nunc quidem 29 valet manus mea reddere tibi malum : sed<br />Deus patris vestri heri dixit mihi : Cave ne loquaris contra Jacob quidquam<br />durius. 30 Esto, ad tuos ire cupiebas, et desiderio erat tibi domus patris tui :<br />cur furatus es deos meos ? 31 Respondit Jacob : Quod inscio te profectus sum,<br />timui ne violenter auferres filias tuas. 32 Quod autem furti me arguis : apud<br />quemcumque inveneris deos tuos, necetur coram fratribus nostris : scrutare,<br />quidquid tuorum apud me inveneris, et aufer. Hæc dicens, ignorabat quod<br />Rachel furata esset idola. 33 Ingressus itaque Laban tabernaculum Jacob, et<br />Liæ, et utriusque famulæ, non invenit. Cumque intrasset tentorium Rachelis,<br />34 illa festinans abscondit idola subter stramenta cameli, et sedit desuper :<br />scrutantique omne tentorium, et nihil invenienti, 35 ait : Ne irascatur dominus<br />meus quod coram te assurgere nequeo : quia juxta consuetudinem feminarum<br />nunc accidit mihi : sic delusa sollicitudo quærentis est. 36 Tumensque Jacob,<br />cum jurgio ait : Quam ob culpam meam, et ob quod peccatum meum sic exarsisti<br />post me, 37 et scrutatus es omnem supellectilem meam ? quid invenisti<br />de cuncta substantia domus tuæ ? pone hic coram fratribus meis, et fratribus<br />tuis, et judicent inter me et te. 38 Idcirco viginti annis fui tecum ? oves tuæ<br />et capræ steriles non fuerunt, arietes gregis tui non comedi : 39 nec captum<br />a bestia ostendi tibi, ego damnum omne reddebam : quidquid furto peribat,<br />a me exigebas : 40 die noctuque æstu urebar, et gelu, fugiebatque somnus ab<br />oculis meis. 41 Sicque per viginti annos in domo tua servivi tibi, quatuordecim<br />pro filiabus, et sex pro gregibus tuis : immutasti quoque mercedem meam<br />decem vicibus. 42 Nisi Deus patris mei Abraham, et timor Isaac affuisset mihi,<br />forsitan modo nudum me dimisisses : afflictionem meam et laborem manuum<br />mearum respexit Deus, et arguit te heri.<br />43 Respondit ei Laban : Filiæ meæ et filii, et greges tui, et omnia quæ<br />cernis, mea sunt : quid possum facere filiis et nepotibus meis ? 44 Veni ergo,<br />et ineamus foedus, ut sit in testimonium inter me et te. 45 Tulit itaque Jacob<br />lapidem, et erexit illum in titulum : 46 dixitque fratribus suis : Afferte lapides.<br />Qui congregantes fecerunt tumulum, comederuntque super eum : 47 quem<br />vocavit Laban Tumulum testis : et Jacob, Acervum testimonii, uterque juxta<br />29<br />Genesis<br />proprietatem linguæ suæ. 48 Dixitque Laban : Tumulus iste erit testis inter me<br />et te hodie, et idcirco appellatum est nomen ejus Galaad, id est, Tumulus testis.<br />49 Intueatur et judicet Dominus inter nos quando recesserimus a nobis, 50 si<br />afflixeris filias meas, et si introduxeris alias uxores super eas : nullus sermonis<br />nostri testis est absque Deo, qui præsens respicit. 51 Dixitque rursus ad Jacob :<br />En tumulus hic, et lapis quem erexi inter me et te, 52 testis erit : tumulus,<br />inquam, iste et lapis sint in testimonium, si aut ego transiero illum pergens<br />ad te, aut tu præterieris, malum mihi cogitans. 53 Deus Abraham, et Deus<br />Nachor, judicet inter nos, Deus patris eorum. Juravit ergo Jacob per timorem<br />patris sui Isaac : 54 immolatisque victimis in monte, vocavit fratres suos ut<br />ederent panem. Qui cum comedissent, manserunt ibi : 55 Laban vero de nocte<br />consurgens, osculatus est filios, et filias suas, et benedixit illis : reversusque<br />est in locum suum.<br />32 Jacob quoque abiit itinere quo coeperat : fueruntque ei obviam angeli<br />Dei. 2 Quos cum vidisset, ait : Castra Dei sunt hæc : et appellavit<br />nomen loci illius Mahanaim, id est, Castra. 3 Misit autem et nuntios ante se<br />ad Esau fratrem suum in terram Seir, in regionem Edom : 4 præcepitque eis,<br />dicens : Sic loquimini domino meo Esau : Hæc dicit frater tuus Jacob : Apud<br />Laban peregrinatus sum, et fui usque in præsentem diem. 5 Habeo boves, et<br />asinos, et oves, et servos, et ancillas : mittoque nunc legationem ad dominum<br />meum, ut inveniam gratiam in conspectu tuo. 6 Reversique sunt nuntii ad<br />Jacob, dicentes : Venimus ad Esau fratrem tuum, et ecce properat tibi in occursum<br />cum quadringentis viris. 7 Timuit Jacob valde : et perterritus divisit<br />populum qui secum erat, greges quoque et oves, et boves, et camelos, in duas<br />turmas, 8 dicens : Si venerit Esau ad unam turmam, et percusserit eam, alia<br />turma, quæ relicta est, salvabitur. 9 Dixitque Jacob : Deus patris mei Abraham,<br />et Deus patris mei Isaac : Domine qui dixisti mihi : Revertere in terram tuam,<br />et in locum nativitatis tuæ, et benefaciam tibi : 10 minor sum cunctis miserationibus<br />tuis, et veritate tua quam explevisti servo tuo. In baculo meo transivi<br />Jordanem istum : et nunc cum duabus turmis regredior. 11 Erue me de manu<br />fratris mei Esau, quia valde eum timeo : ne forte veniens percutiat matrem<br />cum filiis. 12 Tu locutus es quod benefaceres mihi, et dilatares semen meum<br />sicut arenam maris, quæ præ multitudine numerari non potest. 13 Cumque<br />dormisset ibi nocte illa, separavit de his quæ habebat, munera Esau fratri suo,<br />14 capras ducentas, hircos viginti, oves ducentas, et arietes viginti, 15 camelos<br />foetas cum pullis suis triginta, vaccas quadraginta, et tauros viginti, asinas<br />viginti et pullos earum decem. 16 Et misit per manus servorum suorum singulos<br />seorsum greges, dixitque pueris suis : Antecedite me, et sit spatium inter<br />gregem et gregem. 17 Et præcepit priori, dicens : Si obvium habueris fratrem<br />meum Esau, et interrogaverit te : Cujus es ? aut, Quo vadis ? aut, Cujus sunt<br />ista quæ sequeris ? 18 respondebis : Servi tui Jacob, munera misit domino<br />meo Esau, ipse quoque post nos venit. 19 Similiter dedit mandata secundo, et<br />tertio, et cunctis qui sequebantur greges, dicens : Iisdem verbis loquimini ad<br />Esau cum inveneritis eum. 20 Et addetis : Ipse quoque servus tuus Jacob iter<br />nostrum insequitur. Dixit enim : Placabo illum muneribus quæ præcedunt,<br />et postea videbo illum : forsitan propitiabitur mihi. 21 Præcesserunt itaque<br />munera ante eum, ipse vero mansit nocte illa in castris.<br />22 Cumque mature surrexisset, tulit duas uxores suas, et totidem famulas<br />cum undecim filiis, et transivit vadum Jaboc. 23 Traductisque omnibus quæ<br />30<br />Genesis<br />ad se pertinebant, 24 mansit solus : et ecce vir luctabatur cum eo usque mane.<br />25 Qui cum videret quod eum superare non posset, tetigit nervum femoris<br />ejus, et statim emarcuit. 26 Dixitque ad eum : Dimitte me : jam enim ascendit<br />aurora. Respondit : Non dimittam te, nisi benedixeris mihi. 27 Ait ergo :<br />Quod nomen est tibi ? Respondit : Jacob. 28 At ille : Nequaquam, inquit,<br />Jacob appellabitur nomen tuum, sed Isra¨el : quoniam si contra Deum fortis<br />fuisti, quanto magis contra homines prævalebis ? 29 Interrogavit eum Jacob :<br />Dic mihi, quo appellaris nomine ? Respondit : Cur quæris nomen meum ?<br />Et benedixit ei in eodem loco. 30 Vocavitque Jacob nomen loci illius Phanuel,<br />dicens : Vidi Deum facie ad faciem, et salva facta est anima mea. 31 Ortusque<br />est ei statim sol, postquam transgressus est Phanuel : ipse vero claudicabat<br />pede. 32 Quam ob causam non comedunt nervum filii Isra¨el, qui emarcuit in<br />femore Jacob, usque in præsentem diem : eo quod tetigerit nervum femoris<br />ejus, et obstupuerit.<br />33 Elevans autem Jacob oculos suos, vidit venientem Esau, et cum eo<br />quadringentos viros : divisitque filios Liæ et Rachel, ambarumque famularum<br />: 2 et posuit utramque ancillam, et liberos earum, in principio : Liam<br />vero, et filios ejus, in secundo loco : Rachel autem et Joseph novissimos. 3 Et<br />ipse progrediens adoravit pronus in terram septies, donec appropinquaret<br />frater ejus. 4 Currens itaque Esau obviam fratri suo, amplexatus est eum :<br />stringensque collum ejus, et osculans flevit. 5 Levatisque oculis, vidit mulieres<br />et parvulos earum, et ait : Quid sibi volunt isti ? et si ad te pertinent ? Respondit<br />: Parvuli sunt quos donavit mihi Deus servo tuo. 6 Et appropinquantes<br />ancillæ et filii earum, incurvati sunt. 7 Accessit quoque Lia cum pueris suis :<br />et cum similiter adorassent, extremi Joseph et Rachel adoraverunt. 8 Dixitque<br />Esau : Quænam sunt istæ turmæ quas obviam habui ? Respondit : Ut invenirem<br />gratiam coram domino meo. 9 At ille ait : Habeo plurima, frater<br />mi, sint tua tibi. 10 Dixitque Jacob : Noli ita, obsecro : sed si inveni gratiam<br />in oculis tuis, accipe munusculum de manibus meis. Sic enim vidi faciem<br />tuam, quasi viderim vultum Dei : esto mihi propitius, 11 et suscipe benedictionem<br />quam attuli tibi, et quam donavit mihi Deus tribuens omnia. Vix fratre<br />compellente, suscipiens, 12 ait : Gradiamur simul, eroque socius itineris tui.<br />13 Dixitque Jacob : Nosti, domine mi, quod parvulos habeam teneros, et oves,<br />et boves foetas mecum : quas si plus in ambulando fecero laborare, morientur<br />una die cuncti greges. 14 Præcedat dominus meus ante servum suum : et<br />ego sequar paulatim vestigia ejus, sicut videro parvulos meos posse, donec<br />veniam ad dominum meum in Seir. 15 Respondit Esau : Oro te, ut de populo<br />qui mecum est, saltem socri remaneant viæ tuæ. Non est, inquit, necesse :<br />hoc uno tantum indigeo, ut inveniam gratiam in conspectu tuo, domine mi.<br />16 Reversus est itaque illo die Esau itinere quo venerat in Seir. 17 Et Jacob<br />venit in Socoth : ubi ædificata domo et fixis tentoriis appellavit nomen loci<br />illius Socoth, id est, Tabernacula. 18 Transivitque in Salem urbem Sichimorum,<br />quæ est in terra Chanaan, postquam reversus est de Mesopotamia Syriæ : et<br />habitavit juxta oppidum. 19 Emitque partem agri, in qua fixerat tabernacula, a<br />filiis Hemor patris Sichem centum agnis. 20 Et erecto ibi altari, invocavit super<br />illud fortissimum Deum Isra¨el.<br />34 Egressa est autem Dina filia Liæ ut videret mulieres regionis illius.<br />2 Quam cum vidisset Sichem filius Hemor Hevæi, princeps terræ illius,<br />adamavit eam : et rapuit, et dormivit cum illa, vi opprimens virginem. 3 Et<br />31<br />Genesis<br />conglutinata est anima ejus cum ea, tristemque delinivit blanditiis. 4 Et pergens<br />ad Hemor patrem suum : Accipe, inquit, mihi puellam hanc conjugem.<br />5 Quod cum audisset Jacob absentibus filiis, et in pastu pecorum occupatis,<br />siluit donec redirent.<br />6 Egresso autem Hemor patre Sichem ut loqueretur ad Jacob, 7 ecce filii<br />ejus veniebant de agro : auditoque quod acciderat, irati sunt valde, eo quod<br />foedam rem operatus esset in Isra¨el et, violata filia Jacob, rem illicitam perpetrasset.<br />8 Locutus est itaque Hemor ad eos : Sichem filii mei adhæsit anima<br />filiæ vestræ : date eam illi uxorem : 9 et jungamus vicissim connubia : filias<br />vestras tradite nobis, et filias nostras accipite, 10 et habitate nobiscum : terra<br />in potestate vestra est : exercete, negotiamini, et possidete eam. 11 Sed<br />et Sichem ad patrem et ad fratres ejus ait : Inveniam gratiam coram vobis :<br />et quæcumque statueritis, dabo : 12 augete dotem, et munera postulate, et<br />libenter tribuam quod petieritis : tantum date mihi puellam hanc uxorem.<br />13 Responderunt filii Jacob Sichem et patri ejus in dolo, sævientes ob stuprum<br />sororis : 14 Non possumus facere quod petitis, nec dare sororem nostram homini<br />incircumciso : quod illicitum et nefarium est apud nos. 15 Sed in hoc<br />valebimus foederari, si volueritis esse similes nostri, et circumcidatur in vobis<br />omne masculini sexus ; 16 tunc dabimus et accipiemus mutuo filias vestras<br />ac nostras : et habitabimus vobiscum, erimusque unus populus. 17 Si autem<br />circumcidi nolueritis, tollemus filiam nostram, et recedemus. 18 Placuit oblatio<br />eorum Hemor, et Sichem filio ejus, 19 nec distulit adolescens quin statim quod<br />petebatur expleret : amabat enim puellam valde, et ipse erat inclytus in omni<br />domo patris sui. 20 Ingressique portam urbis, locuti sunt ad populum : 21 Viri<br />isti pacifici sunt, et volunt habitare nobiscum : negotientur in terra, et exerceant<br />eam, quæ spatiosa et lata cultoribus indiget : filias eorum accipiemus<br />uxores, et nostras illis dabimus. 22 Unum est quo differtur tantum bonum :<br />si circumcidamus masculos nostros, ritum gentis imitantes. 23 Et substantia<br />eorum, et pecora, et cuncta quæ possident, nostra erunt : tantum in hoc acquiescamus,<br />et habitantes simul, unum efficiemus populum. 24 Assensique<br />sunt omnes, circumcisis cunctis maribus.<br />25 Et ecce, die tertio, quando gravissimus vulnerum dolor est : arreptis duo<br />filii Jacob, Simeon et Levi fratres Dinæ, gladiis, ingressi sunt urbem confidenter<br />: interfectisque omnibus masculis, 26 Hemor et Sichem pariter necaverunt,<br />tollentes Dinam de domo Sichem sororem suam. 27 Quibus egressis, irruerunt<br />super occisos ceteri filii Jacob : et depopulati sunt urbem in ultionem stupri.<br />28 Oves eorum, et armenta, et asinos, cunctaque vastantes quæ in domibus<br />et in agris erant, 29 parvulos quoque eorum et uxores duxerunt captivas.<br />30 Quibus patratis audacter, Jacob dixit ad Simeon et Levi : Turbastis me,<br />et odiosum fecistis me Chananæis, et Pherezæis habitatoribus terræ hujus :<br />nos pauci sumus ; illi congregati percutient me, et delebor ego, et domus mea.<br />31 Responderunt : Numquid ut scorto abuti debuere sorore nostra ?<br />35 Interea locutus est Deus ad Jacob : Surge, et ascende Bethel, et habita<br />ibi, facque altare Deo qui apparuit tibi quando fugiebas Esau fratrem<br />tuum. 2 Jacob vero convocata omni domo sua, ait : Abjicite deos alienos qui<br />in medio vestri sunt, et mundamini, ac mutate vestimenta vestra. 3 Surgite,<br />et ascendamus in Bethel, ut faciamus ibi altare Deo : qui exaudivit me in<br />die tribulationis meæ, et socius fuit itineris mei. 4 Dederunt ergo ei omnes<br />deos alienos quos habebant, et inaures quæ erant in auribus eorum : at ille<br />32<br />Genesis<br />infodit ea subter terebinthum, quæ est post urbem Sichem. 5 Cumque profecti<br />essent, terror Dei invasit omnes per circuitum civitates, et non sunt ausi<br />persequi recedentes. 6 Venit igitur Jacob Luzam, quæ est in terra Chanaan,<br />cognomento Bethel : ipse et omnis populus cum eo. 7 Ædificavitque ibi altare,<br />et appellavit nomen loci illius, Domus Dei : ibi enim apparuit ei Deus cum<br />fugeret fratrem suum. 8 Eodem tempore mortua est Debora nutrix Rebeccæ,<br />et sepulta est ad radices Bethel subter quercum : vocatumque est nomen loci<br />illius, Quercus fletus. 9 Apparuit autem iterum Deus Jacob postquam reversus<br />est de Mesopotamia Syriæ, benedixitque ei 10 dicens : Non vocaberis ultra Jacob,<br />sed Isra¨el erit nomen tuum. Et appellavit eum Isra¨el, 11 dixitque ei : Ego<br />Deus omnipotens : cresce, et multiplicare : gentes et populi nationum ex te<br />erunt, reges de lumbis tuis egredientur, 12 terramque quam dedi Abraham et<br />Isaac, dabo tibi et semini tuo post te. 13 Et recessit ab eo. 14 Ille vero erexit titulum<br />lapideum in loco quo locutus fuerat ei Deus : libans super eum libamina,<br />et effundens oleum : 15 vocansque nomen loci illius Bethel.<br />16 Egressus autem inde, venit verno tempore ad terram quæ ducit<br />Ephratam : in qua cum parturiret Rachel, 17 ob difficultatem partus periclitari<br />coepit. Dixitque ei obstetrix : Noli timere, quia et hunc habebis filium. 18 Egrediente<br />autem anima præ dolore, et imminente jam morte, vocavit nomen filii<br />sui Benomi, id est, Filius doloris mei : pater vero appellavit eum Benjamin, id<br />est, Filius dextræ. 19 Mortua est ergo Rachel, et sepulta est in via quæ ducit<br />Ephratam, hæc est Bethlehem. 20 Erexitque Jacob titulum super sepulchrum<br />ejus : hic est titulus monumenti Rachel, usque in præsentem diem. 21 Egressus<br />inde, fixit tabernaculum trans Turrem gregis. 22 Cumque habitaret in illa<br />regione, abiit Ruben, et dormivit cum Bala concubina patris sui : quod illum<br />minime latuit. Erant autem filii Jacob duodecim. 23 Filii Liæ : primogenitus<br />Ruben, et Simeon, et Levi, et Judas, et Issachar, et Zabulon. 24 Filii Rachel :<br />Joseph et Benjamin. 25 Filii Balæ ancillæ Rachelis : Dan et Nephthali. 26 Filii<br />Zelphæ ancillæ Liæ : Gad et Aser : hi sunt filii Jacob, qui nati sunt ei in<br />Mesopotamia Syriæ.<br />27 Venit etiam ad Isaac patrem suum in Mambre, civitatem Arbee, hæc est<br />Hebron, in qua peregrinatus est Abraham et Isaac. 28 Et completi sunt dies<br />Isaac centum octoginta annorum. 29 Consumptusque ætate mortuus est : et<br />appositus est populo suo senex et plenus dierum : et sepelierunt eum Esau et<br />Jacob filii sui.<br />36Hæ sunt autem generationes Esau, ipse est Edom. 2 Esau accepit uxores<br />de filiabus Chanaan : Ada filiam Elon Hethæi, et Oolibama filiam Anæ<br />filiæ Sebeon Hevæi : 3 Basemath quoque filiam Isma¨el sororem Nabaioth.<br />4 Peperit autem Ada Eliphaz : Basemath genuit Rahuel : 5 Oolibama genuit<br />Jehus et Ihelon et Core. Hi filii Esau qui nati sunt ei in terra Chanaan. 6 Tulit<br />autem Esau uxores suas et filios et filias, et omnem animam domus suæ, et<br />substantiam, et pecora, et cuncta quæ habere poterat in terra Chanaan : et abiit<br />in alteram regionem, recessitque a fratre suo Jacob. 7 Divites enim erant valde,<br />et simul habitare non poterant : nec sustinebat eos terra peregrinationis eorum<br />præ multitudine gregum. 8 Habitavitque Esau in monte Seir, ipse est Edom.<br />9 Hæ autem sunt generationes Esau patris Edom in monte Seir, 10 et hæc<br />nomina filiorum ejus : Eliphaz filius Ada uxoris Esau : Rahuel quoque filius<br />Basemath uxoris ejus. 11 Fueruntque Eliphaz filii : Theman, Omar, Sepho, et<br />Gatham, et Cenez. 12 Erat autem Thamna concubina Eliphaz filii Esau : quæ<br />33<br />Genesis<br />peperit ei Amalech. Hi sunt filii Ada uxoris Esau. 13 Filii autem Rahuel :<br />Nahath et Zara, Samma et Meza : hi filii Basemath uxoris Esau. 14 Isti quoque<br />erant filii Oolibama filiæ Anæ filiæ Sebeon, uxoris Esau, quos genuit ei, Jehus<br />et Ihelon et Core. 15 Hi duces filiorum Esau : filii Eliphaz primogeniti Esau :<br />dux Theman, dux Omra, dux Sepho, dux Cenez, 16 dux Core, dux Gathan,<br />dux Amalech. Hi filii Eliphaz in terra Edom, et hi filii Ada. 17 Hi quoque filii<br />Rahuel filii Esau : dux Nahath, dux Zara, dux Samma, dux Meza : hi autem<br />duces Rahuel in terra Edom : isti filii Basemath uxoris Esau. 18 Hi autem filii<br />Oolibama uxoris Esau : dux Jehus, dux Ihelon, dux Core : hi duces Oolibama<br />filiæ Anæ uxoris Esau. 19 Isti sunt filii Esau, et hi duces eorum : ipse est Edom.<br />20 Isti sunt filii Seir Horræi, habitatores terræ : Lotan, et Sobal, et Sebeon, et<br />Ana, 21 et Dison, et Eser, et Disan : hi duces Horræi, filii Seir in terra Edom.<br />22 Facti sunt autem filii Lotan : Hori et Heman. Erat autem soror Lotan,<br />Thamna. 23 Et isti filii Sobal : Alvan et Manahat et Ebal, et Sepho et Onam.<br />24 Et hi filii Sebeon : Aja et Ana. Iste est Ana qui invenit aquas calidas in<br />solitudine, cum pasceret asinos Sebeon patris sui : 25 habuitque filium Dison,<br />et filiam Oolibama. 26 Et isti filii Dison : Hamdan, et Eseban, et Jethram,<br />et Charan. 27 Hi quoque filii Eser : Balaan, et Zavan, et Acan. 28 Habuit<br />autem filios Disan : Hus et Aram. 29 Hi duces Horræorum : dux Lotan, dux<br />Sobal, dux Sebeon, dux Ana, 30 dux Dison, dux Eser, dux Disan : isti duces<br />Horræorum qui imperaverunt in terra Seir. 31 Reges autem qui regnaverunt<br />in terra Edom antequam haberent regem filii Isra¨el, fuerunt hi : 32 Bela filius<br />Beor, nomenque urbis ejus Denaba. 33 Mortuus est autem Bela, et regnavit<br />pro eo Jobab filius Zaræ de Bosra. 34 Cumque mortuus esset Jobab, regnavit<br />pro eo Husam de terra Themanorum. 35 Hoc quoque mortuo, regnavit pro eo<br />Adad filius Badad, qui percussit Madian in regione Moab : et nomen urbis<br />ejus Avith. 36 Cumque mortuus esset Adad, regnavit pro eo Semla de Masreca.<br />37 Hoc quoque mortuo regnavit pro eo Saul de fluvio Rohoboth. 38 Cumque<br />et hic obiisset, successit in regnum Balanan filius Achobor. 39 Isto quoque<br />mortuo regnavit pro eo Adar, nomenque urbis ejus Phau : et appellabatur<br />uxor ejus Meetabel, filia Matred filiæ Mezaab. 40 Hæc ergo nomina ducum<br />Esau in cognationibus, et locis, et vocabulis suis : dux Thamna, dux Alva, dux<br />Jetheth, 41 dux Oolibama, dux Ela, dux Phinon, 42 dux Cenez, dux Theman,<br />dux Mabsar, 43 dux Magdiel, dux Hiram : hi duces Edom habitantes in terra<br />imperii sui, ipse est Esau pater Idumæorum.<br />37 Habitavit autem Jacob in terra Chanaan, in qua pater suus peregrinatus<br />est. 2 Et hæ sunt generationes ejus : Joseph cum sedecim esset<br />annorum, pascebat gregem cum fratribus suis adhuc puer : et erat cum filiis<br />Balæ et Zelphæ uxorum patris sui : accusavitque fratres suos apud patrem<br />crimine pessimo. 3 Isra¨el autem diligebat Joseph super omnes filios suos, eo<br />quod in senectute genuisset eum : fecitque ei tunicam polymitam. 4 Videntes<br />autem fratres ejus quod a patre plus cunctis filiis amaretur, oderant eum, nec<br />poterant ei quidquam pacifice loqui. 5 Accidit quoque ut visum somnium referret<br />fratribus suis : quæ causa majoris odii seminarium fuit. 6 Dixitque ad<br />eos : Audite somnium meum quod vidi : 7 putabam nos ligare manipulos<br />in agro : et quasi consurgere manipulum meum, et stare, vestrosque manipulos<br />circumstantes adorare manipulum meum. 8 Responderunt fratres ejus :<br />Numquid rex noster eris ? aut subjiciemur ditioni tuæ ? Hæc ergo causa<br />somniorum atque sermonum, invidiæ et odii fomitem ministravit. 9 Aliud<br />34<br />Genesis<br />quoque vidit somnium, quod narrans fratribus, ait : Vidi per somnium, quasi<br />solem, et lunam, et stellas undecim adorare me. 10 Quod cum patri suo, et<br />fratribus retulisset, increpavit eum pater suus, et dixit : Quid sibi vult hoc<br />somnium quod vidisti ? num ego et mater tua, et fratres tui adorabimus<br />te super terram ? 11 Invidebant ei igitur fratres sui : pater vero rem tacitus<br />considerabat.<br />12 Cumque fratres illius in pascendis gregibus patris morarentur in Sichem,<br />13 dixit ad eum Isra¨el : Fratres tui pascunt oves in Sichimis : veni, mittam te ad<br />eos. Quo respondente, 14 Præsto sum, ait ei : Vade, et vide si cuncta prospera<br />sint erga fratres tuos, et pecora : et renuntia mihi quid agatur. Missus de valle<br />Hebron, venit in Sichem : 15 invenitque eum vir errantem in agro, et interrogavit<br />quid quæreret. 16 At ille respondit : Fratres meos quæro : indica mihi ubi<br />pascant greges. 17 Dixitque ei vir : Recesserunt de loco isto : audivi autem eos<br />dicentes : Eamus in Dothain. Perrexit ergo Joseph post fratres suos, et invenit<br />eos in Dothain. 18 Qui cum vidissent eum procul, antequam accederet ad eos,<br />cogitaverunt illum occidere : 19 et mutuo loquebantur : Ecce somniator venit :<br />20 venite, occidamus eum, et mittamus in cisternam veterem : dicemusque :<br />Fera pessima devoravit eum : et tunc apparebit quid illi prosint somnia sua.<br />21 Audiens autem hoc Ruben, nitebatur liberare eum de manibus eorum, et<br />dicebat : 22 Non interficiatis animam ejus, nec effundatis sanguinem : sed<br />projicite eum in cisternam hanc, quæ est in solitudine, manusque vestras servate<br />innoxias : hoc autem dicebat, volens eripere eum de manibus eorum, et<br />reddere patri suo. 23 Confestim igitur ut pervenit ad fratres suos, nudaverunt<br />eum tunica talari et polymita : 24 miseruntque eum in cisternam veterem, quæ<br />non habebat aquam. 25 Et sedentes ut comederent panem, viderunt Isma¨elitas<br />viatores venire de Galaad, et camelos eorum portantes aromata, et resinam, et<br />stacten in Ægyptum. 26 Dixit ergo Judas fratribus suis : Quid nobis prodest<br />si occiderimus fratrem nostrum, et celaverimus sanguinem ipsius ? 27 melius<br />est ut venundetur Isma¨elitis, et manus nostræ non polluantur : frater enim et<br />caro nostra est. Acquieverunt fratres sermonibus illius. 28 Et prætereuntibus<br />Madianitis negotiatoribus, extrahentes eum de cisterna, vendiderunt eum Isma<br />¨elitis, viginti argenteis : qui duxerunt eum in Ægyptum. 29 Reversusque<br />Ruben ad cisternam, non invenit puerum : 30 et scissis vestibus pergens ad<br />fratres suos, ait : Puer non comparet, et ego quo ibo ? 31 Tulerunt autem<br />tunicam ejus, et in sanguine hædi, quem occiderant, tinxerunt : 32 mittentes<br />qui ferrent ad patrem, et dicerent : Hanc invenimus : vide utrum tunica filii<br />tui sit, an non. 33 Quam cum agnovisset pater, ait : Tunica filii mei est : fera<br />pessima comedit eum, bestia devoravit Joseph. 34 Scissisque vestibus, indutus<br />est cilicio, lugens filium suum multo tempore. 35 Congregatis autem cunctis<br />liberis ejus ut lenirent dolorem patris, noluit consolationem accipere, sed ait :<br />Descendam ad filium meum lugens in infernum. Et illo perseverante in fletu,<br />36 Madianitæ vendiderunt Joseph in Ægypto Putiphari eunucho Pharaonis,<br />magistro militum.<br />38 Eodem tempore, descendens Judas a fratribus suis, divertit ad virum<br />Odollamitem, nomine Hiram. 2 Viditque ibi filiam hominis Chananæi,<br />vocabulo Sue : et accepta uxore, ingressus est ad eam. 3 Quæ concepit, et<br />peperit filium, et vocavit nomen ejus Her. 4 Rursumque concepto foetu, natum<br />filium vocavit Onan. 5 Tertium quoque peperit : quem appellavit Sela ; quo<br />nato, parere ultra cessavit. 6 Dedit autem Judas uxorem primogenito suo Her,<br />35<br />Genesis<br />nomine Thamar. 7 Fuit quoque Her primogenitus Judæ nequam in conspectu<br />Domini : et ab eo occisus est. 8 Dixit ergo Judas ad Onan filium suum :<br />Ingredere uxorem fratris tui, et sociare illi, ut suscites semen fratri tuo. 9 Ille<br />sciens non sibi nasci filios, introiens ad uxorem fratris sui, semen fundebat<br />in terram, ne liberi fratris nomine nascerentur. 10 Et idcirco percussit eum<br />Dominus, quod rem detestabilem faceret. 11 Quam ob rem dixit Judas Thamar<br />nurui suæ : Esto vidua in domo patris tui, donec crescat Sela filius meus :<br />timebat enim ne et ipse moreretur, sicut fratres ejus. Quæ abiit, et habitavit<br />in domo patris sui. 12 Evolutis autem multis diebus, mortua est filia Sue uxor<br />Judæ : qui, post luctum consolatione suscepta, ascendebat ad tonsores<br />ovium suarum, ipse et Hiras opilio gregis Odollamites, in Thamnas. 13 Nuntiatumque<br />est Thamar quod socer illius ascenderet in Thamnas ad tondendas<br />oves. 14 Quæ, depositis viduitatis vestibus, assumpsit theristrum : et mutato<br />habitu, sedit in bivio itineris, quod ducit Thamnam : eo quod crevisset Sela, et<br />non eum accepisset maritum. 15 Quam cum vidisset Judas, suspicatus est esse<br />meretricem : operuerat enim vultum suum, ne agnosceretur. 16 Ingrediensque<br />ad eam, ait : Dimitte me ut co¨eam tecum : nesciebat enim quod nurus sua<br />esset. Qua respondente : Quid dabis mihi ut fruaris concubitu meo ? 17 dixit :<br />Mittam tibi hædum de gregibus. Rursumque illa dicente : Patiar quod vis, si<br />dederis mihi arrhabonem, donec mittas quod polliceris. 18 Ait Judas : Quid tibi<br />vis pro arrhabone dari ? Respondit : Annulum tuum, et armillam, et baculum<br />quem manu tenes. Ad unum igitur coitum mulier concepit, 19 et surgens abiit :<br />depositoque habitu quem sumpserat, induta est viduitatis vestibus. 20 Misit<br />autem Judas hædum per pastorem suum Odollamitem, ut reciperet pignus<br />quod dederat mulieri : qui cum non invenisset eam, 21 interrogavit homines<br />loci illius : Ubi est mulier quæ sedebat in bivio ? Respondentibus cunctis :<br />Non fuit in loco ista meretrix. 22 Reversus est ad Judam, et dixit ei : Non inveni<br />eam : sed et homines loci illius dixerunt mihi, numquam sedisse ibi scortum.<br />23 Ait Judas : Habeat sibi, certe mendacii arguere nos non potest, ego misi<br />hædum quem promiseram : et tu non invenisti eam. 24 Ecce autem post tres<br />menses nuntiaverunt Judæ, dicentes : Fornicata est Thamar nurus tua, et videtur<br />uterus illius intumescere. Dixitque Judas : Producite eam ut comburatur.<br />25 Quæ cum duceretur ad poenam, misit ad socerum suum, dicens : De viro,<br />cujus hæc sunt, concepi : cognosce cujus sit annulus, et armilla, et baculus.<br />26 Qui, agnitis muneribus, ait : Justior me est : quia non tradidi eam Sela filio<br />meo. Attamen ultra non cognovit eam. 27 Instante autem partu, apparuerunt<br />gemini in utero : atque in ipsa effusione infantium unus protulit manum, in<br />qua obstetrix ligavit coccinum, dicens : 28 Iste egredietur prior. 29 Illo vero retrahente<br />manum, egressus est alter : dixitque mulier : Quare divisa est propter<br />te maceria ? et ob hanc causam, vocavit nomen ejus Phares. 30 Postea egressus<br />est frater ejus, in cujus manu erat coccinum : quem appellavit Zara.<br />39Igitur Joseph ductus est in Ægyptum, emitque eum Putiphar eunuchus<br />Pharaonis, princeps exercitus, vir ægyptius, de manu Isma¨elitarum, a<br />quibus perductus erat. 2 Fuitque Dominus cum eo, et erat vir in cunctis prospere<br />agens : habitavitque in domo domini sui, 3 qui optime noverat Dominum<br />esse cum eo, et omnia, quæ gerebat, ab eo dirigi in manu illius. 4 Invenitque<br />Joseph gratiam coram domino suo, et ministrabat ei : a quo præpositus<br />omnibus gubernabat creditam sibi domum, et universa quæ ei tradita fuerant<br />: 5 benedixitque Dominus domui Ægyptii propter Joseph, et multiplicavit<br />36<br />Genesis<br />tam in ædibus quam in agris cunctam ejus substantiam : 6 nec quidquam aliud<br />noverat, nisi panem quo vescebatur. Erat autem Joseph pulchra facie, et<br />decorus aspectu. 7 Post multos itaque dies injecit domina sua oculos suos in<br />Joseph, et ait : Dormi mecum. 8 Qui nequaquam acquiescens operi nefario,<br />dixit ad eam : Ecce dominus meus, omnibus mihi traditis, ignorat quid habeat<br />in domo sua : 9 nec quidquam est quod non in mea sit potestate, vel non tradiderit<br />mihi, præter te, quæ uxor ejus es : quomodo ergo possum hoc malum<br />facere, et peccare in Deum meum ? 10 Hujuscemodi verbis per singulos dies,<br />et mulier molesta erat adolescenti : et ille recusabat stuprum. 11 Accidit autem<br />quadam die ut intraret Joseph domum, et operis quippiam absque arbitris<br />faceret : 12 et illa, apprehensa lacinia vestimenti ejus, diceret : Dormi mecum.<br />Qui relicto in manu ejus pallio fugit, et egressus est foras. 13 Cumque vidisset<br />mulier vestem in manibus suis, et se esse contemptam, 14 vocavit ad se<br />homines domus suæ, et ait ad eos : En introduxit virum hebræum, ut illuderet<br />nobis : ingressus est ad me, ut coiret mecum : cumque ego succlamassem,<br />15 et audisset vocem meam, reliquit pallium quod tenebam, et fugit foras. 16 In<br />argumentum ergo fidei retentum pallium ostendit marito revertenti domum,<br />17 et ait : Ingressus est ad me servus hebræus quem adduxisti, ut illuderet<br />mihi : 18 cumque audisset me clamare, reliquit pallium quod tenebam, et fugit<br />foras. 19 His auditis dominus, et nimium credulus verbis conjugis, iratus est<br />valde : 20 tradiditque Joseph in carcerem, ubi vincti regis custodiebantur, et<br />erat ibi clausus.<br />21 Fuit autem Dominus cum Joseph, et misertus illius dedit ei gratiam in<br />conspectu principis carceris. 22 Qui tradidit in manu illius universos vinctos<br />qui in custodia tenebantur : et quidquid fiebat, sub ipso erat. 23 Nec noverat<br />aliquid, cunctis ei creditis : Dominus enim erat cum illo, et omnia opera ejus<br />dirigebat.<br />40 His ita gestis, accidit ut peccarent duo eunuchi, pincerna regis Ægypti,<br />et pistor, domino suo. 2 Iratusque contra eos Pharao (nam alter pincernis<br />præerat, alter pistoribus), 3 misit eos in carcerem principis militum, in<br />quo erat vinctus et Joseph. 4 At custos carceris tradidit eos Joseph, qui et<br />ministrabat eis : aliquantulum temporis fluxerat, et illi in custodia tenebantur.<br />5 Videruntque ambo somnium nocte una, juxta interpretationem congruam<br />sibi : 6 ad quos cum introisset Joseph mane, et vidisset eos tristes, 7 sciscitatus<br />est eos, dicens : Cur tristior est hodie solito facies vestra ? 8 Qui responderunt<br />: Somnium vidimus, et non est qui interpretetur nobis. Dixitque ad<br />eos Joseph : Numquid non Dei est interpretatio ? referte mihi quid videritis.<br />9 Narravit prior, præpositus pincernarum, somnium suum : Videbam coram<br />me vitem, 10 in qua erant tres propagines, crescere paulatim in gemmas, et<br />post flores uvas maturescere : 11 calicemque Pharaonis in manu mea : tuli<br />ergo uvas, et expressi in calicem quem tenebam, et tradidi poculum Pharaoni.<br />12 Respondit Joseph : Hæc est interpretatio somnii : tres propagines, tres adhuc<br />dies sunt : 13 post quos recordabitur Pharao ministerii tui, et restituet te<br />in gradum pristinum : dabisque ei calicem juxta officium tuum, sicut ante<br />facere consueveras. 14 Tantum memento mei, cum bene tibi fuerit, et facias<br />mecum misericordiam : ut suggeras Pharaoni ut educat me de isto carcere :<br />15 quia furto sublatus sum de terra Hebræorum, et hic innocens in lacum missus<br />sum. 16 Videns pistorum magister quod prudenter somnium dissolvisset,<br />ait : Et ego vidi somnium : quod tria canistra farinæ haberem super caput<br />37<br />Genesis<br />meum : 17 et in uno canistro quod erat excelsius, portare me omnes cibos qui<br />fiunt arte pistoria, avesque comedere ex eo. 18 Respondit Joseph : Hæc est<br />interpretatio somnii : tria canistra, tres adhuc dies sunt : 19 post quos auferet<br />Pharao caput tuum, ac suspendet te in cruce, et lacerabunt volucres carnes<br />tuas. 20 Exinde dies tertius natalitius Pharaonis erat : qui faciens grande<br />convivium pueris suis, recordatus est inter epulas magistri pincernarum, et<br />pistorum principis. 21 Restituitque alterum in locum suum, ut porrigeret ei<br />poculum : 22 alterum suspendit in patibulo, ut conjectoris veritas probaretur.<br />23 Et tamen succedentibus prosperis, præpositus pincernarum oblitus est<br />interpretis sui.<br />41Post duos annos vidit Pharao somnium. Putabat se stare super fluvium,<br />2 de quo ascendebant septem boves, pulchræ et crassæ nimis : et pascebantur<br />in locis palustribus. 3 Aliæ quoque septem emergebant de flumine,<br />foedæ confectæque macie : et pascebantur in ipsa amnis ripa in locis virentibus<br />: 4 devoraveruntque eas, quarum mira species et habitudo corporum<br />erat. Expergefactus Pharao, 5 rursum dormivit, et vidit alterum somnium :<br />septem spicæ pullulabant in culmo uno plenæ atque formosæ : 6 aliæ quoque<br />totidem spicæ tenues, et percussæ uredine oriebantur, 7 devorantes omnium<br />priorum pulchritudinem. Evigilans Pharao post quietem, 8 et facto mane, pavore<br />perterritus, misit ad omnes conjectores Ægypti, cunctosque sapientes,<br />et accersitis narravit somnium, nec erat qui interpretaretur. 9 Tunc demum<br />reminiscens pincernarum magister, ait : Confiteor peccatum meum : 10 iratus<br />rex servis suis, me et magistrum pistorum retrudi jussit in carcerem principis<br />militum : 11 ubi una nocte uterque vidimus somnium præsagum futurorum.<br />12 Erat ibi puer hebræus, ejusdem ducis militum famulus : cui narrantes somnia,<br />13 audivimus quidquid postea rei probavit eventus ; ego enim redditus<br />sum officio meo, et ille suspensus est in cruce. 14 Protinus ad regis imperium<br />eductum de carcere Joseph totonderunt : ac veste mutata obtulerunt ei.<br />15 Cui ille ait : Vidi somnia, nec est qui edisserat : quæ audivi te sapientissime<br />conjicere. 16 Respondit Joseph : Absque me Deus respondebit prospera<br />Pharaoni. 17 Narravit ergo Pharao quod viderat : Putabam me stare super<br />ripam fluminis, 18 et septem boves de amne conscendere, pulchras nimis, et<br />obesis carnibus : quæ in pastu paludis virecta carpebant. 19 Et ecce, has sequebantur<br />aliæ septem boves, in tantum deformes et macilentæ, ut numquam<br />tales in terra Ægypti viderim : 20 quæ, devoratis et consumptis prioribus,<br />21 nullum saturitatis dedere vestigium : sed simili macie et squalore torpebant.<br />Evigilans, rursus sopore depressus, 22 vidi somnium. Septem spicæ pullulabant<br />in culmo uno plenæ atque pulcherrimæ. 23 Aliæ quoque septem tenues<br />et percussæ uredine, oriebantur e stipula : 24 quæ priorum pulchritudinem devoraverunt.<br />Narravi conjectoribus somnium, et nemo est qui edisserat. 25 Respondit<br />Joseph : Somnium regis unum est : quæ facturus est Deus, ostendit<br />Pharaoni. 26 Septem boves pulchræ, et septem spicæ plenæ, septem ubertatis<br />anni sunt : eamdemque vim somnii comprehendunt. 27 Septem quoque boves<br />tenues atque macilentæ, quæ ascenderunt post eas, et septem spicæ tenues,<br />et vento urente percussæ, septem anni venturæ sunt famis. 28 Qui hoc ordine<br />complebuntur : 29 ecce septem anni venient fertilitatis magnæ in universa terra<br />Ægypti, 30 quos sequentur septem anni alii tantæ sterilitatis, ut oblivioni<br />tradatur cuncta retro abundantia : consumptura est enim fames omnem terram,<br />31 et ubertatis magnitudinem perditura est inopiæ magnitudo. 32 Quod<br />38<br />Genesis<br />autem vidisti secundo ad eamdem rem pertinens somnium : firmitatis indicium<br />est, eo quod fiat sermo Dei, et velocius impleatur. 33 Nunc ergo provideat<br />rex virum sapientem et industrium, et præficiat eum terræ Ægypti : 34 qui<br />constituat præpositos per cunctas regiones : et quintam partem fructuum per<br />septem annos fertilitatis, 35 qui jam nunc futuri sunt, congreget in horrea : et<br />omne frumentum sub Pharaonis potestate condatur, serveturque in urbibus.<br />36 Et præparetur futuræ septem annorum fami, quæ oppressura est Ægyptum,<br />et non consumetur terra inopia. 37 Placuit Pharaoni consilium et cunctis ministris<br />ejus : 38 locutusque est ad eos : Num invenire poterimus talem virum, qui<br />spiritu Dei plenus sit ? 39 Dixit ergo ad Joseph : Quia ostendit tibi Deus omnia<br />quæ locutus es, numquid sapientiorem et consimilem tui invenire potero ?<br />40 Tu eris super domum meam, et ad tui oris imperium cunctus populus<br />obediet : uno tantum regni solio te præcedam. 41 Dixitque rursus Pharao<br />ad Joseph : Ecce, constitui te super universam terram Ægypti. 42 Tulitque<br />annulum de manu sua, et dedit eum in manu ejus : vestivitque eum stola<br />byssina, et collo torquem auream circumposuit. 43 Fecitque eum ascendere<br />super currum suum secundum, clamante præcone, ut omnes coram eo genu<br />flecterent, et præpositum esse scirent universæ terræ Ægypti. 44 Dixit quoque<br />rex ad Joseph : Ego sum Pharao : absque tuo imperio non movebit quisquam<br />manum aut pedem in omni terra Ægypti. 45 Vertitque nomen ejus, et vocavit<br />eum, lingua ægyptiaca, Salvatorem mundi. Deditque illi uxorem Aseneth<br />filiam Putiphare sacerdotis Heliopoleos. Egressus est itaque Joseph ad terram<br />Ægypti 46 (triginta autem annorum erat quando stetit in conspectu regis<br />Pharaonis), et circuivit omnes regiones Ægypti. 47 Venitque fertilitas septem<br />annorum : et in manipulos redactæ segetes congregatæ sunt in horrea Ægypti.<br />48 Omnis etiam frugum abundantia in singulis urbibus condita est. 49 Tantaque<br />fuit abundantia tritici, ut arenæ maris coæquaretur, et copia mensuram excederet.<br />50 Nati sunt autem Joseph filii duo antequam veniret fames : quos peperit<br />ei Aseneth filia Putiphare sacerdotis Heliopoleos. 51 Vocavitque nomen primogeniti<br />Manasses, dicens : Oblivisci me fecit Deus omnium laborum meorum,<br />et domus patris mei. 52 Nomen quoque secundi appellavit Ephraim, dicens :<br />Crescere me fecit Deus in terra paupertatis meæ. 53 Igitur transactis septem<br />ubertatis annis, qui fuerant in Ægypto, 54 coeperunt venire septem anni inopiæ,<br />quos prædixerat Joseph : et in universo orbe fames prævaluit, in cuncta autem<br />terra Ægypti panis erat. 55 Qua esuriente, clamavit populus ad Pharaonem, alimenta<br />petens. Quibus ille respondit : Ite ad Joseph : et quidquid ipse vobis<br />dixerit, facite. 56 Crescebat autem quotidie fames in omni terra : aperuitque<br />Joseph universa horrea, et vendebat Ægyptiis : nam et illos oppresserat fames.<br />57 Omnesque provinciæ veniebant in Ægyptum, ut emerent escas, et malum<br />inopiæ temperarent.<br />42Audiens autem Jacob quod alimenta venderentur in Ægypto, dixit filiis<br />suis : Quare negligitis ? 2 audivi quod triticum venundetur in Ægypto :<br />descendite, et emite nobis necessaria, ut possimus vivere, et non consumamur<br />inopia. 3 Descendentes igitur fratres Joseph decem, ut emerent frumenta<br />in Ægypto, 4 Benjamin domi retento a Jacob, qui dixerat fratribus ejus : Ne<br />forte in itinere quidquam patiatur mali : 5 ingressi sunt terram Ægypti cum<br />aliis qui pergebant ad emendum. Erat autem fames in terra Chanaan. 6 Et<br />Joseph erat princeps in terra Ægypti, atque ad ejus nutum frumenta populis<br />vendebantur. Cumque adorassent eum fratres sui, 7 et agnovisset eos, quasi<br />39<br />Genesis<br />ad alienos durius loquebatur, interrogans eos : Unde venistis ? Qui responderunt<br />: De terra Chanaan, ut emamus victui necessaria. 8 Et tamen fratres<br />ipse cognoscens, non est cognitus ab eis. 9 Recordatusque somniorum, quæ<br />aliquando viderat, ait ad eos : Exploratores estis : ut videatis infirmiora terræ<br />venistis. 10 Qui dixerunt : Non est ita, domine, sed servi tui venerunt ut emerent<br />cibos. 11 Omnes filii unius viri sumus : pacifici venimus, nec quidquam<br />famuli tui machinantur mali. 12 Quibus ille respondit : Aliter est : immunita<br />terræ hujus considerare venistis. 13 At illi : Duodecim, inquiunt, servi tui,<br />fratres sumus, filii viri unius in terra Chanaan : minimus cum patre nostro est,<br />alius non est super. 14 Hoc est, ait, quod locutus sum : exploratores estis. 15 Jam<br />nunc experimentum vestri capiam : per salutem Pharaonis non egrediemini<br />hinc, donec veniat frater vester minimus. 16 Mittite ex vobis unum, et adducat<br />eum : vos autem eritis in vinculis, donec probentur quæ dixistis utrum vera<br />an falsa sint : alioquin per salutem Pharaonis exploratores estis. 17 Tradidit<br />ergo illos custodiæ tribus diebus. 18 Die autem tertio eductis de carcere, ait :<br />Facite quæ dixi, et vivetis : Deum enim timeo. 19 Si pacifici estis, frater vester<br />unus ligetur in carcere : vos autem abite, et ferte frumenta quæ emistis, in<br />domos vestras, 20 et fratrem vestrum minimum ad me adducite, ut possim<br />vestros probare sermones, et non moriamini. Fecerunt ut dixerat, 21 et locuti<br />sunt ad invicem : Merito hæc patimur, quia peccavimus in fratrem nostrum,<br />videntes angustiam animæ illius, dum deprecaretur nos, et non audivimus :<br />idcirco venit super nos ista tribulatio. 22 E quibus unus Ruben, ait : Numquid<br />non dixi vobis : Nolite peccare in puerum : et non audistis me ? en sanguis<br />ejus exquiritur. 23 Nesciebant autem quod intelligeret Joseph, eo quod per interpretem<br />loqueretur ad eos. 24 Avertitque se parumper, et flevit : et reversus<br />locutus est ad eos.<br />25 Tollensque Simeon, et ligans illis præsentibus, jussit ministris ut implerent<br />eorum saccos tritico, et reponerent pecunias singulorum in sacculis<br />suis, datis supra cibariis in viam : qui fecerunt ita. 26 At illi portantes frumenta<br />in asinis suis, profecti sunt. 27 Apertoque unus sacco, ut daret jumento<br />pabulum in diversorio, contemplatus pecuniam in ore sacculi, 28 dixit fratribus<br />suis : Reddita est mihi pecunia, en habetur in sacco. Et obstupefacti, turbatique,<br />mutuo dixerunt : Quidnam est hoc quod fecit nobis Deus ? 29 Veneruntque<br />ad Jacob patrem suum in terram Chanaan, et narraverunt ei omnia quæ<br />accidissent sibi, dicentes : 30 Locutus est nobis dominus terræ dure, et putavit<br />nos exploratores esse provinciæ. 31 Cui respondimus : Pacifici sumus, nec ullas<br />molimur insidias. 32 Duodecim fratres uno patre geniti sumus : unus non<br />est super, minimus cum patre nostro est in terra Chanaan. 33 Qui ait nobis :<br />Sic probabo quod pacifici sitis : fratrem vestrum unum dimittite apud me,<br />et cibaria domibus vestris necessaria sumite, et abite, 34 fratremque vestrum<br />minimum adducite ad me, ut sciam quod non sitis exploratores : et istum, qui<br />tenetur in vinculis, recipere possitis : ac deinceps quæ vultis, emendi habeatis<br />licentiam. 35 His dictis, cum frumenta effunderent, singuli repererunt in<br />ore saccorum ligatas pecunias, exterritisque simul omnibus, 36 dixit pater Jacob<br />: Absque liberis me esse fecistis : Joseph non est super, Simeon tenetur<br />in vinculis, et Benjamin auferetis : in me hæc omnia mala reciderunt. 37 Cui<br />respondit Ruben : Duos filios meos interfice, si non reduxero illum tibi : trade<br />illum in manu mea, et ego eum tibi restituam. 38 At ille : Non descendet,<br />inquit, filius meus vobiscum : frater ejus mortuus est, et ipse solus remansit :<br />40<br />Genesis<br />si quid ei adversi acciderit in terra ad quam pergitis, deducetis canos meos<br />cum dolore ad inferos.<br />43 Interim fames omnem terram vehementer premebat. 2 Consumptisque<br />cibis quos ex Ægypto detulerant, dixit Jacob ad filios suos : Revertimini,<br />et emite nobis pauxillum escarum. 3 Respondit Judas : Denuntiavit nobis vir<br />ille sub attestatione jurisjurandi, dicens : Non videbitis faciem meam, nisi<br />fratrem vestrum minimum adduxeritis vobiscum. 4 Si ergo vis eum mittere<br />nobiscum, pergemus pariter, et ememus tibi necessaria : 5 sin autem non vis,<br />non ibimus : vir enim, ut sæpe diximus, denuntiavit nobis, dicens : Non<br />videbitis faciem meam absque fratre vestro minimo. 6 Dixit eis Isra¨el : In<br />meam hoc fecistis miseriam, ut indicaretis ei et alium habere vos fratrem. 7 At<br />illi responderunt : Interrogavit nos homo per ordinem nostram progeniem :<br />si pater viveret : si haberemus fratrem : et nos respondimus ei consequenter<br />juxta id quod fuerat sciscitatus : numquid scire poteramus quod dicturus<br />esset : Adducite fratrem vestrum vobiscum ? 8 Judas quoque dixit patri suo :<br />Mitte puerum mecum, ut proficiscamur, et possimus vivere : ne moriamur nos<br />et parvuli nostri. 9 Ego suscipio puerum : de manu mea require illum : nisi<br />reduxero, et reddidero eum tibi, ero peccati reus in te omni tempore. 10 Si non<br />intercessisset dilatio, jam vice alter venissemus. 11 Igitur Isra¨el pater eorum<br />dixit ad eos : Si sic necesse est, facite quod vultis : sumite de optimis terræ<br />fructibus in vasis vestris, et deferte viro munera, modicum resinæ, et mellis, et<br />storacis, stactes, et terebinthi, et amygdalarum. 12 Pecuniam quoque duplicem<br />ferte vobiscum : et illam, quam invenistis in sacculis, reportate, ne forte errore<br />factum sit : 13 sed et fratrem vestrum tollite, et ite ad virum. 14 Deus autem<br />meus omnipotens faciat vobis eum placabilem : et remittat vobiscum fratrem<br />vestrum quem tenet, et hunc Benjamin : ego autem quasi orbatus absque<br />liberis ero.<br />15 Tulerunt ergo viri munera, et pecuniam duplicem, et Benjamin : descenderuntque<br />in Ægyptum, et steterunt coram Joseph. 16 Quos cum ille vidisset<br />et Benjamin simul, præcepit dispensatori domus suæ, dicens : Introduc viros<br />domum, et occide victimas, et instrue convivium : quoniam mecum sunt<br />comesturi meridie. 17 Fecit ille quod sibi fuerat imperatum, et introduxit viros<br />domum. 18 Ibique exterriti, dixerunt mutuo : Propter pecuniam, quam<br />retulimus prius in saccis nostris, introducti sumus : ut devolvat in nos calumniam,<br />et violenter subjiciat servituti et nos, et asinos nostros. 19 Quam<br />ob rem in ipsis foribus accedentes ad dispensatorem domus, 20 locuti sunt :<br />Oramus, domine, ut audias nos. Jam ante descendimus ut emeremus escas :<br />21 quibus emptis, cum venissemus ad diversorium, aperuimus saccos nostros,<br />et invenimus pecuniam in ore saccorum : quam nunc eodem pondere reportavimus.<br />22 Sed et aliud attulimus argentum, ut emamus quæ nobis necessaria<br />sunt : non est in nostra conscientia quis posuerit eam in marsupiis nostris.<br />23 At ille respondit : Pax vobiscum, nolite timere : Deus vester, et Deus patris<br />vestri, dedit vobis thesauros in saccis vestris : nam pecuniam, quam dedistis<br />mihi, probatam ego habeo. Eduxitque ad eos Simeon. 24 Et introductis domum,<br />attulit aquam, et laverunt pedes suos, deditque pabulum asinis eorum.<br />25 Illi vero parabant munera, donec ingrederetur Joseph meridie : audierant<br />enim quod ibi comesturi essent panem. 26 Igitur ingressus est Joseph domum<br />suam, obtuleruntque ei munera, tenentes in manibus suis : et adoraverunt<br />proni in terram. 27 At ille, clementer resalutatis eis, interrogavit eos, dicens :<br />41<br />Genesis<br />Salvusne est pater vester senex, de quo dixeratis mihi ? adhuc vivit ? 28 Qui<br />responderunt : Sospes est servus tuus pater noster, adhuc vivit. Et incurvati,<br />adoraverunt eum. 29 Attollens autem Joseph oculos, vidit Benjamin fratrem<br />suum uterinum, et ait : Iste est frater vester parvulus, de quo dixeratis mihi ?<br />Et rursum : Deus, inquit, misereatur tui, fili mi. 30 Festinavitque, quia commota<br />fuerant viscera ejus super fratre suo, et erumpebant lacrimæ : et introiens<br />cubiculum flevit. 31 Rursumque lota facie egressus, continuit se, et ait : Ponite<br />panes. 32 Quibus appositis, seorsum Joseph, et seorsum fratribus, Ægyptiis<br />quoque qui vescebantur simul, seorsum (illicitum est enim Ægyptiis comedere<br />cum Hebræis, et profanum putant hujuscemodi convivium) 33 sederunt coram<br />eo, primogenitus juxta primogenita sua, et minimus juxta ætatem suam. Et<br />mirabantur nimis, 34 sumptis partibus quas ab eo acceperant : majorque pars<br />venit Benjamin, ita ut quinque partibus excederet. Biberuntque et inebriati<br />sunt cum eo.<br />44 Præcepit autem Joseph dispensatori domus suæ, dicens : Imple saccos<br />eorum frumento, quantum possunt capere : et pone pecuniam singulorum<br />in summitate sacci. 2 Scyphum autem meum argenteum, et pretium<br />quod dedit tritici, pone in ore sacci junioris. Factumque est ita. 3 Et orto<br />mane, dimissi sunt cum asinis suis. 4 Jamque urbem exierant, et processerant<br />paululum : tunc Joseph accersito dispensatore domus, Surge, inquit, et<br />persequere viros : et apprehensis dicito : Quare reddidistis malum pro bono ?<br />5 scyphus, quem furati estis, ipse est in quo bibit dominus meus, et in quo augurari<br />solet : pessimam rem fecistis. 6 Fecit ille ut jusserat : et apprehensis per<br />ordinem locutus est. 7 Qui responderunt : Quare sic loquitur dominus noster,<br />ut servi tui tantum flagitii commiserint ? 8 pecuniam, quam invenimus in<br />summitate saccorum, reportavimus ad te de terra Chanaan : et quomodo consequens<br />est ut furati simus de domo domini tui aurum vel argentum ? 9 apud<br />quemcumque fuerit inventum servorum tuorum quod quæris, moriatur, et<br />nos erimus servi domini nostri. 10 Qui dixit eis : Fiat juxta vestram sententiam<br />: apud quemcumque fuerit inventus, ipse sit servus meus, vos autem eritis<br />innoxii. 11 Itaque festinato deponentes in terram saccos, aperuerunt singuli.<br />12 Quos scrutatus, incipiens a majore usque ad minimum, invenit scyphum<br />in sacco Benjamin. 13 At illi, scissis vestibus, oneratisque rursum asinis, reversi<br />sunt in oppidum. 14 Primusque Judas cum fratribus ingressus est ad<br />Joseph (necdum enim de loco abierat) omnesque ante eum pariter in terram<br />corruerunt. 15 Quibus ille ait : Cur sic agere voluistis ? an ignoratis quod non<br />sit similis mei in augurandi scientia ? 16 Cui Judas : Quid respondebimus,<br />inquit, domino meo ? vel quid loquemur, aut juste poterimus obtendere ?<br />Deus invenit iniquitatem servorum tuorum : en omnes servi sumus domini<br />mei, et nos, et apud quem inventus est scyphus. 17 Respondit Joseph : Absit<br />a me ut sic agam : qui furatus est scyphum, ipse sit servus meus : vos autem<br />abite liberi ad patrem vestrum. 18 Accedens autem propius Judas, confidenter<br />ait : Oro, domini mi, loquatur servus tuus verbum in auribus tuis, et ne irascaris<br />famulo tuo : tu es enim post Pharaonem 19 dominus meus. Interrogasti<br />prius servos tuos : Habetis patrem aut fratrem ? 20 et nos respondimus tibi<br />domino meo : Est nobis pater senex, et puer parvulus, qui in senectute illius<br />natus est : cujus uterinus frater mortuus est : et ipsum solum habet mater<br />sua, pater vero tenere diliget eum. 21 Dixistique servis tuis : Adducite eum ad<br />me, et ponam oculos meos super illum. 22 Suggessimus domino meo : Non<br />42<br />Genesis<br />potest puer relinquere patrem suum : si enim illum dimiserit, morietur. 23 Et<br />dixisti servis tuis : Nisi venerit frater vester minimus vobiscum, non videbitis<br />amplius faciem meam. 24 Cum ergo ascendissemus ad famulum tuum<br />patrem nostrum, narravimus ei omnia quæ locutus est dominus meus. 25 Et<br />dixit pater noster : Revertimini, et emite nobis parum tritici. 26 Cui diximus :<br />Ire non possumus : si frater noster minimus descenderit nobiscum, proficiscemur<br />simul : alioquin illo absente, non audemus videre faciem viri. 27 Ad<br />quæ ille respondit : Vos scitis quod duos genuerit mihi uxor mea. 28 Egressus<br />est unus, et dixistis : Bestia devoravit eum : et hucusque non comparet. 29 Si<br />tuleritis et istum, et aliquid ei in via contigerit, deducetis canos meos cum<br />moerore ad inferos. 30 Igitur si intravero ad servum tuum patrem nostrum, et<br />puer defuerit (cum anima illius ex hujus anima pendeat), 31 videritque eum<br />non esse nobiscum, morietur, et deducent famuli tui canos ejus cum dolore<br />ad inferos. 32 Ego proprie servus tuus sim qui in meam hunc recepi fidem, et<br />spopondi dicens : Nisi reduxero eum, peccati reus ero in patrem meum omni<br />tempore. 33 Manebo itaque servus tuus pro puero in ministerio domini mei,<br />et puer ascendat cum fratribus suis. 34 Non enim possum redire ad patrem<br />meum, absente puero : ne calamitatis, quæ oppressura est patrem meum,<br />testis assistam.<br />45 Non se poterat ultra cohibere Joseph multis coram astantibus : unde<br />præcepit ut egrederentur cuncti foras, et nullus interesset alienus agnitioni<br />mutuæ. 2 Elevavitque vocem cum fletu, quam audierunt Ægyptii, omnisque<br />domus Pharaonis. 3 Et dixit fratribus suis : Ego sum Joseph : adhuc<br />pater meus vivit ? Non poterant respondere fratres nimio terrore perterriti.<br />4 Ad quos ille clementer : Accedite, inquit, ad me. Et cum accessissent prope :<br />Ego sum, ait, Joseph, frater vester, quem vendidistis in Ægyptum. 5 Nolite pavere,<br />neque vobis durum esse videatur quod vendidistis me in his regionibus :<br />pro salute enim vestra misit me Deus ante vos in Ægyptum. 6 Biennium est enim<br />quod coepit fames esse in terra : et adhuc quinque anni restant, quibus nec<br />arari poterit, nec meti. 7 Præmisitque me Deus ut reservemini super terram,<br />et escas ad vivendum habere possitis. 8 Non vestro consilio, sed Dei voluntate<br />huc missum sum : qui fecit me quasi patrem Pharaonis, et dominum<br />universæ domus ejus, ac principem in omni terra Ægypti. 9 Festinate, et ascendite<br />ad patrem meum, et dicetis ei : Hæc mandat filius tuus Joseph : Deus<br />fecit me dominum universæ terræ Ægypti : descende ad me, ne moreris, 10 et<br />habitabis in terra Gessen : erisque juxta me tu, et filii tui, et filii filiorum<br />tuorum, oves tuæ, et armenta tua, et universa quæ possides : 11 ibique te pascam<br />(adhuc enim quinque anni residui sunt famis) ne et tu pereas, et domus<br />tua, et omnia quæ possides. 12 En oculi vestri, et oculi fratris mei Benjamin,<br />vident quod os meum loquatur ad vos. 13 Nuntiate patri meo universam gloriam<br />meam, et cuncta quæ vidistis in Ægypto : festinate, et adducite eum<br />ad me. 14 Cumque amplexatus recidisset in collum Benjamin fratris sui, flevit<br />: illo quoque similiter flente super collum ejus. 15 Osculatusque est Joseph<br />omnes fratres suos, et ploravit super singulos : post quæ ausi sunt loqui ad<br />eum. 16 Auditumque est, et celebri sermone vulgatum in aula regis : Venerunt<br />fratres Joseph : et gavisus est Pharao, atque omnis familia ejus. 17 Dixitque ad<br />Joseph ut imperaret fratribus suis, dicens : Onerantes jumenta, ite in terram<br />Chanaan, 18 et tollite inde patrem vestrum et cognationem, et venite ad me : et<br />ego dabo vobis omnia bona Ægypti, ut comedatis medullam terræ. 19 Præcipe<br />43<br />Genesis<br />etiam ut tollant plaustra de terra Ægypti, ad subvectionem parvulorum suorum<br />ac conjugum : et dicito : Tollite patrem vestrum, et properate quantocius<br />venientes. 20 Nec dimittatis quidquam de supellectili vestra : quia omnes opes<br />Ægypti vestræ erunt.<br />21 Feceruntque filii Isra¨el ut eis mandatum fuerat. Quibus dedit Joseph<br />plaustra, secundum Pharaonis imperium, et cibaria in itinere. 22 Singulis<br />quoque proferri jussit binas stolas : Benjamin vero dedit trecentos argenteos<br />cum quinque stolis optimis : 23 tantumdem pecuniæ et vestium mittens patri<br />suo, addens et asinos decem, qui subveherent ex omnibus divitiis Ægypti, et<br />totidem asinas, triticum in itinere, panesque portantes. 24 Dimisit ergo fratres<br />suos, et proficiscentibus ait : Ne irascamini in via. 25 Qui ascendentes ex<br />Ægypto, venerunt in terram Chanaan ad patrem suum Jacob. 26 Et nuntiaverunt<br />ei, dicentes : Joseph filius tuus vivit : et ipse dominatur in omni terra<br />Ægypti. Quo audito Jacob, quasi de gravi somno evigilans, tamen non credebat<br />eis. 27 Illi e contra referebant omnem ordinem rei. Cumque vidisset<br />plaustra et universa quæ miserat, revixit spiritus ejus, 28 et ait : Sufficit mihi si<br />adhuc Joseph filius meus vivit : vadam, et videbo illum antequam moriar.<br />46 Profectusque Isra¨el cum omnibus quæ habebat, venit ad Puteum juramenti<br />: et mactatis ibi victimis Deo patris sui Isaac, 2 audivit eum per<br />visionem noctis vocantem se, et dicentem sibi : Jacob, Jacob. Cui respondit :<br />Ecce adsum. 3 Ait illi Deus : Ego sum fortissimus Deus patris tui : noli timere,<br />descende in Ægyptum, quia in gentem magnam faciam te ibi. 4 Ego descendam<br />tecum illuc, et ego inde adducam te revertentem : Joseph quoque ponet<br />manus suas super oculos tuos. 5 Surrexit autem Jacob a Puteo juramenti :<br />tuleruntque eum filii cum parvulis et uxoribus suis in plaustris quæ miserat<br />Pharao ad portandum senem, 6 et omnia quæ possederat in terra Chanaan :<br />venitque in Ægyptum cum omni semine suo, 7 filii ejus, et nepotes, filiæ, et<br />cuncta simul progenies. 8 Hæc sunt autem nomina filiorum Isra¨el, qui ingressi<br />sunt in Ægyptum, ipse cum liberis suis. Primogenitus Ruben. 9 Filii Ruben :<br />Henoch et Phallu et Hesron et Charmi. 10 Filii Simeon : Jamuel et Jamin et<br />Ahod, et Jachin et Sohar, et Saul filius Chanaanitidis. 11 Filii Levi : Gerson et<br />Caath et Merari. 12 Filii Juda : Her et Onan et Sela et Phares et Zara ; mortui<br />sunt autem Her et Onan in terra Chanaan. Natique sunt filii Phares : Hesron<br />et Hamul. 13 Filii Issachar : Thola et Phua et Job et Semron. 14 Filii Zabulon :<br />Sared et Elon et Jahelel. 15 Hi filii Liæ quos genuit in Mesopotamia Syriæ cum<br />Dina filia sua : omnes animæ filiorum ejus et filiarum, triginta tres. 16 Filii<br />Gad : Sephion et Haggi et Suni et Esebon et Heri et Arodi et Areli. 17 Filii<br />Aser : Jamne et Jesua et Jessui et Beria, Sara quoque soror eorum. Filii Beria :<br />Heber et Melchiel. 18 Hi filii Zelphæ, quam dedit Laban Liæ filiæ suæ : et<br />hos genuit Jacob sedecim animas. 19 Filii Rachel uxoris Jacob : Joseph et Benjamin.<br />20 Natique sunt Joseph filii in terra Ægypti, quos genuit ei Aseneth filia<br />Putiphare sacerdotis Heliopoleos : Manasses et Ephraim. 21 Filii Benjamin :<br />Bela et Bechor et Asbel et Gera et Naaman et Echi et Ros et Mophim et Ophim<br />et Ared. 22 Hi filii Rachel quos genuit Jacob : omnes animæ, quatuordecim.<br />23 Filii Dan : Husim. 24 Filii Nephthali : Jasiel et Guni et Jeser et Sallem. 25 Hi<br />filii Balæ, quam dedit Laban Racheli filiæ suæ : et hos genuit Jacob : omnes<br />animæ, septem. 26 Cunctæ animæ, quæ ingressæ sunt cum Jacob in Ægyptum,<br />et egressæ sunt de femore illius, absque uxoribus filiorum ejus, sexaginta sex.<br />44<br />Genesis<br />27 Filii autem Joseph, qui nati sunt ei in terra Ægypti, animæ duæ. Omnes<br />animæ domus Jacob, quæ ingressæ sunt in Ægyptum, fuere septuaginta.<br />28 Misit autem Judam ante se ad Joseph, ut nuntiaret ei, et occurreret in<br />Gessen. 29 Quo cum pervenisset, juncto Joseph curro suo, ascendit obviam<br />patri suo ad eumdem locum : vidensque eum, irruit super collum ejus, et<br />inter amplexus flevit. 30 Dixitque pater ad Joseph : Jam lætus moriar, quia vidi<br />faciem tuam, et superstitem te relinquo. 31 At ille locutus est ad fratres suos,<br />et ad omnem domum patris sui : Ascendam, et nuntiabo Pharaoni, dicamque<br />ei : Fratres mei, et domus patris mei, qui erant in terra Chanaan, venerunt<br />ad me : 32 et sunt viri pastores ovium, curamque habent alendorum gregum :<br />pecora sua, et armenta, et omnia quæ habere potuerunt, adduxerunt secum.<br />33 Cumque vocaverit vos, et dixerit : Quod est opus vestrum ? 34 respondebitis :<br />Viri pastores sumus servi tui, ab infantia nostra usque in præsens, et nos et<br />patres nostri. Hæc autem dicetis, ut habitare possitis in terra Gessen : quia<br />detestantur Ægyptii omnes pastores ovium.<br />47Ingressus ergo Joseph nuntiavit Pharaoni, dicens : Pater meus et fratres,<br />oves eorum et armenta, et cuncta quæ possident, venerunt de terra<br />Chanaan : et ecce consistunt in terra Gessen. 2 Extremos quoque fratrum<br />suorum quinque viros constituit coram rege : 3 quos ille interrogavit : Quid<br />habetis operis ? Responderunt : Pastores ovium sumus servi tui, et nos et patres<br />nostri. 4 Ad peregrinandum in terra tua venimus : quoniam non est herba<br />gregibus servorum tuorum, ingravescente fame in terra Chanaan : petimusque<br />ut esse nos jubeas servos tuos in terra Gessen. 5 Dixit itaque rex ad Joseph :<br />Pater tuus et fratres tui venerunt ad te. 6 Terra Ægypti in conspectu tuo est :<br />in optimo loco fac eos habitare, et trade eis terram Gessen. Quod si nosti in<br />eis esse viros industrios, constitue illos magistros pecorum meorum. 7 Post<br />hæc introduxit Joseph patrem suum ad regem, et statuit eum coram eo : qui<br />benedicens illi, 8 et interrogatus ab eo : Quot sunt dies annorum vitæ tuæ ?<br />9 respondit : Dies peregrinationis meæ centum triginta annorum sunt, parvi<br />et mali, et non pervenerunt usque ad dies patrum meorum quibus peregrinati<br />sunt. 10 Et benedicto rege, egressus est foras. 11 Joseph vero patri et<br />fratribus suis dedit possessionem in Ægypto in optimo terræ loco, Ramesses,<br />ut præceperat Pharao. 12 Et alebat eos, omnemque domum patris sui, præbens<br />cibaria singulis.<br />13 In toto enim orbe panis deerat, et oppresserat fames terram, maxime<br />Ægypti et Chanaan. 14 E quibus omnem pecuniam congregavit pro venditione<br />frumenti, et intulit eam in ærarium regis. 15 Cumque defecisset emptoribus<br />pretium, venit cuncta Ægyptus ad Joseph, dicens : Da nobis panes : quare<br />morimur coram te, deficiente pecunia ? 16 Quibus ille respondit : Adducite<br />pecora vestra, et dabo vobis pro eis cibos, si pretium non habetis. 17 Quæ<br />cum adduxissent, dedit eis alimenta pro equis, et ovibus, et bobus, et asinis :<br />sustentavitque eos illo anno pro commutatione pecorum. 18 Venerunt quoque<br />anno secundo, et dixerunt ei : Non celabimus dominum nostrum quod deficiente<br />pecunia, pecora simul defecerunt : nec clam te est, quod absque corporibus<br />et terra nihil habeamus. 19 Cur ergo moriemur te vidente ? et nos et<br />terra nostra tui erimus : eme nos in servitutem regiam, et præbe semina, ne<br />pereunte cultore redigatur terra in solitudinem. 20 Emit igitur Joseph omnem<br />terram Ægypti, vendentibus singulis possessiones suas præ magnitudine famis.<br />Subjecitque eam Pharaoni, 21 et cunctos populos ejus a novissimis terminis<br />45<br />Genesis<br />Ægypti usque ad extremos fines ejus, 22 præter terram sacerdotum, quæ a rege<br />tradita fuerat eis : quibus et statuta cibaria ex horreis publicis præbebantur,<br />et idcirco non sunt compulsi vendere possessiones suas. 23 Dixit ergo Joseph<br />ad populos : En ut cernitis, et vos et terram vestram Pharao possidet : accipite<br />semina, et serite agros, 24 ut fruges habere possitis. Quintam partem regi<br />dabitis : quatuor reliquas permitto vobis in sementem, et in cibum familiis et<br />liberis vestris. 25 Qui responderunt : Salus nostra in manu tua est : respiciat<br />nos tantum dominus noster, et læti serviemus regi. 26 Ex eo tempore usque in<br />præsentem diem, in universa terra Ægypti regibus quinta pars solvitur, et factum<br />est quasi in legem, absque terra sacerdotali, quæ libera ab hac conditione<br />fuit.<br />27 Habitavit ergo Isra¨el in Ægypto, id est, in terra Gessen, et possedit eam :<br />auctusque est, et multiplicatus nimis. 28 Et vixit in ea decem et septem annis :<br />factique sunt omnes dies vitæ illius, centum quadraginta septem annorum.<br />29 Cumque appropinquare cerneret diem mortis suæ, vocavit filium suum<br />Joseph, et dixit ad eum : Si inveni gratiam in conspectu tuo, pone manum<br />tuam sub femore meo : et facies mihi misericordiam et veritatem, ut non sepelias<br />me in Ægypto : 30 sed dormiam cum patribus meis, et auferas me de<br />terra hac, condasque in sepulchro majorum meorum. Cui respondit Joseph :<br />Ego faciam quod jussisti. 31 Et ille : Jura ergo, inquit, mihi. Quo jurante,<br />adoravit Isra¨el Deum, conversus ad lectuli caput.<br />48His ita transactis, nuntiatum est Joseph quod ægrotaret pater suus : qui,<br />assumptis duobus filiis Manasse et Ephraim, ire perrexit. 2 Dictumque<br />est seni : Ecce filius tuus Joseph venit ad te. Qui confortatus sedit in lectulo.<br />3 Et ingresso ad se ait : Deus omnipotens apparuit mihi in Luza, quæ est in<br />terra Chanaan : benedixitque mihi, 4 et ait : Ego te augebo et multiplicabo, et<br />faciam te in turbas populorum : daboque tibi terram hanc, et semini tuo post<br />te in possessionem sempiternam. 5 Duo ergo filii tui, qui nati sunt tibi in terra<br />Ægypti antequam huc venirem ad te, mei erunt : Ephraim et Manasses, sicut<br />Ruben et Simeon reputabuntur mihi. 6 Reliquos autem quos genueris post<br />eos, tui erunt, et nomine fratrum suorum vocabuntur in possessionibus suis.<br />7 Mihi enim, quando veniebam de Mesopotamia, mortua est Rachel in terra<br />Chanaan in ipso itinere, eratque vernum tempus : et ingrediebar Ephratam,<br />et sepelivi eam juxta viam Ephratæ, quæ alio nomine appellatur Bethlehem.<br />8 Videns autem filios ejus dixit ad eum : Qui sunt isti ? 9 Respondit : Filii<br />mei sunt, quos donavit mihi Deus in hoc loco. Adduc, inquit, eos ad me, ut<br />benedicam illis. 10 Oculi enim Isra¨el caligabant præ nimia senectute, et clare<br />videre non poterat. Applicitosque ad se, deosculatus et circumplexus eos,<br />11 dixit ad filium suum : Non sum fraudatus aspectu tuo : insuper ostendit<br />mihi Deus semen tuum. 12 Cumque tulisset eos Joseph de gremio patris, adoravit<br />pronus in terram. 13 Et posuit Ephraim ad dexteram suam, id est, ad<br />sinistram Isra¨el : Manassen vero in sinistra sua, ad dexteram scilicet patris,<br />applicuitque ambos ad eum. 14 Qui extendens manum dexteram, posuit super<br />caput Ephraim minoris fratris : sinistram autem super caput Manasse qui<br />major natu erat, commutans manus. 15 Benedixitque Jacob filiis Joseph, et ait :<br />Deus, in cujus conspectu ambulaverunt patres mei Abraham, et Isaac ; Deus<br />qui pascit me ab adolescentia mea usque in præsentem diem : 16 angelus,<br />qui eruit me de cunctis malis, benedicat pueris istis : et invocetur super eos<br />nomen meum, nomina quoque patrum meorum Abraham et Isaac, et crescant<br />46<br />Genesis<br />in multitudinem super terram. 17 Videns autem Joseph quod posuisset pater<br />suus dexteram manum super caput Ephraim, graviter accepit : et apprehensam<br />manum patris levare conatus est de capite Ephraim, et transferre super<br />caput Manasse. 18 Dixitque ad patrem : Non ita convenit, pater : quia hic est<br />primogenitus, pone dexteram tuam super caput ejus. 19 Qui renuens, ait : Scio,<br />fili mi, scio : et iste quidem erit in populos, et multiplicabitur : sed frater ejus<br />minor, major erit illo : et semen illius crescet in gentes. 20 Benedixitque eis in<br />tempore illo, dicens : In te benedicetur Isra¨el, atque dicetur : Faciat tibi Deus<br />sicut Ephraim, et sicut Manasse. Constituitque Ephraim ante Manassen. 21 Et<br />ait ad Joseph filium suum : En ego morior, et erit Deus vobiscum, reducetque<br />vos ad terram patrum vestrorum. 22 Do tibi partem unam extra fratres tuos,<br />quam tuli de manu Amorrhæi in gladio et arcu meo.<br />49Vocavit autem Jacob filios suos, et ait eis : Congregamini, ut annuntiem<br />quæ ventura sunt vobis in diebus novissimis.<br />2 Congregamini, et audite, filii Jacob,<br />audite Isra¨el patrem vestrum :<br />3 Ruben, primogenitus meus,<br />tu fortitudo mea, et principium doloris mei ;<br />prior in donis, major in imperio.<br />4 Effusus es sicut aqua, non crescas : quia ascendisti cubile patris<br />tui,<br />et maculasti stratum ejus.<br />5 Simeon et Levi fratres<br />vasa iniquitatis bellantia.<br />6 In consilium eorum non veniat anima mea,<br />et in coetu illorum non sit gloria mea :<br />quia in furore suo occiderunt virum,<br />et in voluntate sua suffoderunt murum.<br />7 Maledictus furor eorum, quia pertinax :<br />et indignatio eorum, quia dura :<br />dividam eos in Jacob,<br />et dispergam eos in Isra¨el.<br />8 Juda, te laudabunt fratres tui :<br />manus tua in cervicibus inimicorum tuorum,<br />adorabunt te filii patris tui.<br />9 Catulus leonis Juda :<br />ad prædam, fili mi, ascendisti :<br />requiescens accubuisti ut leo,<br />et quasi leæna : quis suscitabit eum ?<br />10 Non auferetur sceptrum de Juda,<br />et dux de femore ejus,<br />donec veniat qui mittendus est,<br />et ipse erit expectatio gentium.<br />11 Ligans ad vineam pullum suum,<br />et ad vitem, o fili mi, asinam suam,<br />lavabit in vino stolam suam<br />et in sanguine uvæ pallium suum.<br />12 Pulchriores sunt oculi ejus vino,<br />47<br />Genesis<br />et dentes ejus lacte candidiores.<br />13 Zabulon in littore maris habitabit,<br />et in statione navium<br />pertingens usque ad Sidonem.<br />14 Issachar asinus fortis<br />accubans inter terminos.<br />15 Vidit requiem, quod esset bona<br />et terram, quod optima :<br />et supposuit humerum suum ad portandum,<br />factusque est tributis serviens.<br />16 Dan judicabit populum suum<br />sicut et alia tribus in Isra¨el.<br />17 Fiat Dan coluber in via,<br />cerastes in semita,<br />mordens ungulas equi,<br />ut cadat ascensor ejus retro.<br />18 Salutare tuum expectabo, Domine.<br />19 Gad, accinctus præliabatur ante eum :<br />et ipse accingetur retrorsum.<br />20 Aser, pinguis panis ejus,<br />et præbebit delicias regibus.<br />21 Nephthali, cervus emissus,<br />et dans eloquia pulchritudinis.<br />22 Filius accrescens Joseph, filius accrescens et decorus aspectu :<br />filiæ discurrerunt super murum.<br />23 Sed exasperaverunt eum et jurgati sunt,<br />invideruntque illi habentes jacula.<br />24 Sedit in forti arcus ejus,<br />et dissoluta sunt vincula brachiorum et manuum illius<br />per manus potentis Jacob :<br />inde pastor egressus est, lapis Isra¨el.<br />25 Deus patris tui erit adjutor tuus,<br />et omnipotens benedicet tibi<br />benedictionibus cæli desuper, benedictionibus abyssi jacentis<br />deorsum,<br />benedictionibus uberum et vulvæ.<br />26 Benedictiones patris tui confortatæ sunt benedictionibus<br />patrum ejus,<br />donec veniret desiderium collium æternorum :<br />fiant in capite Joseph,<br />et in vertice Nazaræi inter fratres suos.<br />27 Benjamin lupus rapax,<br />mane comedat prædam,<br />et vespere dividet spolia.<br />28 Omnes hi in tribubus Isra¨el duodecim : hæc locutus est eis pater suus,<br />benedixitque singulis benedictionibus propriis.<br />29 Et præcepit eis, dicens : Ego congregor ad populum meum : sepelite<br />me cum patribus meis in spelunca duplici quæ est in agro Ephron Hethæi,<br />30 contra Mambre in terra Chanaan, quam emit Abraham cum agro ab Ephron<br />48<br />Genesis<br />Hethæo in possessionem sepulchri. 31 Ibi sepelierunt eum, et Saram uxorem<br />ejus : ibi sepultus est Isaac cum Rebecca conjuge sua : ibi et Lia condita<br />jacet. 32 Finitisque mandatis quibus filios instruebat, collegit pedes suos super<br />lectulum, et obiit : appositusque est ad populum suum.<br />50 Quod cernens Joseph, ruit super faciem patris, flens et deosculans<br />eum. 2 Præcepitque servis suis medicis ut aromatibus condirent patrem.<br />3 Quibus jussa explentibus, transierunt quadraginta dies : iste quippe<br />mos erat cadaverum conditorum : flevitque eum Ægyptus septuaginta diebus.<br />4 Et expleto planctus tempore, locutus est Joseph ad familiam Pharaonis : Si<br />inveni gratiam in conspectu vestro, loquimini in auribus Pharaonis : 5 eo quod<br />pater meus adjuraverit me dicens : En morior : in sepulchro meo, quod fodi<br />mihi in terra Chanaan, sepelies me. Ascendam igitur, et sepeliam patrem<br />meum, ac revertar. 6 Dixitque ei Pharao : Ascende, et sepeli patrem tuum sicut<br />adjuratus es. 7 Quo ascendente, ierunt cum eo omnes senes domus Pharaonis,<br />cunctique majores natu terræ Ægypti : 8 domus Joseph cum fratribus suis, absque<br />parvulis, et gregibus atque armentis, quæ dereliquerant in terra Gessen.<br />9 Habuit quoque in comitatu currus et equites : et facta est turba non modica.<br />10 Veneruntque ad Aream Atad, quæ sita est trans Jordanem : ubi celebrantes<br />exequias planctu magno atque vehementi impleverunt septem dies. 11 Quod<br />cum vidissent habitatores terræ Chanaan, dixerunt : Planctus magnus est iste<br />Ægyptiis. Et idcirco vocatum est nomen loci illius, Planctus Ægypti. 12 Fecerunt<br />ergo filii Jacob sicut præceperat eis : 13 et portantes eum in terram<br />Chanaan, sepelierunt eum in spelunca duplici, quam emerat Abraham cum<br />agro in possessionem sepulchri ab Ephron Hethæo, contra faciem Mambre.<br />14 Reversusque est Joseph in Ægyptum cum fratribus suis, et omni comitatu,<br />sepulto patre.<br />15 Quo mortuo, timentes fratres ejus, et mutuo colloquentes : Ne forte<br />memor sit injuriæ quam passus est, et reddat nobis omne malum quod fecimus,<br />16 mandaverunt ei dicentes : Pater tuus præcepit nobis antequam moreretur,<br />17 ut hæc tibi verbis illius diceremus : Obsecro ut obliviscaris sceleris<br />fratrum tuorum, et peccati atque malitiæ quam exercuerunt in te : nos quoque<br />oramus ut servis Dei patris tui dimittas iniquitatem hanc. Quibus auditis flevit<br />Joseph. 18 Veneruntque ad eum fratres sui : et proni adorantes in terram,<br />dixerunt : Servi tui sumus. 19 Quibus ille respondit : Nolite timere : num<br />Dei possumus resistere voluntati ? 20 Vos cogitastis de me malum : sed Deus<br />vertit illud in bonum, ut exaltaret me, sicut in præsentiarum cernitis, et salvos<br />faceret multos populos. 21 Nolite timere : ego pascam vos et parvulos vestros<br />: consolatusque est eos, et blande ac leniter est locutus. 22 Et habitavit in<br />Ægypto cum omni domo patris sui : vixitque centum decem annis. Et vidit<br />Ephraim filios usque ad tertiam generationem. Filii quoque Machir filii Manasse<br />nati sunt in genibus Joseph. 23 Quibus transactis, locutus est fratribus<br />suis : Post mortem meam Deus visitabit vos, et ascendere vos faciet de terra<br />ista ad terram quam juravit Abraham, Isaac et Jacob. 24 Cumque adjurasset<br />eos atque dixisset : Deus visitabit vos, asportate ossa mea vobiscum de loco<br />isto : 25 mortuus est, expletis centum decem vitæ suæ annis. Et conditus<br />aromatibus, repositus est in loculo in Ægypto.<br />49<br />Liber Exodus<br />1Hæc sunt nomina filiorum Isra¨el qui ingressi sunt in Ægyptum cum Jacob :<br />singuli cum domibus suis introierunt : 2 Ruben, Simeon, Levi, Judas, 3 Issachar,<br />Zabulon et Benjamin, 4 Dan et Nephthali, Gad et Aser. 5 Erant igitur<br />omnes animæ eorum qui egressi sunt de femore Jacob, septuaginta : Joseph<br />autem in Ægypto erat. 6 Quo mortuo, et universis fratribus ejus, omnique<br />cognatione illa, 7 filii Isra¨el creverunt, et quasi germinantes multiplicati sunt :<br />ac roborati nimis, impleverunt terram.<br />8 Surrexit interea rex novus super Ægyptum, qui ignorabat Joseph. 9 Et<br />ait ad populum suum : Ecce, populus filiorum Isra¨el multus, et fortior nobis<br />est. 10 Venite, sapienter opprimamus eum, ne forte multiplicetur : et si<br />ingruerit contra nos bellum, addatur inimicis nostris, expugnatisque nobis<br />egrediatur de terra. 11 Præposuit itaque eis magistros operum, ut affligerent<br />eos oneribus : ædificaveruntque urbes tabernaculorum Pharaoni, Phithom et<br />Ramesses. 12 Quantoque opprimebant eos, tanto magis multiplicabantur, et<br />crescebant : 13 oderantque filios Isra¨el Ægyptii, et affligebant illudentes eis,<br />14 atque ad amaritudinem perducebant vitam eorum operibus duris luti et lateris,<br />omnique famulatu, quo in terræ operibus premebantur. 15 Dixit autem<br />rex Ægypti obstetricibus Hebræorum, quarum una vocabatur Sephora, altera<br />Phua, 16 præcipiens eis : Quando obstetricabitis Hebræas, et partus tempus advenerit<br />: si masculus fuerit, interficite eum : si femina, reservate. 17 Timuerunt<br />autem obstetrices Deum, et non fecerunt juxta præceptum regis Ægypti, sed<br />conservabant mares. 18 Quibus ad se accersitis, rex ait : Quidnam est hoc<br />quod facere voluistis, ut pueros servaretis ? 19 Quæ responderunt : Non sunt<br />Hebreæ sicut ægyptiæ mulieres : ipsæ enim obstetricandi habent scientiam,<br />et priusquam veniamus ad eas, pariunt. 20 Bene ergo fecit Deus obstetricibus :<br />et crevit populus, confortatusque est nimis. 21 Et quia timuerunt obstetrices<br />Deum, ædificavit eis domos. 22 Præcepit ergo Pharao omni populo suo, dicens<br />: Quidquid masculini sexus natum fuerit, in flumen projicite : quidquid<br />feminini, reservate.<br />2 Egressus est post hæc vir de domo Levi : et accepit uxorem stirpis suæ.<br />2 Quæ concepit, et peperit filium : et videns eum elegantem, abscondit<br />tribus mensibus. 3 Cumque jam celare non posset, sumpsit fiscellam scirpeam,<br />et linivit eam bitumine ac pice : posuitque intus infantulum, et exposuit eum<br />in carecto ripæ fluminis, 4 stante procul sorore ejus, et considerante eventum<br />rei. 5 Ecce autem descendebat filia Pharaonis ut lavaretur in flumine : et puellæ<br />ejus gradiebantur per crepidinem alvei. Quæ cum vidisset fiscellam in<br />papyrione, misit unam e famulabus suis : et allatam 6 aperiens, cernensque in<br />ea parvulum vagientem, miserta ejus, ait : De infantibus Hebræorum est hic.<br />7 Cui soror pueri : Vis, inquit, ut vadam, et vocem tibi mulierem hebræam,<br />quæ nutrire possit infantulum ? 8 Respondit : Vade. Perrexit puella et vocavit<br />matrem suam. 9 Ad quam locuta filia Pharaonis : Accipe, ait, puerum<br />istum, et nutri mihi : ego dabo tibi mercedem tuam. Suscepit mulier, et nutrivit<br />puerum : adultumque tradidit filiæ Pharaonis. 10 Quem illa adoptavit in<br />locum filii, vocavitque nomen ejus Moyses, dicens : Quia de aqua tuli eum.<br />11 In diebus illis postquam creverat Moyses, egressus est ad fratres suos :<br />viditque afflictionem eorum, et virum ægyptium percutientem quemdam de<br />Hebræis fratribus suis. 12 Cumque circumspexisset huc atque illuc, et nulExodus<br />lum adesse vidisset, percussum Ægyptium abscondit sabulo. 13 Et egressus<br />die altero conspexit duos Hebræos rixantes : dixitque ei qui faciebat injuriam<br />: Quare percutis proximum tuum ? 14 Qui respondit : Quis te constituit<br />principem et judicem super nos ? num occidere me tu vis, sicut heri occidisti<br />Ægyptium ? Timuit Moyses, et ait : Quomodo palam factum est verbum<br />istud ?<br />15 Audivitque Pharao sermonem hunc, et quærebat occidere Moysen : qui<br />fugiens de conspectu ejus, moratus est in terra Madian, et sedit juxta puteum.<br />16 Erant autem sacerdoti Madian septem filiæ, quæ venerunt ad hauriendam<br />aquam : et impletis canalibus adaquare cupiebant greges patris sui. 17 Supervenere<br />pastores, et ejecerunt eas : surrexitque Moyses, et defensis puellis,<br />adaquavit oves earum. 18 Quæ cum revertissent ad Raguel patrem suum, dixit<br />ad eas : Cur velocius venistis solito ? 19 Responderunt : Vir ægyptius liberavit<br />nos de manu pastorum : insuper et hausit aquam nobiscum, potumque<br />dedit ovibus. 20 At ille : Ubi est ? inquit : quare dimisistis hominem ? vocate<br />eum ut comedat panem. 21 Juravit ergo Moyses quod habitaret cum eo. Accepitque<br />Sephoram filiam ejus uxorem : 22 quæ peperit ei filium, quem vocavit<br />Gersam, dicens : Advena fui in terra aliena. Alterum vero peperit, quem vocavit<br />Eliezer, dicens : Deus enim patris mei adjutor meus eripuit me de manu<br />Pharaonis.<br />23 Post multum vero tempore mortuus est rex Ægypti : et ingemiscentes<br />filii Isra¨el, propter opera vociferati sunt : ascenditque clamor eorum ad Deum<br />ab operibus. 24 Et audivit gemitum eorum, ac recordatus est foederis quod<br />pepigit cum Abraham, Isaac et Jacob. 25 Et respexit Dominus filios Isra¨el et<br />cognovit eos.<br />3Moyses autem pascebat oves Jethro soceri sui sacerdotis Madian : cumque<br />minasset gregem ad interiora deserti, venit ad montem Dei Horeb. 2 Apparuitque<br />ei Dominus in flamma ignis de medio rubi : et videbat quod rubus<br />arderet, et non combureretur. 3 Dixit ergo Moyses : Vadam, et videbo visionem<br />hanc magnam, quare non comburatur rubus. 4 Cernens autem Dominus<br />quod pergeret ad videndum, vocavit eum de medio rubi, et ait : Moyses,<br />Moyses. Qui respondit : Adsum. 5 At ille : Ne appropies, inquit, huc :<br />solve calceamentum de pedibus tuis : locus enim, in quo stas, terra sancta<br />est. 6 Et ait : Ego sum Deus patris tui, Deus Abraham, Deus Isaac et Deus<br />Jacob. Abscondit Moyses faciem suam : non enim audebat aspicere contra<br />Deum. 7 Cui ait Dominus : Vidi afflictionem populi mei in Ægypto, et clamorem<br />ejus audivi propter duritiam eorum qui præsunt operibus : 8 et sciens<br />dolorem ejus, descendi ut liberem eum de manibus Ægyptiorum, et educam<br />de terra illa in terram bonam, et spatiosam, in terram quæ fluit lacte et melle,<br />ad loca Chananæi et Hethæi, et Amorrhæi, et Pherezæi, et Hevæi, et Jebusæi.<br />9 Clamor ergo filiorum Isra¨el venit ad me : vidique afflictionem eorum, qua<br />ab Ægyptiis opprimuntur. 10 Sed veni, et mittam te ad Pharaonem, ut educas<br />populum meum, filios Isra¨el, de Ægypto.<br />11 Dixitque Moyses ad Deum : Quis sum ego ut vadam ad Pharaonem,<br />et educam filios Isra¨el de Ægypto ? 12 Qui dixit ei : Ego ero tecum : et hoc<br />habebis signum, quod miserim te : cum eduxeris populum meum de Ægypto,<br />immolabis Deo super montem istum. 13 Ait Moyses ad Deum : Ecce ego<br />vadam ad filios Isra¨el, et dicam eis : Deus patrum vestrorum misit me ad vos.<br />Si dixerint mihi : Quod est nomen ejus ? quid dicam eis ? 14 Dixit Deus ad<br />51<br />Exodus<br />Moysen : Ego sum qui sum. Ait : Sic dices filiis Isra¨el : Qui est, misit me ad<br />vos. 15 Dixitque iterum Deus ad Moysen : Hæc dices filiis Isra¨el : Dominus<br />Deus patrum vestrorum, Deus Abraham, Deus Isaac et Deus Jacob, misit me<br />ad vos : hoc nomen mihi est in æternum, et hoc memoriale meum in generationem<br />et generationem. 16 Vade, et congrega seniores Isra¨el, et dices ad eos :<br />Dominus Deus patrum vestrorum apparuit mihi, Deus Abraham, Deus Isaac<br />et Deus Jacob, dicens : Visitans visitavi vos : et vidi omnia quæ acciderunt<br />vobis in Ægypto. 17 Et dixi ut educam vos de afflictione Ægypti in terram<br />Chananæi, et Hethæi, et Amorrhæi, et Pherezæi, et Hevæi, et Jebusæi, ad terram<br />fluentem lacte et melle. 18 Et audient vocem tuam : ingredierisque tu, et<br />seniores Isra¨el, ad regem Ægypti, et dices ad eum : Dominus Deus Hebræorum<br />vocavit nos : ibimus viam trium dierum in solitudinem, ut immolemus<br />Domino Deo nostro. 19 Sed ego scio quod non dimittet vos rex Ægypti ut<br />eatis nisi per manum validam. 20 Extendam enim manum meam, et percutiam<br />Ægyptum in cunctis mirabilibus meis, quæ facturus sum in medio eorum :<br />post hæc dimittet vos. 21 Daboque gratiam populo huic coram Ægyptiis : et<br />cum egrediemini, non exibitis vacui : 22 sed postulabit mulier a vicina sua et<br />ab hospita sua, vasa argentea et aurea, ac vestes : ponetisque eas super filios<br />et filias vestras, et spoliabitis Ægyptum.<br />4 Respondens Moyses ait : Non credent mihi, neque audient vocem meam,<br />sed dicent : Non apparuit tibi Dominus. 2 Dixit ergo ad eum : Quid est<br />quod tenes in manu tua ? Respondit : Virga. 3 Dixitque Dominus : Projice eam<br />in terram. Projecit, et versa est in colubrum, ita ut fugeret Moyses. 4 Dixitque<br />Dominus : Extende manum tuam, et apprehende caudam ejus. Extendit,<br />et tenuit, versaque est in virgam. 5 Ut credant, inquit, quod apparuerit tibi<br />Dominus Deus patrum suorum, Deus Abraham, Deus Isaac et Deus Jacob.<br />6 Dixitque Dominus rursum : Mitte manum tuam in sinum tuum. Quam cum<br />misisset in sinum, protulit leprosam instar nivis. 7 Retrahe, ait, manum tuam<br />in sinum tuum. Retraxit, et protulit iterum, et erat similis carni reliquæ. 8 Si<br />non crediderint, inquit, tibi, neque audierint sermonem signi prioris, credent<br />verbo signi sequentis. 9 Quod si nec duobus quidem his signis crediderint,<br />neque audierint vocem tuam : sume aquam fluminis, et effunde eam super<br />aridam, et quidquid hauseris de fluvio, vertetur in sanguinem.<br />10 Ait Moyses : Obsecro, Domine, non sum eloquens ab heri et nudiustertius<br />: et ex quo locutus es ad servum tuum, impeditioris et tardioris linguæ<br />sum. 11 Dixit Dominus ad eum : Quis fecit os hominis ? aut quis fabricatus<br />est mutum et surdum, videntem et cæcum ? nonne ego ? 12 Perge, igitur, et<br />ego ero in ore tuo : doceboque te quid loquaris. 13 At ille : Obsecro, inquit,<br />Domine, mitte quem missurus es. 14 Iratus Dominus in Moysen, ait : Aaron<br />frater tuus Levites, scio quod eloquens sit : ecce ipse egreditur in occursum<br />tuum, vidensque te lætabitur corde. 15 Loquere ad eum, et pone verba mea in<br />ore ejus : et ego ero in ore tuo, et in ore illius, et ostendam vobis quid agere<br />debeatis. 16 Ipse loquetur pro te ad populum, et erit os tuum : tu autem eris<br />ei in his quæ ad Deum pertinent. 17 Virgam quoque hanc sume in manu tua,<br />in qua facturus es signa. 18 Abiit Moyses, et reversus est ad Jethro socerum<br />suum, dixitque ei : Vadam et revertar ad fratres meos in Ægyptum, ut videam<br />si adhuc vivant. Cui ait Jethro : Vade in pace.<br />19 Dixit ergo Dominus ad Moysen in Madian : Vade, et revertere in Ægyptum,<br />mortui sunt enim omnes qui quærebant animam tuam. 20 Tulit ergo<br />52<br />Exodus<br />Moyses uxorem suam, et filios suos, et imposuit eos super asinum : reversusque<br />est in Ægyptum, portans virgam Dei in manu sua. 21 Dixitque ei<br />Dominus revertenti in Ægyptum : Vide ut omnia ostenta quæ posui in manu<br />tua, facias coram Pharaone : ego indurabo cor ejus, et non dimittet populum.<br />22 Dicesque ad eum : Hæc dicit Dominus : Filius meus primogenitus Isra¨el.<br />23 Dixi tibi : Dimitte filium meum ut serviat mihi ; et noluisti dimittere eum :<br />ecce ego interficiam filium tuum primogenitum. 24 Cumque esset in itinere,<br />in diversorio occurrit ei Dominus, et volebat occidere eum. 25 Tulit idcirco<br />Sephora acutissimam petram, et circumcidit præputium filii sui, tetigitque<br />pedes ejus, et ait : Sponsus sanguinum tu mihi es. 26 Et dimisit eum postquam<br />dixerat : Sponsus sanguinum ob circumcisionem. 27 Dixit autem Dominus<br />ad Aaron : Vade in occursum Moysi in desertum. Qui perrexit obviam ei in<br />montem Dei, et osculatus est eum. 28 Narravitque Moyses Aaron omnia verba<br />Domini quibus miserat eum, et signa quæ mandaverat. 29 Veneruntque simul,<br />et congregaverunt cunctos seniores filiorum Isra¨el. 30 Locutusque est Aaron<br />omnia verba quæ dixerat Dominus ad Moysen : et fecit signa coram populo,<br />31 et credidit populus. Audieruntque quod visitasset Dominus filios Isra¨el, et<br />respexisset afflictionem illorum : et proni adoraverunt.<br />5 Post hæc ingressi sunt Moyses et Aaron, et dixerunt Pharaoni : Hæc dicit<br />Dominus Deus Isra¨el : Dimitte populum meum ut sacrificet mihi in<br />deserto. 2 At ille respondit : Quis est Dominus, ut audiam vocem ejus, et<br />dimittam Isra¨el ? nescio Dominum, et Isra¨el non dimittam. 3 Dixeruntque :<br />Deus Hebræorum vocavit nos, ut eamus viam trium dierum in solitudinem,<br />et sacrificemus Domino Deo nostro : ne forte accidat nobis pestis aut gladius.<br />4 Ait ad eos rex Ægypti : Quare Moyses et Aaron sollicitatis populum ab<br />operibus suis ? ite ad onera vestra.<br />5 Dixitque Pharao : Multus est populus terræ : videtis quod turba succreverit<br />: quanto magis si dederitis eis requiem ab operibus ? 6 Præcepit ergo<br />in die illo præfectis operum et exactoribus populi, dicens : 7 Nequaquam ultra<br />dabitis paleas populo ad conficiendos lateres, sicut prius : sed ipsi vadant, et<br />colligant stipulas. 8 Et mensuram laterum, quam prius faciebant, imponetis<br />super eos, nec minuetis quidquam : vacant enim, et idcirco vociferantur, dicentes<br />: Eamus, et sacrificemus Deo nostro. 9 Opprimantur operibus, et expleant<br />ea : ut non acquiescant verbis mendacibus. 10 Igitur egressi præfecti<br />operum et exactores ad populum, dixerunt : Sic dicit Pharao : Non do vobis<br />paleas : 11 ite, et colligite sicubi invenire poteritis, nec minuetur quidquam<br />de opere vestro. 12 Dispersusque est populus per omnem terram Ægypti ad<br />colligendas paleas. 13 Præfecti quoque operum instabant, dicentes : Complete<br />opus vestrum quotidie, ut prius facere solebatis quando dabantur vobis paleæ.<br />14 Flagellatique sunt qui præerant operibus filiorum Isra¨el, ab exactoribus<br />Pharaonis, dicentibus : Quare non impletis mensuram laterum sicut prius,<br />nec heri, nec hodie ? 15 Veneruntque præpositi filiorum Isra¨el, et vociferati<br />sunt ad Pharaonem dicentes : Cur ita agis contra servos tuos ? 16 paleæ non<br />dantur nobis, et lateres similiter imperantur : en famuli tui flagellis cædimur,<br />et injuste agitur contra populum tuum. 17 Qui ait : Vacatis otio, et idcirco<br />dicitis : Eamus, et sacrificemus Domino. 18 Ite ergo, et operamini : paleæ non<br />dabuntur vobis, et reddetis consuetum numerum laterum. 19 Videbantque se<br />præpositi filiorum Isra¨el in malo, eo quod diceretur eis : Non minuetur quidquam<br />de lateribus per singulos dies. 20 Occurreruntque Moysi et Aaron, qui<br />53<br />Exodus<br />stabant ex adverso, egredientibus a Pharaone : 21 et dixerunt ad eos : Videat<br />Dominus et judicet, quoniam foetere fecistis odorem nostrum coram Pharaone<br />et servis ejus, et præbuistis ei gladium, ut occideret nos. 22 Reversusque est<br />Moyses ad Dominum, et ait : Domine, cur afflixisti populum istum ? quare<br />misisti me ? 23 ex eo enim quo ingressus sum ad Pharaonem ut loquerer in<br />nomine tuo, afflixit populum tuum : et non liberasti eos.<br />6Dixitque Dominus ad Moysen : Nunc videbis quæ facturus sim Pharaoni :<br />per manum enim fortem dimittet eos, et in manu robusta ejiciet illos de<br />terra sua. 2 Locutusque est Dominus ad Moysen dicens : Ego Dominus 3 qui<br />apparui Abraham, Isaac et Jacob in Deo omnipotente : et nomen meum Adonai<br />non indicavi eis. 4 Pepigique foedus cum eis, ut darem eis terram Chanaan,<br />terram peregrinationis eorum, in qua fuerunt advenæ. 5 Ego audivi gemitum<br />filiorum Isra¨el, quo Ægyptii oppresserunt eos : et recordatus sum pacti mei.<br />6 Ideo dic filiis Isra¨el : Ego Dominus qui educam vos de ergastulo Ægyptiorum,<br />et eruam de servitute, ac redimam in brachio excelso et judiciis magnis.<br />7 Et assumam vos mihi in populum, et ero vester Deus : et scietis quod ego<br />sum Dominus Deus vester qui eduxerim vos de ergastulo Ægyptiorum, 8 et induxerim<br />in terram, super quam levavi manum meam ut darem eam Abraham,<br />Isaac et Jacob : daboque illam vobis possidendam. Ego Dominus.<br />9 Narravit ergo Moyses omnia filiis Isra¨el : qui non acquieverunt ei propter<br />angustiam spiritus, et opus durissimum. 10 Locutusque est Dominus ad Moysen,<br />dicens : 11 Ingredere, et loquere ad Pharaonem regem Ægypti, ut dimittat<br />filios Isra¨el de terra sua. 12 Respondit Moyses coram Domino : Ecce filii Isra¨el<br />non audiunt me : et quomodo audiet Pharao, præsertim cum incircumcisus<br />sim labiis ? 13 Locutusque est Dominus ad Moysen et Aaron, et dedit mandatum<br />ad filios Isra¨el, et ad Pharaonem regem Ægypti ut educerent filios Isra¨el<br />de terra Ægypti.<br />14 Isti sunt principes domorum per familias suas. Filii Ruben primogeniti<br />Isra¨elis : Henoch et Phallu, Hesron et Charmi : 15 hæ cognationes Ruben. Filii<br />Simeon : Jamuel, et Jamin, et Ahod, et Jachin, et Soar, et Saul filius Chananitidis<br />: hæ progenies Simeon. 16 Et hæc nomina filiorum Levi per cognationes<br />suas : Gerson, et Caath, et Merari. Anni autem vitæ Levi fuerunt centum<br />triginta septem. 17 Filii Gerson : Lobni et Semei, per cognationes suas. 18 Filii<br />Caath : Amram, et Isaar, et Hebron, et Oziel ; anni quoque vitæ Caath, centum<br />triginta tres. 19 Filii Merari : Moholi et Musi : hæ cognationes Levi per<br />familias suas. 20 Accepit autem Amram uxorem Jochabed patruelem suam :<br />quæ peperit ei Aaron et Moysen. Fueruntque anni vitæ Amram, centum triginta<br />septem. 21 Filii quoque Isaar : Core, et Nepheg, et Zechri. 22 Filii quoque<br />Oziel : Misa¨el, et Elisaphan, et Sethri. 23 Accepit autem Aaron uxorem Elisabeth<br />filiam Aminadab, sororem Nahason, quæ peperit ei Nadab, et Abiu, et<br />Eleazar, et Ithamar. 24 Filii quoque Core : Aser, et Elcana, et Abiasaph : hæ<br />sunt cognationes Coritarum. 25 At vero Eleazar filius Aaron accepit uxorem<br />de filiabus Phutiel : quæ peperit ei Phinees. Hi sunt principes familiarum<br />Leviticarum per cognationes suas. 26 Iste est Aaron et Moyses, quibus præcepit<br />Dominus ut educerent filios Isra¨el de terra Ægypti per turmas suas. 27 Hi<br />sunt, qui loquuntur ad Pharaonem regem Ægypti, ut educant filios Isra¨el de<br />Ægypto : iste est Moyses et Aaron, 28 in die qua locutus est Dominus ad<br />Moysen, in terra Ægypti.<br />29 Et locutus est Dominus ad Moysen, dicens : Ego Dominus : loquere ad<br />54<br />Exodus<br />Pharaonem regem Ægypti, omnia quæ ego loquor tibi. 30 Et ait Moyses coram<br />Domino : En incircumcisus labiis sum, quomodo audiet me Pharao ?<br />7 Dixitque Dominus ad Moysen : Ecce constitui te Deum Pharaonis : et<br />Aaron frater tuus erit propheta tuus. 2 Tu loqueris ei omnia quæ mando<br />tibi : et ille loquetur ad Pharaonem, ut dimittat filios Isra¨el de terra sua. 3 Sed<br />ego indurabo cor ejus, et multiplicabo signa et ostenta mea in terra Ægypti,<br />4 et non audiet vos : immittamque manum meam super Ægyptum, et educam<br />exercitum et populum meum filios Isra¨el de terra Ægypti per judicia<br />maxima. 5 Et scient Ægyptii quia ego sum Dominus qui extenderim manum<br />meam super Ægyptum, et eduxerim filios Isra¨el de medio eorum. 6 Fecit<br />itaque Moyses et Aaron sicut præceperat Dominus : ita egerunt. 7 Erat autem<br />Moyses octoginta annorum, et Aaron octoginta trium, quando locuti sunt ad<br />Pharaonem.<br />8 Dixitque Dominus ad Moysen et Aaron : 9 Cum dixerit vobis Pharao,<br />Ostendite signa : dices ad Aaron : Tolle virgam tuam, et projice eam coram<br />Pharaone, ac vertetur in colubrum. 10 Ingressi itaque Moyses et Aaron ad<br />Pharaonem, fecerunt sicut præceperat Dominus : tulitque Aaron virgam<br />coram Pharaone et servis ejus, quæ versa est in colubrum. 11 Vocavit autem<br />Pharao sapientes et maleficos : et fecerunt etiam ipsi per incantationes ægyptiacas<br />et arcana quædam similiter. 12 Projeceruntque singuli virgas suas,<br />quæ versæ sunt in dracones : sed devoravit virga Aaron virgas eorum.<br />13 Induratumque est cor Pharaonis, et non audivit eos, sicut præceperat<br />Dominus.<br />14 Dixit autem Dominus ad Moysen : Ingravatum est cor Pharaonis : non<br />vult dimittere populum. 15 Vade ad eum mane, ecce egredietur ad aquas : et<br />stabis in occursum ejus super ripam fluminis : et virgam quæ conversa est<br />in draconem, tolles in manu tua. 16 Dicesque ad eum : Dominus Deus Hebræorum<br />misit me ad te, dicens : Dimitte populum meum ut sacrificet mihi<br />in deserto : et usque ad præsens audire noluisti. 17 Hæc igitur dicit Dominus :<br />In hoc scies quod sim Dominus : ecce percutiam virga, quæ in manu mea est,<br />aquam fluminis, et vertetur in sanguinem. 18 Pisces quoque, qui sunt in fluvio,<br />morientur, et computrescent aquæ, et affligentur Ægyptii bibentes aquam<br />fluminis. 19 Dixit quoque Dominus ad Moysen : Dic ad Aaron : Tolle virgam<br />tuam, et extende manum tuam super aquas Ægypti, et super fluvios eorum,<br />et rivos ac paludes, et omnes lacus aquarum, ut vertantur in sanguinem : et<br />sit cruor in omni terra Ægypti, tam in ligneis vasis quam in saxeis. 20 Feceruntque<br />Moyses et Aaron sicut præceperat Dominus : et elevans virgam<br />percussit aquam fluminis coram Pharaone et servis ejus : quæ versa est in<br />sanguinem. 21 Et pisces, qui erant in flumine, mortui sunt : computruitque<br />fluvius, et non poterant Ægyptii bibere aquam fluminis, et fuit sanguis in tota<br />terra Ægypti. 22 Feceruntque similiter malefici Ægyptiorum incantationibus<br />suis : et induratum est cor Pharaonis, nec audivit eos, sicut præceperat Dominus.<br />23 Avertitque se, et ingressus est domum suam, nec apposuit cor etiam<br />hac vice. 24 Foderunt autem omnes Ægyptii per circuitum fluminis aquam<br />ut biberent : non enim poterant bibere de aqua fluminis. 25 Impletique sunt<br />septem dies, postquam percussit Dominus fluvium.<br />8 Dixit quoque Dominus ad Moysen : Ingredere ad Pharaonem, et dices ad<br />eum : Hæc dicit Dominus : Dimitte populum meum, ut sacrificet mihi :<br />2 sin autem nolueris dimittere, ecce ego percutiam omnes terminos tuos ranis,<br />55<br />Exodus<br />3 et ebulliet fluvius ranas : quæ ascendent, et ingredientur domum tuam, et<br />cubiculum lectuli tui, et super stratum tuum, et in domos servorum tuorum,<br />et in populum tuum, et in furnos tuos, et in reliquias ciborum tuorum : 4 et ad<br />te, et ad populum tuum, et ad omnes servos tuos intrabunt ranæ. 5 Dixitque<br />Dominus ad Moysen : Dic ad Aaron : Extende manum tuam super fluvios<br />ac super rivos et paludes, et educ ranas super terram Ægypti. 6 Et extendit<br />Aaron manum super aquas Ægypti, et ascenderunt ranæ, operueruntque<br />terram Ægypti. 7 Fecerunt autem et malefici per incantationes suas similiter,<br />eduxeruntque ranas super terram Ægypti. 8 Vocavit autem Pharao Moysen et<br />Aaron, et dixit eis : Orate Dominum ut auferat ranas a me et a populo meo, et<br />dimittam populum ut sacrificet Domino. 9 Dixitque Moyses ad Pharaonem :<br />Constitue mihi quando deprecer pro te, et pro servis tuis, et pro populo tuo,<br />ut abigantur ranæ a te, et a domo tua, et a servis tuis, et a populo tuo : et<br />tantum in flumine remaneant. 10 Qui respondit : Cras. At ille : Juxta, inquit,<br />verbum tuum faciam : ut scias quoniam non est sicut Dominus Deus noster.<br />11 Et recedent ranæ a te, et a domo tua, et a servis tuis, et a populo tuo : et tantum<br />in flumine remanebunt. 12 Egressique sunt Moyses et Aaron a Pharaone :<br />et clamavit Moyses ad Dominum pro sponsione ranarum quam condixerat<br />Pharaoni. 13 Fecitque Dominus juxta verbum Moysi : et mortuæ sunt ranæ<br />de domibus, et de villis, et de agris. 14 Congregaveruntque eas in immensos<br />aggeres, et computruit terra. 15 Videns autem Pharao quod data esset requies,<br />ingravavit cor suum, et non audivit eos, sicut præceperat Dominus.<br />16 Dixitque Dominus ad Moysen : Loquere ad Aaron : Extende virgam<br />tuam, et percute pulverem terræ : et sint sciniphes in universa terra Ægypti.<br />17 Feceruntque ita. Et extendit Aaron manum, virgam tenens : percussitque<br />pulverem terræ, et facti sunt sciniphes in hominibus, et in jumentis :<br />omnis pulvis terræ versus est in sciniphes per totam terram Ægypti. 18 Feceruntque<br />similiter malefici incantationibus suis, ut educerent sciniphes, et<br />non potuerunt : erantque sciniphes tam in hominibus quam in jumentis. 19 Et<br />dixerunt malefici ad Pharaonem : Digitus Dei est hic ; induratumque est cor<br />Pharaonis, et non audivit eos sicut præceperat Dominus.<br />20 Dixit quoque Dominus ad Moysen : Consurge diluculo, et sta coram<br />Pharaone : egredietur enim ad aquas : et dices ad eum : Hæc dicit Dominus :<br />Dimitte populum meum ut sacrificet mihi. 21 Quod si non dimiseris eum, ecce<br />ego immittam in te, et in servos tuos, et in populum tuum, et in domos tuas,<br />omne genus muscarum : et implebuntur domus Ægyptiorum muscis diversi<br />generis, et universa terra in qua fuerint. 22 Faciamque mirabilem in die illa<br />terram Gessen, in qua populus meus est, ut non sint ibi muscæ : et scias<br />quoniam ego Dominus in medio terræ. 23 Ponamque divisionem inter populum<br />meum et populum tuum : cras erit signum istud. 24 Fecitque Dominus<br />ita. Et venit musca gravissima in domos Pharaonis et servorum ejus, et in<br />omnem terram Ægypti : corruptaque est terra ab hujuscemodi muscis. 25 Vocavitque<br />Pharao Moysen et Aaron, et ait eis : Ite et sacrificate Deo vestro in<br />terra hac. 26 Et ait Moyses : Non potest ita fieri : abominationes enim Ægyptiorum<br />immolabimus Domino Deo nostro : quod si mactaverimus ea quæ colunt<br />Ægyptii coram eis, lapidibus nos obruent. 27 Viam trium dierum pergemus<br />in solitudinem : et sacrificabimus Domino Deo nostro, sicut præcepit nobis.<br />28 Dixitque Pharao : Ego dimittam vos ut sacrificetis Domino Deo vestro in<br />deserto : verumtamen longius ne abeatis, rogate pro me. 29 At ait Moyses :<br />Egressus a te, orabo Dominum : et recedet musca a Pharaone, et a servis suis,<br />56<br />Exodus<br />et a populo ejus cras : verumtamen noli ultra fallere, ut non dimittas populum<br />sacrificare Domino. 30 Egressusque Moyses a Pharaone, oravit Dominum.<br />31 Qui fecit juxta verbum illius, et abstulit muscas a Pharaone, et a servis suis,<br />et a populo ejus : non superfuit ne una quidem. 32 Et ingravatum est cor<br />Pharaonis, ita ut nec hac quidem vice dimitteret populum.<br />9Dixit autem Dominus ad Moysen : Ingredere ad Pharaonem, et loquere ad<br />eum : Hæc dicit Dominus Deus Hebræorum : Dimitte populum meum ut<br />sacrificet mihi. 2 Quod si adhuc renuis, et retines eos, 3 ecce manus mea erit<br />super agros tuos, et super equos, et asinos, et camelos, et boves, et oves, pestis<br />valde gravis. 4 Et faciet Dominus mirabile inter possessiones Isra¨el et possessiones<br />Ægyptiorum, ut nihil omnino pereat ex eis quæ pertinent ad filios<br />Isra¨el. 5 Constituitque Dominus tempus, dicens : Cras faciet Dominus verbum<br />istud in terra. 6 Fecit ergo Dominus verbum hoc altera die : mortuaque<br />sunt omnia animantia Ægyptiorum ; de animalibus vero filiorum Isra¨el, nihil<br />omnino periit. 7 Et misit Pharao ad videndum : nec erat quidquam mortuum<br />de his quæ possidebat Isra¨el. Ingravatumque est cor Pharaonis, et non dimisit<br />populum.<br />8 Et dixit Dominus ad Moysen et Aaron : Tollite plenas manus cineris de<br />camino, et spargat illum Moyses in cælum coram Pharaone. 9 Sitque pulvis<br />super omnem terram Ægypti : erunt enim in hominibus et jumentis ulcera, et<br />vesicæ turgentes in universa terra Ægypti. 10 Tuleruntque cinerem de camino,<br />et steterunt coram Pharaone, et sparsit illum Moyses in cælum : factaque<br />sunt ulcera vesicarum turgentium in hominibus et jumentis : 11 nec poterant<br />malefici stare coram Moyse propter ulcera quæ in illis erant, et in omni terra<br />Ægypti. 12 Induravitque Dominus cor Pharaonis, et non audivit eos, sicut<br />locutus est Dominus ad Moysen.<br />13 Dixitque Dominus ad Moysen : Mane consurge, et sta coram Pharaone,<br />et dices ad eum : Hæc dicit Dominus Deus Hebræorum : Dimitte populum<br />meum ut sacrificet mihi. 14 Quia in hac vice mittam omnes plagas meas super<br />cor tuum, et super servos tuos, et super populum tuum : ut scias quod<br />non sit similis mei in omni terra. 15 Nunc enim extendens manum percutiam<br />te, et populum tuum peste, peribisque de terra. 16 Idcirco autem posui te, ut<br />ostendam in te fortitudinem meam, et narretur nomen meum in omni terra.<br />17 Adhuc retines populum meum, et non vis dimittere eum ? 18 En pluam<br />cras hac ipsa hora grandinem multam nimis, qualis non fuit in Ægypto a die<br />qua fundata est, usque in præsens tempus. 19 Mitte ergo jam nunc, et congrega<br />jumenta tua, et omnia quæ habes in agro : homines enim, et jumenta,<br />et universa quæ inventa fuerint foris, nec congregata de agris, cecideritque<br />super ea grando, morientur. 20 Qui timuit verbum Domini de servis Pharaonis,<br />facit confugere servos suos et jumenta in domos : 21 qui autem neglexit<br />sermonem Domini, dimisit servos suos et jumenta in agris. 22 Et dixit Dominus<br />ad Moysen : Extende manum tuam in cælum, ut fiat grando in universa<br />terra Ægypti super homines, et super jumenta, et super omnem herbam<br />agri in terra Ægypti. 23 Extenditque Moyses virgam in cælum, et Dominus<br />dedit tonitrua, et grandinem, ac discurrentia fulgura super terram : pluitque<br />Dominus grandinem super terram Ægypti. 24 Et grando et ignis mista pariter<br />ferebantur : tantæque fuit magnitudinis, quanta ante numquam apparuit in<br />universa terra Ægypti ex quo gens illa condita est. 25 Et percussit grando in<br />omni terra Ægypti cuncta quæ fuerunt in agris, ab homine usque ad jumen-<br />57<br />Exodus<br />tum : cunctamque herbam agri percussit grando, et omne lignum regionis<br />confregit. 26 Tantum in terra Gessen, ubi erant filii Isra¨el, grando non cecidit.<br />27 Misitque Pharao, et vocavit Moysen et Aaron, dicens ad eos : Peccavi etiam<br />nunc : Dominus justus ; ego et populus meus, impii. 28 Orate Dominum<br />ut desinant tonitrua Dei, et grando : ut dimittam vos, et nequaquam hic ultra<br />maneatis. 29 Ait Moyses : Cum egressus fuero de urbe, extendam palmas meas<br />ad Dominum, et cessabunt tonitrua, et grando non erit, ut scias quia Domini<br />est terra : 30 novi autem quod et tu et servi tui necdum timeatis Dominum<br />Deum. 31 Linum ergo et hordeum læsum est, eo quod hordeum esset virens, et<br />linum jam folliculos germinaret : 32 triticum autem et far non sunt læsa, quia<br />serotina erant. 33 Egressusque Moyses a Pharaone ex urbe, tetendit manus ad<br />Dominum : et cessaverunt tonitrua et grando, nec ultra stillavit pluvia super<br />terram. 34 Videns autem Pharao quod cessasset pluvia, et grando, et tonitrua,<br />auxit peccatum : 35 et ingravatum est cor ejus, et servorum illius, et induratum<br />nimis : nec dimisit filios Isra¨el, sicut præceperat Dominus per manum Moysi.<br />10 Et dixit Dominus ad Moysen : Ingredere ad Pharaonem : ego enim induravi<br />cor ejus, et servorum illius, ut faciam signa mea hæc in eo : 2 et<br />narres in auribus filii tui, et nepotum tuorum, quoties contriverim Ægyptios,<br />et signa mea fecerim in eis : et sciatis quia ego Dominus. 3 Introierunt ergo<br />Moyses et Aaron ad Pharaonem, et dixerunt ei : Hæc dicit Dominus Deus Hebræorum<br />: Usquequo non vis subjici mihi ? dimitte populum meum, ut sacrificet<br />mihi. 4 Sin autem resistis, et non vis dimittere eum : ecce ego inducam<br />cras locustam in fines tuos : 5 quæ operiat superficiem terræ, ne quidquam<br />ejus appareat, sed comedatur quod residuum fuerit grandini : corrodet enim<br />omnia ligna quæ germinant in agris. 6 Et implebunt domos tuas, et servorum<br />tuorum, et omnium Ægyptiorum, quantam non viderunt patres tui, et avi, ex<br />quo orti sunt super terram, usque in præsentem diem. Avertitque se, et egressus<br />est a Pharaone. 7 Dixerunt autem servi Pharaonis ad eum : Usquequo<br />patiemur hoc scandalum ? dimitte homines, ut sacrificent Domino Deo suo ;<br />nonne vides quod perierit Ægyptus ? 8 Revocaveruntque Moysen et Aaron ad<br />Pharaonem : qui dixit eis : Ite, sacrificate Domino Deo vestro : quinam sunt<br />qui ituri sunt ? 9 Ait Moyses : Cum parvulis nostris, et senioribus pergemus,<br />cum filiis et filiabus, cum ovibus et armentis : est enim solemnitas Domini<br />Dei nostri. 10 Et respondit Pharao : Sic Dominus sit vobiscum, quomodo ego<br />dimittam vos, et parvulos vestros, cui dubium est quod pessime cogitetis ?<br />11 non fiet ita, sed ite tantum viri, et sacrificate Domino : hoc enim et ipsi<br />petistis. Statimque ejecti sunt de conspectu Pharaonis. 12 Dixit autem Dominus<br />ad Moysen : Extende manum tuam super terram Ægypti ad locustam, ut<br />ascendat super eam, et devoret omnem herbam quæ residua fuerit grandini.<br />13 Et extendit Moyses virgam super terram Ægypti : et Dominus induxit ventum<br />urentem tota die illa et nocte : et mane facto, ventus urens levavit locustas.<br />14 Quæ ascenderunt super universam terram Ægypti : et sederunt in cunctis<br />finibus Ægyptiorum innumerabiles, quales ante illud tempus non fuerant, nec<br />postea futuræ sunt. 15 Operueruntque universam superficiem terræ, vastantes<br />omnia. Devorata est igitur herba terræ, et quidquid pomorum in arboribus<br />fuit, quæ grando dimiserat : nihilque omnino virens relictum est in lignis et<br />in herbis terræ, in cuncta Ægypto. 16 Quam ob rem festinus Pharao vocavit<br />Moysen et Aaron, et dixit eis : Peccavi in Dominum Deum vestrum, et in vos.<br />17 Sed nunc dimittite peccatum mihi etiam hac vice, et rogate Dominum Deum<br />58<br />Exodus<br />vestrum, ut auferat a me mortem istam. 18 Egressusque Moyses de conspectu<br />Pharaonis, oravit Dominum. 19 Qui flare fecit ventum ab occidente vehementissimum,<br />et arreptam locustam projecit in mare Rubrum : non remansit ne<br />una quidem in cunctis finibus Ægypti. 20 Et induravit Dominus cor Pharaonis,<br />nec dimisit filios Isra¨el.<br />21 Dixit autem Dominus ad Moysen : Extende manum tuam in cælum :<br />et sint tenebræ super terram Ægypti tam densæ, ut palpari queant. 22 Extenditque<br />Moyses manum in cælum : et factæ sunt tenebræ horribiles in universa<br />terra Ægypti tribus diebus. 23 Nemo vidit fratrem suum, nec movit se de loco<br />in quo erat : ubicumque autem habitabant filii Isra¨el, lux erat. 24 Vocavitque<br />Pharao Moysen et Aaron, et dixit eis : Ite, sacrificate Domino : oves tantum<br />vestræ et armenta remaneant, parvuli vestri eant vobiscum. 25 Ait Moyses :<br />Hostias quoque et holocausta dabis nobis, quæ offeramus Domino Deo nostro.<br />26 Cuncti greges pergent nobiscum ; non remanebit ex eis ungula : quæ<br />necessaria sunt in cultum Domini Dei nostri : præsertim cum ignoremus quid<br />debeat immolari, donec ad ipsum locum perveniamus. 27 Induravit autem<br />Dominus cor Pharaonis, et noluit dimittere eos. 28 Dixitque Pharao ad Moysen<br />: Recede a me, et cave ne ultra videas faciem meam : quocumque die<br />apparueris mihi, morieris. 29 Respondit Moyses : Ita fiet ut locutus es : non<br />videbo ultra faciem tuam.<br />11 Et dixit Dominus ad Moysen : Adhuc una plaga tangam Pharaonem<br />et Ægyptum, et post hæc dimittet vos, et exire compellet. 2 Dices ergo<br />omni plebi ut postulet vir ab amico suo, et mulier a vicina sua, vasa argentea et<br />aurea. 3 Dabit autem Dominus gratiam populo suo coram Ægyptiis. Fuitque<br />Moyses vir magnus valde in terra Ægypti coram servis Pharaonis et omni<br />populo. 4 Et ait : Hæc dicit Dominus : Media nocte egrediar in Ægyptum : 5 et<br />morietur omne primogenitum in terra Ægyptiorum, a primogenito Pharaonis,<br />qui sedet in solio ejus, usque ad primogenitum ancillæ quæ est ad molam, et<br />omnia primogenita jumentorum. 6 Eritque clamor magnus in universa terra<br />Ægypti, qualis nec ante fuit, nec postea futurus est. 7 Apud omnes autem<br />filios Isra¨el non mutiet canis ab homine usque ad pecus : ut sciatis quanto<br />miraculo dividat Dominus Ægyptios et Isra¨el. 8 Descendentque omnes servi<br />tui isti ad me, et adorabunt me, dicentes : Egredere tu, et omnis populus<br />qui subjectus est tibi : post hæc egrediemur. 9 Et exivit a Pharaone iratus<br />nimis. Dixit autem Dominus ad Moysen : Non audiet vos Pharao ut multa<br />signa fiant in terra Ægypti. 10 Moyses autem et Aaron fecerunt omnia ostenta,<br />quæ scripta sunt, coram Pharaone. Et induravit Dominus cor Pharaonis, nec<br />dimisit filios Isra¨el de terra sua.<br />12 Dixit quoque Dominus ad Moysen et Aaron in terra Ægypti : 2 Mensis<br />iste, vobis principium mensium : primus erit in mensibus anni. 3 Loquimini<br />ad universum coetum filiorum Isra¨el, et dicite eis : Decima die mensis hujus<br />tollat unusquisque agnum per familias et domos suas. 4 Sin autem minor<br />est numerus ut sufficere possit ad vescendum agnum, assumet vicinum suum<br />qui junctus est domui suæ, juxta numerum animarum quæ sufficere possunt<br />ad esum agni. 5 Erit autem agnus absque macula, masculus, anniculus : juxta<br />quem ritum tolletis et hædum. 6 Et servabitis eum usque ad quartamdecimam<br />diem mensis hujus : immolabitque eum universa multitudo filiorum Isra¨el ad<br />vesperam. 7 Et sument de sanguine ejus, ac ponent super utrumque postem,<br />et in superliminaribus domorum, in quibus comedent illum. 8 Et edent carnes<br />59<br />Exodus<br />nocte illa assas igni, et azymos panes cum lactucis agrestibus. 9 Non comedetis<br />ex eo crudum quid, nec coctum aqua, sed tantum assum igni : caput cum<br />pedibus ejus et intestinis vorabitis. 10 Nec remanebit quidquam ex eo usque<br />mane ; si quid residuum fuerit, igne comburetis. 11 Sic autem comedetis illum<br />: renes vestros accingetis, et calceamenta habebitis in pedibus, tenentes<br />baculos in manibus, et comedetis festinanter : est enim Phase (id est, transitus)<br />Domini.<br />12 Et transibo per terram Ægypti nocte illa, percutiamque omne primogenitum<br />in terra Ægypti ab homine usque ad pecus : et in cunctis diis Ægypti<br />faciam judicia. Ego Dominus. 13 Erit autem sanguis vobis in signum in ædibus<br />in quibus eritis : et videbo sanguinem, et transibo vos : nec erit in vobis plaga<br />disperdens quando percussero terram Ægypti. 14 Habebitis autem hunc diem<br />in monimentum : et celebrabitis eam solemnem Domino in generationibus<br />vestris cultu sempiterno. 15 Septem diebus azyma comedetis : in die primo<br />non erit fermentum in domibus vestris : quicumque comederit fermentatum,<br />peribit anima illa de Isra¨el, a primo die usque ad diem septimum. 16 Dies prima<br />erit sancta atque solemnis, et dies septima eadem festivitate venerabilis :<br />nihil operis facietis in eis, exceptis his, quæ ad vescendum pertinent. 17 Et observabitis<br />azyma : in eadem enim ipsa die educam exercitum vestrum de terra<br />Ægypti, et custodietis diem istum in generationes vestras ritu perpetuo. 18 Primo<br />mense, quartadecima die mensis ad vesperam, comedetis azyma usque<br />ad diem vigesimam primam ejusdem mensis ad vesperam. 19 Septem diebus<br />fermentum non invenietur in domibus vestris : qui comederit fermentatum,<br />peribit anima ejus de coetu Isra¨el, tam de advenis quam de indigenis terræ.<br />20 Omne fermentatum non comedetis : in cunctis habitaculis vestris edetis<br />azyma. 21 Vocavit autem Moyses omnes seniores filiorum Isra¨el, et dixit ad<br />eos : Ite tollentes animal per familias vestras, et immolate Phase. 22 Fasciculumque<br />hyssopi tingite in sanguine qui est in limine, et aspergite ex eo superliminare,<br />et utrumque postem : nullus vestrum egrediatur ostium domus<br />suæ usque mane. 23 Transibit enim Dominus percutiens Ægyptios : cumque<br />viderit sanguinem in superliminari, et in utroque poste, transcendet ostium<br />domus, et non sinet percussorem ingredi domos vestras et lædere. 24 Custodi<br />verbum istud legitimum tibi et filiis tuis usque in æternum. 25 Cumque<br />introieritis terram, quam Dominus daturus est vobis ut pollicitus est, observabitis<br />cæremonias istas. 26 Et cum dixerint vobis filii vestri : Quæ est ista<br />religio ? 27 Dicetis eis : Victima transitus Domini est, quando transivit super<br />domos filiorum Isra¨el in Ægypto, percutiens Ægyptios, et domos nostras liberans.<br />Incurvatusque populus adoravit. 28 Et egressi filii Isra¨el fecerunt sicut<br />præceperat Dominus Moysi et Aaron.<br />29 Factum est autem in noctis medio, percussit Dominus omne primogenitum<br />in terra Ægypti, a primogenito Pharaonis, qui in solio ejus sedebat, usque<br />ad primogenitum captivæ quæ erat in carcere, et omne primogenitum jumentorum.<br />30 Surrexitque Pharao nocte, et omnes servi ejus, cunctaque Ægyptus :<br />et ortus est clamor magnus in Ægypto : neque enim erat domus in qua non<br />jaceret mortuus.<br />31 Vocatisque Pharao Moyse et Aaron nocte, ait : Surgite et egredimini<br />a populo meo, vos et filii Isra¨el : ite, immolate Domino sicut dicitis.<br />32 Oves vestras et armenta assumite ut petieratis, et abeuntes benedicite mihi.<br />33 Urgebantque Ægyptii populum de terra exire velociter, dicentes : Omnes<br />moriemur. 34 Tulit igitur populus conspersam farinam antequam fermentare-<br />60<br />Exodus<br />tur : et ligans in palliis, posuit super humeros suos. 35 Feceruntque filii Isra<br />¨el sicut præceperat Moyses : et petierunt ab Ægyptiis vasa argentea et aurea,<br />vestemque plurimam. 36 Dominus autem dedit gratiam populo coram<br />Ægyptiis ut commodarent eis : et spoliaverunt Ægyptios.<br />37 Profectique sunt filii Isra¨el de Ramesse in Socoth, sexcenta fere millia<br />peditum virorum, absque parvulis. 38 Sed et vulgus promiscuum innumerabile<br />ascendit cum eis, oves et armenta et animantia diversi generis multa<br />nimis. 39 Coxeruntque farinam, quam dudum de Ægypto conspersam tulerant<br />: et fecerunt subcinericios panes azymos : neque enim poterant fermentari,<br />cogentibus exire Ægyptiis, et nullam facere sinentibus moram : nec pulmenti<br />quidquam occurrerat præparare. 40 Habitatio autem filiorum Isra¨el qua<br />manserunt in Ægypto, fuit quadringentorum triginta annorum. 41 Quibus<br />expletis, eadem die egressus est omnis exercitus Domini de terra Ægypti.<br />42 Nox ista est observabilis Domini, quando eduxit eos de terra Ægypti : hanc<br />observare debent omnes filii Isra¨el in generationibus suis.<br />43 Dixitque Dominus ad Moysen et Aaron : Hæc est religio Phase : omnis<br />alienigena non comedet ex eo. 44 Omnis autem servus emptitius circumcidetur,<br />et sic comedet. 45 Advena et mercenarius non edent ex eo. 46 In una domo<br />comedetur, nec efferetis de carnibus ejus foras, nec os illius confringetis.<br />47 Omnis coetus filiorum Isra¨el faciet illud. 48 Quod si quis peregrinorum<br />in vestram voluerit transire coloniam, et facere Phase Domini, circumcidetur<br />prius omne masculinum ejus, et tunc rite celebrabit : eritque sicut indigena<br />terræ : si quis autem circumcisus non fuerit, non vescetur ex eo. 49 Eadem<br />lex erit indigenæ et colono qui peregrinatur apud vos. 50 Feceruntque omnes<br />filii Isra¨el sicut præceperat Dominus Moysi et Aaron. 51 Et eadem die eduxit<br />Dominus filios Isra¨el de terra Ægypti per turmas suas.<br />13Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Sanctifica mihi omne primogenitum<br />quod aperit vulvam in filiis Isra¨el, tam de hominibus quam<br />de jumentis : mea sunt enim omnia. 3 Et ait Moyses ad populum : Mementote<br />diei hujus in qua egressi estis de Ægypto et de domo servitutis, quoniam<br />in manu forti eduxit vos Dominus de loco isto : ut non comedatis fermentatum<br />panem. 4 Hodie egredimini mense novarum frugum. 5 Cumque introduxerit<br />te Dominus in terram Chananæi, et Hethæi, et Amorrhæi, et Hevæi,<br />et Jebusæi, quam juravit patribus tuis ut daret tibi, terram fluentem lacte et<br />melle, celebrabis hunc morem sacrorum mense isto. 6 Septem diebus vesceris<br />azymis : et in die septimo erit solemnitas Domini. 7 Azyma comedetis septem<br />diebus : non apparebit apud te aliquid fermentatum, nec in cunctis finibus<br />tuis. 8 Narrabisque filio tuo in die illo, dicens : Hoc est quod fecit mihi Dominus<br />quando egressus sum de Ægypto. 9 Et erit quasi signum in manu tua,<br />et quasi monimentum ante oculos tuos : et ut lex Domini semper sit in ore<br />tuo, in manu enim forti eduxit te Dominus de Ægypto. 10 Custodies hujuscemodi<br />cultum statuto tempore a diebus in dies. 11 Cumque introduxerit te<br />Dominus in terram Chananæi, sicut juravit tibi et patribus tuis, et dederit tibi<br />eam : 12 separabis omne quod aperit vulvam Domino, et quod primitivum est<br />in pecoribus tuis : quidquid habueris masculini sexus, consecrabis Domino.<br />13 Primogenitum asini mutabis ove : quod si non redemeris, interficies. Omne<br />autem primogenitum hominis de filiis tuis, pretio redimes. 14 Cumque interrogaverit<br />te filius tuus cras, dicens : Quid est hoc ? respondebis ei : In manu<br />forti eduxit nos Dominus de terra Ægypti, de domo servitutis. 15 Nam cum<br />61<br />Exodus<br />induratus esset Pharao, et nollet nos dimittere, occidit Dominus omne primogenitum<br />in terra Ægypti, a primogenito hominis usque ad primogenitum<br />jumentorum : idcirco immolo Domino omne quod aperit vulvam masculini<br />sexus, et omnia primogenita filiorum meorum redimo. 16 Erit igitur quasi<br />signum in manu tua, et quasi appensum quid, ob recordationem, inter oculos<br />tuos : eo quod in manu forti eduxit nos Dominus de Ægypto.<br />17 Igitur cum emisisset Pharao populum, non eos duxit Deus per viam<br />terræ Philisthiim quæ vicina est : reputans ne forte poeniteret eum, si vidisset<br />adversum se bella consurgere, et reverteretur in Ægyptum. 18 Sed circumduxit<br />per viam deserti, quæ est juxta mare Rubrum : et armati ascenderunt filii<br />Isra¨el de terra Ægypti. 19 Tulit quoque Moyses ossa Joseph secum : eo quod<br />adjurasset filios Isra¨el, dicens : Visitabit vos Deus ; efferte ossa mea hinc<br />vobiscum. 20 Profectique de Socoth castrametati sunt in Etham, in extremis<br />finibus solitudinis. 21 Dominus autem præcedebat eos ad ostendendam viam<br />per diem in columna nubis, et per noctem in columna ignis : ut dux esset<br />itineris utroque tempore. 22 Numquam defuit columna nubis per diem, nec<br />columna ignis per noctem, coram populo.<br />14 Locutus est autem Dominus ad Moysen, dicens : 2 Loquere filiis Isra<br />¨el : Reversi castrametentur e regione Phihahiroth, quæ est inter Magdalum<br />et mare contra Beelsephon : in conspectu ejus castra ponetis super<br />mare. 3 Dicturusque est Pharao super filiis Isra¨el : Coarctati sunt in terra ;<br />conclusit eos desertum. 4 Et indurabo cor ejus, ac persequetur vos : et glorificabor<br />in Pharaone, et in omni exercitu ejus ; scientque Ægyptii quia ego sum<br />Dominus. Feceruntque ita.<br />5 Et nuntiatum est regi Ægyptiorum quod fugisset populus : immutatumque<br />est cor Pharaonis et servorum ejus super populo, et dixerunt : Quid<br />voluimus facere ut dimitteremus Isra¨el, ne serviret nobis ? 6 Junxit ergo currum,<br />et omnem populum suum assumpsit secum. 7 Tulitque sexcentos currus<br />electos, et quidquid in Ægypto curruum fuit : et duces totius exercitus.<br />8 Induravitque Dominus cor Pharaonis regis Ægypti, et persecutus est filios<br />Isra¨el : at illi egressi sunt in manu excelsa. 9 Cumque persequerentur Ægyptii<br />vestigia præcedentium, repererunt eos in castris super mare : omnis equitatus<br />et currus Pharaonis, et universus exercitus, erant in Phihahiroth contra<br />Beelsephon. 10 Cumque appropinquasset Pharao, levantes filii Isra¨el oculos,<br />viderunt Ægyptios post se, et timuerunt valde : clamaveruntque ad Dominum,<br />11 et dixerunt ad Moysen : Forsitan non erant sepulchra in Ægypto, ideo tulisti<br />nos ut moreremur in solitudine : quid hoc facere voluisti, ut educeres nos ex<br />Ægypto ? 12 nonne iste est sermo, quem loquebamur ad te in Ægypto, dicentes<br />: Recede a nobis, ut serviamus Ægyptiis ? multo enim melius erat<br />servire eis, quam mori in solitudine. 13 Et ait Moyses ad populum : Nolite<br />timere : state, et videte magnalia Domini quæ facturus est hodie : Ægyptios<br />enim, quos nunc videtis, nequaquam ultra videbitis usque in sempiternum.<br />14 Dominus pugnabit pro vobis, et vos tacebitis. 15 Dixitque Dominus ad Moysen<br />: Quid clamas ad me ? loquere filiis Isra¨el ut proficiscantur. 16 Tu autem<br />eleva virgam tuam, et extende manum tuam super mare, et divide illud : ut<br />gradiantur filii Isra¨el in medio mari per siccum. 17 Ego autem indurabo cor<br />Ægyptiorum ut persequantur vos : et glorificabor in Pharaone, et in omni exercitu<br />ejus, et in curribus et in equitibus illius. 18 Et scient Ægyptii quia ego<br />sum Dominus cum glorificatus fuero in Pharaone, et in curribus atque in equi-<br />62<br />Exodus<br />tibus ejus. 19 Tollensque se angelus Dei, qui præcedebat castra Isra¨el, abiit post<br />eos : et cum eo pariter columna nubis, priora dimittens, post tergum 20 stetit,<br />inter castra Ægyptiorum et castra Isra¨el : et erat nubes tenebrosa, et illuminans<br />noctem, ita ut ad se invicem toto noctis tempore accedere non valerent.<br />21 Cumque extendisset Moyses manum super mare, abstulit illud Dominus<br />flante vento vehementi et urente tota nocte, et vertit in siccum : divisaque est<br />aqua. 22 Et ingressi sunt filii Isra¨el per medium sicci maris : erat enim aqua<br />quasi murus a dextra eorum et læva. 23 Persequentesque Ægyptii ingressi<br />sunt post eos, et omnis equitatus Pharaonis, currus ejus et equites per medium<br />maris. 24 Jamque advenerat vigilia matutina, et ecce respiciens Dominus<br />super castra Ægyptiorum per columnam ignis et nubis, interfecit exercitum<br />eorum, 25 et subvertit rotas curruum, ferebanturque in profundum. Dixerunt<br />ergo Ægyptii : Fugiamus Isra¨elem : Dominus enim pugnat pro eis contra nos.<br />26 Et ait Dominus ad Moysen : Extende manum tuam super mare, ut revertantur<br />aquæ ad Ægyptios super currus et equites eorum. 27 Cumque extendisset<br />Moyses manum contra mare, reversum est primo diluculo ad priorem locum :<br />fugientibusque Ægyptiis occurrerunt aquæ, et involvit eos Dominus in mediis<br />fluctibus. 28 Reversæque sunt aquæ, et operuerunt currus et equites cuncti<br />exercitus Pharaonis, qui sequentes ingressi fuerant mare : nec unus quidem<br />superfuit ex eis. 29 Filii autem Isra¨el perrexerunt per medium sicci maris, et<br />aquæ eis erant quasi pro muro a dextris et a sinistris : 30 liberavitque Dominus<br />in die illa Isra¨el de manu Ægyptiorum. 31 Et viderunt Ægyptios mortuos<br />super littus maris, et manum magnam quam exercuerat Dominus contra eos :<br />timuitque populus Dominum, et crediderunt Domino, et Moysi servo ejus.<br />15Tunc cecinit Moyses et filii Isra¨el carmen hoc Domino, et dixerunt :<br />Cantemus Domino : gloriose enim magnificatus est,<br />equum et ascensorem dejecit in mare.<br />2 Fortitudo mea, et laus mea Dominus,<br />et factus est mihi in salutem :<br />iste Deus meus, et glorificabo eum :<br />Deus patris mei, et exaltabo eum.<br />3 Dominus quasi vir pugnator,<br />Omnipotens nomen ejus,<br />4 currus Pharaonis et exercitum ejus projecit in mare :<br />electi principes ejus submersi sunt in mari Rubro.<br />5 Abyssi operuerunt eos ;<br />descenderunt in profundum quasi lapis.<br />6 Dextera tua, Domine, magnificata est in fortitudine :<br />dextera tua, Domine, percussit inimicum.<br />7 Et in multitudine gloriæ tuæ deposuisti adversarios tuos :<br />misisti iram tuam, quæ devoravit eos sicut stipulam.<br />8 Et in spiritu furoris tui congregatæ sunt aquæ :<br />stetit unda fluens, congregata sunt abyssi in medio mari.<br />9 Dixit inimicus : Persequar et comprehendam,<br />dividam spolia, implebitur anima mea :<br />evaginabo gladium meum, interficiet eos manus mea.<br />10 Flavit spiritus tuus, et operuit eos mare :<br />submersi sunt quasi plumbum in aquis vehementibus.<br />11 Quis similis tui in fortibus, Domine ?<br />63<br />Exodus<br />quis similis tui, magnificus in sanctitate,<br />terribilis atque laudabilis, faciens mirabilia ?<br />12 Extendisti manum tuam, et devoravit eos terra.<br />13 Dux fuisti in misericordia tua populo quem redemisti :<br />et portasti eum in fortitudine tua, ad habitaculum sanctum tuum.<br />14 Ascenderunt populi, et irati sunt :<br />dolores obtinuerunt habitatores Philisthiim.<br />15 Tunc conturbati sunt principes Edom,<br />robustos Moab obtinuit tremor :<br />obriguerunt omnes habitatores Chanaan.<br />16 Irruat super eos formido et pavor, in magnitudine brachii tui :<br />fiant immobiles quasi lapis,<br />donec pertranseat populus tuus, Domine,<br />donec pertranseat populus tuus iste, quem possedisti.<br />17 Introduces eos, et plantabis in monte hæreditatis tuæ,<br />firmissimo habitaculo tuo quod operatus es, Domine :<br />sanctuarium tuum, Domine, quod firmaverunt manus tuæ.<br />18 Dominus regnabit in æternum et ultra.<br />19 Ingressus est enim eques Pharao<br />cum curribus et equitibus ejus in mare :<br />et reduxit super eos Dominus<br />aquas maris :<br />filii autem Isra¨el ambulaverunt per siccum in medio ejus.<br />20 Sumpsit ergo Maria prophetissa, soror Aaron, tympanum in manu sua :<br />egressæque sunt omnes mulieres post eam cum tympanis et choris, 21 quibus<br />præcinebat, dicens :<br />Cantemus Domino, gloriose enim magnificatus est :<br />equum et ascensorem ejus dejecit in mare.<br />22 Tulit autem Moyses Isra¨el de mari Rubro, et egressi sunt in desertum<br />Sur : ambulaveruntque tribus diebus per solitudinem, et non inveniebant<br />aquam. 23 Et venerunt in Mara, nec poterant bibere aquas de Mara, eo quod<br />essent amaræ : unde et congruum loco nomen imposuit, vocans illum Mara,<br />id est, amaritudinem. 24 Et murmuravit populus contra Moysen, dicens : Quid<br />bibemus ? 25 At ille clamavit ad Dominum, qui ostendit ei lignum : quod cum<br />misisset in aquas, in dulcedinem versæ sunt : ibi constituit ei præcepta, atque<br />judicia, et ibi tentavit eum, 26 dicens : Si audieris vocem Domini Dei tui, et<br />quod rectum est coram eo feceris, et obedieris mandatis ejus, custodierisque<br />omnia præcepta illius, cunctum languorem, quem posui in Ægypto, non inducam<br />super te : ego enim Dominus sanator tuus. 27 Venerunt autem in Elim<br />filii Isra¨el, ubi erant duodecim fontes aquarum, et septuaginta palmæ : et<br />castrametati sunt juxta aquas.<br />16 Profectique sunt de Elim, et venit omnis multitudo filiorum Isra¨el in<br />desertum Sin, quod est inter Elim et Sinai, quintodecimo die mensis<br />secundi, postquam egressi sunt de terra Ægypti. 2 Et murmuravit omnis congregatio<br />filiorum Isra¨el contra Moysen et Aaron in solitudine. 3 Dixeruntque<br />filii Isra¨el ad eos : Utinam mortui essemus per manum Domini in terra Ægypti,<br />quando sedebamus super ollas carnium, et comedebamus panem in saturitate<br />: cur eduxistis nos in desertum istud, ut occideretis omnem multitudinem<br />64<br />Exodus<br />fame ? 4 Dixit autem Dominus ad Moysen : Ecce ego pluam vobis panes de<br />cælo : egrediatur populus, et colligat quæ sufficiunt per singulos dies : ut tentem<br />eum utrum ambulet in lege mea, an non. 5 Die autem sexto parent quod<br />inferant : et sit duplum quam colligere solebant per singulos dies. 6 Dixeruntque<br />Moyses et Aaron ad omnes filios Isra¨el : Vespere scietis quod Dominus<br />eduxerit vos de terra Ægypti, 7 et mane videbitis gloriam Domini : audivit<br />enim murmur vestrum contra Dominum : nos vero quid sumus, quia mussitastis<br />contra nos ? 8 Et ait Moyses : Dabit vobis Dominus vespere carnes edere,<br />et mane panes in saturitate : eo quod audierit murmurationes vestras quibus<br />murmurati estis contra eum : nos enim quid sumus ? nec contra nos est murmur<br />vestrum, sed contra Dominum. 9 Dixit quoque Moyses ad Aaron : Dic<br />universæ congregationi filiorum Isra¨el : Accedite coram Domino : audivit enim<br />murmur vestrum. 10 Cumque loqueretur Aaron ad omnem coetum filiorum<br />Isra¨el, respexerunt ad solitudinem : et ecce gloria Domini apparuit in nube.<br />11 Locutus est autem Dominus ad Moysen, dicens : 12 Audivi murmurationes<br />filiorum Isra¨el. Loquere ad eos : Vespere comedetis carnes, et mane saturabimini<br />panibus : scietisque quod ego sum Dominus Deus vester. 13 Factum est<br />ergo vespere, et ascendens coturnix, cooperuit castra : mane quoque ros jacuit<br />per circuitum castrorum. 14 Cumque operuisset superficiem terræ, apparuit in<br />solitudine minutum, et quasi pilo tusum in similitudinem pruinæ super terram.<br />15 Quod cum vidissent filii Isra¨el, dixerunt ad invicem : Manhu ? quod<br />significat : Quid est hoc ? ignorabant enim quid esset. Quibus ait Moyses :<br />Iste est panis quem Dominus dedit vobis ad vescendum. 16 Hic est sermo,<br />quem præcepit Dominus : Colligat unusquisque ex eo quantum sufficit ad<br />vescendum : gomor per singula capita, juxta numerum animarum vestrarum<br />quæ habitant in tabernaculo sic tolletis. 17 Feceruntque ita filii Isra¨el : et collegerunt,<br />alius plus, alius minus. 18 Et mensi sunt ad mensuram gomor : nec<br />qui plus collegerat, habuit amplius : nec qui minus paraverat, reperit minus<br />: sed singuli juxta id quod edere poterant, congregaverunt. 19 Dixitque<br />Moyses ad eos : Nullus relinquat ex eo in mane. 20 Qui non audierunt eum,<br />sed dimiserunt quidam ex eis usque mane, et scatere coepit vermibus, atque<br />computruit : et iratus est contra eos Moyses.<br />21 Colligebant autem mane singuli, quantum sufficere poterat ad vescendum<br />: cumque incaluisset sol, liquefiebat. 22 In die autem sexta collegerunt<br />cibos duplices, id est, duo gomor per singulos homines : venerunt autem<br />omnes principes multitudinis, et narraverunt Moysi. 23 Qui ait eis : Hoc est<br />quod locutus est Dominus : Requies sabbati sanctificata est Domino cras :<br />quodcumque operandum est, facite, et quæ coquenda sunt coquite : quidquid<br />autem reliquum fuerit, reponite usque in mane. 24 Feceruntque ita ut præceperat<br />Moyses, et non computruit, neque vermis inventus est in eo. 25 Dixitque<br />Moyses : Comedite illud hodie, quia sabbatum est Domini : non invenietur<br />hodie in agro. 26 Sex diebus colligite : in die autem septimo sabbatum<br />est Domini, idcirco non invenietur. 27 Venitque septima dies : et egressi de<br />populo ut colligerent, non invenerunt. 28 Dixit autem Dominus ad Moysen :<br />Usquequo non vultis custodire mandata mea et legem meam ? 29 videte quod<br />Dominus dederit vobis sabbatum, et propter hoc die sexta tribuit vobis cibos<br />duplices : maneat unusquisque apud semetipsum ; nullus egrediatur de loco<br />suo die septimo. 30 Et sabbatizavit populus die septimo. 31 Appellavitque<br />domus Isra¨el nomen ejus Man : quod erat quasi semen coriandri album, gustusque<br />ejus quasi similæ cum melle. 32 Dixit autem Moyses : Iste est sermo,<br />65<br />Exodus<br />quem præcepit Dominus : Imple gomor ex eo, et custodiatur in futuras retro<br />generationes : ut noverint panem, quo alui vos in solitudine, quando educti<br />estis de terra Ægypti. 33 Dixitque Moyses ad Aaron : Sume vas unum, et<br />mitte ibi man, quantum potest capere gomor, et repone coram Domino ad<br />servandum in generationes vestras, 34 sicut præcepit Dominus Moysi. Posuitque<br />illud Aaron in tabernaculo reservandum. 35 Filii autem Isra¨el comederunt<br />man quadraginta annis, donec venirent in terram habitabilem : hoc cibo aliti<br />sunt, usquequo tangerent fines terræ Chanaan. 36 Gomor autem decima pars<br />est ephi.<br />17Igitur profecta omnis multitudo filiorum Isra¨el de deserto Sin per mansiones<br />suas, juxta sermonem Domini, castrametati sunt in Raphidim,<br />ubi non erat aqua ad bibendum populo. 2 Qui jurgatus contra Moysen, ait :<br />Da nobis aquam, ut bibamus. Quibus respondit Moyses : Quid jurgamini contra<br />me ? cur tentatis Dominum ? 3 Sitivit ergo ibi populus præ aquæ penuria,<br />et murmuravit contra Moysen, dicens : Cur fecisti nos exire de Ægypto, ut<br />occideres nos, et liberos nostros, ac jumenta siti ? 4 Clamavit autem Moyses<br />ad Dominum, dicens : Quid faciam populo huic ? adhuc paululum, et lapidabit<br />me. 5 Et ait Dominus ad Moysen : Antecede populum, et sume tecum<br />de senioribus Isra¨el : et virgam qua percussisti fluvium, tolle in manu tua, et<br />vade. 6 En ego stabo ibi coram te, supra petram Horeb : percutiesque petram,<br />et exibit ex ea aqua, ut bibat populus. Fecit Moyses ita coram senioribus Isra<br />¨el : 7 et vocavit nomen loci illius, Tentatio, propter jurgium filiorum Isra¨el,<br />et quia tentaverunt Dominum, dicentes : Estne Dominus in nobis, an non ?<br />8 Venit autem Amalec, et pugnabat contra Isra¨el in Raphidim. 9 Dixitque<br />Moyses ad Josue : Elige viros : et egressus, pugna contra Amalec : cras ego<br />stabo in vertice collis, habens virgam Dei in manu mea. 10 Fecit Josue ut locutus<br />erat Moyses, et pugnavit contra Amalec : Moyses autem et Aaron et Hur<br />ascenderunt super verticem collis. 11 Cumque levaret Moyses manus, vincebat<br />Isra¨el : sin autem paululum remisisset, superabat Amalec. 12 Manus autem<br />Moysi erant graves : sumentes igitur lapidem, posuerunt subter eum, in quo<br />sedit : Aaron autem et Hur sustentabant manus ejus ex utraque parte. Et<br />factum est ut manus illius non lassarentur usque ad occasum solis. 13 Fugavitque<br />Josue Amalec, et populum ejus in ore gladii. 14 Dixit autem Dominus ad<br />Moysen : Scribe hoc ob monimentum in libro, et trade auribus Josue : delebo<br />enim memoriam Amalec sub cælo. 15 Ædificavitque Moyses altare : et vocavit<br />nomen ejus, Dominus exaltatio mea, dicens : 16 Quia manus solii Domini, et<br />bellum Domini erit contra Amalec, a generatione in generationem.<br />18Cumque audisset Jethro, sacerdos Madian, cognatus Moysi, omnia quæ<br />fecerat Deus Moysi, et Isra¨eli populo suo, et quod eduxisset Dominus<br />Isra¨el de Ægypto, 2 tulit Sephoram uxorem Moysi quam remiserat, 3 et duos<br />filios ejus : quorum unus vocabatur Gersam, dicente patre : Advena fui in<br />terra aliena ; 4 alter vero Eliezer : Deus enim, ait, patris mei adjutor meus, et<br />eruit me de gladio Pharaonis. 5 Venit ergo Jethro cognatus Moysi, et filii ejus,<br />et uxor ejus ad Moysen in desertum, ubi erat castrametatus juxta montem<br />Dei. 6 Et mandavit Moysi, dicens : Ego Jethro cognatus tuus venio ad te,<br />et uxor tua, et duo filii cum ea. 7 Qui egressus in occursum cognati sui,<br />adoravit, et osculatus est eum : salutaveruntque se mutuo verbis pacificis.<br />Cumque intrasset tabernaculum, 8 narravit Moyses cognato suo cuncta quæ<br />fecerat Dominus Pharaoni et Ægyptiis propter Isra¨el : universumque laborem,<br />66<br />Exodus<br />qui accidisset eis in itinere, et quod liberaverat eos Dominus. 9 Lætatusque est<br />Jethro super omnibus bonis, quæ fecerat Dominus Isra¨eli, eo quod eruisset<br />eum de manu Ægyptiorum. 10 Et ait : Benedictus Dominus, qui liberavit vos<br />de manu Ægyptiorum, et de manu Pharaonis ; qui eruit populum suum de<br />manu Ægypti. 11 Nunc cognovi, quia magnus Dominus super omnes deos :<br />eo quod superbe egerint contra illos. 12 Obtulit ergo Jethro cognatus Moysi<br />holocausta et hostias Deo : veneruntque Aaron et omnes seniores Isra¨el, ut<br />comederent panem cum eo coram Deo.<br />13 Altera autem die sedit Moyses ut judicaret populum, qui assistebat<br />Moysi a mane usque ad vesperam. 14 Quod cum vidisset cognatus ejus, omnia<br />scilicet quæ agebat in populo, ait : Quid est hoc quod facis in plebe ?<br />cur solus sedes, et omnis populus præstolatur de mane usque ad vesperam ?<br />15 Cui respondit Moyses : Venit ad me populus quærens sententiam Dei :<br />16 cumque acciderit eis aliqua disceptatio, veniunt ad me ut judicem inter eos,<br />et ostendam præcepta Dei, et leges ejus. 17 At ille : Non bonam, inquit, rem<br />facis. 18 Stulto labore consumeris et tu, et populus iste qui tecum est : ultra<br />vires tuas est negotium ; solus illud non poteris sustinere. 19 Sed audi verba<br />mea atque consilia, et erit Deus tecum. Esto tu populo in his quæ ad Deum<br />pertinent, ut referas quæ dicuntur ad eum : 20 ostendasque populo cæremonias<br />et ritum colendi, viamque per quam ingredi debeant, et opus quod facere<br />debeant. 21 Provide autem de omni plebe viros potentes, et timentes Deum,<br />in quibus sit veritas, et qui oderint avaritiam, et constitue ex eis tribunos, et<br />centuriones, et quinquagenarios, et decanos, 22 qui judicent populum omni<br />tempore : quidquid autem majus fuerit, referant ad te, et ipsi minora tantummodo<br />judicent : leviusque sit tibi, partito in alios onere. 23 Si hoc feceris,<br />implebis imperium Dei, et præcepta ejus poteris sustentare : et omnis hic populus<br />revertetur ad loca sua cum pace. 24 Quibus auditis, Moyses fecit omnia<br />quæ ille suggesserat. 25 Et electis viris strenuis de cuncto Isra¨el, constituit<br />eos principes populi, tribunos, et centuriones, et quinquagenarios, et decanos.<br />26 Qui judicabant plebem omni tempore : quidquid autem gravius erat, referebant<br />ad eum, faciliora tantummodo judicantes. 27 Dimisitque cognatum<br />suum : qui reversus abiit in terram suam.<br />19 Mense tertio egressionis Isra¨el de terra Ægypti, in die hac venerunt in<br />solitudinem Sinai. 2 Nam profecti de Raphidim, et pervenientes usque<br />in desertum Sinai, castrametati sunt in eodem loco, ibique Isra¨el fixit tentoria<br />e regione montis.<br />3 Moyses autem ascendit ad Deum : vocavitque eum Dominus de monte,<br />et ait : Hæc dices domui Jacob, et annuntiabis filiis Isra¨el : 4 Vos ipsi vidistis<br />quæ fecerim Ægyptiis, quomodo portaverim vos super alas aquilarum, et<br />assumpserim mihi. 5 Si ergo audieritis vocem meam, et custodieritis pactum<br />meum, eritis mihi in peculium de cunctis populis : mea est enim omnis terra :<br />6 et vos eritis mihi in regnum sacerdotale, et gens sancta. Hæc sunt verba quæ<br />loqueris ad filios Isra¨el. 7 Venit Moyses : et convocatis majoribus natu populi,<br />exposuit omnes sermones quos mandaverat Dominus. 8 Responditque omnis<br />populus simul : Cuncta quæ locutus est Dominus, faciemus. Cumque retulisset<br />Moyses verba populi ad Dominum, 9 ait ei Dominus : Jam nunc veniam<br />ad te in caligine nubis, ut audiat me populus loquentem ad te, et credat tibi<br />in perpetuum. Nuntiavit ergo Moyses verba populi ad Dominum.<br />10 Qui dixit ei : Vade ad populum, et sanctifica illos hodie, et cras, laven-<br />67<br />Exodus<br />tque vestimenta sua. 11 Et sint parati in diem tertium : in die enim tertia<br />descendet Dominus coram omni plebe super montem Sinai. 12 Constituesque<br />terminos populo per circuitum, et dices ad eos : Cavete ne ascendatis in montem,<br />nec tangatis fines illius : omnis qui tetigerit montem, morte morietur.<br />13 Manus non tanget eum, sed lapidibus opprimetur, aut confodietur jaculis :<br />sive jumentum fuerit, sive homo, non vivet : cum coeperit clangere buccina,<br />tunc ascendant in montem. 14 Descenditque Moyses de monte ad populum,<br />et sanctificavit eum. Cumque lavissent vestimenta sua, 15 ait ad eos : Estote<br />parati in diem tertium, et ne appropinquetis uxoribus vestris.<br />16 Jamque advenerat tertius dies, et mane inclaruerat : et ecce coeperunt<br />audiri tonitrua, ac micare fulgura, et nubes densissima operire montem, clangorque<br />buccinæ vehementius perstrepebat : et timuit populus qui erat in castris.<br />17 Cumque eduxisset eos Moyses in occursum Dei de loco castrorum,<br />steterunt ad radices montis. 18 Totus autem mons Sinai fumabat, eo quod<br />descendisset Dominus super eum in igne : et ascenderet fumus ex eo quasi<br />de fornace, eratque omnis mons terribilis. 19 Et sonitus buccinæ paulatim<br />crescebat in majus, et prolixius tendebatur : Moyses loquebatur, et Deus respondebat<br />ei. 20 Descenditque Dominus super montem Sinai in ipso montis<br />vertice, et vocavit Moysen in cacumen ejus. Quo cum ascendisset, 21 dixit ad<br />eum : Descende, et contestare populum : ne forte velit transcendere terminos<br />ad videndum Dominum, et pereat ex eis plurima multitudo. 22 Sacerdotes<br />quoque qui accedunt ad Dominum, sanctificentur, ne percutiat eos. 23 Dixitque<br />Moyses ad Dominum : Non poterit vulgus ascendere in montem Sinai :<br />tu enim testificatus es, et jussisti, dicens : Pone terminos circa montem, et<br />sanctifica illum. 24 Cui ait Dominus : Vade, descende : ascendesque tu, et<br />Aaron tecum : sacerdotes autem et populus ne transeant terminos, nec ascendant<br />ad Dominum, ne forte interficiat illos. 25 Descenditque Moyses ad<br />populum, et omnia narravit eis.<br />20 Locutusque est Dominus cunctos sermones hos : 2 Ego sum Dominus<br />Deus tuus, qui eduxi te de terra Ægypti, de domo servitutis. 3 Non<br />habebis deos alienos coram me. 4 Non facies tibi sculptile, neque omnem<br />similitudinem quæ est in cælo desuper, et quæ in terra deorsum, nec eorum<br />quæ sunt in aquis sub terra. 5 Non adorabis ea, neque coles : ego sum Dominus<br />Deus tuus fortis, zelotes, visitans iniquitatem patrum in filios, in tertiam<br />et quartam generationem eorum qui oderunt me : 6 et faciens misericordiam<br />in millia his qui diligunt me, et custodiunt præcepta mea. 7 Non assumes<br />nomen Domini Dei tui in vanum : nec enim habebit insontem Dominus eum<br />qui assumpserit nomen Domini Dei sui frustra. 8 Memento ut diem sabbati<br />sanctifices. 9 Sex diebus operaberis, et facies omnia opera tua. 10 Septimo<br />autem die sabbatum Domini Dei tui est : non facies omne opus in eo, tu,<br />et filius tuus et filia tua, servus tuus et ancilla tua, jumentum tuum, et advena<br />qui est intra portas tuas. 11 Sex enim diebus fecit Dominus cælum et<br />terram, et mare, et omnia quæ in eis sunt, et requievit in die septimo : idcirco<br />benedixit Dominus diei sabbati, et sanctificavit eum. 12 Honora patrem tuum<br />et matrem tuam, ut sis longævus super terram, quam Dominus Deus tuus<br />dabit tibi. 13 Non occides. 14 Non moechaberis. 15 Non furtum facies. 16 Non<br />loqueris contra proximum tuum falsum testimonium. 17 Non concupisces domum<br />proximi tui, nec desiderabis uxorem ejus, non servum, non ancillam,<br />non bovem, non asinum, nec omnia quæ illius sunt.<br />68<br />Exodus<br />18 Cunctus autem populus videbat voces et lampades, et sonitum buccinæ,<br />montemque fumantem : et perterriti ac pavore concussi, steterunt procul, 19 dicentes<br />Moysi : Loquere tu nobis, et audiemus : non loquatur nobis Dominus,<br />ne forte moriamur. 20 Et ait Moyses ad populum : Nolite timere : ut enim<br />probaret vos venit Deus, et ut terror illius esset in vobis, et non peccaretis.<br />21 Stetitque populus de longe. Moyses autem accessit ad caliginem in qua erat<br />Deus.<br />22 Dixit præterea Dominus ad Moysen : Hæc dices filiis Isra¨el : Vos vidistis<br />quod de cælo locutus sim vobis. 23 Non facietis deos argenteos, nec deos<br />aureos facietis vobis. 24 Altare de terra facietis mihi, et offeretis super eo holocausta<br />et pacifica vestra, oves vestras et boves in omni loco in quo memoria<br />fuerit nominis mei : veniam ad te, et benedicam tibi. 25 Quod si altare lapideum<br />feceris mihi, non ædificabis illud de sectis lapidibus : si enim levaveris<br />cultrum super eo, polluetur. 26 Non ascendes per gradus ad altare meum, ne<br />reveletur turpitudo tua.<br />21 Hæc sunt judicia quæ propones eis. 2 Si emeris servum hebræum, sex<br />annis serviet tibi : in septimo egredietur liber gratis. 3 Cum quali veste<br />intraverit, cum tali exeat : si habens uxorem, et uxor egredietur simul. 4 Sin<br />autem dominus dederit illi uxorem, et pepererit filios et filias : mulier et liberi<br />ejus erunt domini sui, ipse vero exibit cum vestitu suo. 5 Quod si dixerit<br />servus : Diligo dominum meum et uxorem ac liberos ; non egrediar liber :<br />6 offeret eum dominus diis, et applicabitur ad ostium et postes, perforabitque<br />aurem ejus subula : et erit ei servus in sæculum. 7 Si quis vendiderit filiam<br />suam in famulam, non egredietur sicut ancillæ exire consueverunt. 8 Si displicuerit<br />oculis domini sui cui tradita fuerat, dimittet eam : populo autem<br />alieno vendendi non habebit potestatem, si spreverit eam. 9 Sin autem filio<br />suo desponderit eam, juxta morem filiarum faciet illi. 10 Quod si alteram ei<br />acceperit, providebit puellæ nuptias, et vestimenta, et pretium pudicitiæ non<br />negabit. 11 Si tria ista non fecerit, egredietur gratis absque pecunia.<br />12 Qui percusserit hominem volens occidere, morte moriatur. 13 Qui autem<br />non est insidiatus, sed Deus illum tradidit in manus ejus, constituam tibi<br />locum in quem fugere debeat. 14 Si quis per industriam occiderit proximum<br />suum, et per insidias : ab altari meo evelles eum, ut moriatur. 15 Qui percusserit<br />patrem suum aut matrem, morte moriatur. 16 Qui furatus fuerit hominem,<br />et vendiderit eum, convictus noxæ, morte moriatur. 17 Qui maledixerit patri<br />suo, vel matri, morte moriatur.<br />18 Si rixati fuerint viri, et percusserit alter proximum suum lapide vel pugno,<br />et ille mortuus non fuerit, sed jacuerit in lectulo : 19 si surrexerit, et ambulaverit<br />foris super baculum suum, innocens erit qui percusserit, ita tamen ut<br />operas ejus et impensas in medicos restituat. 20 Qui percusserit servum suum,<br />vel ancillam virga, et mortui fuerint in manibus ejus, criminis reus erit. 21 Sin<br />autem uno die vel duobus supervixerit, non subjacebit poenæ, quia pecunia<br />illius est. 22 Si rixati fuerint viri, et percusserit quis mulierem prægnantem, et<br />abortivum quidem fecerit, sed ipsa vixerit : subjacebit damno quantum maritus<br />mulieris expetierit, et arbitri judicaverint. 23 Sin autem mors ejus fuerit<br />subsecuta, reddet animam pro anima, 24 oculum pro oculo, dentem pro dente,<br />manum pro manu, pedem pro pede, 25 adustionem pro adustione, vulnus pro<br />vulnere, livorem pro livore. 26 Si percusserit quispiam oculum servi sui aut an-<br />69<br />Exodus<br />cillæ, et luscos eos fecerit, dimittet eos liberos pro oculo quem eruit. 27 Dentem<br />quoque si excusserit servo vel ancillæ suæ, similiter dimittet eos liberos.<br />28 Si bos cornu percusserit virum aut mulierem, et mortui fuerint, lapidibus<br />obruetur : et non comedentur carnes ejus, dominus quoque bovis innocens erit.<br />29 Quod si bos cornupeta fuerit ab heri et nudiustertius, et contestati sunt<br />dominum ejus, nec recluserit eum, occideritque virum aut mulierem : et bos<br />lapidibus obruetur, et dominum ejus occident. 30 Quod si pretium fuerit ei<br />impositum, dabit pro anima sua quidquid fuerit postulatus. 31 Filium quoque<br />et filiam si cornu percusserit, simili sententiæ subjacebit. 32 Si servum ancillamque<br />invaserit, triginta siclos argenti domino dabit, bos vero lapidibus<br />opprimetur. 33 Si quis aperuerit cisternam, et foderit, et non operuerit eam,<br />cecideritque bos aut asinus in eam, 34 reddet dominus cisternæ pretium jumentorum<br />: quod autem mortuum est, ipsius erit. 35 Si bos alienus bovem alterius<br />vulneraverit, et ille mortuus fuerit : vendent bovem vivum, et divident<br />pretium, cadaver autem mortui inter se dispertient. 36 Sin autem sciebat quod<br />bos cornupeta esset ab heri et nudiustertius, et non custodivit eum dominus<br />suus : reddet bovem pro bove, et cadaver integrum accipiet.<br />22 Si quis furatus fuerit bovem aut ovem, et occiderit vel vendiderit :<br />quinque boves pro uno bove restituet, et quatuor oves pro una ove.<br />2 Si effringens fur domum sive suffodiens fuerit inventus, et accepto vulnere<br />mortuus fuerit, percussor non erit reus sanguinis. 3 Quod si orto sole hoc<br />fecerit, homicidium perpetravit, et ipse morietur. Si non habuerit quod pro<br />furto reddat, ipse venundabitur. 4 Si inventum fuerit apud eum quod furatus<br />est, vivens : sive bos, sive asinus, sive ovis, duplum restituet.<br />5 Si læserit quispiam agrum vel vineam, et dimiserit jumentum suum ut<br />depascatur aliena : quidquid optimum habuerit in agro suo, vel in vinea,<br />pro damni æstimatione restituet. 6 Si egressus ignis invenerit spinas, et comprehenderit<br />acervos frugum, sive stantes segetes in agris, reddet damnum<br />qui ignem succenderit. 7 Si quis commendaverit amico pecuniam aut vas in<br />custodiam, et ab eo, qui susceperat, furto ablata fuerint : si invenitur fur, duplum<br />reddet : 8 si latet fur, dominus domus applicabitur ad deos, et jurabit<br />quod non extenderit manum in rem proximi sui, 9 ad perpetrandam fraudem,<br />tam in bove quam in asino, et ove ac vestimento, et quidquid damnum inferre<br />potest : ad deos utriusque causa perveniet, et si illi judicaverit, duplum<br />restituet proximo suo. 10 Si quis commendaverit proximo suo asinum, bovem,<br />ovem, et omne jumentum ad custodiam, et mortuum fuerit, aut debilitatum,<br />vel captum ab hostibus, nullusque hoc viderit : 11 jusjurandum erit in medio,<br />quod non extenderit manum ad rem proximi sui : suscipietque dominus juramentum,<br />et ille reddere non cogetur. 12 Quod si furto ablatum fuerit, restituet<br />damnum domino ; 13 si comestum a bestia, deferat ad eum quod occisum est,<br />et non restituet. 14 Qui a proximo suo quidquam horum mutuo postulaverit,<br />et debilitatum aut mortuum fuerit domino non præsente, reddere compelletur.<br />15 Quod si impræsentiarum dominus fuerit, non restituet, maxime si<br />conductum venerat pro mercede operis sui.<br />16 Si seduxerit quis virginem necdum desponsatam, dormieritque cum ea :<br />dotabit eam, et habebit eam uxorem. 17 Si pater virginis dare noluerit, reddet<br />pecuniam juxta modum dotis, quam virgines accipere consueverunt. 18 Maleficos<br />non patieris vivere. 19 Qui coierit cum jumento, morte moriatur. 20 Qui<br />immolat diis, occidetur, præterquam Domino soli.<br />70<br />Exodus<br />21 Advenam non contristabis, neque affliges eum : advenæ enim et ipsi<br />fuistis in terra Ægypti. 22 Viduæ et pupillo non nocebitis. 23 Si læseritis eos,<br />vociferabuntur ad me, et ego audiam clamorem eorum : 24 et indignabitur<br />furor meus, percutiamque vos gladio, et erunt uxores vestræ viduæ, et filii<br />vestri pupilli. 25 Si pecuniam mutuam dederis populo meo pauperi qui habitat<br />tecum, non urgebis eum quasi exactor, nec usuris opprimes. 26 Si pignus a<br />proximo tuo acceperis vestimentum, ante solis occasum reddes ei. 27 Ipsum<br />enim est solum, quo operitur, indumentum carnis ejus, nec habet aliud in quo<br />dormiat : si clamaverit ad me, exaudiam eum, quia misericors sum. 28 Diis<br />non detrahes, et principi populi tui non maledices.<br />29 Decimas tuas et primitias tuas non tardabis reddere : primogenitum filiorum<br />tuorum dabis mihi. 30 De bobus quoque, et ovibus similiter facies :<br />septem diebus sit cum matre sua, die octava reddes illum mihi. 31 Viri sancti<br />eritis mihi : carnem, quæ a bestiis fuerit prægustata, non comedetis, sed<br />projicietis canibus.<br />23 Non suscipies vocem mendacii, nec junges manum tuam ut pro impio<br />dicas falsum testimonium. 2 Non sequeris turbam ad faciendum<br />malum : nec in judicio, plurimorum acquiesces sententiæ, ut a vero devies.<br />3 Pauperis quoque non misereberis in judicio. 4 Si occurreris bovi inimici tui,<br />aut asino erranti, reduc ad eum. 5 Si videris asinum odientis te jacere sub<br />onere, non pertransibis, sed sublevabis cum eo. 6 Non declinabis in judicium<br />pauperis. 7 Mendacium fugies. Insontem et justum non occides : quia aversor<br />impium. 8 Nec accipies munera, quæ etiam excæcant prudentes, et subvertunt<br />verba justorum. 9 Peregrino molestus non eris. Scitis enim advenarum<br />animas : quia et ipsi peregrini fuistis in terra Ægypti.<br />10 Sex annis seminabis terram tuam, et congregabis fruges ejus : 11 anno<br />autem septimo dimittes eam, et requiescere facies, ut comedant pauperes populi<br />tui : et quidquid reliquum fuerit, edant bestiæ agri : ita facies in vinea et<br />in oliveto tuo. 12 Sex diebus operaberis : septimo die cessabis, ut requiescat<br />bos et asinus tuus, et refrigeretur filius ancillæ tuæ, et advena. 13 Omnia quæ<br />dixi vobis, custodite. Et per nomen externorum deorum non jurabitis, neque<br />audietur ex ore vestro.<br />14 Tribus vicibus per singulos annos mihi festa celebrabitis. 15 Solemnitatem<br />azymorum custodies. Septem diebus comedes azyma, sicut præcepi tibi, tempore<br />mensis novorum, quando egressus es de Ægypto : non apparebis in<br />conspectu meo vacuus. 16 Et solemnitatem messis primitivorum operis tui,<br />quæcumque seminaveris in agro : solemnitatem quoque in exitu anni, quando<br />congregaveris omnes fruges tuas de agro. 17 Ter in anno apparebit omne<br />masculinum tuum coram Domino Deo tuo. 18 Non immolabis super fermento<br />sanguinem victimæ meæ, nec remanebit adeps solemnitatis meæ usque mane.<br />19 Primitias frugum terræ tuæ deferes in domum Domini Dei tui. Non coques<br />hædum in lacte matris suæ.<br />20 Ecce ego mittam angelum meum, qui præcedat te, et custodiat in via,<br />et introducat in locum quem paravi. 21 Observa eum, et audi vocem ejus, nec<br />contemnendum putes : quia non dimittet cum peccaveris, et est nomen meum<br />in illo. 22 Quod si audieris vocem ejus, et feceris omnia quæ loquor, inimicus<br />ero inimicis tuis, et affligam affligentes te.<br />23 Præcedetque te angelus meus, et introducet te ad Amorrhæum, et Hethæum,<br />et Pherezæum, Chananæumque, et Hevæum, et Jebusæum, quos ego<br />71<br />Exodus<br />conteram. 24 Non adorabis deos eorum, nec coles eos : non facies opera eorum,<br />sed destrues eos, et confringes statuas eorum. 25 Servietisque Domino<br />Deo vestro, ut benedicam panibus tuis et aquis, et auferam infirmitatem de<br />medio tui. 26 Non erit infoecunda, nec sterilis in terra tua : numerum dierum<br />tuorum implebo. 27 Terrorem meum mittam in præcursum tuum, et occidam<br />omnem populum, ad quem ingredieris : cunctorumque inimicorum tuorum<br />coram te terga vertam : 28 emittens crabrones prius, qui fugabunt Hevæum,<br />et Chananæum, et Hethæum, antequam intro¨eas. 29 Non ejiciam eos a facie<br />tua anno uno : ne terra in solitudinem redigatur, et crescant contra te bestiæ.<br />30 Paulatim expellam eos de conspectu tuo, donec augearis, et possideas terram.<br />31 Ponam autem terminos tuos a mari Rubro usque ad mare Palæstinorum,<br />et a deserto usque ad fluvium : tradam in manibus vestris habitatores<br />terræ, et ejiciam eos de conspectu vestro. 32 Non inibis cum eis foedus, nec<br />cum diis eorum. 33 Non habitent in terra tua, ne forte peccare te faciant in me,<br />si servieris diis eorum : quod tibi certe erit in scandalum.<br />24 Moysi quoque dixit : Ascende ad Dominum tu, et Aaron, Nadab et<br />Abiu, et septuaginta senes ex Isra¨el, et adorabitis procul. 2 Solusque<br />Moyses ascendet ad Dominum, et illi non appropinquabunt : nec populus<br />ascendet cum eo. 3 Venit ergo Moyses et narravit plebi omnia verba Domini,<br />atque judicia : responditque omnis populus una voce : Omnia verba Domini,<br />quæ locutus est, faciemus. 4 Scripsit autem Moyses universos sermones<br />Domini : et mane consurgens, ædificavit altare ad radices montis, et duodecim<br />titulos per duodecim tribus Isra¨el. 5 Misitque juvenes de filiis Isra¨el, et<br />obtulerunt holocausta, immolaveruntque victimas pacificas Domino, vitulos.<br />6 Tulit itaque Moyses dimidiam partem sanguinis, et misit in crateras : partem<br />autem residuam fudit super altare. 7 Assumensque volumen foederis, legit<br />audiente populo : qui dixerunt : Omnia quæ locutus est Dominus, faciemus,<br />et erimus obedientes. 8 Ille vero sumptum sanguinem respersit in populum,<br />et ait : Hic est sanguis foederis quod pepigit Dominus vobiscum super cunctis<br />sermonibus his.<br />9 Ascenderuntque Moyses et Aaron, Nadab et Abiu, et septuaginta de senioribus<br />Isra¨el : 10 et viderunt Deum Isra¨el : et sub pedibus ejus quasi opus<br />lapidis sapphirini, et quasi cælum, cum serenum est. 11 Nec super eos qui<br />procul recesserant de filiis Isra¨el, misit manum suam, videruntque Deum, et<br />comederunt, ac biberunt. 12 Dixit autem Dominus ad Moysen : Ascende ad<br />me in montem, et esto ibi : daboque tibi tabulas lapideas, et legem, ac mandata<br />quæ scripsi : ut doceas eos. 13 Surrexerunt Moyses et Josue minister<br />ejus : ascendensque Moyses in montem Dei, 14 senioribus ait : Expectate hic<br />donec revertamur ad vos. Habetis Aaron et Hur vobiscum : si quid natum<br />fuerit quæstionis, referetis ad eos. 15 Cumque ascendisset Moyses, operuit<br />nubes montem, 16 et habitavit gloria Domini super Sinai, tegens illum nube<br />sex diebus : septimo autem die vocavit eum de medio caliginis. 17 Erat autem<br />species gloriæ Domini quasi ignis ardens super verticem montis in conspectu<br />filiorum Isra¨el. 18 Ingressusque Moyses medium nebulæ, ascendit in montem :<br />et fuit ibi quadraginta diebus, et quadraginta noctibus.<br />25 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Loquere filiis Isra¨el,<br />ut tollant mihi primitias : ab omni homine qui offeret ultroneus, accipietis<br />eas. 3 Hæc sunt autem quæ accipere debeatis : aurum, et argentum,<br />et æs, 4 hyacinthum et purpuram, coccumque bis tinctum, et byssum, pilos<br />72<br />Exodus<br />caprarum, 5 et pelles arietum rubricatas, pellesque janthinas, et ligna setim :<br />6 oleum ad luminaria concinnanda : aromata in unguentum, et thymiamata<br />boni odoris : 7 lapides onychinos, et gemmas ad ornandum ephod, ac rationale.<br />8 Facientque mihi sanctuarium, et habitabo in medio eorum : 9 juxta<br />omnem similitudinem tabernaculi quod ostendam tibi, et omnium vasorum<br />in cultum ejus.<br />Sicque facietis illud : 10 arcam de lignis setim compingite, cujus longitudo<br />habeat duos et semis cubitos : latitudo, cubitum et dimidium : altitudo, cubitum<br />similiter ac semissem. 11 Et deaurabis eam auro mundissimo intus et<br />foris : faciesque supra, coronam auream per circuitum : 12 et quatuor circulos<br />aureos, quos pones per quatuor arcæ angulos : duo circuli sint in latere<br />uno, et duo in altero. 13 Facies quoque vectes de lignis setim, et operies eos<br />auro. 14 Inducesque per circulos qui sunt in arcæ lateribus, ut portetur in eis :<br />15 qui semper erunt in circulis, nec umquam extrahentur ab eis. 16 Ponesque<br />in arca testificationem quam dabo tibi. 17 Facies et propitiatorium de auro<br />mundissimo : duos cubitos et dimidium tenebit longitudo ejus, et cubitum<br />ac semissem latitudo. 18 Duos quoque cherubim aureos et productiles facies,<br />ex utraque parte oraculi. 19 Cherub unus sit in latere uno, et alter in altero.<br />20 Utrumque latus propitiatorii tegant expandentes alas, et operientes oraculum,<br />respiciantque se mutuo versis vultibus in propitiatorium quo operienda<br />est arca, 21 in qua pones testimonium quod dabo tibi. 22 Inde præcipiam, et<br />loquar ad te supra propitiatorium, ac de medio duorum cherubim, qui erunt<br />super arcam testimonii, cuncta quæ mandabo per te filiis Isra¨el.<br />23 Facies et mensam de lignis setim, habentem duos cubitos longitudinis,<br />et in latitudine cubitum, et in altitudine cubitum et semissem. 24 Et inaurabis<br />eam auro purissimo : faciesque illi labium aureum per circuitum, 25 et ipsi<br />labio coronam interrasilem altam quatuor digitis : et super illam, alteram<br />coronam aureolam. 26 Quatuor quoque circulos aureos præparabis, et pones<br />eis in quatuor angulis ejusdem mensæ per singulos pedes. 27 Subter coronam<br />erunt circuli aurei, ut mittantur vectes per eos, et possit mensa portari. 28 Ipsos<br />quoque vectes facies de lignis setim, et circumdabis auro ad subvehendam<br />mensam. 29 Parabis et acetabula, ac phialas, thuribula, et cyathos, in quibus<br />offerenda sunt libamina, ex auro purissimo. 30 Et pones super mensam panes<br />propositionis in conspectu meo semper.<br />31 Facies et candelabrum ductile de auro mundissimo, hastile ejus, et<br />calamos, scyphos, et sphærulas, ac lilia ex ipso procedentia. 32 Sex calami<br />egredientur de lateribus, tres ex uno latere, et tres ex altero. 33 Tres scyphi<br />quasi in nucis modum per calamos singulos, sphærulaque simul, et lilium :<br />et tres similiter scyphi instar nucis in calamo altero, sphærulaque simul et lilium.<br />Hoc erit opus sex calamorum, qui producendi sunt de hastili : 34 in ipso<br />autem candelabro erunt quatuor scyphi in nucis modum, sphærulæque per<br />singulos, et lilia. 35 Sphærulæ sub duobus calamis per tria loca, qui simul sex<br />fiunt procedentes de hastili uno. 36 Et sphærulæ igitur et calami ex ipso erunt,<br />universa ductilia de auro purissimo. 37 Facies et lucernas septem, et pones eas<br />super candelabrum, ut luceant ex adverso. 38 Emunctoria quoque, et ubi quæ<br />emuncta sunt extinguantur, fiant de auro purissimo. 39 Omne pondus candelabri<br />cum universis vasis suis habebit talentum auri purissimi. 40 Inspice, et<br />fac secundum exemplar quod tibi in monte monstratum est.<br />73<br />Exodus<br />26 Tabernaculum vero ita facies : decem cortinas de bysso retorta, et hyacintho,<br />ac purpura, coccoque bis tincto, variatas opere plumario facies.<br />2 Longitudo cortinæ unius habebit viginti octo cubitos : latitudo, quatuor cubitorum<br />erit. Unius mensuræ fient universa tentoria. 3 Quinque cortinæ sibi<br />jungentur mutuo, et aliæ quinque nexu simili cohærebunt. 4 Ansulas hyacinthinas<br />in lateribus ac summitatibus facies cortinarum, ut possint invicem<br />copulari. 5 Quinquagenas ansulas cortina habebit in utraque parte, ita insertas<br />ut ansa contra ansam veniat, et altera alteri possit aptari. 6 Facies et quinquaginta<br />circulos aureos quibus cortinarum vela jungenda sunt, ut unum tabernaculum<br />fiat. 7 Facies et saga cilicina undecim, ad operiendum tectum tabernaculi.<br />8 Longitudo sagi unius habebit triginta cubitos, et latitudo, quatuor :<br />æqua erit mensura sagorum omnium. 9 E quibus quinque junges seorsum, et<br />sex sibi mutuo copulabis, ita ut sextum sagum in fronte tecti duplices. 10 Facies<br />et quinquaginta ansas in ora sagi unius, ut conjungi cum altero queat,<br />et quinquaginta ansas in ora sagi alterius, ut cum altero copuletur. 11 Facies<br />et quinquaginta fibulas æneas quibus jungantur ansæ, ut unum ex omnibus<br />operimentum fiat. 12 Quod autem superfuerit in sagis quæ parantur tecto,<br />id est unum sagum quod amplius est, ex medietate ejus operies posteriora<br />tabernaculi. 13 Et cubitus ex una parte pendebit, et alter ex altera qui plus est<br />in sagorum longitudine, utrumque latus tabernaculi protegens. 14 Facies et<br />operimentum aliud tecto de pellibus arietum rubricatis : et super hoc rursum<br />aliud operimentum de janthinis pellibus. 15 Facies et tabulas stantes tabernaculi<br />de lignis setim, 16 quæ singulæ denos cubitos in longitudine habeant, et<br />in latitudine singulos ac semissem. 17 In lateribus tabulæ, duæ incastraturæ<br />fient, quibus tabula alteri tabulæ connectatur : atque in hunc modum cunctæ<br />tabulæ parabuntur. 18 Quarum viginti erunt in latere meridiano quod vergit<br />ad austrum. 19 Quibus quadraginta bases argenteas fundes, ut binæ bases<br />singulis tabulis per duos angulos subjiciantur. 20 In latere quoque secundo<br />tabernaculi quod vergit ad aquilonem, viginti tabulæ erunt, 21 quadraginta<br />habentes bases argenteas, binæ bases singulis tabulis supponentur. 22 Ad occidentalem<br />vero plagam tabernaculi facies sex tabulas, 23 et rursum alias duas<br />quæ in angulis erigantur post tergum tabernaculi. 24 Eruntque conjunctæ a<br />deorsum usque sursum, et una omnes compago retinebit. Duabus quoque<br />tabulis quæ in angulis ponendæ sunt, similis junctura servabitur. 25 Et erunt<br />simul tabulæ octo, bases earum argenteæ sedecim, duabus basibus per unam<br />tabulam supputatis. 26 Facies et vectes de lignis setim quinque ad continendas<br />tabulas in uno latere tabernaculi, 27 et quinque alios in altero, et ejusdem numeri<br />ad occidentalem plagam : 28 qui mittentur per medias tabulas a summo<br />usque ad summum. 29 Ipsas quoque tabulas deaurabis, et fundes in eis annulos<br />aureos per quos vectes tabulata contineant : quos operies laminis aureis.<br />30 Et eriges tabernaculum juxta exemplar quod tibi in monte monstratum est.<br />31 Facies et velum de hyacintho, et purpura, coccoque bis tincto, et bysso<br />retorta, opere plumario et pulchra varietate contextum : 32 quod appendes<br />ante quatuor columnas de lignis setim, quæ ipsæ quidem deauratæ erunt,<br />et habebunt capita aurea, sed bases argenteas. 33 Inseretur autem velum per<br />circulos, intra quod pones arcam testimonii, quo et sanctuarium, et sanctuarii<br />sanctuaria dividentur. 34 Pones et propitiatorium super arcam testimonii in<br />Sancto sanctorum, 35 mensamque extra velum, et contra mensam candelabrum<br />in latere tabernaculi meridiano : mensa enim stabit in parte aquilonis. 36 Facies<br />et tentorium in introitu tabernaculi de hyacintho, et purpura, coccoque bis<br />74<br />Exodus<br />tincto, et bysso retorta, opere plumarii. 37 Et quinque columnas deaurabis<br />lignorum setim, ante quas ducetur tentorium : quarum erunt capita aurea, et<br />bases æneæ.<br />27 Facies et altare de lignis setim, quod habebit quinque cubitus in longitudine,<br />et totidem in latitudine, id est, quadrum, et tres cubitos in altitudine.<br />2 Cornua autem per quatuor angulos ex ipso erunt : et operies illud<br />ære. 3 Faciesque in usus ejus lebetes ad suscipiendos cineres, et forcipes atque<br />fuscinulas, et ignium receptacula ; omnia vasa ex ære fabricabis. 4 Craticulamque<br />in modum retis æneam : per cujus quatuor angulos erunt quatuor<br />annuli ænei. 5 Quos pones subter arulam altaris : eritque craticula usque ad<br />altaris medium. 6 Facies et vectes altaris de lignis setim duos, quos operies<br />laminis æneis : 7 et induces per circulos, eruntque ex utroque latere altaris ad<br />portandum. 8 Non solidum, sed inane et cavum intrinsecus facies illud, sicut<br />tibi in monte monstratum est.<br />9 Facies et atrium tabernaculi, in cujus australi plaga contra meridiem erunt<br />tentoria de bysso retorta : centum cubitos unum latus tenebit in longitudine.<br />10 Et columnas viginti cum basibus totidem æneis, quæ capita cum cælaturis<br />suis habebunt argentea. 11 Similiter et in latere aquilonis per longum erunt<br />tentoria centum cubitorum, columnæ viginti, et bases æneæ ejusdem numeri,<br />et capita earum cum cælaturis suis argentea. 12 In latitudine vero atrii, quod<br />respicit ad occidentem, erunt tentoria per quinquaginta cubitos, et columnæ<br />decem, basesque totidem. 13 In ea quoque atrii latitudine, quæ respicit ad<br />orientem, quinquaginta cubiti erunt. 14 In quibus quindecim cubitorum tentoria<br />lateri uno deputabuntur, columnæque tres et bases totidem : 15 et in latere<br />altero erunt tentoria cubitos obtinentia quindecim, columnæ tres, et bases<br />totidem. 16 In introitu vero atrii fiet tentorium cubitorum viginti ex hyacintho<br />et purpura, coccoque bis tincto, et bysso retorta, opere plumarii : columnas<br />habebit quatuor, cum basibus totidem. 17 Omnes columnæ atrii per circuitum<br />vestitæ erunt argenteis laminis, capitibus argenteis, et basibus æneis. 18 In longitudine<br />occupabit atrium cubitos centum, in latitudine quinquaginta, altitudo<br />quinque cubitorum erit : fietque de bysso retorta, et habebit bases æneas.<br />19 Cuncta vasa tabernaculi in omnes usus et cæremonias, tam paxillos ejus<br />quam atrii, ex ære facies. 20 Præcipe filiis Isra¨el ut afferant tibi oleum de<br />arboribus olivarum purissimum, piloque contusum, ut ardeat lucerna semper<br />21 in tabernaculo testimonii, extra velum quod oppansum est testimonio.<br />Et collocabunt eam Aaron et filii ejus, ut usque mane luceat coram Domino.<br />Perpetuus erit cultus per successiones eorum a filiis Isra¨el.<br />28 Applica quoque ad te Aaron fratrem tuum cum filiis suis de medio filiorum<br />Isra¨el, ut sacerdotio fungantur mihi : Aaron, Nadab, et Abiu,<br />Eleazar, et Ithamar. 2 Faciesque vestem sanctam Aaron fratri tuo in gloriam<br />et decorem. 3 Et loqueris cunctis sapientibus corde quos replevi spiritu<br />prudentiæ, ut faciant vestes Aaron, in quibus sanctificatus ministret mihi.<br />4 Hæc autem erunt vestimenta quæ faciet : rationale et superhumerale, tunicam<br />et lineam strictam, cidarim et balteum. Facient vestimenta sancta fratri<br />tuo Aaron et filiis ejus, ut sacerdotio fungantur mihi. 5 Accipientque aurum,<br />et hyacinthum, et purpuram, coccumque bis tinctum, et byssum.<br />6 Facient autem superhumerale de auro et hyacintho et purpura, coccoque<br />bis tincto, et bysso retorta, opere polymito. 7 Duas oras junctas habebit in<br />utroque latere summitatum, ut in unum redeant. 8 Ipsa quoque textura et<br />75<br />Exodus<br />cuncta operis varietas erit ex auro et hyacintho, et purpura, coccoque bis tincto,<br />et bysso retorta. 9 Sumesque duos lapides onychinos, et sculpes in eis<br />nomina filiorum Isra¨el : 10 sex nomina in lapide uno, et sex reliqua in altero,<br />juxta ordinem nativitatis eorum. 11 Opere sculptoris et cælatura gemmarii,<br />sculpes eos nominibus filiorum Isra¨el, inclusos auro atque circumdatos : 12 et<br />pones in utroque latere superhumeralis, memoriale filiis Isra¨el. Portabitque<br />Aaron nomina eorum coram Domino super utrumque humerum, ob recordationem.<br />13 Facies et uncinos ex auro, 14 et duas catenulas ex auro purissimo<br />sibi invicem cohærentes, quas inseres uncinis.<br />15 Rationale quoque judicii facies opere polymito juxta texturam superhumeralis,<br />ex auro, hyacintho, et purpura, coccoque bis tincto, et bysso retorta.<br />16 Quadrangulum erit et duplex : mensuram palmi habebit tam in<br />longitudine quam in latitudine. 17 Ponesque in eo quatuor ordines lapidum :<br />in primo versu erit lapis sardius, et topazius, et smaragdus : 18 in secundo<br />carbunculus, sapphirus, et jaspis : 19 in tertio ligurius, achates, et amethystus<br />: 20 in quarto chrysolithus, onychinus, et beryllus. Inclusi auro erunt per<br />ordines suos. 21 Habebuntque nomina filiorum Isra¨el : duodecim nominibus<br />cælabuntur, singuli lapides nominibus singulorum per duodecim tribus. 22 Facies<br />in rationali catenas sibi invicem cohærentes ex auro purissimo, 23 et duos<br />annulos aureos, quos pones in utraque rationalis summitate : 24 catenasque<br />aureas junges annulis, qui sunt in marginibus ejus, 25 et ipsarum catenarum<br />extrema duobus copulabis uncinis in utroque latere superhumeralis quod rationale<br />respicit. 26 Facies et duos annulos aureos, quos pones in summitatibus<br />rationalis, in oris, quæ e regione sunt superhumeralis, et posteriora ejus aspiciunt.<br />27 Necnon et alios duos annulos aureos, qui ponendi sunt in utroque<br />latere superhumeralis deorsum, quod respicit contra faciem juncturæ inferioris,<br />ut aptari possit cum superhumerali, 28 et stringatur rationale annulis suis<br />cum annulis superhumeralis vitta hyacinthina, ut maneat junctura fabrefacta,<br />et a se invicem rationale et superhumerale nequeant separari. 29 Portabitque<br />Aaron nomina filiorum Isra¨el in rationali judicii super pectus suum, quando<br />ingredietur Sanctuarium, memoriale coram Domino in æternum. 30 Pones<br />autem in rationali judicii Doctrinam et Veritatem, quæ erunt in pectore Aaron,<br />quando ingredietur coram Domino : et gestabit judicium filiorum Isra¨el in<br />pectore suo, in conspectu Domini semper.<br />31 Facies et tunicam superhumeralis totam hyacinthinam, 32 in cujus medio<br />supra erit capitium, et ora per gyrum ejus textilis, sicut fieri solet in extremis<br />vestium partibus, ne facile rumpatur. 33 Deorsum vero, ad pedes ejusdem<br />tunicæ, per circuitum, quasi mala punica facies, ex hyacintho, et purpura,<br />et cocco bis tincto, mistis in medio tintinnabulis, 34 ita ut tintinnabulum sit<br />aureum et malum punicum : rursumque tintinnabulum aliud aureum et<br />malum punicum. 35 Et vestietur ea Aaron in officio ministerii, ut audiatur<br />sonitus quando ingreditur et egreditur sanctuarium in conspectu Domini, et<br />non moriatur.<br />36 Facies et laminam de auro purissimo, in qua sculpes opere cælatoris,<br />Sanctum Domino. 37 Ligabisque eam vitta hyacinthina, et erit super tiaram,<br />38 imminens fronti pontificis. Portabitque Aaron iniquitates eorum, quæ obtulerunt<br />et sanctificaverunt filii Isra¨el, in cunctis muneribus et donariis suis.<br />Erit autem lamina semper in fronte ejus, ut placatus sit eis Dominus.<br />39 Stringesque tunicam bysso, et tiaram byssinam facies, et balteum opere<br />plumarii.<br />76<br />Exodus<br />40 Porro filiis Aaron tunicas lineas parabis et balteos ac tiaras in gloriam<br />et decorem : 41 vestiesque his omnibus Aaron fratrem tuum et filios ejus cum<br />eo. Et cunctorum consecrabis manus, sanctificabisque illos, ut sacerdotio fungantur<br />mihi. 42 Facies et feminalia linea, ut operiant carnem turpitudinis suæ,<br />a renibus usque ad femora : 43 et utentur eis Aaron et filii ejus quando ingredientur<br />tabernaculum testimonii, vel quando appropinquant ad altare ut<br />ministrent in sanctuario, ne iniquitatis rei moriantur. Legitimum sempiternum<br />erit Aaron, et semini ejus post eum.<br />29 Sed et hoc facies, ut mihi in sacerdotio consecrentur. Tolle vitulum de<br />armento, et arietes duos immaculatos, 2 panesque azymos, et crustulam<br />absque fermento, quæ conspersa sit oleo, lagana quoque azyma oleo lita : de<br />simila triticea cuncta facies. 3 Et posita in canistro offeres : vitulum autem et<br />duos arietes. 4 Et Aaron ac filios ejus applicabis ad ostium tabernaculi testimonii.<br />Cumque laveris patrem cum filiis suis aqua, 5 indues Aaron vestimentis<br />suis, id est, linea et tunica, et superhumerali et rationali, quod constringes balteo.<br />6 Et pones tiaram in capite ejus, et laminam sanctam super tiaram, 7 et<br />oleum unctionis fundes super caput ejus : atque hoc ritu consecrabitur. 8 Filios<br />quoque illius applicabis, et indues tunicis lineis, cingesque balteo, 9 Aaron scilicet<br />et liberos ejus, et impones eis mitras : eruntque sacerdotes mihi religione<br />perpetua. Postquam initiaveris manus eorum, 10 applicabis et vitulum coram<br />tabernaculo testimonii. Imponentque Aaron et filii ejus manus super caput<br />illius, 11 et mactabis eum in conspectu Domini, juxta ostium tabernaculi testimonii.<br />12 Sumptumque de sanguine vituli, pones super cornua altaris digito<br />tuo, reliquum autem sanguinem fundes juxta basim ejus. 13 Sumes et adipem<br />totum qui operit intestina, et reticulum jecoris, ac duos renes, et adipem qui<br />super eos est, et offeres incensum super altare : 14 carnes vero vituli et corium<br />et fimum combures foris extra castra, eo quod pro peccato sit.<br />15 Unum quoque arietem sumes, super cujus caput ponent Aaron et filii<br />ejus manus. 16 Quem cum mactaveris, tolles de sanguine ejus, et fundes circa<br />altare. 17 Ipsum autem arietem secabis in frustra : lotaque intestina ejus<br />ac pedes, pones super concisas carnes, et super caput illius. 18 Et offeres totum<br />arietem in incensum super altare : oblatio est Domino, odor suavissimus<br />victimæ Domini.<br />19 Tolles quoque arietem alterum, super cujus caput Aaron et filii ejus ponent<br />manus. 20 Quem cum immolaveris, sumes de sanguine ejus, et pones<br />super extremum auriculæ dextræ Aaron et filiorum ejus, et super pollices<br />manus eorum ac pedis dextri, fundesque sanguinem super altare per circuitum.<br />21 Cumque tuleris de sanguine qui est super altare, et de oleo unctionis,<br />asperges Aaron et vestes ejus, filios et vestimenta eorum. Consecratisque ipsis<br />et vestibus, 22 tolles adipem de ariete, et caudam et arvinam, quæ operit<br />vitalia, ac reticulum jecoris, et duos renes, atque adipem, qui super eos est, armumque<br />dextrum, eo quod sit aries consecrationis : 23 tortamque panis unius,<br />crustulam conspersam oleo, laganum de canistro azymorum, quod positum<br />est in conspectu Domini : 24 ponesque omnia super manus Aaron et filiorum<br />ejus, et sanctificabis eos elevans coram Domino. 25 Suscipiesque universa de<br />manibus eorum : et incendes super altare in holocaustum, odorem suavissimum<br />in conspectu Domini, quia oblatio ejus est. 26 Sumes quoque pectusculum<br />de ariete, quo initiatus est Aaron, sanctificabisque illud elevatum coram<br />Domino, et cedet in partem tuam. 27 Sanctificabisque et pectusculum conse-<br />77<br />Exodus<br />cratum, et armum quem de ariete separasti, 28 quo initiatus est Aaron et filii<br />ejus, cedentque in partem Aaron et filiorum ejus jure perpetuo a filiis Isra¨el :<br />quia primitiva sunt et initia de victimis eorum pacificis quæ offerunt Domino.<br />29 Vestem autem sanctam, qua utetur Aaron, habebunt filii ejus post eum,<br />ut ungantur in ea, et consecrantur manus eorum. 30 Septem diebus utetur<br />illa qui pontifex pro eo fuerit constitutus de filiis ejus, et qui ingredietur<br />tabernaculum testimonii ut ministret in sanctuario.<br />31 Arietem autem consecrationis tolles, et coques carnes ejus in loco sancto :<br />32 quibus vescetur Aaron et filii ejus. Panes quoque, qui sunt in canistro, in<br />vestibulo tabernaculi testimonii comedent, 33 ut sit placabile sacrificium, et<br />sanctificentur offerentium manus. Alienigena non vescetur ex eis, quia sancti<br />sunt. 34 Quod si remanserit de carnibus consecratis, sive de panibus usque<br />mane, combures reliquias igni : non comedentur, quia sanctificata sunt.<br />35 Omnia, quæ præcepi tibi, facies super Aaron et filiis ejus. Septem<br />diebus consecrabis manus eorum : 36 et vitulum pro peccato offeres per singulos<br />dies ad expiandum. Mundabisque altare cum immolaveris expiationis<br />hostiam, et unges illud in sanctificationem. 37 Septem diebus expiabis<br />altare, et sanctificabis, et erit Sanctum sanctorum : omnis, qui tetigerit illud,<br />sanctificabitur.<br />38 Hoc est quod facies in altari : agnos anniculos duos per singulos dies<br />jugiter, 39 unum agnum mane, et alterum vespere, 40 decimam partem similæ<br />conspersæ oleo tuso, quod habeat mensuram quartam partem hin, et vinum<br />ad libandum ejusdem mensuræ in agno uno. 41 Alterum vero agnum offeres<br />ad vesperam juxta ritum matutinæ oblationis, et juxta ea quæ diximus, in<br />odorem suavitatis : 42 sacrificium est Domino, oblatione perpetua in generationes<br />vestras, ad ostium tabernaculi testimonii coram Domino, ubi constituam<br />ut loquar ad te. 43 Ibique præcipiam filiis Isra¨el, et sanctificabitur altare<br />in gloria mea. 44 Sanctificabo et tabernaculum testimonii cum altari, et Aaron<br />cum filiis suis, ut sacerdotio fungantur mihi. 45 Et habitabo in medio filiorum<br />Isra¨el, eroque eis Deus, 46 et scient quia ego Dominus Deus eorum, qui eduxi<br />eos de terra Ægypti, ut manerem inter illos, ego Dominus Deus ipsorum.<br />30Facies quoque altare ad adolendum thymiama, de lignis setim, 2 habens<br />cubitum longitudinis, et alterum latitudinis, id est, quadrangulum, et<br />duos cubitos in altitudine. Cornua ex ipso procedent. 3 Vestiesque illud auro<br />purissimo, tam craticulam ejus, quam parietes per circuitum, et cornua. Faciesque<br />ei coronam aureolam per gyrum, 4 et duos annulos aureos sub corona<br />per singula latera, ut mittantur in eos vectes, et altare portetur. 5 Ipsos quoque<br />vectes facies de lignis setim, et inaurabis. 6 Ponesque altare contra velum,<br />quod ante arcum pendet testimonii coram propitiatorio quo tegitur testimonium,<br />ubi loquar tibi. 7 Et adolebit incensum super eo Aaron, suave fragrans,<br />mane. Quando componet lucernas, incendet illud : 8 et quando collocabit eas<br />ad vesperum, uret thymiama sempiternum coram Domino in generationes<br />vestras. 9 Non offeretis super eo thymiama compositionis alterius, nec oblationem,<br />et victimam, nec libabitis libamina. 10 Et deprecabitur Aaron super<br />cornua ejus semel per annum, in sanguine quod oblatum est pro peccato, et<br />placabit super eo in generationibus vestris. Sanctum sanctorum erit Domino.<br />11 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 12 Quando tuleris summam<br />filiorum Isra¨el juxta numerum, dabunt singuli pretium pro animabus suis<br />Domino, et non erit plaga in eis, cum fuerint recensiti. 13 Hoc autem dabit<br />78<br />Exodus<br />omnis qui transit ad nomen, dimidium sicli juxta mensuram templi (siclus<br />viginti obolos habet) ; media pars sicli offeretur Domino. 14 Qui habetur in<br />numero, a viginti annis et supra, dabit pretium. 15 Dives non addet ad medium<br />sicli, et pauper nihil minuet. 16 Susceptamque pecuniam, quæ collata est a filiis<br />Isra¨el, trades in usus tabernaculi testimonii, ut sit monimentum eorum coram<br />Domino, et propitietur animabus eorum.<br />17 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 18 Facies et labrum æneum<br />cum basi sua ad lavandum : ponesque illud inter tabernaculum testimonii<br />et altare. Et missa aqua, 19 lavabunt in ea Aaron et filii ejus manus suas ac<br />pedes, 20 quando ingressuri sunt tabernaculum testimonii, et quando accessuri<br />sunt ad altare, ut offerant in eo thymiama Domino, 21 ne forte moriantur ;<br />legitimum sempiternum erit ipsi, et semini ejus per successiones.<br />22 Locutusque est Dominus ad Moysen, 23 dicens : Sume tibi aromata,<br />primæ myrrhæ et electæ quingentos siclos, et cinnamomi medium, id est,<br />ducentos quinquaginta siclos, calami similiter ducentos quinquaginta, 24 casiæ<br />autem quingentos siclos, in pondere sanctuarii, olei de olivetis mensuram hin :<br />25 faciesque unctionis oleum sanctum, unguentum compositum opere unguentarii,<br />26 et unges ex eo tabernaculum testimonii, et arcam testamenti, 27 mensamque<br />cum vasis suis, et candelabrum, et utensilia ejus, altaria thymiamatis,<br />28 et holocausti, et universam supellectilem quæ ad cultum eorum pertinet.<br />29 Sanctificabisque omnia, et erunt Sancta sanctorum ; qui tetigerit ea, sanctificabitur.<br />30 Aaron et filios ejus unges, sanctificabisque eos, ut sacerdotio<br />fungantur mihi. 31 Filiis quoque Isra¨el dices : Hoc oleum unctionis sanctum<br />erit mihi in generationes vestras. 32 Caro hominis non ungetur ex eo, et juxta<br />compositionem ejus non facietis aliud, quia sanctificatum est, et sanctum erit<br />vobis. 33 Homo quicumque tale composuerit, et dederit ex eo alieno, exterminabitur<br />de populo suo. 34 Dixitque Dominus ad Moysen : Sume tibi aromata,<br />stacten et onycha, galbanum boni odoris, et thus lucidissimum ; æqualis<br />ponderis erunt omnia : 35 faciesque thymiama compositum opere unguentarii,<br />mistum diligenter, et purum, et sanctificatione dignissimum. 36 Cumque<br />in tenuissimum pulverem universa contuderis, pones ex eo coram tabernaculo<br />testimonii, in quo loco apparebo tibi. Sanctum sanctorum erit vobis thymiama.<br />37 Talem compositionem non facietis in usus vestros, quia sanctum est<br />Domino. 38 Homo quicumque fecerit simile, ut odore illius perfruatur, peribit<br />de populis suis.<br />31 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Ecce, vocavi ex nomine<br />Beseleel filium Uri filii Hur de tribu Juda, 3 et implevi spiritu Dei, sapientia,<br />et intelligentia et scientia in omni opere, 4 ad excogitandum quidquid<br />fabrefieri potest ex auro, et argento, et ære, 5 marmore, et gemmis, et diversitate<br />lignorum. 6 Dedique ei socium Ooliab filium Achisamech de tribu Dan. Et<br />in corde omnis eruditi posui sapientiam : ut faciant cuncta quæ præcepi tibi,<br />7 tabernaculum foederis, et arcam testimonii, et propitiatorium, quod super<br />eam est, et cuncta vasa tabernaculi, 8 mensamque et vasa ejus, candelabrum<br />purissimum cum vasis suis, et altaris thymiamatis, 9 et holocausti, et omnia<br />vasa eorum, labrum cum basi sua, 10 vestes sanctas in ministerio Aaron sacerdoti,<br />et filiis ejus, ut fungantur officio suo in sacris : 11 oleum unctionis, et<br />thymiama aromatum in sanctuario, omnia quæ præcepi tibi, facient.<br />12 Et locutus est Dominus ad Moysen, dicens : 13 Loquere filiis Isra¨el, et<br />dices ad eos : Videte ut sabbatum meum custodiatis : quia signum est in-<br />79<br />Exodus<br />ter me et vos in generationibus vestris : ut sciatis quia ego Dominus, qui<br />sanctifico vos. 14 Custodite sabbatum meum, sanctum est enim vobis : qui<br />polluerit illud, morte morietur ; qui fecerit in eo opus, peribit anima illius de<br />medio populi sui. 15 Sex diebus facietis opus : in die septimo sabbatum est,<br />requies sancta Domino ; omnis qui fecerit opus in hac die, morietur. 16 Custodiant<br />filii Isra¨el sabbatum, et celebrent illud in generationibus suis. Pactum<br />est sempiternum 17 inter me et filios Isra¨el, signumque perpetuum ; sex enim<br />diebus fecit Dominus cælum et terram, et in septimo ab opere cessavit.<br />18 Deditque Dominus Moysi, completis hujuscemodi sermonibus in monte<br />Sinai, duas tabulas testimonii lapideas, scriptas digito Dei.<br />32Videns autem populus quod moram faceret descendendi de monte Moyses,<br />congregatus adversus Aaron, dixit : Surge, fac nobis deos, qui nos<br />præcedant : Moysi enim huic viro, qui nos eduxit de terra Ægypti, ignoramus<br />quid acciderit. 2 Dixitque ad eos Aaron : Tollite inaures aureas de uxorum, filiorumque<br />et filiarum vestrarum auribus, et afferte ad me. 3 Fecitque populus<br />quæ jusserat, deferens inaures ad Aaron. 4 Quas cum ille accepisset, formavit<br />opere fusorio, et fecit ex eis vitulum conflatilem : dixeruntque : Hi sunt dii<br />tui Isra¨el, qui te eduxerunt de terra Ægypti. 5 Quod cum vidisset Aaron, ædificavit<br />altare coram eo, et præconis voce clamavit dicens : Cras solemnitas<br />Domini est. 6 Surgentesque mane, obtulerunt holocausta, et hostias pacificas,<br />et sedit populus manducare, et bibere, et surrexerunt ludere.<br />7 Locutus est autem Dominus ad Moysen, dicens : Vade, descende : peccavit<br />populus tuus, quem eduxisti de terra Ægypti. 8 Recesserunt cito de via,<br />quam ostendisti eis : feceruntque sibi vitulum conflatilem, et adoraverunt,<br />atque immolantes ei hostias, dixerunt : Isti sunt dii tui Isra¨el, qui te eduxerunt<br />de terra Ægypti. 9 Rursumque ait Dominus ad Moysen : Cerno quod populus<br />iste duræ cervicis sit : 10 dimitte me, ut irascatur furor meus contra eos, et deleam<br />eos, faciamque te in gentem magnam. 11 Moyses autem orabat Dominum<br />Deum suum, dicens : Cur, Domine, irascitur furor tuus contra populum tuum,<br />quem eduxisti de terra Ægypti, in fortitudine magna, et in manu robusta ?<br />12 Ne quæso dicant Ægyptii : Callide eduxit eos, ut interficeret in montibus,<br />et deleret e terra : quiescat ira tua, et esto placabilis super nequitia populi<br />tui. 13 Recordare Abraham, Isaac, et Isra¨el servorum tuorum, quibus jurasti<br />per temetipsum, dicens : Multiplicabo semen vestrum sicut stellas cæli ; et<br />universam terram hanc, de qua locutus sum, dabo semini vestro, et possidebitis<br />eam semper. 14 Placatusque est Dominus ne faceret malum quod locutus<br />fuerat adversus populum suum.<br />15 Et reversus est Moyses de monte, portans duas tabulas testimonii in<br />manu sua, scriptas ex utraque parte, 16 et factas opere Dei : scriptura quoque<br />Dei erat sculpta in tabulis. 17 Audiens autem Josue tumultum populi vociferantis,<br />dixit ad Moysen : Ululatus pugnæ auditur in castris. 18 Qui respondit :<br />Non est clamor adhortantium ad pugnam, neque vociferatio compellentium<br />ad fugam : sed vocem cantantium ego audio. 19 Cumque appropinquasset ad<br />castra, vidit vitulum, et choros : iratusque valde, projecit de manu tabulas,<br />et confregit eas ad radicem montis : 20 arripiensque vitulum quem fecerant,<br />combussit, et contrivit usque ad pulverem, quem sparsit in aquam, et dedit ex<br />eo potum filiis Isra¨el. 21 Dixitque ad Aaron : Quid tibi fecit hic populus, ut induceres<br />super eum peccatum maximum ? 22 Cui ille respondit : Ne indignetur<br />dominus meus : tu enim nosti populum istum, quod pronus sit ad malum :<br />80<br />Exodus<br />23 dixerunt mihi : Fac nobis deos, qui nos præcedant : huic enim Moysi, qui<br />nos eduxit de terra Ægypti, nescimus quid acciderit. 24 Quibus ego dixi : Quis<br />vestrum habet aurum ? Tulerunt, et dederunt mihi : et projeci illud in ignem,<br />egressusque est hic vitulus.<br />25 Videns ergo Moyses populum quod esset nudatus (spoliaverat enim eum<br />Aaron propter ignominiam sordis, et inter hostes nudum constituerat), 26 et<br />stans in porta castrorum, ait : Si quis est Domini, jungatur mihi. Congregatique<br />sunt ad eum omnes filii Levi : 27 quibus ait : Hæc dicit Dominus<br />Deus Isra¨el : Ponat vir gladium super femur suum : ite, et redite de porta<br />usque ad portam per medium castrorum, et occidat unusquisque fratrem, et<br />amicum, et proximum suum. 28 Feceruntque filii Levi juxta sermonem Moysi,<br />cecideruntque in die illa quasi viginti tria millia hominum. 29 Et ait Moyses :<br />Consecrastis manus vestras hodie Domino, unusquisque in filio, et in fratre<br />suo, ut detur vobis benedictio. 30 Facto autem altero die, locutus est Moyses<br />ad populum : Peccastis peccatum maximum : ascendam ad Dominum, si quomodo<br />quivero eum deprecari pro scelere vestro. 31 Reversusque ad Dominum,<br />ait : Obsecro, peccavit populus iste peccatum maximum, feceruntque sibi deos<br />aureos : aut dimitte eis hanc noxam, 32 aut si non facis, dele me de libro<br />tuo quem scripsisti. 33 Cui respondit Dominus : Qui peccaverit mihi, delebo<br />eum de libro meo : 34 tu autem vade, et duc populum istum quo locutus sum<br />tibi : angelus meus præcedet te. Ego autem in die ultionis visitabo et hoc<br />peccatum eorum. 35 Percussit ergo Dominus populum pro reatu vituli, quem<br />fecerat Aaron.<br />33 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : Vade, ascende de loco<br />isto tu, et populus tuus quem eduxisti de terra Ægypti, in terram<br />quam juravi Abraham, Isaac et Jacob, dicens : Semini tuo dabo eam : 2 et<br />mittam præcursorem tui angelum, ut ejiciam Chananæum, et Amorrhæum,<br />et Hethæum, et Pherezæum, et Hevæum, et Jebusæum, 3 et intres in terram<br />fluentem lacte et melle. Non enim ascendam tecum, quia populus duræ cervicis<br />es : ne forte disperdam te in via. 4 Audiensque populus sermonem hunc<br />pessimum, luxit : et nullus ex more indutus est cultu suo. 5 Dixitque Dominus<br />ad Moysen : Loquere filiis Isra¨el : Populus duræ cervicis es : semel ascendam<br />in medio tui, et delebo te. Jam nunc depone ornatum tuum, ut sciam quid<br />faciam tibi. 6 Deposuerunt ergo filii Isra¨el ornatum suum a monte Horeb.<br />7 Moyses quoque tollens tabernaculum, tetendit extra castra procul, vocavitque<br />nomen ejus, Tabernaculum foederis. Et omnis populus, qui habebat<br />aliquam quæstionem, egrediebatur ad tabernaculum foederis, extra castra.<br />8 Cumque egrederetur Moyses ad tabernaculum, surgebat universa plebs,<br />et stabat unusquisque in ostio papilionis sui, aspiciebantque tergum Moysi,<br />donec ingrederetur tentorium. 9 Ingresso autem illo tabernaculum foederis,<br />descendebat columna nubis, et stabat ad ostium, loquebaturque cum Moyse,<br />10 cernentibus universis quod columna nubis staret ad ostium tabernaculi. Stabantque<br />ipsi, et adorabant per fores tabernaculorum suorum. 11 Loquebatur<br />autem Dominus ad Moysen facie ad faciem, sicut solet loqui homo ad amicum<br />suum. Cumque ille reverteretur in castra, minister ejus Josue filius Nun, puer,<br />non recedebat de tabernaculo.<br />12 Dixit autem Moyses ad Dominum : Præcipis ut educam populum istum<br />: et non indicas mihi quem missurus es mecum, præsertim cum dixeris :<br />Novi te ex nomine, et invenisti gratiam coram me. 13 Si ergo inveni gratiam<br />81<br />Exodus<br />in conspectu tuo, ostende mihi faciem tuam, ut sciam te, et inveniam gratiam<br />ante oculos tuos : respice populum tuum gentem hanc. 14 Dixitque Dominus :<br />Facies mea præcedet te, et requiem dabo tibi. 15 Et ait Moyses : Si non tu ipse<br />præcedas, ne educas nos de loco isto. 16 In quo enim scire poterimus ego et<br />populus tuus invenisse nos gratiam in conspectu tuo, nisi ambulaveris nobiscum,<br />ut glorificemur ab omnibus populis qui habitant super terram ? 17 Dixit<br />autem Dominus ad Moysen : Et verbum istud, quod locutus es, faciam :<br />invenisti enim gratiam coram me, et teipsum novi ex nomine.<br />18 Qui ait : Ostende mihi gloriam tuam. 19 Respondit : Ego ostendam omne<br />bonum tibi, et vocabo in nomine Domini coram te : et miserebor cui voluero,<br />et clemens ero in quem mihi placuerit. 20 Rursumque ait : Non poteris videre<br />faciem meam : non enim videbit me homo et vivet. 21 Et iterum : Ecce,<br />inquit, est locus apud me, et stabis supra petram. 22 Cumque transibit gloria<br />mea, ponam te in foramine petræ, et protegam dextera mea, donec transeam :<br />23 tollamque manum meam, et videbis posteriora mea : faciem autem meam<br />videre non poteris.<br />34 Ac deinceps : Præcide, ait, tibi duas tabulas lapideas instar priorum,<br />et scribam super eas verba, quæ habuerunt tabulæ quas fregisti. 2 Esto<br />paratus mane, ut ascendas statim in montem Sinai, stabisque mecum super<br />verticem montis. 3 Nullus ascendat tecum, nec videatur quispiam per totum<br />montem : boves quoque et oves non pascantur e contra. 4 Excidit ergo<br />duas tabulas lapideas, quales antea fuerant : et de nocte consurgens ascendit<br />in montem Sinai, sicut præceperat ei Dominus, portans secum tabulas.<br />5 Cumque descendisset Dominus per nubem, stetit Moyses cum eo, invocans<br />nomen Domini. 6 Quo transeunte coram eo, ait : Dominator Domine Deus,<br />misericors et clemens, patiens et multæ miserationis, ac verax, 7 qui custodis<br />misericordiam in millia ; qui aufers iniquitatem, et scelera, atque peccata, nullusque<br />apud te per se innocens est ; qui reddis iniquitatem patrum filiis, ac<br />nepotibus in tertiam et quartam progeniem. 8 Festinusque Moyses, curvatus<br />est pronus in terram, et adorans 9 ait : Si inveni gratiam in conspectu tuo,<br />Domine, obsecro ut gradiaris nobiscum (populus enim duræ cervicis est) et<br />auferas iniquitates nostras atque peccata, nosque possideas.<br />10 Respondit Dominus : Ego inibo pactum videntibus cunctis : signa faciam<br />quæ numquam visa sunt super terram, nec in ullis gentibus, ut cernat<br />populus iste, in cujus es medio, opus Domini terribile quod facturus sum.<br />11 Observa cuncta quæ hodie mando tibi : ego ipse ejiciam ante faciem tuam<br />Amorrhæum, et Chananæum, et Hethæum, Pherezæum quoque, et Hevæum,<br />et Jebusæum. 12 Cave ne umquam cum habitatoribus terræ illius jungas amicitias,<br />quæ sint tibi in ruinam : 13 sed aras eorum destrue, confringe statuas, lucosque<br />succide : 14 noli adorare deum alienum. Dominus zelotes nomen ejus ;<br />Deus est æmulator. 15 Ne ineas pactum cum hominibus illarum regionum : ne,<br />cum fornicati fuerint cum diis suis, et adoraverint simulacra eorum, vocet te<br />quispiam ut comedas de immolatis. 16 Nec uxorem de filiabus eorum accipies<br />filiis tuis : ne, postquam ipsæ fuerint fornicatæ, fornicari faciant et filios tuos<br />in deos suos. 17 Deos conflatiles non facies tibi. 18 Solemnitatem azymorum<br />custodies. Septem diebus vesceris azymis, sicut præcepi tibi, in tempore mensis<br />novorum : mense enim verni temporis egressus es de Ægypto. 19 Omne<br />quod aperit vulvam generis masculini, meum erit. De cunctis animantibus,<br />tam de bobus, quam de ovibus, meum erit. 20 Primogenitum asini redimes<br />82<br />Exodus<br />ove : sin autem nec pretium pro eo dederis, occidetur. Primogenitum filiorum<br />tuorum redimes : nec apparebis in conspectu meo vacuus. 21 Sex diebus<br />operaberis ; die septimo cessabis arare et metere. 22 Solemnitatem hebdomadarum<br />facies tibi in primitiis frugum messis tuæ triticeæ, et solemnitatem,<br />quando redeunte anni tempore cuncta conduntur. 23 Tribus temporibus anni<br />apparebit omne masculinum tuum in conspectu omnipotentis Domini Dei Isra<br />¨el. 24 Cum enim tulero gentes a facie tua, et dilatavero terminos tuos, nullus<br />insidiabitur terræ tuæ, ascendente te, et apparente in conspectu Domini Dei<br />tui ter in anno. 25 Non immolabis super fermento sanguinem hostiæ meæ :<br />neque residebit mane de victima solemnitatis Phase. 26 Primitias frugum terræ<br />tuæ offeres in domo Domini Dei tui. Non coques hædum in lacte matris suæ.<br />27 Dixitque Dominus ad Moysen : Scribe tibi verba hæc, quibus et tecum et<br />cum Isra¨el pepigi foedus.<br />28 Fuit ergo ibi cum Domino quadraginta dies et quadraginta noctes :<br />panem non comedit, et aquam non bibit, et scripsit in tabulis verba foederis<br />decem. 29 Cumque descenderet Moyses de monte Sinai, tenebat duas tabulas<br />testimonii, et ignorabat quod cornuta esset facies sua ex consortio sermonis<br />Domini. 30 Videntes autem Aaron et filii Isra¨el cornutam Moysi faciem,<br />timuerunt prope accedere. 31 Vocatique ab eo, reversi sunt tam Aaron, quam<br />principes synagogæ. Et postquam locutus est ad eos, 32 venerunt ad eum<br />etiam omnes filii Isra¨el : quibus præcepit cuncta quæ audierat a Domino in<br />monte Sinai. 33 Impletisque sermonibus, posuit velamen super faciem suam.<br />34 Quod ingressus ad Dominum, et loquens cum eo, auferebat donec exiret, et<br />tunc loquebatur ad filios Isra¨el omnia quæ sibi fuerant imperata. 35 Qui videbant<br />faciem egredientis Moysi esse cornutam, sed operiebat ille rursus faciem<br />suam, siquando loquebatur ad eos.<br />35 Igitur congregata omni turba filiorum Isra¨el, dixit ad eos : Hæc sunt<br />quæ jussit Dominus fieri. 2 Sex diebus facietis opus : septimus dies erit<br />vobis sanctus, sabbatum, et requies Domini : qui fecerit opus in eo, occidetur.<br />3 Non succendetis ignem in omnibus habitaculis vestris per diem sabbati. 4 Et<br />ait Moyses ad omnem catervam filiorum Isra¨el : Iste est sermo quem præcepit<br />Dominus, dicens : 5 Separate apud vos primitias Domino. Omnis voluntarius<br />et prono animo offerat eas Domino : aurum et argentum, et æs, 6 hyacinthum<br />et purpuram, coccumque bis tinctum, et byssum, pilos caprarum, 7 pellesque<br />arietum rubricatas, et janthinas, ligna setim, 8 et oleum ad luminaria concinnanda,<br />et ut conficiatur unguentum, et thymiama suavissimum, 9 lapides<br />onychinos, et gemmas ad ornatum superhumeralis et rationalis. 10 Quisque<br />vestrum sapiens est, veniat, et faciat quod Dominus imperavit : 11 tabernaculum<br />scilicet, et tectum ejus, atque operimentum, annulos, et tabulata cum<br />vectibus, paxillos, et bases : 12 arcam et vectes, propitiatorium, et velum, quod<br />ante illud oppanditur : 13 mensam cum vectibus et vasis, et propositionis<br />panibus : 14 candelabrum ad luminaria sustentanda, vasa illius et lucernas, et<br />oleum ad nutrimenta ignium : 15 altare thymiamatis, et vectes, et oleum unctionis<br />et thymiama ex aromatibus : tentorium ad ostium tabernaculi : 16 altare<br />holocausti, et craticulam ejus æneam cum vectibus et vasis suis : labrum et<br />basim ejus : 17 cortinas atrii cum columnis et basibus, tentorium in foribus<br />vestibuli, 18 paxillos tabernaculi et atrii cum funiculis suis : 19 vestimenta, quorum<br />usus est in ministerio sanctuarii, vestes Aaron pontificis ac filiorum ejus,<br />ut sacerdotio fungantur mihi. 20 Egressaque omnis multitudo filiorum Isra¨el<br />83<br />Exodus<br />de conspectu Moysi, 21 obtulerunt mente promptissima atque devota primitias<br />Domino, ad faciendum opus tabernaculi testimonii. Quidquid ad cultum<br />et ad vestes sanctas necessarium erat, 22 viri cum mulieribus præbuerunt,<br />armillas et inaures, annulos et dextralia : omne vas aureum in donaria Domini<br />separatum est. 23 Si quis habebat hyacinthum, et purpuram, coccumque<br />bis tinctum, byssum et pilos caprarum, pelles arietum rubricatas, et janthinas,<br />24 argenti, ærisque metalla, obtulerunt Domino, lignaque setim in varios<br />usus. 25 Sed et mulieres doctæ, quæ neverant, dederunt hyacinthum, purpuram,<br />et vermiculum, ac byssum, 26 et pilos caprarum, sponte propria cuncta<br />tribuentes. 27 Principes vero obtulerunt lapides onychinos, et gemmas ad superhumerale<br />et rationale, 28 aromataque et oleum ad luminaria concinnanda,<br />et ad præparandum unguentum, ac thymiama odoris suavissimi componendum.<br />29 Omnes viri et mulieres mente devota obtulerunt donaria, ut fierent<br />opera, quæ jusserat Dominus per manum Moysi. Cuncti filii Isra¨el voluntaria<br />Domino dedicaverunt.<br />30 Dixitque Moyses ad filios Isra¨el : Ecce, vocavit Dominus ex nomine<br />Beseleel filium Uri, filii Hur de tribu Juda, 31 implevitque eum spiritu Dei,<br />sapientia et intelligentia, et scientia et omni doctrina, 32 ad excogitandum, et<br />faciendum opus in auro, et argento, et ære, 33 sculpendisque lapidibus, et<br />opere carpentario, quidquid fabre adinveniri potest, 34 dedit in corde ejus :<br />Ooliab quoque filium Achisamech de tribu Dan : 35 ambos erudivit sapientia,<br />ut faciant opera abietarii, polymitarii, ac plumarii, de hyacintho ac purpura,<br />coccoque bis tincto, et bysso, et texant omnia, ac nova quæque reperiant.<br />36 Fecit ergo Beseleel, et Ooliab, et omnis vir sapiens, quibus dedit Dominus<br />sapientiam et intellectum, ut scirent fabre operari quæ in usus sanctuarii<br />necessaria sunt, et quæ præcepit Dominus. 2 Cumque vocasset eos Moyses<br />et omnem eruditum virum, cui dederat Dominus sapientiam, et qui sponte<br />sua obtulerant se ad faciendum opus, 3 tradidit eis universa donaria filiorum<br />Isra¨el. Qui cum instarent operi, quotidie mane vota populus offerebat. 4 Unde<br />artifices venire compulsi, 5 dixerunt Moysi : Plus offert populus quam necessarium<br />est. 6 Jussit ergo Moyses præconis voce cantari : Nec vir, nec mulier<br />quidquam offerat ultra in opere sanctuarii. Sicque cessatum est a muneribus<br />offerendis, 7 eo quod oblata sufficerent et superabundarent.<br />8 Feceruntque omnes corde sapientes ad explendum opus tabernaculi,<br />cortinas decem de bysso retorta, et hyacintho, et purpura, coccoque bis tincto,<br />opere vario, et arte polymita : 9 quarum una habebat in longitudine viginti<br />octo cubitos, et in latitudine quatuor ; una mensura erat omnium cortinarum.<br />10 Conjunxitque cortinas quinque, alteram alteri, et alias quinque sibi invicem<br />copulavit. 11 Fecit et ansas hyacinthinas in ora cortinæ unius ex utroque latere,<br />et in ora cortinæ alterius similiter, 12 ut contra se invicem venirent ansæ, et mutuo<br />jungerentur. 13 Unde et quinquaginta fudit circulos aureos, qui morderent<br />cortinarum ansas, et fieret unum tabernaculum. 14 Fecit et saga undecim de<br />pilis caprarum ad operiendum tectum tabernaculi : 15 unum sagum in longitudine<br />habebat cubitos triginta, et in latitudine cubitos quatuor : unius mensuræ<br />erant omnia saga : 16 quorum quinque junxit seorsum, et sex alia separatim.<br />17 Fecitque ansas quinquaginta in ora sagi unius, et quinquaginta in ora sagi<br />alterius, ut sibi invicem jungerentur. 18 Et fibulas æneas quinquaginta, quibus<br />necteretur tectum, ut unum pallium ex omnibus sagis fieret. 19 Fecit et opertorium<br />tabernaculi de pellibus arietum rubricatis : aliudque desuper velamen-<br />84<br />Exodus<br />tum de pellibus janthinis. 20 Fecit et tabulas tabernaculi de lignis setim stantes.<br />21 Decem cubitorum erat longitudo tabulæ unius : et unum ac semis cubitum<br />latitudo retinebat. 22 Binæ incastraturæ erant per singulas tabulas, ut altera<br />alteri jungeretur. Sic fecit in omnibus tabernaculi tabulis. 23 E quibus viginti<br />ad plagam meridianam erant contra austrum, 24 cum quadraginta basibus<br />argenteis. Duæ bases sub una tabula ponebantur ex utraque parte angulorum,<br />ubi incastraturæ laterum in angulis terminantur. 25 Ad plagam quoque<br />tabernaculi, quæ respicit ad aquilonem, fecit viginti tabulas, 26 cum quadraginta<br />basibus argenteis, duas bases per singulas tabulas. 27 Contra occidentem<br />vero, id est, ad eam partem tabernaculi quæ mare respicit, fecit sex tabulas,<br />28 et duas alias per singulos angulos tabernaculi retro : 29 quæ junctæ erant a<br />deorsum usque sursum, et in unam compaginem pariter ferebantur. Ita fecit<br />ex utraque parte per angulos : 30 ut octo essent simul tabulæ, et haberent<br />bases argenteas sedecim, binas scilicet bases sub singulis tabulis. 31 Fecit et<br />vectes de lignis setim, quinque ad continendas tabulas unius lateris tabernaculi,<br />32 et quinque alios ad alterius lateris coaptandas tabulas : et extra hos,<br />quinque alios vectes ad occidentalem plagam tabernaculi contra mare. 33 Fecit<br />quoque vectem alium, qui per medias tabulas ab angulo usque ad angulum<br />perveniret. 34 Ipsa autem tabulata deauravit, fusis basibus earum argenteis.<br />Et circulos eorum fecit aureos, per quos vectes induci possent : quos et ipsos<br />laminis aureis operuit. 35 Fecit et velum de hyacintho, et purpura, vermiculo,<br />ac bysso retorta, opere polymitario, varium atque distinctum : 36 et quatuor<br />columnas de lignis setim, quas cum capitibus deauravit, fusis basibus earum<br />argenteis. 37 Fecit et tentorium in introitu tabernaculi ex hyacintho, purpura,<br />vermiculo, byssoque retorta, opere plumarii : 38 et columnas quinque cum<br />capitibus suis, quas operuit auro, basesque earum fudit æneas.<br />37 Fecit autem Beseleel et arcam de lignis setim, habentem duos semis<br />cubitos in longitudine, et cubitum ac semissem in latitudine, altitudo<br />quoque unius cubiti fuit et dimidii : vestivitque eam auro purissimo intus ac<br />foris. 2 Et fecit illi coronam auream per gyrum, 3 conflans quatuor annulos<br />aureos per quatuor angulos ejus : duos annulos in latere uno, et duos in<br />altero. 4 Vectes quoque fecit de lignis setim, quos vestivit auro, 5 et quos<br />misit in annulos, qui erant in lateribus arcæ ad portandum eam. 6 Fecit et<br />propitiatorium, id est, oraculum, de auro mundissimo, duorum cubitorum et<br />dimidii in longitudine, et cubiti ac semis in latitudine. 7 Duos etiam cherubim<br />ex auro ductili, quos posuit ex utraque parte propitiatorii : 8 cherub unum<br />in summitate unius partis, et cherub alterum in summitate partis alterius :<br />duos cherubim in singulis summitatibus propitiatorii, 9 extendentes alas, et<br />tegentes propitiatorium, seque mutuo et illud respicientes.<br />10 Fecit et mensam de lignis setim in longitudine duorum cubitorum, et<br />in latitudine unius cubiti, quæ habebat in altitudine cubitum ac semissem.<br />11 Circumdeditque eam auro mundissimo, et fecit illi labium aureum per<br />gyrum, 12 ipsique labio coronam auream interrasilem quatuor digitorum, et<br />super eamdem, alteram coronam auream. 13 Fudit et quatuor circulos aureos,<br />quos posuit in quatuor angulis per singulos pedes mensæ 14 contra coronam :<br />misitque in eos vectes, ut possit mensa portari. 15 Ipsos quoque vectes fecit<br />de lignis setim, et circumdedit eos auro. 16 Et vasa ad diversos usus mensæ,<br />acetabula, phialas, et cyathos, et thuribula, ex auro puro, in quibus offerenda<br />sunt libamina.<br />85<br />Exodus<br />17 Fecit et candelabrum ductile de auro mundissimo, de cujus vecte calami,<br />scyphi, sphærulæque, ac lilia procedebant : 18 sex in utroque latere, tres calami<br />ex parte una, et tres ex altera : 19 tres scyphi in nucis modum per calamos<br />singulos, sphærulæque simul et lilia : et tres scyphi instar nucis in calamo<br />altero, sphærulæque simul et lilia. Æquum erat opus sex calamorum, qui<br />procedebant de stipite candelabri. 20 In ipso autem vecte erant quatuor scyphi<br />in nucis modum, sphærulæque per singulos simul et lilia : 21 et sphærulæ<br />sub duobus calamis per loca tria, qui simul sex fiunt calami procedentes de<br />vecte uno. 22 Et sphærulæ igitur, et calami ex ipso erant, universa ductilia ex<br />auro purissimo. 23 Fecit et lucernas septem cum emunctoriis suis, et vasa ubi<br />ea, quæ emuncta sunt, extinguantur, de auro mundissimo. 24 Talentum auri<br />appendebat candelabrum cum omnibus vasis suis.<br />25 Fecit et altare thymiamatis de lignis setim, per quadrum singulos habens<br />cubitos, et in altitudine duos : e cujus angulis procedebant cornua. 26 Vestivitque<br />illud auro purissimo cum craticula ac parietibus et cornibus. 27 Fecitque<br />ei coronam aureolam per gyrum, et duos annulos aureos sub corona per singula<br />latera, ut mittantur in eos vectes, et possit altare portari. 28 Ipsos autem<br />vectes fecit de lignis setim, et operuit laminis aureis. 29 Composuit et oleum ad<br />sanctificationis unguentum, et thymiama de aromatibus mundissimis opere<br />pigmentarii.<br />38 Fecit et altare holocausti de lignis setim, quinque cubitorum per<br />quadrum, et trium in altitudine : 2 cujus cornua de angulis procedebant,<br />operuitque illum laminis æneis. 3 Et in usus ejus paravit ex ære vasa<br />diversa, lebetes, forcipes, fuscinulas, uncinos, et ignium receptacula. 4 Craticulamque<br />ejus in modum retis fecit æneam, et subter eam in altaris medio<br />arulam, 5 fusis quatuor annulis per totidem retiaculi summitates, ad immittendos<br />vectes ad portandum : 6 quos et ipsos fecit de lignis setim, et operuit<br />laminis æneis : 7 induxitque in circulos, qui in lateribus altaris eminebant.<br />Ipsum autem altare non erat solidum, sed cavum ex tabulis, et intus vacuum.<br />8 Fecit et labrum æneum cum basi sua de speculis mulierum, quæ excubabant<br />in ostio tabernaculi. 9 Fecit et atrium, in cujus australi plaga erant tentoria<br />de bysso retorta, cubitorum centum, 10 columnæ æneæ viginti cum basibus<br />suis, capita columnarum, et tota operis cælatura, argentea. 11 Æque ad septentrionalem<br />plagam tentoria columnæ, basesque et capita columnarum ejusdem<br />mensuræ, et operis ac metalli, erant. 12 In ea vero plaga, quæ ad occidentem<br />respicit, fuerunt tentoria cubitorum quinquaginta, columnæ decem cum<br />basibus suis æneæ, et capita columnarum, et tota operis cælatura, argentea.<br />13 Porro contra orientem quinquaginta cubitorum paravit tentoria : 14 e quibus,<br />quindecim cubitos columnarum trium, cum basibus suis, unum tenebat latus :<br />15 et in parte altera (quia inter utraque introitum tabernaculi fecit) quindecim<br />æque cubitorum erant tentoria, columnæque tres, et bases totidem. 16 Cuncta<br />atrii tentoria byssus retorta texuerat. 17 Bases columnarum fuere æneæ, capita<br />autem earum cum cunctis cælaturis suis argentea : sed et ipsas columnas<br />atrii vestivit argento. 18 Et in introitu ejus opere plumario fecit tentorium ex<br />hyacintho, purpura, vermiculo, ac bysso retorta, quod habebat viginti cubitos<br />in longitudine, altitudo vero quinque cubitorum erat juxta mensuram, quam<br />cuncta atrii tentoria habebant. 19 Columnæ autem in ingressu fuere quatuor<br />cum basibus æneis, capitaque earum et cælaturæ argenteæ. 20 Paxillos quoque<br />tabernaculi et atrii per gyrum fecit æneos.<br />86<br />Exodus<br />21 Hæc sunt instrumenta tabernaculi testimonii, quæ enumerata sunt juxta<br />præceptum Moysi in cæremoniis Levitarum per manum Ithamar filii Aaron<br />sacerdotis : 22 quæ Beseleel filius Uri filii Hur de tribu Juda, Domino per Moysen<br />jubente, compleverat, 23 juncto sibi socio Ooliab filio Achisamech de tribu<br />Dan : qui et ipse artifex lignorum egregius fuit, et polymitarius atque plumarius<br />ex hyacintho, purpura, vermiculo et bysso. 24 Omne aurum quod expensum<br />est in opere sanctuarii, et quod oblatum est in donariis, viginti novem<br />talentorum fuit, et septingentorum triginta siclorum ad mensuram sanctuarii.<br />25 Oblatum est autem ab his qui transierunt ad numerum a viginti annis et<br />supra, de sexcentis tribus millibus et quingentis quinquaginta armatorum.<br />26 Fuerunt præterea centum talenta argenti e quibus conflatæ sunt bases sanctuarii,<br />et introitus, ubi velum pendet. 27 Centum bases factæ sunt de talentis<br />centum, singulis talentis per bases singulas supputatis. 28 De mille autem<br />septingentis et septuaginta quinque, fecit capita columnarum, quas et ipsas<br />vestivit argento. 29 Æris quoque oblata sunt talenta septuaginta duo millia, et<br />quadringenti supra sicli, 30 ex quibus fusæ sunt bases in introitu tabernaculi<br />testimonii, et altare æneum cum craticula sua, omniaque vasa quæ ad usum<br />ejus pertinent, 31 et bases atrii tam in circuitu quam in ingressu ejus, et paxilli<br />tabernaculi atque atrii per gyrum.<br />39 De hyacintho vero et purpura, vermiculo ac bysso, fecit vestes, quibus<br />indueretur Aaron quando ministrabat in sanctis, sicut præcepit Dominus<br />Moysi. 2 Fecit igitur superhumerale de auro, hyacintho, et purpura, coccoque<br />bis tincto, et bysso retorta, 3 opere polymitario : inciditque bracteas<br />aureas, et extenuavit in fila, ut possent torqueri cum priorum colorum subtegmine,<br />4 duasque oras sibi invicem copulatas in utroque latere summitatum,<br />5 et balteum ex eisdem coloribus, sicut præceperat Dominus Moysi. 6 Paravit<br />et duos lapides onychinos, astrictos et inclusos auro, et sculptos arte gemmaria<br />nominibus filiorum Isra¨el : 7 posuitque eos in lateribus superhumeralis<br />in monimentum filiorum Isra¨el, sicut præceperat Dominus Moysi. 8 Fecit et<br />rationale opere polymito juxta opus superhumeralis, ex auro, hyacintho, purpura,<br />coccoque bis tincto, et bysso retorta : 9 quadrangulum, duplex, mensuræ<br />palmi. 10 Et posuit in eo gemmarum ordines quatuor. In primo versu<br />erat sardius, topazius, smaragdus. 11 In secundo, carbunculus, sapphirus, et<br />jaspis. 12 In tertio, ligurius, achates, et amethystus. 13 In quarto, chrysolithus,<br />onychinus, et beryllus, circumdati et inclusi auro per ordines suos. 14 Ipsique<br />lapides duodecim sculpti erant nominibus duodecim tribuum Isra¨el, singuli<br />per nomina singulorum. 15 Fecerunt in rationali et catenulas sibi invicem cohærentes,<br />de auro purissimo : 16 et duos uncinos, totidemque annulos aureos.<br />Porro annulos posuerunt in utroque latere rationalis, 17 e quibus penderent<br />duæ catenæ aureæ, quas inseruerunt uncinis, qui in superhumeralis angulis<br />eminebant. 18 Hæc et ante et retro ita conveniebant sibi, ut superhumerale et<br />rationale mutuo necterentur, 19 stricta ad balteum et annulis fortius copulata,<br />quos jungebat vitta hyacinthina, ne laxa fluerent, et a se invicem moverentur,<br />sicut præcepit Dominus Moysi. 20 Feceruntque quoque tunicam superhumeralis<br />totam hyacinthinam, 21 et capitium in superiori parte contra medium,<br />oramque per gyrum capitii textilem : 22 deorsum autem ad pedes mala punica<br />ex hyacintho, purpura, vermiculo, ac bysso retorta : 23 et tintinnabula de auro<br />purissimo, quæ posuerunt inter malogranata, in extrema parte tunicæ per<br />gyrum : 24 tintinnabulum autem aureum, et malum punicum, quibus ornatus<br />87<br />Exodus<br />incedebat pontifex quando ministerio fungebatur, sicut præceperat Dominus<br />Moysi. 25 Fecerunt et tunicas byssinas opere textili Aaron et filiis ejus : 26 et<br />mitras cum coronulis suis ex bysso : 27 feminalia quoque linea, byssina : 28 cingulum<br />vero de bysso retorta, hyacintho, purpura, ac vermiculo bis tincto, arte<br />plumaria, sicut præceperat Dominus Moysi. 29 Fecerunt et laminam sacræ venerationis<br />de auro purissimo, scripseruntque in ea opere gemmario, Sanctum<br />Domini : 30 et strinxerunt eam cum mitra vitta hyacinthina, sicut præceperat<br />Dominus Moysi.<br />31 Perfectum est igitur omne opus tabernaculi et tecti testimonii : feceruntque<br />filii Isra¨el cuncta quæ præceperat Dominus Moysi. 32 Et obtulerunt<br />tabernaculum et tectum et universam supellectilem, annulos, tabulas, vectes,<br />columnas ac bases, 33 opertorium de pellibus arietum rubricatis, et aliud operimentum<br />de janthinis pellibus, 34 velum ; arcam, vectes, propitiatorium, 35 mensam<br />cum vasis suis et propositionis panibus ; 36 candelabrum, lucernas, et<br />utensilia earum cum oleo ; 37 altare aureum, et unguentum, et thymiama ex<br />aromatibus, 38 et tentorium in introitu tabernaculi ; 39 altare æneum, retiaculum,<br />vectes, et vasa ejus omnia ; labrum cum basi sua ; tentoria atrii, et<br />columnas cum basibus suis ; 40 tentorium in introitu atrii, funiculosque illius<br />et paxillos. Nihil ex vasis defuit, quæ in ministerium tabernaculi, et in tectum<br />foederis jussa sunt fieri. 41 Vestes quoque, quibus sacerdotes utuntur in<br />sanctuario, Aaron scilicet et filii ejus, 42 obtulerunt filii Isra¨el, sicut præceperat<br />Dominus. 43 Quæ postquam Moyses cuncta vidit completa, benedixit eis.<br />40 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Mense primo, prima<br />die mensis, eriges tabernaculum testimonii, 3 et pones in eo arcam,<br />dimittesque ante illam velum : 4 et illata mensa, pones super eam quæ rite<br />præcepta sunt. Candelabrum stabit cum lucernis suis, 5 et altare aureum, in<br />quo adoletur incensum, coram arca testimonii. Tentorium in introitu tabernaculi<br />pones, 6 et ante illud altare holocausti : 7 labrum inter altare et tabernaculum,<br />quod implebis aqua. 8 Circumdabisque atrium tentoriis, et ingressum<br />ejus. 9 Et assumpto unctionis oleo unges tabernaculum cum vasis suis, ut<br />sanctificentur : 10 altare holocausti et omnia vasa ejus, 11 labrum cum basi sua :<br />omnia unctionis oleo consecrabis, ut sint Sancta sanctorum. 12 Applicabisque<br />Aaron et filios ejus ad fores tabernaculi testimonii, et lotos aqua 13 indues sanctis<br />vestibus, ut ministrent mihi, et unctio eorum in sacerdotium sempiternum<br />proficiat. 14 Fecitque Moyses omnia quæ præceperat Dominus. 15 Igitur mense<br />primo anni secundi, prima die mensis, collocatum est tabernaculum. 16 Erexitque<br />Moyses illud, et posuit tabulas ac bases et vectes, statuitque columnas,<br />17 et expandit tectum super tabernaculum, imposito desuper operimento, sicut<br />Dominus imperaverat. 18 Posuit et testimonium in arca, subditis infra vectibus,<br />et oraculum desuper. 19 Cumque intulisset arcam in tabernaculum, appendit<br />ante eam velum ut expleret Domini jussionem. 20 Posuit et mensam in tabernaculo<br />testimonii ad plagam septentrionalem extra velum, 21 ordinatis coram<br />propositionis panibus, sicut præceperat Dominus Moysi. 22 Posuit et candelabrum<br />in tabernaculo testimonii e regione mensæ in parte australi, 23 locatis<br />per ordinem lucernis, juxta præceptum Domini. 24 Posuit et altare aureum sub<br />tecto testimonii contra velum, 25 et adolevit super eo incensum aromatum, sicut<br />jusserat Dominus Moysi. 26 Posuit et tentorium in introitu tabernaculi<br />testimonii, 27 et altare holocausti in vestibulo testimonii, offerens in eo holocaustum,<br />et sacrificia, ut Dominus imperaverat. 28 Labrum quoque statuit inter<br />88<br />Exodus<br />tabernaculum testimonii et altare, implens illud aqua. 29 Laveruntque Moyses<br />et Aaron ac filii ejus manus suas et pedes, 30 cum ingrederentur tectum<br />foederis, et accederent ad altare, sicut præceperat Dominus Moysi. 31 Erexit et<br />atrium per gyrum tabernaculi et altaris, ducto in introitu ejus tentorio.<br />Postquam omnia perfecta sunt, 32 operuit nubes tabernaculum testimonii,<br />et gloria Domini implevit illud. 33 Nec poterat Moyses ingredi tectum foederis,<br />nube operiente omnia, et majestate Domini coruscante, quia cuncta nubes<br />operuerat. 34 Siquando nubes tabernaculum deserebat, proficiscebantur filii<br />Isra¨el per turmas suas : 35 si pendebat desuper, manebant in eodem loco.<br />36 Nubes quippe Domini incubabat per diem tabernaculo, et ignis in nocte,<br />videntibus cunctis populis Isra¨el per cunctas mansiones suas.<br />89<br />Liber Leviticus<br />1 Vocavit autem Moysen, et locutus est ei Dominus de tabernaculo testimonii,<br />dicens : 2 Loquere filiis Isra¨el, et dices ad eos : Homo, qui obtulerit<br />ex vobis hostiam Domino de pecoribus, id est, de bobus et ovibus offerens victimas,<br />3 si holocaustum fuerit ejus oblatio, ac de armento : masculum immaculatum<br />offeret ad ostium tabernaculi testimonii, ad placandum sibi Dominum :<br />4 ponetque manum super caput hostiæ, et acceptabilis erit, atque in expiationem<br />ejus proficiens. 5 Immolabitque vitulum coram Domino, et offerent filii<br />Aaron sacerdotes sanguinem ejus, fundentes per altaris circuitum, quod est<br />ante ostium tabernaculi : 6 detractaque pelle hostiæ, artus in frusta concident.<br />7 Et subjicient in altari ignem, strue lignorum ante composita : 8 et membra<br />quæ sunt cæsa, desuper ordinantes, caput videlicet, et cuncta quæ adhærent<br />jecori, 9 intestinis et pedibus lotis aqua : adolebitque ea sacerdos super altare<br />in holocaustum et suavem odorem Domino. 10 Quod si de pecoribus oblatio<br />est, de ovibus sive de capris holocaustum, masculum absque macula offeret :<br />11 immolabitque ad latus altaris, quod respicit ad aquilonem, coram Domino :<br />sanguinem vero illius fundent super altare filii Aaron per circuitum : 12 dividentque<br />membra, caput, et omnia quæ adhærent jecori, et ponent super ligna,<br />quibus subjiciendus est ignis : 13 intestina vero et pedes lavabunt aqua. Et<br />oblata omnia adolebit sacerdos super altare in holocaustum et odorem suavissimum<br />Domino. 14 Si autem de avibus, holocausti oblatio fuerit Domino, de<br />turturibus, aut pullis columbæ, 15 offeret eam sacerdos ad altare : et retorto ad<br />collum capite, ac rupto vulneris loco, decurrere faciet sanguinem super crepidinem<br />altaris : 16 vesiculam vero gutturis, et plumas projiciet prope altare<br />ad orientalem plagam, in loco in quo cineres effundi solent, 17 confringetque<br />ascellas ejus, et non secabit, neque ferro dividet eam, et adolebit super altare,<br />lignis igne supposito. Holocaustum est et oblatio suavissimi odoris Domino.<br />2Anima cum obtulerit oblationem sacrificii Domino, simila erit ejus oblatio ;<br />fundetque super eam oleum, et ponet thus, 2 ac deferet ad filios Aaron sacerdotes<br />: quorum unus tollet pugillum plenum similæ et olei, ac totum thus,<br />et ponet memoriale super altare in odorem suavissimum Domino. 3 Quod<br />autem reliquum fuerit de sacrificio, erit Aaron et filiorum ejus, Sanctum sanctorum<br />de oblationibus Domini. 4 Cum autem obtuleris sacrificium coctum in<br />clibano : de simila, panes scilicet absque fermento, conspersos oleo, et lagana<br />azyma oleo lita. 5 Si oblatio tua fuerit de sartagine, similæ conspersæ oleo et<br />absque fermento, 6 divides eam minutatim, et fundes super eam oleum. 7 Sin<br />autem de craticula fuerit sacrificium, æque simila oleo conspergetur : 8 quam<br />offerens Domino, trades manibus sacerdotis. 9 Qui cum obtulerit eam, tollet<br />memoriale de sacrificio, et adolebit super altare in odorem suavitatis Domino<br />: 10 quidquid autem reliquum est, erit Aaron, et filiorum ejus, Sanctum<br />sanctorum de oblationibus Domini. 11 Omnis oblatio quæ offeretur Domino,<br />absque fermento fiet, nec quidquam fermenti ac mellis adolebitur in sacrificio<br />Domino. 12 Primitias tantum eorum offeretis ac munera : super altare vero<br />non imponentur in odorem suavitatis. 13 Quidquid obtuleris sacrificii, sale<br />condies, nec auferes sal foederis Dei tui de sacrificio tuo : in omni oblatione<br />tua offeres sal. 14 Si autem obtuleris munus primarum frugum tuarum Domino<br />de spicis adhuc virentibus, torrebis igni, et confringes in morem farris, et<br />sic offeres primitias tuas Domino, 15 fundens supra oleum, et thus imponens,<br />Leviticus<br />quia oblatio Domini est : 16 de qua adolebit sacerdos in memoriam muneris<br />partem farris fracti, et olei, ac totum thus.<br />3Quod si hostia pacificorum fuerit ejus oblatio, et de bobus voluerit offerre,<br />marem sive feminam, immaculata offeret coram Domino. 2 Ponetque<br />manum super caput victimæ suæ, quæ immolabitur in introitu tabernaculi<br />testimonii, fundentque filii Aaron sacerdotes sanguinem per altaris circuitum.<br />3 Et offerent de hostia pacificorum in oblationem Domino, adipem qui operit<br />vitalia, et quidquid pinguedinis est intrinsecus : 4 duos renes cum adipe quo<br />teguntur ilia, et reticulum jecoris cum renunculis. 5 Adolebuntque ea super<br />altare in holocaustum, lignis igne supposito, in oblationem suavissimi odoris<br />Domino. 6 Si vero de ovibus fuerit ejus oblatio et pacificorum hostia, sive masculum<br />obtulerit, sive feminam, immaculata erunt. 7 Si agnum obtulerit coram<br />Domino, 8 ponet manum suam super caput victimæ suæ : quæ immolabitur<br />in vestibulo tabernaculi testimonii : fundentque filii Aaron sanguinem ejus<br />per circuitum altaris. 9 Et offerent de pacificorum hostia sacrificium Domino :<br />adipem et caudam totam 10 cum renibus, et pinguedinem quæ operit ventrem<br />atque universa vitalia, et utrumque renunculum cum adipe qui est juxta ilia,<br />reticulumque jecoris cum renunculis. 11 Et adolebit ea sacerdos super altare in<br />pabulum ignis et oblationis Domini. 12 Si capra fuerit ejus oblatio, et obtulerit<br />eam Domino, 13 ponet manum suam super caput ejus : immolabitque eam in<br />introitu tabernaculi testimonii, et fundent filii Aaron sanguinem ejus per altaris<br />circuitum. 14 Tollentque ex ea in pastum ignis dominici, adipem qui operit<br />ventrem, et qui tegit universa vitalia : 15 duos renunculos cum reticulo, quod<br />est super eos juxta ilia, et arvinam jecoris cum renunculis : 16 adolebitque ea<br />super altare sacerdos in alimoniam ignis, et suavissimi odoris. Omnis adeps,<br />Domini erit 17 jure perpetuo in generationibus, et cunctis habitaculis vestris :<br />nec sanguinem nec adipem omnino comedetis.<br />4 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Loquere filiis Isra¨el : Anima,<br />quæ peccaverit per ignorantiam, et de universis mandatis Domini,<br />quæ præcepit ut non fierent, quippiam fecerit : 3 si sacerdos, qui unctus est,<br />peccaverit, delinquere faciens populum, offeret pro peccato suo vitulum immaculatum<br />Domino : 4 et adducet illum ad ostium tabernaculi testimonii<br />coram Domino, ponetque manum super caput ejus, et immolabit eum Domino.<br />5 Hauriet quoque de sanguine vituli, inferens illum in tabernaculum testimonii.<br />6 Cumque intinxerit digitum in sanguine, asperget eo septies coram<br />Domino contra velum sanctuarii. 7 Ponetque de eodem sanguine super cornua<br />altaris thymiamatis gratissimi Domino, quod est in tabernaculo testimonii :<br />omnem autem reliquum sanguinem fundet in basim altaris holocausti in introitu<br />tabernaculi. 8 Et adipem vituli auferet pro peccato, tam eum qui vitalia<br />operit quam omnia quæ intrinsecus sunt : 9 duos renunculos et reticulum<br />quod est super eos juxta ilia, et adipem jecoris cum renunculis, 10 sicut<br />aufertur de vitulo hostiæ pacificorum : et adolebit ea super altare holocausti.<br />11 Pellem vero et omnes carnes, cum capite et pedibus et intestinis et fimo, 12 et<br />reliquo corpore, efferet extra castra in locum mundum, ubi cineres effundi solent<br />: incendetque ea super lignorum struem, quæ in loco effusorum cinerum<br />cremabuntur.<br />13 Quod si omnis turba Isra¨el ignoraverit, et per imperitiam fecerit quod<br />contra mandatum Domini est, 14 et postea intellexerit peccatum suum, offeret<br />pro peccato suo vitulum, adducetque eum ad ostium tabernaculi. 15 Et ponent<br />91<br />Leviticus<br />seniores populi manus super caput ejus coram Domino. Immolatoque vitulo<br />in conspectu Domini, 16 inferet sacerdos, qui unctus est, de sanguine ejus<br />in tabernaculum testimonii, 17 tincto digito aspergens septies contra velum.<br />18 Ponetque de eodem sanguine in cornibus altaris, quod est coram Domino<br />in tabernaculo testimonii : reliquum autem sanguinem fundet juxta basim altaris<br />holocaustorum, quod est in ostio tabernaculi testimonii. 19 Omnemque<br />ejus adipem tollet, et adolebit super altare : 20 sic faciens et de hoc vitulo quomodo<br />fecit et prius : et rogante pro eis sacerdote, propitius erit eis Dominus.<br />21 Ipsum autem vitulum efferet extra castra, atque comburet sicut et priorem<br />vitulum : quia est pro peccato multitudinis.<br />22 Si peccaverit princeps, et fecerit unum e pluribus per ignorantiam, quod<br />Domini lege prohibetur : 23 et postea intellexerit peccatum suum, offeret hostiam<br />Domino, hircum de capris immaculatum. 24 Ponetque manum suam super<br />caput ejus : cumque immolaverit eum loco ubi solet mactari holocaustum<br />coram Domino, quia pro peccato est, 25 tinget sacerdos digitum in sanguine<br />hostiæ pro peccato, tangens cornua altaris holocausti, et reliquum fundens ad<br />basim ejus. 26 Adipem vero adolebit supra, sicut in victimis pacificorum fieri<br />solet : rogabitque pro eo sacerdos, et pro peccato ejus, et dimittetur ei.<br />27 Quod si peccaverit anima per ignorantiam, de populo terræ, ut faciat<br />quidquam de his, quæ Domini lege prohibentur, atque delinquat, 28 et cognoverit<br />peccatum suum, offeret capram immaculatam. 29 Ponetque manum<br />super caput hostiæ quæ pro peccato est, et immolabit eam in loco holocausti.<br />30 Tolletque sacerdos de sanguine in digito suo : et tangens cornua altaris<br />holocausti, reliquum fundet ad basim ejus. 31 Omnem autem adipem auferens,<br />sicut auferri solet de victimis pacificorum, adolebit super altare in odorem<br />suavitatis Domino : rogabitque pro eo, et dimittetur ei. 32 Sin autem<br />de pecoribus obtulerit victimam pro peccato, ovem scilicet immaculatam :<br />33 ponet manum super caput ejus, et immolabit eam in loco ubi solent cædi<br />holocaustorum hostiæ. 34 Sumetque sacerdos de sanguine ejus digito suo, et<br />tangens cornua altaris holocausti, reliquum fundet ad basim ejus. 35 Omnem<br />quoque adipem auferens, sicut auferri solet adeps arietis, qui immolatur pro<br />pacificis, cremabit super altare in incensum Domini : rogabitque pro eo, et<br />pro peccato ejus, et dimittetur ei.<br />5 Si peccaverit anima, et audierit vocem jurantis, testisque fuerit quod aut<br />ipse vidit, aut conscius est : nisi indicaverit, portabit iniquitatem suam.<br />2 Anima quæ tetigerit aliquid immundum, sive quod occisum a bestia est, aut<br />per se mortuum, aut quodlibet aliud reptile : et oblita fuerit immunditiæ suæ,<br />rea est, et deliquit : 3 et si tetigerit quidquam de immunditia hominis juxta<br />omnem impuritatem, qua pollui solet, oblitaque cognoverit postea, subjacebit<br />delicto.<br />4 Anima, quæ juraverit, et protulerit labiis suis, ut vel male quid faceret, vel<br />bene, et idipsum juramento et sermone firmaverit, oblitaque postea intellexerit<br />delictum suum, 5 agat poenitentiam pro peccato, 6 et offerat de gregibus agnam<br />sive capram, orabitque pro ea sacerdos et pro peccato ejus. 7 Sin autem<br />non potuerit offerre pecus, offerat duos turtures, vel duos pullos columbarum<br />Domino, unum pro peccato, et alterum in holocaustum, 8 dabitque eos sacerdoti<br />: qui primum offerens pro peccato, retorquebit caput ejus ad pennulas,<br />ita ut collo hæreat, et non penitus abrumpatur. 9 Et asperget de sanguine ejus<br />parietem altaris ; quidquid autem reliquum fuerit, faciet distillare ad funda-<br />92<br />Leviticus<br />mentum ejus, quia pro peccato est. 10 Alterum vero adolebit in holocaustum,<br />ut fieri solet : rogabitque pro eo sacerdos et pro peccato ejus, et dimittetur<br />ei. 11 Quod si non quiverit manus ejus duos offerre turtures, aut duos<br />pullos columbarum, offeret pro peccato suo similæ partem ephi decimam :<br />non mittet in eam oleum, nec thuris aliquid imponet, quia pro peccato est.<br />12 Tradetque eam sacerdoti : qui plenum ex ea pugillum hauriens, cremabit<br />super altare in monimentum ejus qui obtulerit, 13 rogans pro illo et expians :<br />reliquam vero partem ipse habebit in munere.<br />14 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 15 Anima si prævaricans<br />cæremonias, per errorem, in his quæ Domino sunt sanctificata, peccaverit, offeret<br />pro delicto suo arietem immaculatum de gregibus, qui emi potest duobus<br />siclis, juxta pondus sanctuarii : 16 ipsumque quod intulit damni restituet, et<br />quintam partem ponet supra, tradens sacerdoti, qui rogabit pro eo offerens<br />arietem, et dimittetur ei. 17 Anima si peccaverit per ignorantiam, feceritque<br />unum ex his quæ Domini lege prohibentur, et peccati rea intellexerit iniquitatem<br />suam, 18 offeret arietem immaculatum de gregibus sacerdoti, juxta<br />mensuram æstimationemque peccati : qui orabit pro eo, quia nesciens fecerit :<br />et dimittetur ei, 19 quia per errorem deliquit in Dominum.<br />6Locutus est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Anima quæ peccaverit, et contempto<br />Domino, negaverit proximo suo depositum quod fidei ejus creditum<br />fuerat, vel vi aliquid extorserit, aut calumniam fecerit, 3 sive rem perditam<br />invenerit, et inficians insuper pejeraverit, et quodlibet aliud ex pluribus<br />fecerit, in quibus solent peccare homines, 4 convicta delicti, 5 reddet omnia,<br />quæ per fraudem voluit obtinere, integra, et quintam insuper partem domino<br />cui damnum intulerat. 6 Pro peccato autem suo offeret arietem immaculatum<br />de grege, et dabit eum sacerdoti, juxta æstimationem mensuramque delicti :<br />7 qui rogabit pro eo coram Domino, et dimittetur illi pro singulis quæ faciendo<br />peccavit.<br />8 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 9 Præcipe Aaron et filiis<br />ejus : Hæc est lex holocausti : cremabitur in altari tota nocte usque mane :<br />ignis ex eodem altari erit. 10 Vestietur tunica sacerdos et feminalibus lineis :<br />tolletque cineres, quos vorans ignis exussit, et ponens juxta altare, 11 spoliabitur<br />prioribus vestimentis, indutusque aliis, efferret eos extra castra, et in<br />loco mundissimo usque ad favillam consumi faciet. 12 Ignis autem in altari<br />semper ardebit, quem nutriet sacerdos subjiciens ligna mane per singulos<br />dies, et imposito holocausto, desuper adolebit adipes pacificorum. 13 Ignis<br />est iste perpetuus, qui numquam deficiet in altari. 14 Hæc est lex sacrificii<br />et libamentorum, quæ offerent filii Aaron coram Domino, et coram altari.<br />15 Tollet sacerdos pugillum similæ, quæ conspersa est oleo, et totum thus,<br />quod super similam positum est : adolebitque illud in altari in monimentum<br />odoris suavissimi Domino : 16 reliquam autem partem similæ comedet Aaron<br />cum filiis suis, absque fermento : et comedet in loco sancto atrii tabernaculi.<br />17 Ideo autem non fermentabitur, quia pars ejus in Domini offertur incensum.<br />Sanctum sanctorum erit, sicut pro peccato atque delicto. 18 Mares tantum stirpis<br />Aaron comedent illud. Legitimum ac sempiternum erit in generationibus<br />vestris de sacrificiis Domini : omnis qui tetigerit illa, sanctificabitur. 19 Locutusque<br />est Dominus ad Moysen, dicens : 20 Hæc est oblatio Aaron, et filiorum<br />ejus, quam offerre debent Domino in die unctionis suæ. Decimam partem<br />ephi offerent similæ in sacrificio sempiterno, medium ejus mane, et medium<br />93<br />Leviticus<br />ejus vespere : 21 quæ in sartagine oleo conspersa frigetur. Offeret autem eam<br />calidam in odorem suavissimum Domino 22 sacerdos, qui jure patri successerit,<br />et tota cremabitur in altari. 23 Omne enim sacrificium sacerdotum igne<br />consumetur, nec quisquam comedet ex eo.<br />24 Locutus est autem Dominus ad Moysen, dicens : 25 Loquere Aaron et<br />filiis ejus : Ista est lex hostiæ pro peccato : in loco ubi offertur holocaustum,<br />immolabitur coram Domino. Sanctum sanctorum est. 26 Sacerdos, qui offert,<br />comedet eam in loco sancto, in atrio tabernaculi. 27 Quidquid tetigerit carnes<br />ejus, sanctificabitur. Si de sanguine illius vestis fuerit aspersa, lavabitur in loco<br />sancto. 28 Vas autem fictile, in quo cocta est, confringetur ; quod si vas æneum<br />fuerit, defricabitur, et lavabitur aqua. 29 Omnis masculus de genere sacerdotali<br />vescetur de carnibus ejus, quia Sanctum sanctorum est. 30 Hostia enim<br />quæ cæditur pro peccato, cujus sanguis infertur in tabernaculum testimonii<br />ad expiandum in sanctuario, non comedetur, sed comburetur igni.<br />7 Hæc quoque lex hostiæ pro delicto, Sancta sanctorum est : 2 idcirco ubi<br />immolabitur holocaustum, mactabitur et victima pro delicto : sanguis ejus<br />per gyrum altaris fundetur. 3 Offerent ex ea caudam et adipem qui operit<br />vitalia : 4 duos renunculos, et pinguedinem quæ juxta ilia est, reticulumque<br />jecoris cum renunculis. 5 Et adolebit ea sacerdos super altare : incensum est<br />Domini pro delicto. 6 Omnis masculus de sacerdotali genere, in loco sancto<br />vescetur his carnibus, quia Sanctum sanctorum est. 7 Sicut pro peccato<br />offertur hostia, ita et pro delicto : utriusque hostiæ lex una erit : ad sacerdotem,<br />qui eam obtulerit, pertinebit. 8 Sacerdos qui offert holocausti victimam,<br />habebit pellem ejus. 9 Et omne sacrificium similæ, quod coquitur in<br />clibano, et quidquid in craticula, vel in sartagine præparatur, ejus erit sacerdotis<br />a quo offertur : 10 sive oleo conspersa, sive arida fuerint, cunctis filiis<br />Aaron mensura æqua per singulos dividetur.<br />11 Hæc est lex hostiæ pacificorum quæ offertur Domino. 12 Si pro gratiarum<br />actione oblatio fuerit, offerent panes absque fermento conspersos oleo,<br />et lagana azyma uncta oleo, coctamque similam, et collyridas olei admistione<br />conspersas : 13 panes quoque fermentatos cum hostia gratiarum, quæ immolatur<br />pro pacificis : 14 ex quibus unus pro primitiis offeretur Domino, et erit<br />sacerdotis qui fundet hostiæ sanguinem, 15 cujus carnes eadem comedentur<br />die, nec remanebit ex eis quidquam usque mane. 16 Si voto, vel sponte quispiam<br />obtulerit hostiam, eadem similiter edetur die : sed et si quid in crastinum<br />remanserit, vesci licitum est : 17 quidquid autem tertius invenerit dies, ignis<br />absumet. 18 Si quis de carnibus victimæ pacificorum die tertio comederit, irrita<br />fiet oblatio, nec proderit offerenti : quin potius quæcumque anima tali se<br />edulio contaminaverit, prævaricationis rea erit. 19 Caro, quæ aliquid tetigerit<br />immundum, non comedetur, sed comburetur igni : qui fuerit mundus, vescetur<br />ex ea. 20 Anima polluta quæ ederit de carnibus hostiæ pacificorum, quæ<br />oblata est Domino, peribit de populis suis. 21 Et quæ tetigerit immunditiam<br />hominis, vel jumenti, sive omnis rei quæ polluere potest, et comederit de<br />hujuscemodi carnibus, interibit de populis suis.<br />22 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 23 Loquere filiis Isra¨el :<br />Adipem ovis, et bovis, et capræ non comedetis. 24 Adipem cadaveris morticini,<br />et ejus animalis, quod a bestia captum est, habebitis in varios usus. 25 Si quis<br />adipem, qui offerri debet in incensum Domini, comederit, peribit de populo<br />suo. 26 Sanguinem quoque omnis animalis non sumetis in cibo, tam de avibus<br />94<br />Leviticus<br />quam de pecoribus. 27 Omnis anima, quæ ederit sanguinem, peribit de populis<br />suis.<br />28 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 29 Loquere filiis Isra¨el, dicens<br />: Qui offert victimam pacificorum Domino, offerat simul et sacrificium,<br />id est, libamenta ejus. 30 Tenebit manibus adipem hostiæ, et pectusculum :<br />cumque ambo oblata Domino consecraverit, tradet sacerdoti, 31 qui adolebit<br />adipem super altare, pectusculum autem erit Aaron et filiorum ejus. 32 Armus<br />quoque dexter de pacificorum hostiis cedet in primitias sacerdotis. 33 Qui obtulerit<br />sanguinem et adipem filiorum Aaron, ipse habebit et armum dextrum<br />in portione sua. 34 Pectusculum enim elevationis, et armum separationis, tuli<br />a filiis Isra¨el de hostiis eorum pacificis, et dedi Aaron sacerdoti, et filiis ejus,<br />lege perpetua, ab omni populo Isra¨el. 35 Hæc est unctio Aaron et filiorum<br />ejus in cæremoniis Domini die qua obtulit eos Moyses, ut sacerdotio fungerentur,<br />36 et quæ præcepit eis dari Dominus a filiis Isra¨el religione perpetua in<br />generationibus suis. 37 Ista est lex holocausti, et sacrificii pro peccato atque<br />delicto, et pro consecratione et pacificorum victimis, 38 quam constituit Dominus<br />Moysi in monte Sinai, quando mandabit filiis Isra¨el ut offerrent oblationes<br />suas Domino in deserto Sinai.<br />8Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Tolle Aaron cum filiis suis,<br />vestes eorum, et unctionis oleum, vitulum pro peccato, duos arietes, canistrum<br />cum azymis : 3 et congregabis omnem coetum ad ostium tabernaculi.<br />4 Fecit Moyses ut Dominus imperaverat. Congregataque omni turba ante fores<br />tabernaculi, 5 ait : Iste est sermo, quem jussit Dominus fieri. 6 Statimque obtulit<br />Aaron et filios ejus. Cumque lavisset eos, 7 vestivit pontificem subucula<br />linea, accingens eum balteo, et induens eum tunica hyacinthina, et desuper<br />humerale imposuit, 8 quod astringens cingulo aptavit rationali, in quo erat<br />Doctrina et Veritas. 9 Cidari quoque texit caput : et super eam, contra frontem,<br />posuit laminam auream consecratam in sanctificatione, sicut præceperat<br />ei Dominus. 10 Tulit et unctionis oleum, quo linivit tabernaculum cum omni<br />supellectili sua. 11 Cumque sanctificans aspersisset altare septem vicibus, unxit<br />illud, et omnia vasa ejus, labrumque cum basi sua sanctificavit oleo. 12 Quod<br />fundens super caput Aaron, unxit eum, et consecravit : 13 filios quoque ejus<br />oblatos vestivit tunicis lineis, et cinxit balteis, imposuitque mitras, ut jusserat<br />Dominus.<br />14 Obtulit et vitulum pro peccato : cumque super caput ejus posuisset<br />Aaron et filii ejus manus suas, 15 immolavit eum, hauriens sanguinem, et tincto<br />digito, tetigit cornua altaris per gyrum : quo expiato et sanctificato, fudit<br />reliquum sanguinem ad fundamenta ejus. 16 Adipem vero qui erat super vitalia,<br />et reticulum jecoris, duosque renunculos, cum arvinulis suis, adolevit<br />super altare : 17 vitulum cum pelle, et carnibus, et fimo, cremans extra castra,<br />sicut præceperat Dominus. 18 Obtulit et arietem in holocaustum : super<br />cujus caput cum imposuissent Aaron et filii ejus manus suas, 19 immolavit<br />eum, et fudit sanguinem ejus per circuitum altaris. 20 Ipsumque arietem in<br />frusta concidens, caput ejus, et artus, et adipem adolevit igni, 21 lotis prius<br />intestinis et pedibus : totumque simul arietem incendit super altare, eo quod<br />esset holocaustum suavissimi odoris Domino, sicut præceperat ei. 22 Obtulit<br />et arietem secundum in consecratione sacerdotum, posueruntque super caput<br />ejus Aaron et filii ejus manus suas : 23 quem cum immolasset Moyses, sumens<br />de sanguine ejus, tetigit extremum auriculæ dextræ Aaron, et pollicem manus<br />95<br />Leviticus<br />ejus dextræ, similiter et pedis. 24 Obtulit et filios Aaron : cumque de sanguine<br />arietis immolati tetigisset extremum auriculæ singulorum dextræ, et pollices<br />manus ac pedis dextri, reliquum fudit super altare per circuitum : 25 adipem<br />vero, et caudam, omnemque pinguedinem quæ operit intestina, reticulumque<br />jecoris, et duos renes cum adipibus suis et armo dextro separavit.<br />26 Tollens autem de canistro azymorum, quod erat coram Domino, panem<br />absque fermento, et collyridam conspersam oleo, laganumque, posuit super<br />adipes, et armum dextrum, 27 tradens simul omnia Aaron et filiis ejus. Qui<br />postquam levaverunt ea coram Domino, 28 rursum suscepta de manibus eorum,<br />adolevit super altare holocausti, eo quod consecrationis esset oblatio, in<br />odorem suavitatis, sacrificii Domino. 29 Tulitque pectusculum, elevans illud<br />coram Domino, de ariete consecrationis in partem suam, sicut præceperat ei<br />Dominus.<br />30 Assumensque unguentum, et sanguinem qui erat in altari, aspersit super<br />Aaron et vestimenta ejus, et super filios illius ac vestes eorum. 31 Cumque<br />sanctificasset eos in vestitu suo, præcepit eis, dicens : Coquite carnes ante<br />fores tabernaculi, et ibi comedite eas ; panes quoque consecrationis edite, qui<br />positi sunt in canistro, sicut præcepit mihi Dominus, dicens : Aaron et filii ejus<br />comedent eos : 32 quidquid autem reliquum fuerit de carne et panibus, ignis<br />absumet. 33 De ostio quoque tabernaculi non exibitis septem diebus, usque<br />ad diem quo complebitur tempus consecrationis vestræ ; septem enim diebus<br />finitur consecratio : 34 sicut et impræsentiarum factum est, ut ritus sacrificii<br />compleretur. 35 Die ac nocte manebitis in tabernaculo observantes custodias<br />Domini, ne moriamini : sic enim mihi præceptum est. 36 Feceruntque Aaron<br />et filii ejus cuncta quæ locutus est Dominus per manum Moysi.<br />9 Facto autem octavo die, vocavit Moyses Aaron, et filios ejus, ac majores<br />natu Isra¨el, dixitque ad Aaron : 2 Tolle de armento vitulum pro peccato, et<br />arietem in holocaustum, utrumque immaculatum, et offer illos coram Domino.<br />3 Et ad filios Isra¨el loqueris : Tollite hircum pro peccato, et vitulum, atque<br />agnum, anniculos, et sine macula in holocaustum, 4 bovem et arietem pro<br />pacificis : et immolate eos coram Domino, in sacrificio singulorum similam<br />conspersam oleo offerentes : hodie enim Dominus apparebit vobis. 5 Tulerunt<br />ergo cuncta quæ jusserat Moyses ad ostium tabernaculi : ubi cum omnis multitudo<br />astaret, 6 ait Moyses : Iste est sermo, quem præcepit Dominus : facite,<br />et apparebit vobis gloria ejus. 7 Et dixit ad Aaron : Accede ad altare, et immola<br />pro peccato tuo : offer holocaustum, et deprecare pro te et pro populo :<br />cumque mactaveris hostiam populi, ora pro eo, sicut præcepit Dominus.<br />8 Statimque Aaron accedens ad altare, immolavit vitulum pro peccato suo :<br />9 cujus sanguinem obtulerunt ei filii sui : in quo tingens digitum, tetigit cornua<br />altaris, et fudit residuum ad basim ejus. 10 Adipemque, et renunculos, ac<br />reticulum jecoris, quæ sunt pro peccato, adolevit super altare, sicut præceperat<br />Dominus Moysi : 11 carnes vero et pellem ejus extra castra combussit igni.<br />12 Immolavit et holocausti victimam : obtuleruntque ei filii sui sanguinem ejus,<br />quem fudit per altaris circuitum. 13 Ipsam etiam hostiam in frusta concisam,<br />cum capite et membris singulis obtulerunt ; quæ omnia super altare cremavit<br />igni, 14 lotis aqua prius intestinis et pedibus.<br />15 Et pro peccato populi offerens, mactavit hircum : expiatoque altari,<br />16 fecit holocaustum, 17 addens in sacrificio libamenta, quæ pariter offeruntur,<br />et adolens ea super altare, absque cæremoniis holocausti matutini. 18 Im-<br />96<br />Leviticus<br />molavit et bovem atque arietem, hostias pacificas populi : obtuleruntque ei<br />filii sui sanguinem, quem fudit super altare in circuitum. 19 Adipem autem bovis,<br />et caudam arietis, renunculosque cum adipibus suis, et reticulum jecoris,<br />20 posuerunt super pectora : cumque cremati essent adipes super altare, 21 pectora<br />eorum, et armos dextros separavit Aaron, elevans coram Domino, sicut<br />præceperat Moyses.<br />22 Et extendens manus ad populum, benedixit ei. Sicque completis hostiis<br />pro peccato, et holocaustis, et pacificis, descendit. 23 Ingressi autem Moyses<br />et Aaron in tabernaculum testimonii, et deinceps egressi, benedixerunt populo.<br />Apparuitque gloria Domini omni multitudini : 24 et ecce egressus ignis a<br />Domino, devoravit holocaustum, et adipes qui erant super altare. Quod cum<br />vidissent turbæ, laudaverunt Dominum, ruentes in facies suas.<br />10 Arreptisque Nadab et Abiu filii Aaron thuribulis, posuerunt ignem, et<br />incensum desuper, offerentes coram Domino ignem alienum : quod eis<br />præceptum non erat. 2 Egressusque ignis a Domino, devoravit eos, et mortui<br />sunt coram Domino. 3 Dixitque Moyses ad Aaron : Hoc est quod locutus est<br />Dominus : Sanctificabor in iis qui appropinquant mihi, et in conspectu omnis<br />populi glorificabor. Quod audiens tacuit Aaron. 4 Vocatis autem Moyses<br />Misa¨ele et Elisaphan filiis Oziel, patrui Aaron, ait ad eos : Ite, et tollite fratres<br />vestros de conspectu sanctuarii, et asportate extra castra. 5 Confestimque pergentes,<br />tulerunt eos sicut jacebant, vestitos lineis tunicis, et ejecerunt foras, ut<br />sibi fuerat imperatum. 6 Locutusque est Moyses ad Aaron, et ad Eleazar, et<br />Ithamar, filios ejus : Capita vestra nolite nudare, et vestimenta nolite scindere,<br />ne forte moriamini, et super omnem coetum oriatur indignatio. Fratres vestri,<br />et omnis domus Isra¨el, plangant incendium quod Dominus suscitavit : 7 vos<br />autem non egrediemini fores tabernaculi, alioquin peribitis : oleum quippe<br />sanctæ unctionis est super vos. Qui fecerunt omnia juxta præceptum Moysi.<br />8 Dixit quoque Dominus ad Aaron : 9 Vinum, et omne quod inebriare potest,<br />non bibetis tu et filii tui, quando intratis in tabernaculum testimonii, ne moriamini<br />: quia præceptum sempiternum est in generationes vestras : 10 et ut<br />habeatis scientiam discernendi inter sanctum et profanum, inter pollutum et<br />mundum ; 11 doceatisque filios Isra¨el omnia legitima mea quæ locutus est<br />Dominus ad eos per manum Moysi.<br />12 Locutusque est Moyses ad Aaron, et ad Eleazar, et Ithamar, filios ejus,<br />qui erant residui : Tollite sacrificium, quod remansit de oblatione Domini,<br />et comedite illud absque fermento juxta altare, quia Sanctum sanctorum est.<br />13 Comedetis autem in loco sancto : quod datum est tibi et filiis tuis de oblationibus<br />Domini, sicut præceptum est mihi. 14 Pectusculum quoque quod<br />oblatum est, et armum qui separatus est, edetis in loco mundissimo tu et filii<br />tui, et filiæ tuæ tecum : tibi enim ac liberis tuis reposita sunt de hostiis<br />salutaribus filiorum Isra¨el : 15 eo quod armum et pectus, et adipes qui cremantur<br />in altari, elevaverunt coram Domino, et pertineant ad te, et ad filios<br />tuos, lege perpetua, sicut præcepit Dominus. 16 Inter hæc, hircum, qui oblatus<br />fuerat pro peccato, cum quæreret Moyses, exustum reperit : iratusque contra<br />Eleazar et Ithamar filios Aaron, qui remanserant, ait : 17 Cur non comedistis<br />hostiam pro peccato in loco sancto, quæ Sancta sanctorum est, et data vobis<br />ut portetis iniquitatem multitudinis, et rogetis pro ea in conspectu Domini,<br />18 præsertim cum de sanguine illius non sit illatum intra sancta, et comedere<br />debueritis eam in Sanctuario, sicut præceptum est mihi ? 19 Respondit Aaron :<br />97<br />Leviticus<br />Oblata est hodie victima pro peccato, et holocaustum coram Domino : mihi<br />autem accidit quod vides ; quomodo potui comedere eam, aut placere Domino<br />in cæremoniis mente lugubri ? 20 Quod cum audisset Moyses, recepit<br />satisfactionem.<br />11 Locutusque est Dominus ad Moysen et Aaron, dicens : 2 Dicite filiis<br />Isra¨el : Hæc sunt animalia quæ comedere debetis de cunctis animantibus<br />terræ : 3 omne quod habet divisam ungulam, et ruminat in pecoribus,<br />comedetis. 4 Quidquid autem ruminat quidem, et habet ungulam, sed non<br />dividit eam, sicut camelus et cetera, non comedetis illud, et inter immunda<br />reputabitis. 5 Choerogryllus qui ruminat, ungulamque non dividit, immundus<br />est. 6 Lepus quoque : nam et ipse ruminat, sed ungulam non dividit. 7 Et sus :<br />qui cum ungulam dividat, non ruminat. 8 Horum carnibus non vescemini, nec<br />cadavera contingetis, quia immunda sunt vobis.<br />9 Hæc sunt quæ gignuntur in aquis, et vesci licitum est : omne quod habet<br />pinnulas et squamas, tam in mari quam in fluminibus et stagnis, comedetis.<br />10 Quidquid autem pinnulas et squamas non habet, eorum quæ in aquis<br />moventur et vivunt, abominabile vobis, 11 execrandumque erit : carnes eorum<br />non comedetis, et morticina vitabitis. 12 Cuncta quæ non habent pinnulas et<br />squamas in aquis, polluta erunt.<br />13 Hæc sunt quæ de avibus comedere non debetis, et vitanda sunt vobis :<br />aquilam, et gryphem, et haliæetum, 14 et milvum ac vulturem juxta genus<br />suum, 15 et omne corvini generis in similitudinem suam, 16 struthionem, et<br />noctuam, et larum, et accipitrem juxta genus suum : 17 bubonem, et mergulum,<br />et ibin, 18 et cygnum, et onocrotalum, et porphyrionem, 19 herodionem,<br />et charadrion juxta genus suum, upupam quoque, et vespertilionem.<br />20 Omne de volucribus quod graditur super quatuor pedes, abominabile<br />erit vobis. 21 Quidquid autem ambulat quidem super quatuor pedes, sed habet<br />longiora retro crura, per quæ salit super terram, 22 comedere debetis, ut<br />est bruchus in genere suo, et attacus atque ophiomachus, ac locusta, singula<br />juxta genus suum. 23 Quidquid autem ex volucribus quatuor tantum habet<br />pedes, execrabile erit vobis : 24 et quicumque morticina eorum tetigerit, polluetur,<br />et erit immundus usque ad vesperum : 25 et si necesse fuerit ut portet<br />quippiam horum mortuum, lavabit vestimenta sua, et immundus erit usque<br />ad occasum solis. 26 Omne animal quod habet quidem ungulam, sed non<br />dividit eam, nec ruminat, immundum erit : et qui tetigerit illud, contaminabitur.<br />27 Quod ambulat super manus ex cunctis animantibus, quæ incedunt<br />quadrupedia, immundum erit : qui tetigerit morticina eorum, polluetur<br />usque ad vesperum. 28 Et qui portaverit hujuscemodi cadavera, lavabit vestimenta<br />sua, et immundus erit usque ad vesperum : quia omnia hæc immunda<br />sunt vobis. 29 Hæc quoque inter polluta reputabuntur de his quæ moventur<br />in terra, mustela et mus et crocodilus, singula juxta genus suum, 30 mygale, et<br />chamæleon, et stellio, et lacerta, et talpa.<br />31 Omnia hæc immunda sunt. Qui tetigerit morticina eorum, immundus<br />erit usque ad vesperum : 32 et super quod ceciderit quidquam de morticinis<br />eorum, polluetur, tam vas ligneum et vestimentum, quam pelles et cilicia<br />: et in quocumque fit opus, tingentur aqua, et polluta erunt usque ad<br />vesperum, et sic postea mundabuntur. 33 Vas autem fictile, in quod horum<br />quidquam intro cecidit, polluetur, et idcirco frangendum est. 34 Omnis cibus,<br />quem comedetis, si fusa fuerit super eum aqua, immundus erit : et omne<br />98<br />Leviticus<br />liquens quod bibitur de universo vase, immundum erit. 35 Et quidquid de<br />morticinis hujuscemodi ceciderit super illud, immundum erit : sive clibani,<br />sive chytropodes, destruentur, et immundi erunt. 36 Fontes vero et cisternæ,<br />et omnis aquarum congregatio munda erit. Qui morticinum eorum tetigerit,<br />polluetur. 37 Si ceciderit super sementem, non polluet eam. 38 Si autem<br />quispiam aqua sementem perfuderit, et postea morticinis tacta fuerit, illico<br />polluetur. 39 Si mortuum fuerit animal, quod licet vobis comedere, qui cadaver<br />ejus tetigerit, immundus erit usque ad vesperum : 40 et qui comederit ex eo<br />quippiam, sive portaverit, lavabit vestimenta sua, et immundus erit usque ad<br />vesperum. 41 Omne quod reptat super terram, abominabile erit, nec assumetur<br />in cibum. 42 Quidquid super pectus quadrupes graditur, et multos habet<br />pedes, sive per humum trahitur, non comedetis, quia abominabile est. 43 Nolite<br />contaminare animas vestras, nec tangatis quidquam eorum, ne immundi<br />sitis. 44 Ego enim sum Dominus Deus vester : sancti estote, quia ego sanctus<br />sum. Ne polluatis animas vestras in omni reptili quod movetur super terram.<br />45 Ego enim sum Dominus, qui eduxi vos de terra Ægypti, ut essem vobis<br />in Deum. Sancti eritis, quia ego sanctus sum. 46 Ista est lex animantium ac<br />volucrum, et omnis animæ viventis, quæ movetur in aqua, et reptat in terra,<br />47 ut differentias noveritis mundi et immundi, et sciatis quid comedere et quid<br />respuere debeatis.<br />12 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Loquere filiis Isra¨el,<br />et dices ad eos : Mulier, si suscepto semine pepererit masculum, immunda<br />erit septem diebus juxta dies separationis menstruæ. 3 Et die octavo<br />circumcidetur infantulus : 4 ipsa vero triginta tribus diebus manebit in<br />sanguine purificationis suæ. Omne sanctum non tanget, nec ingredietur in<br />sanctuarium, donec impleantur dies purificationis suæ. 5 Sin autem feminam<br />pepererit, immunda erit duabus hebdomadibus juxta ritum fluxus menstrui,<br />et sexaginta sex diebus manebit in sanguine purificationis suæ. 6 Cumque<br />expleti fuerint dies purificationis suæ, pro filio sive pro filia, deferet agnum<br />anniculum in holocaustum, et pullum columbæ sive turturem pro peccato,<br />ad ostium tabernaculi testimonii, et tradet sacerdoti, 7 qui offeret illa coram<br />Domino, et orabit pro ea, et sic mundabitur a profluvio sanguinis sui : ista<br />est lex parientis masculum aut feminam. 8 Quod si non invenerit manus ejus,<br />nec potuerit offerre agnum, sumet duos turtures vel duos pullos columbarum,<br />unum in holocaustum, et alterum pro peccato : orabitque pro ea sacerdos, et<br />sic mundabitur.<br />13Locutusque est Dominus ad Moysen, et Aaron, dicens : 2 Homo, in cujus<br />cute et carne ortus fuerit diversus color, sive pustula, aut quasi lucens<br />quippiam, id est, plaga lepræ, adducetur ad Aaron sacerdotem, vel ad unum<br />quemlibet filiorum ejus. 3 Qui cum viderit lepram in cute, et pilos in album<br />mutatos colorem, ipsamque speciem lepræ humiliorem cute et carne reliqua :<br />plaga lepræ est, et ad arbitrium ejus separabitur.<br />4 Sin autem lucens candor fuerit in cute, nec humilior carne reliqua, et pili<br />coloris pristini, recludet eum sacerdos septem diebus : 5 et considerabit die<br />septimo : et si quidem lepra ultra non creverit, nec transierit in cute priores<br />terminos, rursum recludet eum septem diebus aliis. 6 Et die septimo contemplabitur<br />: si obscurior fuerit lepra, et non creverit in cute, mundabit eum,<br />quia scabies est : lavabitque homo vestimenta sua, et mundus erit. 7 Quod si<br />99<br />Leviticus<br />postquam a sacerdote visus est, et redditus munditiæ, iterum lepra creverit :<br />adducetur ad eum, 8 et immunditiæ condemnabitur.<br />9 Plaga lepræ si fuerit in homine, adducetur ad sacerdotem, 10 et videbit<br />eum. Cumque color albus in cute fuerit, et capillorum mutaverit aspectum,<br />ipsa quoque caro viva apparuerit : 11 lepra vetustissima judicabitur, atque inolita<br />cuti. Contaminabit itaque eum sacerdos, et non recludet, quia perspicuæ<br />immunditiæ est. 12 Sin autem effloruerit discurrens lepra in cute, et operuerit<br />omnem cutem a capite usque ad pedes, quidquid sub aspectum oculorum<br />cadit, 13 considerabit eum sacerdos, et teneri lepra mundissima judicabit : eo<br />quod omnis in candorem versa sit, et idcirco homo mundus erit. 14 Quando<br />vero caro vivens in eo apparuerit, 15 tunc sacerdotis judicio polluetur, et<br />inter immundos reputabitur : caro enim viva, si lepra aspergitur, immunda<br />est. 16 Quod si rursum versa fuerit in alborem, et totum hominem operuerit,<br />17 considerabit eum sacerdos, et mundum esse decernet.<br />18 Caro autem et cutis in qua ulcus natum est, et sanatum, 19 et in loco<br />ulceris cicatrix alba apparuerit, sive subrufa, adducetur homo ad sacerdotem.<br />20 Qui cum viderit locum lepræ humiliorem carne reliqua, et pilos versos in<br />candorem, contaminabit eum : plaga enim lepræ orta est in ulcere. 21 Quod<br />si pilus coloris est pristini, et cicatrix subobscura, et vicina carne non est humilior,<br />recludet eum septem diebus : 22 et si quidem creverit, adjudicabit eum<br />lepræ ; 23 sin autem steterit in loco suo, ulceris est cicatrix, et homo mundus<br />erit.<br />24 Caro autem et cutis, quam ignis exusserit, et sanata albam sive rufam<br />habuerit cicatricem, 25 considerabit eam sacerdos : et ecce versa est in alborem,<br />et locus ejus reliqua cute est humilior, contaminabit eum, quia plaga lepræ in<br />cicatrice orta est. 26 Quod si pilorum color non fuerit immutatus, nec humilior<br />plaga carne reliqua, et ipsa lepræ species fuerit subobscura, recludet eum<br />septem diebus, 27 et die septimo contemplabitur : si creverit in cute lepra,<br />contaminabit eum. 28 Sin autem in loco suo candor steterit non satis clarus,<br />plaga combustionis est, et idcirco mundabitur, quia cicatrix est combusturæ.<br />29 Vir, sive mulier, in cujus capite vel barba germinaverit lepra, videbit eos<br />sacerdos. 30 Et si quidem humilior fuerit locus carne reliqua, et capillus flavus,<br />solitoque subtilior, contaminabit eos, quia lepra capitis ac barbæ est. 31 Sin<br />autem viderit locum maculæ æqualem vicinæ carni, et capillum nigrum : recludet<br />eum septem diebus, 32 et die septimo intuebitur. Si non creverit macula,<br />et capillus sui coloris est, et locus plagæ carni reliquæ æqualis : 33 radetur homo<br />absque loco maculæ, et includetur septem diebus aliis. 34 Si die septimo<br />visa fuerit stetisse plaga in loco suo, nec humilior carne reliqua, mundabit<br />eum : lotisque vestibus suis, mundus erit. 35 Sin autem post emundationem<br />rursus creverit macula in cute, 36 non quæret amplius utrum capillus in flavum<br />colorem sit immutatus, quia aperte immundus est. 37 Porro si steterit macula,<br />et capilli nigri fuerint, noverit hominem sanatum esse, et confidenter eum<br />pronuntiet mundum.<br />38 Vir, sive mulier, in cujus cute candor apparuerit, 39 intuebitur eos sacerdos.<br />Si deprehenderit subobscurum alborem lucere in cute, sciat non esse<br />lepram, sed maculam coloris candidi, et hominem mundum.<br />40 Vir, de cujus capite capilli fluunt, calvus et mundus est : 41 et si a fronte<br />ceciderint pili, recalvaster et mundus est. 42 Sin autem in calvitio sive in recalvatione<br />albus vel rufus color fuerit exortus, 43 et hoc sacerdos viderit, condemnabit<br />eum haud dubiæ lepræ, quæ orta est in calvitio. 44 Quicumque ergo<br />100<br />Leviticus<br />maculatus fuerit lepra, et separatus est ad arbitrium sacerdotis, 45 habebit<br />vestimenta dissuta, caput nudum, os veste contectum, contaminatum ac sordidum<br />se clamabit. 46 Omni tempore quo leprosus est et immundus, solus<br />habitabit extra castra.<br />47 Vestis lanea sive linea, quæ lepram habuerit, 48 in stamine atque subtegmine,<br />aut certe pellis, vel quidquid ex pelle confectum est, 49 si alba vel<br />rufa macula fuerit infecta, lepra reputabitur, ostendeturque sacerdoti : 50 qui<br />consideratam recludet septem diebus : 51 et die septimo rursus aspiciens, si<br />deprehenderit crevisse, lepra perseverans est : pollutum judicabit vestimentum,<br />et omne in quo fuerit inventa : 52 et idcirco comburetur flammis. 53 Quod<br />si eam viderit non crevisse, 54 præcipiet, et lavabunt id in quo lepra est, recludetque<br />illud septem diebus aliis. 55 Et cum viderit faciem quidem pristinam<br />non reversam, nec tamen crevisse lepram, immundum judicabit, et igne comburet,<br />eo quod infusa sit in superficie vestimenti, vel per totum, lepra. 56 Sin<br />autem obscurior fuerit locus lepræ, postquam vestis est lota, abrumpet eum,<br />et a solido dividet. 57 Quod si ultra apparuerit in his locis, quæ prius immaculata<br />erant, lepra volatilis et vaga, debet igne comburi. 58 Si cessaverit,<br />lavabit aqua ea, quæ pura sunt, secundo, et munda erunt. 59 Ista est lex lepræ<br />vestimenti lanei et linei, staminis, atque subtegminis, omnisque supellectilis<br />pelliceæ, quomodo mundari debeat, vel contaminari.<br />14 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Hic est ritus leprosi,<br />quando mundandus est. Adducetur ad sacerdotem : 3 qui egressus<br />de castris, cum invenerit lepram esse mundatam, 4 præcipiet ei, qui purificatur,<br />ut offerat duos passeres vivos pro se, quibus vesci licitum est, et lignum<br />cedrinum, vermiculumque et hyssopum. 5 Et unum ex passeribus immolari<br />jubebit in vase fictili super aquas viventes : 6 alium autem vivum cum ligno<br />cedrino, et cocco et hyssopo, tinget in sanguine passeris immolati, 7 quo<br />asperget illum, qui mundandus est, septies, ut jure purgetur : et dimittet<br />passerem vivum, ut in agrum avolet. 8 Cumque laverit homo vestimenta sua,<br />radet omnes pilos corporis, et lavabitur aqua : purificatusque ingredietur castra,<br />ita dumtaxat ut maneat extra tabernaculum suum septem diebus, 9 et die<br />septimo radet capillos capitis, barbamque et supercilia, ac totius corporis pilos.<br />Et lotis rursum vestibus et corpore, 10 die octavo assumet duos agnos<br />immaculatos, et ovem anniculam absque macula, et tres decimas similæ in<br />sacrificium, quæ conspersa sit oleo, et seorsum olei sextarium. 11 Cumque<br />sacerdos purificans hominem, statuerit eum, et hæc omnia coram Domino in<br />ostio tabernaculi testimonii, 12 tollet agnum et offeret eum pro delicto, oleique<br />sextarium : et oblatis ante Dominum omnibus, 13 immolabit agnum, ubi solet<br />immolari hostia pro peccato, et holocaustum, id est, in loco sancto. Sicut enim<br />pro peccato, ita et pro delicto ad sacerdotem pertinet hostia : Sancta sanctorum<br />est. 14 Assumensque sacerdos de sanguine hostiæ, quæ immolata est pro<br />delicto, ponet super extremum auriculæ dextræ ejus qui mundatur, et super<br />pollices manus dextræ et pedis : 15 et de olei sextario mittet in manum suam<br />sinistram, 16 tingetque digitum dextrum in eo, et asperget coram Domino septies.<br />17 Quod autem reliquum est olei in læva manu, fundet super extremum<br />auriculæ dextræ ejus qui mundatur, et super pollices manus ac pedis dextri,<br />et super sanguinem qui effusus est pro delicto, 18 et super caput ejus. 19 Rogabitque<br />pro eo coram Domino, et faciet sacrificium pro peccato : tunc immo-<br />101<br />Leviticus<br />labit holocaustum, 20 et ponet illud in altari cum libamentis suis, et homo rite<br />mundabitur.<br />21 Quod si pauper est, et non potest manus ejus invenire quæ dicta sunt pro<br />delicto, assumet agnum ad oblationem, ut roget pro eo sacerdos, decimamque<br />partem similæ conspersæ oleo in sacrificium, et olei sextarium, 22 duosque<br />turtures sive duos pullos columbæ, quorum unus sit pro peccato, et alter<br />in holocaustum : 23 offeretque ea die octavo purificationis suæ sacerdoti, ad<br />ostium tabernaculi testimonii coram Domino. 24 Qui suscipiens agnum pro<br />delicto et sextarium olei, levabit simul : 25 immolatoque agno, de sanguine<br />ejus ponet super extremum auriculæ dextræ illius qui mundatur, et super<br />pollices manus ejus ac pedis dextri : 26 olei vero partem mittet in manum suam<br />sinistram, 27 in quo tingens digitum dextræ manus asperget septies coram<br />Domino : 28 tangetque extremum dextræ auriculæ illius qui mundatur, et<br />pollices manus ac pedis dextri, in loco sanguinis qui effusus est pro delicto :<br />29 reliquam autem partem olei, quæ est in sinistra manu, mittet super caput<br />purificati, ut placet pro eo Dominum : 30 et turturem sive pullum columbæ<br />offeret, 31 unum pro delicto, et alterum in holocaustum cum libamentis suis.<br />32 Hoc est sacrificium leprosi, qui habere non potest omnia in emundationem<br />sui.<br />33 Locutusque est Dominus ad Moysen et Aaron, dicens : 34 Cum ingressi<br />fueritis terram Chanaan, quam ego dabo vobis in possessionem, si fuerit plaga<br />lepræ in ædibus, 35 ibit cujus est domus, nuntians sacerdoti, et dicet : Quasi<br />plaga lepræ videtur mihi esse in domo mea. 36 At ille præcipiet ut efferant<br />universa de domo, priusquam ingrediatur eam, et videat utrum leprosa sit, ne<br />immunda fiant omnia quæ in domo sunt. Intrabitque postea ut consideret lepram<br />domus : 37 et cum viderit in parietibus illius quasi valliculas pallore sive<br />rubore deformes, et humiliores superficie reliqua, 38 egredietur ostium domus,<br />et statim claudet illam septem diebus. 39 Reversusque die septimo, considerabit<br />eam : si invenerit crevisse lepram, 40 jubebit erui lapides in quibus lepra<br />est, et projici eos extra civitatem in locum immundum : 41 domum autem ipsam<br />radi intrinsecus per circuitum, et spargi pulverem rasuræ extra urbem in<br />locum immundum, 42 lapidesque alios reponi pro his qui ablati fuerint, et luto<br />alio liniri domum. 43 Sin autem postquam eruti sunt lapides, et pulvis erasus,<br />et alia terra lita, 44 ingressus sacerdos viderit reversam lepram, et parietes<br />respersos maculis, lepra est perseverans, et immunda domus : 45 quam statim<br />destruent, et lapides ejus ac ligna, atque universum pulverem projicient extra<br />oppidum in locum immundum. 46 Qui intraverit domum quando clausa est,<br />immundus erit usque ad vesperum : 47 et qui dormierit in ea, et comederit<br />quippiam, lavabit vestimenta sua.<br />48 Quod si introiens sacerdos viderit lepram non crevisse in domo,<br />postquam denuo lita fuerit, purificabit eam reddita sanitate : 49 et in purificationem<br />ejus sumet duos passeres, lignumque cedrinum, et vermiculum atque<br />hyssopum : 50 et immolato uno passere in vase fictili super aquas vivas, 51 tollet<br />lignum cedrinum, et hyssopum, et coccum, et passerem vivum, et tinget<br />omnia in sanguine passeris immolati, atque in aquis viventibus, et asperget<br />domum septies, 52 purificabitque eam tam in sanguine passeris quam in aquis<br />viventibus, et in passere vivo, lignoque cedrino et hyssopo atque vermiculo.<br />53 Cumque dimiserit passerem avolare in agrum libere, orabit pro domo, et<br />jure mundabitur. 54 Ista est lex omnis lepræ et percussuræ, 55 lepræ vestium<br />et domorum, 56 cicatricis et erumpentium papularum, lucentis maculæ, et in<br />102<br />Leviticus<br />varias species, coloribus immutatis, 57 ut possit sciri quo tempore mundum<br />quid, vel immundum sit.<br />15 Locutusque est Dominus ad Moysen et Aaron, dicens : 2 Loquimini filiis<br />Isra¨el, et dicite eis : Vir, qui patitur fluxum seminis, immundus erit.<br />3 Et tunc judicabitur huic vitio subjacere, cum per singula momenta adhæserit<br />carni ejus, atque concreverit foedus humor. 4 Omne stratum, in quo dormierit,<br />immundum erit, et ubicumque sederit. 5 Si quis hominum tetigerit lectum<br />ejus, lavabit vestimenta sua, et ipse lotus aqua, immundus erit usque ad vesperum.<br />6 Si sederit ubi ille sederat, et ipse lavabit vestimenta sua : et lotus<br />aqua, immundus erit usque ad vesperum. 7 Qui tetigerit carnem ejus, lavabit<br />vestimenta sua : et ipse lotus aqua, immundus erit usque ad vesperum. 8 Si<br />salivam hujuscemodi homo jecerit super eum qui mundus est, lavabit vestimenta<br />sua : et lotus aqua, immundus erit usque ad vesperum. 9 Sagma, super<br />quo sederit, immundum erit : 10 et quidquid sub eo fuerit, qui fluxum seminis<br />patitur, pollutum erit usque ad vesperum. Qui portaverit horum aliquid,<br />lavabit vestimenta sua : et ipse lotus aqua, immundus erit usque ad vesperum.<br />11 Omnis, quem tetigerit qui talis est, non lotis ante manibus, lavabit vestimenta<br />sua, et lotus aqua, immundus erit usque ad vesperum. 12 Vas fictile quod<br />tetigerit confringetur : vas autem ligneum lavabitur aqua.<br />13 Si sanatus fuerit qui hujuscemodi sustinet passionem, numerabit septem<br />dies post emundationem sui, et lotis vestibus et toto corpore in aquis viventibus,<br />erit mundus. 14 Die autem octavo sumet duos turtures, aut duos pullos<br />columbæ, et veniet in conspectum Domini ad ostium tabernaculi testimonii,<br />dabitque eos sacerdoti : 15 qui faciet unum pro peccato et alterum in holocaustum<br />: rogabitque pro eo coram Domino, ut emundetur a fluxi seminis<br />sui. 16 Vir de quo egreditur semen coitus, lavabit aqua omne corpus suum :<br />et immundus erit usque ad vesperum. 17 Vestem et pellem, quam habuerit,<br />lavabit aqua, et immunda erit usque ad vesperum. 18 Mulier, cum qua coierit,<br />lavabitur aqua, et immunda erit usque ad vesperum.<br />19 Mulier, quæ redeunte mense patitur fluxum sanguinis, septem diebus<br />separabitur. 20 Omnis qui tetigerit eam, immundus erit usque ad vesperum :<br />21 et in quo dormierit vel sederit diebus separationis suæ, polluetur. 22 Qui<br />tetigerit lectum ejus, lavabit vestimenta sua : et ipse lotus aqua, immundus erit<br />usque ad vesperum. 23 Omne vas, super quo illa sederit, quisquis attigerit,<br />lavabit vestimenta sua : et ipse lotus aqua, pollutus erit usque ad vesperum.<br />24 Si coierit cum ea vir tempore sanguinis menstrualis, immundus erit septem<br />diebus : et omne stratum, in quo dormierit, polluetur. 25 Mulier, quæ patitur<br />multis diebus fluxum sanguinis non in tempore menstruali, vel quæ post<br />menstruum sanguinem fluere non cessat, quamdiu subjacet huic passioni, immunda<br />erit quasi sit in tempore menstruo. 26 Omne stratum, in quo dormierit,<br />et vas in quo sederit, pollutum erit. 27 Quicumque tetigerit ea, lavabit vestimenta<br />sua : et ipse lotus aqua, immundus erit usque ad vesperam. 28 Si steterit<br />sanguis, et fluere cessaverit, numerabit septem dies purificationis suæ : 29 et<br />die octavo offeret pro se sacerdoti duos turtures, aut duos pullos columbarum,<br />ad ostium tabernaculi testimonii : 30 qui unum faciet pro peccato, et alterum in<br />holocaustum, rogabitque pro ea coram Domino, et pro fluxu immunditiæ ejus.<br />31 Docebitis ergo filios Isra¨el ut caveant immunditiam, et non moriantur in sordibus<br />suis, cum polluerint tabernaculum meum quod est inter eos. 32 Ista est<br />lex ejus, qui patitur fluxum seminis, et qui polluitur coitu, 33 et quæ menstruis<br />103<br />Leviticus<br />temporibus separatur, vel quæ jugi fluit sanguine, et hominis qui dormierit<br />cum ea.<br />16 Locutusque est Dominus ad Moysen post mortem duorum filiorum<br />Aaron, quando offerentes ignem alienum interfecti sunt : 2 et præcepit<br />ei, dicens : Loquere ad Aaron fratrem tuum, ne omni tempore ingrediatur<br />sanctuarium, quod est intra velum coram propitiatorio quo tegitur arca, ut<br />non moriatur (quia in nube apparebo super oraculum), 3 nisi hæc ante fecerit :<br />vitulum pro peccato offeret, et arietem in holocaustum. 4 Tunica linea vestietur,<br />feminalibus lineis verenda celabit : accingetur zona linea, cidarim lineam<br />imponet capiti : hæc enim vestimenta sunt sancta : quibus cunctis, cum lotus<br />fuerit, induetur. 5 Suscipietque ab universa multitudine filiorum Isra¨el duos<br />hircos pro peccato, et unum arietem in holocaustum. 6 Cumque obtulerit<br />vitulum, et oraverit pro se et pro domo sua, 7 duos hircos stare faciet coram<br />Domino in ostio tabernaculi testimonii : 8 mittensque super utrumque sortem,<br />unam Domino, alteram capro emissario : 9 cujus exierit sors Domino, offeret<br />illum pro peccato : 10 cujus autem in caprum emissarium, statuet eum vivum<br />coram Domino, ut fundat preces super eo, et emittat eum in solitudinem.<br />11 His rite celebratis, offeret vitulum, et rogans pro se, et pro domo sua,<br />immolabit eum : 12 assumptoque thuribulo, quod de prunis altaris impleverit,<br />et hauriens manu compositum thymiama in incensum, ultra velum intrabit in<br />sancta : 13 ut, positis super ignem aromatibus, nebula eorum et vapor operiat<br />oraculum quod est supra testimonium, et non moriatur. 14 Tollet quoque de<br />sanguine vituli, et asperget digito septies contra propitiatorium ad orientem.<br />15 Cumque mactaverit hircum pro peccato populi, inferet sanguinem ejus<br />intra velum, sicut præceptum est de sanguine vituli, ut aspergat e regione oraculi,<br />16 et expiet sanctuarium ab immunditiis filiorum Isra¨el, et a prævaricationibus<br />eorum, cunctisque peccatis. Juxta hunc ritum faciet tabernaculo testimonii,<br />quod fixum est inter eos, in medio sordium habitationis eorum. 17 Nullus<br />hominum sit in tabernaculo, quando pontifex sanctuarium ingreditur, ut<br />roget pro se, et pro domo sua, et pro universo coetu Isra¨el, donec egrediatur.<br />18 Cum autem exierit ad altare quod coram Domino est, oret pro se, et sumptum<br />sanguinem vituli atque hirci fundat super cornua ejus per gyrum : 19 aspergensque<br />digito septies, expiet, et sanctificet illud ab immunditiis filiorum<br />Isra¨el.<br />20 Postquam emundaverit sanctuarium, et tabernaculum, et altare, tunc offerat<br />hircum viventem : 21 et posita utraque manu super caput ejus, confiteatur<br />omnes iniquitates filiorum Isra¨el, et universa delicta atque peccata eorum :<br />quæ imprecans capiti ejus, emittet illum per hominem paratum, in desertum.<br />22 Cumque portaverit hircus omnes iniquitates eorum in terram solitariam, et<br />dimissus fuerit in deserto, 23 revertetur Aaron in tabernaculum testimonii, et<br />depositis vestibus, quibus prius indutus erat, cum intraret sanctuarium, relictisque<br />ibi, 24 lavabit carnem suam in loco sancto, indueturque vestibus suis.<br />Et postquam egressus obtulerit holocaustum suum, ac plebis, rogabit tam pro<br />se quam pro populo : 25 et adipem, qui oblatus est pro peccatis, adolebit super<br />altare. 26 Ille vero, qui dimiserit caprum emissarium, lavabit vestimenta<br />sua, et corpus aqua, et sic ingredietur in castra. 27 Vitulum autem, et hircum,<br />qui pro peccato fuerant immolati, et quorum sanguis illatus est in sanctuarium,<br />ut expiatio compleretur, asportabunt foras castra, et comburent igni tam<br />104<br />Leviticus<br />pelles quam carnes eorum, ac fimum : 28 et quicumque combusserit ea, lavabit<br />vestimenta sua et carnem aqua, et sic ingredietur in castra.<br />29 Eritque vobis hoc legitimum sempiternum : mense septimo, decima die<br />mensis, affligetis animas vestras, nullumque opus facietis, sive indigena, sive<br />advena qui peregrinatur inter vos. 30 In hac die expiatio erit vestri, atque<br />mundatio ab omnibus peccatis vestris : coram Domino mundabimini. 31 Sabbatum<br />enim requietionis est, et affligetis animas vestras religione perpetua.<br />32 Expiabit autem sacerdos, qui unctus fuerit, et cujus manus initiatæ sunt ut<br />sacerdotio fungatur pro patre suo : indueturque stola linea et vestibus sanctis,<br />33 et expiabit sanctuarium et tabernaculum testimonii atque altare, sacerdotes<br />quoque et universum populum. 34 Eritque vobis hoc legitimum sempiternum,<br />ut oretis pro filiis Isra¨el, et pro cunctis peccatis eorum semel in anno. Fecit<br />igitur sicut præceperat Dominus Moysi.<br />17 Et locutus est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Loquere Aaron et filiis<br />ejus, et cunctis filiis Isra¨el, dicens ad eos : Iste est sermo quem mandavit<br />Dominus, dicens : 3 Homo quilibet de domo Isra¨el, si occiderit bovem<br />aut ovem, sive capram, in castris vel extra castra, 4 et non obtulerit ad ostium<br />tabernaculi oblationem Domino, sanguinis reus erit : quasi si sanguinem<br />fuderit, sic peribit de medio populi sui. 5 Ideo sacerdoti offerre debent filii Isra<br />¨el hostias suas, quas occident in agro, ut sanctificentur Domino ante ostium<br />tabernaculi testimonii, et immolent eas hostias pacificas Domino. 6 Fundetque<br />sacerdos sanguinem super altare Domini ad ostium tabernaculi testimonii, et<br />adolebit adipem in odorem suavitatis Domino : 7 et nequaquam ultra immolabunt<br />hostias suas dæmonibus, cum quibus fornicati sunt. Legitimum<br />sempiternum erit illis et posteris eorum. 8 Et ad ipsos dices : Homo de domo<br />Isra¨el, et de advenis qui peregrinantur apud vos, qui obtulerit holocaustum<br />sive victimam, 9 et ad ostium tabernaculi testimonii non adduxerit eam, ut<br />offeratur Domino, interibit de populo suo.<br />10 Homo quilibet de domo Isra¨el et de advenis qui peregrinantur inter eos,<br />si comederit sanguinem, obfirmabo faciem meam contra animam illius, et disperdam<br />eam de populo suo, 11 quia anima carnis in sanguine est : et ego dedi<br />illum vobis, ut super altare in eo expietis pro animabus vestris, et sanguis<br />pro animæ piaculo sit. 12 Idcirco dixi filiis Isra¨el : Omnis anima ex vobis non<br />comedet sanguinem, nec ex advenis qui peregrinantur apud vos. 13 Homo<br />quicumque de filiis Isra¨el, et de advenis qui peregrinantur apud vos, si venatione<br />atque aucupio ceperit feram, vel avem, quibus vesci licitum est, fundat<br />sanguinem ejus, et operiat illum terra. 14 Anima enim omnis carnis in sanguine<br />est : unde dixi filiis Isra¨el : Sanguinem universæ carnis non comedetis,<br />quia anima carnis in sanguine est : et quicumque comederit illum, interibit.<br />15 Anima, quæ comederit morticinum, vel captum a bestia, tam de indigenis,<br />quam de advenis, lavabit vestimenta sua et semetipsum aqua, et contaminatus<br />erit usque ad vesperum : et hoc ordine mundus fiet. 16 Quod si non laverit<br />vestimenta sua et corpus, portabit iniquitatem suam.<br />18Locutus est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Loquere filiis Isra¨el, et dices<br />ad eos : Ego Dominus Deus vester : 3 juxta consuetudinem terræ Ægypti,<br />in qua habitastis, non facietis : et juxta morem regionis Chanaan, ad quam<br />ego introducturus sum vos, non agetis, nec in legitimis eorum ambulabitis.<br />4 Facietis judicia mea, et præcepta mea servabitis, et ambulabitis in eis. Ego<br />Dominus Deus vester. 5 Custodite leges meas atque judicia, quæ faciens ho-<br />105<br />Leviticus<br />mo, vivet in eis. Ego Dominus. 6 Omnis homo ad proximam sanguinis sui non<br />accedet, ut revelet turpitudinem ejus. Ego Dominus. 7 Turpitudinem patris tui<br />et turpitudinem matris tuæ non discooperies : mater tua est : non revelabis<br />turpitudinem ejus. 8 Turpitudinem uxoris patris tui non discooperies : turpitudo<br />enim patris tui est. 9 Turpitudinem sororis tuæ ex patre sive ex matre,<br />quæ domi vel foris genita est, non revelabis. 10 Turpitudinem filiæ filii tui<br />vel neptis ex filia non revelabis : quia turpitudo tua est. 11 Turpitudinem filiæ<br />uxoris patris tui, quam peperit patri tuo, et est soror tua, non revelabis.<br />12 Turpitudinem sororis patris tui non discooperies : quia caro est patris tui.<br />13 Turpitudinem sororis matris tuæ non revelabis, eo quod caro sit matris tuæ.<br />14 Turpitudinem patrui tui non revelabis, nec accedes ad uxorem ejus, quæ tibi<br />affinitate conjungitur. 15 Turpitudinem nurus tuæ non revelabis, quia uxor filii<br />tui est : nec discooperies ignominiam ejus. 16 Turpitudinem uxoris fratris tui<br />non revelabis : quia turpitudo fratris tui est. 17 Turpitudinem uxoris tuæ et filiæ<br />ejus non revelabis. Filiam filii ejus, et filiam filiæ illius non sumes, ut reveles<br />ignominiam ejus : quia caro illius sunt, et talis coitus incestus est. 18 Sororem<br />uxoris tuæ in pellicatum illius non accipies, nec revelabis turpitudinem ejus<br />adhuc illa vivente.<br />19 Ad mulierem quæ patitur menstrua non accedes, nec revelabis foeditatem<br />ejus. 20 Cum uxore proximi tui non coibis, nec seminis commistione<br />maculaberis. 21 De semine tuo non dabis ut consecretur idolo Moloch, nec pollues<br />nomen Dei tui. Ego Dominus. 22 Cum masculo non commiscearis coitu<br />femineo, quia abominatio est. 23 Cum omni pecore non coibis, nec maculaberis<br />cum eo. Mulier non succumbet jumento, nec miscebitur ei, quia scelus est.<br />24 Nec polluamini in omnibus his quibus contaminatæ sunt universæ gentes,<br />quas ego ejiciam ante conspectum vestrum, 25 et quibus polluta est terra : cujus<br />ego scelera visitabo, ut evomat habitatores suos. 26 Custodite legitima mea<br />atque judicia, et non faciatis ex omnibus abominationibus istis, tam indigena<br />quam colonus qui peregrinantur apud vos. 27 Omnes enim execrationes istas<br />fecerunt accolæ terræ qui fuerunt ante vos, et polluerunt eam. 28 Cavete ergo<br />ne et vos similiter evomat, cum paria feceritis, sicut evomuit gentem, quæ<br />fuit ante vos. 29 Omnis anima, quæ fecerit de abominationibus his quippiam,<br />peribit de medio populi sui. 30 Custodite mandata mea. Nolite facere quæ<br />fecerunt hi qui fuerunt ante vos, et ne polluamini in eis. Ego Dominus Deus<br />vester.<br />19 Locutus est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Loquere ad omnem coetum<br />filiorum Isra¨el, et dices ad eos : Sancti estote, quia ego sanctus<br />sum, Dominus Deus vester. 3 Unusquisque patrem suum, et matrem suam<br />timeat. Sabbata mea custodite. Ego Dominus Deus vester. 4 Nolite converti<br />ad idola, nec deos conflatiles faciatis vobis. Ego Dominus Deus vester. 5 Si immolaveritis<br />hostiam pacificorum Domino, ut sit placabilis, 6 eo die quo fuerit<br />immolata, comedetis eam, et die altero : quidquid autem residuum fuerit in<br />diem tertium, igne comburetis. 7 Si quis post biduum comederit ex ea, profanus<br />erit, et impietatis reus : 8 portabitque iniquitatem suam, quia sanctum<br />Domini polluit, et peribit anima illa de populo suo.<br />9 Cumque messueris segetes terræ tuæ, non tondebis usque ad solum superficiem<br />terræ, nec remanentes spicas colliges, 10 neque in vinea tua racemos<br />et grana decidentia congregabis : sed pauperibus et peregrinis carpenda<br />dimittes. Ego Dominus Deus vester. 11 Non facietis furtum. Non mentiemini,<br />106<br />Leviticus<br />nec decipiet unusquisque proximum suum. 12 Non perjurabis in nomine meo,<br />nec pollues nomen Dei tui. Ego Dominus. 13 Non facies calumniam proximo<br />tuo nec vi opprimes eum. Non morabitur opus mercenarii tui apud te usque<br />mane. 14 Non maledices surdo, nec coram cæco pones offendiculum : sed<br />timebis Dominum Deum tuum, quia ego sum Dominus. 15 Non facies quod<br />iniquum est, nec injuste judicabis. Non consideres personam pauperis, nec<br />honores vultum potentis. Juste judica proximo tuo. 16 Non eris criminator,<br />nec susurro in populo. Non stabis contra sanguinem proximi tui. Ego Dominus.<br />17 Non oderis fratrem tuum in corde tuo, sed publice argue eum, ne<br />habeas super illo peccatum. 18 Non quæras ultionem, nec memor eris injuriæ<br />civium tuorum. Diliges amicum tuum sicut teipsum. Ego Dominus.<br />19 Leges meas custodite. Jumentum tuum non facies coire cum alterius<br />generis animantibus. Agrum tuum non seres diverso semine. Veste, quæ ex<br />duobus texta est, non indueris. 20 Homo, si dormierit cum muliere coitu seminis,<br />quæ sit ancilla etiam nubilis, et tamen pretio non redempta, nec libertate<br />donata : vapulabunt ambo, et non morientur, quia non fuit libera. 21 Pro<br />delicto autem suo offeret Domino ad ostium tabernaculi testimonii arietem :<br />22 orabitque pro eo sacerdos, et pro peccato ejus coram Domino, et repropitiabitur<br />ei, dimitteturque peccatum. 23 Quando ingressi fueritis terram, et<br />plantaveritis in ea ligna pomifera, auferetis præputia eorum : poma, quæ<br />germinant, immunda erunt vobis, nec edetis ex eis. 24 Quarto autem anno omnis<br />fructus eorum sanctificabitur, laudabilis Domino. 25 Quinto autem anno<br />comedetis fructus, congregantes poma, quæ proferunt. Ego Dominus Deus<br />vester. 26 Non comedetis cum sanguine. Non augurabimini, nec observabitis<br />somnia. 27 Neque in rotundum attondebitis comam, nec radetis barbam. 28 Et<br />super mortuo non incidetis carnem vestram, neque figuras aliquas aut stigmata<br />facietis vobis. Ego Dominus. 29 Ne prostituas filiam tuam, ne contaminetur<br />terra et impleatur piaculo. 30 Sabbata mea custodite, et sanctuarium meum<br />metuite. Ego Dominus. 31 Non declinetis ad magos, nec ab ariolis aliquid<br />sciscitemini, ut polluamini per eos. Ego Dominus Deus vester. 32 Coram cano<br />capite consurge, et honora personam senis : et time Dominum Deum tuum.<br />Ego sum Dominus.<br />33 Si habitaverit advena in terra vestra, et moratus fuerit inter vos, non<br />exprobretis ei : 34 sed sit inter vos quasi indigena, et diligetis eum quasi vosmetipsos<br />: fuistis enim et vos advenæ in terra Ægypti. Ego Dominus Deus<br />vester.<br />35 Nolite facere iniquum aliquid in judicio, in regula, in pondere, in mensura.<br />36 Statera justa, et æqua sint pondera, justus modius, æquusque sextarius.<br />Ego Dominus Deus vester, qui eduxi vos de terra Ægypti. 37 Custodite omnia<br />præcepta mea, et universa judicia, et facite ea. Ego Dominus.<br />20 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Hæc loqueris filiis Isra<br />¨el : Homo de filiis Isra¨el, et de advenis qui habitant in Isra¨el, si quis<br />dederit de semine suo idolo Moloch, morte moriatur : populus terræ lapidabit<br />eum. 3 Et ego ponam faciem meam contra illum : succidamque eum de<br />medio populi sui, eo quod dederit de semine suo Moloch, et contaminaverit<br />sanctuarium meum, ac polluerit nomen sanctum meum. 4 Quod si negligens<br />populus terræ, et quasi parvipendens imperium meum, dimiserit hominem<br />qui dedit de semine suo Moloch, nec voluerit eum occidere : 5 ponam faciem<br />meam super hominem illum, et super cognationem ejus, succidamque et ip-<br />107<br />Leviticus<br />sum, et omnes qui consenserunt ei ut fornicarentur cum Moloch, de medio<br />populi sui. 6 Anima, quæ declinaverit ad magos et ariolos, et fornicata fuerit<br />cum eis, ponam faciem meam contra eam, et interficiam illam de medio populi<br />sui. 7 Sanctificamini et estote sancti, quia ego sum Dominus Deus vester.<br />8 Custodite præcepta mea, et facite ea : ego Dominus qui sanctifico vos. 9 Qui<br />maledixerit patri suo, aut matri, morte moriatur : patri matrique maledixit :<br />sanguis ejus sit super eum.<br />10 Si moechatus quis fuerit cum uxore alterius, et adulterium perpetraverit<br />cum conjuge proximi sui, morte moriantur et moechus et adultera. 11 Qui<br />dormierit cum noverca sua, et revelaverit ignominiam patris sui, morte moriantur<br />ambo : sanguis eorum sit super eos. 12 Si quis dormierit cum nuru sua,<br />uterque moriatur, quia scelus operati sunt : sanguis eorum sit super eos. 13 Qui<br />dormierit cum masculo coitu femineo, uterque operatus est nefas : morte moriantur<br />: sit sanguis eorum super eos. 14 Qui supra uxorem filiam, duxerit matrem<br />ejus, scelus operatus est : vivus ardebit cum eis, nec permanebit tantum<br />nefas in medio vestri. 15 Qui cum jumento et pecore coierit, morte moriatur :<br />pecus quoque occidite. 16 Mulier, quæ succubuerit cuilibet jumento, simul<br />interficietur cum eo : sanguis eorum sit super eos. 17 Qui acceperit sororem<br />suam filiam patris sui, vel filiam matris suæ, et viderit turpitudinem ejus, illaque<br />conspexerit fratris ignominiam, nefariam rem operati sunt : occidentur<br />in conspectu populi sui, eo quod turpitudinem suam mutuo revelaverint, et<br />portabunt iniquitatem suam. 18 Qui coierit cum muliere in fluxu menstruo, et<br />revelaverit turpitudinem ejus, ipsaque aperuerit fontem sanguinis sui, interficientur<br />ambo de medio populi sui. 19 Turpitudinem materteræ et amitæ tuæ<br />non discooperies : qui hoc fecerit, ignominiam carnis suæ nudavit ; portabunt<br />ambo iniquitatem suam. 20 Qui coierit cum uxore patrui vel avunculi sui, et<br />revelaverit ignominiam cognationis suæ, portabunt ambo peccatum suum :<br />absque liberis morientur. 21 Qui duxerit uxorem fratris sui, rem facit illicitam :<br />turpitudinem fratris sui revelavit : absque liberis erunt.<br />22 Custodite leges meas, atque judicia, et facite ea : ne et vos evomat terra<br />quam intraturi estis et habitaturi. 23 Nolite ambulare in legitimis nationum,<br />quas ego expulsurus sum ante vos. Omnia enim hæc fecerunt, et abominatus<br />sum eas. 24 Vobis autem loquor. Possidete terram eorum, quam dabo vobis<br />in hæreditatem, terram fluentem lacte et melle. Ego Dominus Deus vester,<br />qui separavi vos a ceteris populis. 25 Separate ergo et vos jumentum mundum<br />ab immundo, et avem mundam ab immunda : ne polluatis animas vestras in<br />pecore, et avibus, et cunctis quæ moventur in terra, et quæ vobis ostendi esse<br />polluta. 26 Eritis mihi sancti, quia sanctus sum ego Dominus, et separavi vos<br />a ceteris populis, ut essetis mei. 27 Vir, sive mulier, in quibus pythonicus, vel<br />divinationis fuerit spiritus, morte moriantur : lapidibus obruent eos : sanguis<br />eorum sit super illos.<br />21Dixit quoque Dominus ad Moysen : Loquere ad sacerdotes filios Aaron,<br />et dices ad eos : Ne contaminetur sacerdos in mortibus civium suorum,<br />2 nisi tantum in consanguineis, ac propinquis, id est, super patre et matre,<br />et filio, et filia, fratre quoque, 3 et sorore virgine quæ non est nupta viro :<br />4 sed nec in principe populi sui contaminabitur. 5 Non radent caput, nec<br />barbam, neque in carnibus suis facient incisuras. 6 Sancti erunt Deo suo, et<br />non polluent nomen ejus : incensum enim Domini, et panes Dei sui offerunt,<br />et ideo sancti erunt. 7 Scortum et vile prostibulum non ducent uxorem, nec<br />108<br />Leviticus<br />eam quæ repudiata est a marito : quia consecrati sunt Deo suo, 8 et panes<br />propositionis offerunt. Sint ergo sancti, quia et ego sanctus sum, Dominus<br />qui sanctifico eos. 9 Sacerdotis filia si deprehensa fuerit in stupro, et violaverit<br />nomen patris sui, flammis exuretur.<br />10 Pontifex, id est, sacerdos maximus inter fratres suos, super cujus caput<br />fusum est unctionis oleum, et cujus manus in sacerdotio consecratæ sunt,<br />vestitusque est sanctis vestibus, caput suum non discooperiet, vestimenta non<br />scindet : 11 et ad omnem mortuum non ingredietur omnino : super patre<br />quoque suo et matre non contaminabitur. 12 Nec egredietur de sanctis, ne polluat<br />sanctuarium Domini, quia oleum sanctæ unctionis Dei sui super eum est.<br />Ego Dominus. 13 Virginem ducet uxorem : 14 viduam autem et repudiatam, et<br />sordidam, atque meretricem non accipiet, sed puellam de populo suo : 15 ne<br />commisceat stirpem generis sui vulgo gentis suæ : quia ego Dominus, qui<br />sanctifico eum. 16 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 17 Loquere ad<br />Aaron : Homo de semine tuo per familias qui habuerit maculam, non offeret<br />panes Deo suo, 18 nec accedet ad ministerium ejus : si cæcus fuerit, si claudus,<br />si parvo vel grandi, vel torto naso, 19 si fracto pede, si manu, 20 si gibbus, si<br />lippus, si albuginem habens in oculo, si jugem scabiem, si impetiginem in<br />corpore, vel herniosus. 21 Omnis qui habuerit maculam de semine Aaron sacerdotis,<br />non accedet offerre hostias Domino, nec panes Deo suo : 22 vescetur<br />tamen panibus qui offeruntur in sanctuario, 23 ita dumtaxat, ut intra velum<br />non ingrediatur, nec accedat ad altare, quia maculam habet, et contaminare<br />non debet sanctuarium meum. Ego Dominus qui sanctifico eos. 24 Locutus<br />est ergo Moyses ad Aaron, et ad filios ejus, et ad omnem Isra¨el cuncta quæ<br />fuerant sibi imperata.<br />22 Locutus quoque est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Loquere ad Aaron<br />et ad filios ejus, ut caveant ab his quæ consecrata sunt filiorum Isra¨el, et<br />non contaminent nomen sanctificatorum mihi, quæ ipsi offerunt. Ego Dominus.<br />3 Dic ad eos, et ad posteros eorum : Omnis homo qui accesserit de stirpe<br />vestra ad ea quæ consecrata sunt, et quæ obtulerunt filii Isra¨el Domino, in<br />quo est immunditia, peribit coram Domino. Ego sum Dominus. 4 Homo de<br />semine Aaron, qui fuerit leprosus, aut patiens fluxum seminis, non vescetur<br />de his quæ sanctificata sunt mihi, donec sanetur. Qui tetigerit immundum<br />super mortuo, et ex quo egreditur semen quasi coitus, 5 et qui tangit reptile,<br />et quodlibet immundum cujus tactus est sordidus, 6 immundus erit usque ad<br />vesperum, et non vescetur his quæ sanctificata sunt : sed cum laverit carnem<br />suam aqua, 7 et occubuerit sol, tunc mundatus vescetur de sanctificatis, quia<br />cibus illius est. 8 Morticinum et captum a bestia non comedent, nec polluentur<br />in eis. Ego sum Dominus. 9 Custodiant præcepta mea, ut non subjaceant<br />peccato, et moriantur in sanctuario, cum polluerint illud. Ego Dominus qui<br />sanctifico eos. 10 Omnis alienigena non comedet de sanctificatis ; inquilinus<br />sacerdotis et mercenarius non vescentur ex eis. 11 Quem autem sacerdos emerit,<br />et qui vernaculus domus ejus fuerit, his comedent ex eis. 12 Si filia sacerdotis<br />cuilibet ex populo nupta fuerit, de his quæ sanctificata sunt, et de primitiis<br />non vescetur. 13 Sin autem vidua, vel repudiata, et absque liberis reversa fuerit<br />ad domum patris sui : sicut puella consueverat, aletur cibis patris sui. Omnis<br />alienigena comedendi ex eis non habet potestatem. 14 Qui comederit de<br />sanctificatis per ignorantiam, addet quintam partem cum eo quod comedit,<br />et dabit sacerdoti in sanctuarium. 15 Nec contaminabunt sanctificata filiorum<br />109<br />Leviticus<br />Isra¨el, quæ offerunt Domino : 16 ne forte sustineant iniquitatem delicti sui,<br />cum sanctificata comederint. Ego Dominus qui sanctifico eos.<br />17 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 18 Loquere ad Aaron et<br />filios ejus, et ad omnes filios Isra¨el, dicesque ad eos : Homo de domo Isra¨el,<br />et de advenis qui habitant apud vos, qui obtulerit oblationem suam, vel vota<br />solvens, vel sponte offerens, quidquid illud obtulerit in holocaustum Domini,<br />19 ut offeratur per vos, masculus immaculatus erit ex bobus, et ovibus, et ex<br />capris : 20 si maculam habuerit, non offeretis, neque erit acceptabile. 21 Homo<br />qui obtulerit victimam pacificorum Domino, vel vota solvens, vel sponte<br />offerens, tam de bobus quam de ovibus, immaculatum offeret ut acceptabile<br />sit : omnis macula non erit in eo. 22 Si cæcum fuerit, si fractum, si cicatricem<br />habens, si papulas, aut scabiem, aut impetiginem : non offeretis ea Domino,<br />nec adolebitis ex eis super altare Domini. 23 Bovem et ovem, aure et cauda<br />amputatis, voluntarie offerre potes, votum autem ex eis solvi non potest.<br />24 Omne animal, quod vel contritis, vel tusis, vel sectis ablatisque testiculis est,<br />non offeretis Domino, et in terra vestra hoc omnino ne faciatis. 25 De manu<br />alienigenæ non offeretis panes Deo vestro, et quidquid aliud dare voluerit,<br />quia corrupta, et maculata sunt omnia : non suscipietis ea. 26 Locutusque est<br />Dominus ad Moysen, dicens : 27 Bos, ovis et capra, cum genita fuerint, septem<br />diebus erunt sub ubere matris suæ : die autem octavo, et deinceps, offerri<br />poterunt Domino. 28 Sive illa bos, sive ovis, non immolabuntur una die cum<br />foetibus suis. 29 Si immolaveritis hostiam pro gratiarum actione Domino, ut<br />possit esse placabilis, 30 eodem die comedetis eam : non remanebit quidquam<br />in mane alterius diei. Ego Dominus. 31 Custodite mandata mea, et facite ea.<br />Ego Dominus. 32 Ne polluatis nomen meum sanctum, ut sanctificer in medio<br />filiorum Isra¨el. Ego Dominus qui sanctifico vos, 33 et eduxi de terra Ægypti,<br />ut essem vobis in Deum. Ego Dominus.<br />23 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Loquere filiis Isra¨el, et<br />dices ad eos : Hæ sunt feriæ Domini, quas vocabitis sanctas. 3 Sex<br />diebus facietis opus : dies septimus, quia sabbati requies est, vocabitur sanctus<br />: omne opus non facietis in eo : sabbatum Domini est in cunctis habitationibus<br />vestris. 4 Hæ sunt ergo feriæ Domini sanctæ, quas celebrare debetis<br />temporibus suis.<br />5 Mense primo, quartadecima die mensis ad vesperum, Phase Domini<br />est : 6 et quintadecima die mensis hujus, solemnitas azymorum Domini est.<br />Septem diebus azyma comedetis. 7 Dies primus erit vobis celeberrimus, sanctusque<br />: omne opus servile non facietis in eo, 8 sed offeretis sacrificium in<br />igne Domino septem diebus. Dies autem septimus erit celebrior et sanctior :<br />nullumque servile opus facietis in eo. 9 Locutusque est Dominus ad Moysen,<br />dicens : 10 Loquere filiis Isra¨el, et dices ad eos : Cum ingressi fueritis<br />terram, quam ego dabo vobis, et messueritis segetem, feretis manipulos spicarum,<br />primitias messis vestræ, ad sacerdotem : 11 qui elevabit fasciculum<br />coram Domino, ut acceptabile sit pro vobis, altero die sabbati, et sanctificabit<br />illum. 12 Atque in eodem die quo manipulus consecratur, cædetur agnus<br />immaculatus anniculus in holocaustum Domini. 13 Et libamenta offerentur<br />cum eo, duæ decimæ similæ conspersæ oleo in incensum Domini, odoremque<br />suavissimum : liba quoque vini, quarta pars hin. 14 Panem, et polentam, et<br />pultes non comedetis ex segete, usque ad diem qua offeretis ex ea Deo vestro.<br />Præceptum est sempiternum in generationibus, cunctisque habitaculis vestris.<br />110<br />Leviticus<br />15 Numerabitis ergo ab altero die sabbati, in quo obtulistis manipulum<br />primitiarum, septem hebdomadas plenas, 16 usque ad alteram diem expletionis<br />hebdomadæ septimæ, id est, quinquaginta dies : et sic offeretis sacrificium<br />novum Domino 17 ex omnibus habitaculis vestris, panes primitiarum duos de<br />duabus decimis similæ fermentatæ, quos coquetis in primitias Domini. 18 Offeretisque<br />cum panibus septem agnos immaculatos anniculos, et vitulum de<br />armento unum, et arietes duos, et erunt in holocaustum cum libamentis suis,<br />in odorem suavissimum Domini. 19 Facietis et hircum pro peccato, duosque<br />agnos anniculos hostias pacificorum. 20 Cumque elevaverit eos sacerdos cum<br />panibus primitiarum coram Domino, cedent in usum ejus. 21 Et vocabitis<br />hunc diem celeberrimum, atque sanctissimum : omne opus servile non facietis<br />in eo. Legitimum sempiternum erit in cunctis habitaculis, et generationibus<br />vestris. 22 Postquam autem messueritis segetem terræ vestræ, nec secabitis<br />eam usque ad solum, nec remanentes spicas colligetis : sed pauperibus et<br />peregrinis dimittetis eas. Ego sum Dominus Deus vester.<br />23 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 24 Loquere filiis Isra¨el :<br />Mense septimo, prima die mensis, erit vobis sabbatum, memoriale, clangentibus<br />tubis, et vocabitur sanctum : 25 omne opus servile non facietis in eo, et<br />offeretis holocaustum Domino.<br />26 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 27 Decimo die mensis<br />hujus septimi, dies expiationum erit celeberrimus, et vocabitur sanctus : affligetisque<br />animas vestras in eo, et offeretis holocaustum Domino. 28 Omne<br />opus servile non facietis in tempore diei hujus : quia dies propitiationis est, ut<br />propitietur vobis Dominus Deus vester. 29 Omnis anima, quæ afflicta non fuerit<br />die hac, peribit de populis suis : 30 et quæ operis quippiam fecerit, delebo<br />eam de populo suo. 31 Nihil ergo operis facietis in eo : legitimum sempiternum<br />erit vobis in cunctis generationibus, et habitationibus vestris. 32 Sabbatum<br />requietionis est, et affligetis animas vestras die nono mensis : a vespera usque<br />ad vesperam celebrabitis sabbata vestra.<br />33 Et locutus est Dominus ad Moysen, dicens : 34 Loquere filiis Isra¨el : A<br />quintodecimo die mensis hujus septimi, erunt feriæ tabernaculorum septem<br />diebus Domino. 35 Dies primus vocabitur celeberrimus atque sanctissimus :<br />omne opus servile non facietis in eo. 36 Et septem diebus offeretis holocausta<br />Domino. Dies quoque octavus erit celeberrimus, atque sanctissimus, et offeretis<br />holocaustum Domino : est enim coetus atque collectæ : omne opus<br />servile non facietis in eo. 37 Hæ sunt feriæ Domini, quas vocabitis celeberrimas<br />atque sanctissimas, offeretisque in eis oblationes Domino, holocausta et<br />libamenta juxta ritum uniuscujusque diei : 38 exceptis sabbatis Domini, donisque<br />vestris, et quæ offeretis ex voto, vel quæ sponte tribuetis Domino. 39 A<br />quintodecimo ergo die mensis septimi, quando congregaveritis omnes fructus<br />terræ vestræ, celebrabitis ferias Domini septem diebus : die primo et die octavo<br />erit sabbatum, id est, requies. 40 Sumetisque vobis die primo fructus arboris<br />pulcherrimæ, spatulasque palmarum, et ramos ligni densarum frondium, et<br />salices de torrente, et lætabimini coram Domino Deo vestro. 41 Celebrabitisque<br />solemnitatem ejus septem diebus per annum : legitimum sempiternum erit<br />in generationibus vestris. Mense septimo festa celebrabitis, 42 et habitabitis<br />in umbraculis septem diebus : omnis, qui de genere est Isra¨el, manebit in<br />tabernaculis, 43 ut discant posteri vestri quod in tabernaculis habitare fecerim<br />filios Isra¨el, cum educerem eos de terra Ægypti. Ego Dominus Deus vester.<br />44 Locutusque est Moyses super solemnitatibus Domini ad filios Isra¨el.<br />111<br />Leviticus<br />24 Et locutus est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Præcipe filiis Isra¨el, ut<br />afferant tibi oleum de olivis purissimum, ac lucidum, ad concinnandas<br />lucernas jugiter, 3 extra velum testimonii in tabernaculo foederis. Ponetque<br />eas Aaron a vespere usque ad mane coram Domino, cultu rituque perpetuo in<br />generationibus vestris. 4 Super candelabrum mundissimum ponentur semper<br />in conspectu Domini. 5 Accipies quoque similam, et coques ex ea duodecim<br />panes, qui singuli habebunt duas decimas : 6 quorum senos altrinsecus super<br />mensam purissimam coram Domino statues : 7 et pones super eos thus<br />lucidissimum, ut sit panis in monimentum oblationis Domini. 8 Per singula<br />sabbata mutabuntur coram Domino suscepti a filiis Isra¨el foedere sempiterno<br />: 9 eruntque Aaron et filiorum ejus, ut comedant eos in loco sancto : quia<br />Sanctum sanctorum est de sacrificiis Domini jure perpetuo.<br />10 Ecce autem egressus filius mulieris Isra¨elitidis, quem pepererat de viro<br />ægyptio inter filios Isra¨el, jurgatus est in castris cum viro Isra¨elita. 11 Cumque<br />blasphemasset nomen, et maledixisset ei, adductus est ad Moysen. (Vocabatur<br />autem mater ejus Salumith, filia Dabri de tribu Dan.) 12 Miseruntque<br />eum in carcerem, donec nossent quid juberet Dominus. 13 Qui locutus est ad<br />Moysen, 14 dicens : Educ blasphemum extra castra, et ponant omnes qui audierunt,<br />manus suas super caput ejus, et lapidet eum populus universus. 15 Et<br />ad filios Isra¨el loqueris : Homo, qui maledixerit Deo suo, portabit peccatum<br />suum ; 16 et qui blasphemaverit nomen Domini, morte moriatur : lapidibus<br />opprimet eum omnis multitudo, sive ille civis, sive peregrinus fuerit. Qui<br />blasphemaverit nomen Domini, morte moriatur.<br />17 Qui percusserit, et occiderit hominem, morte moriatur. 18 Qui percusserit<br />animal, reddet vicarium, id est, animam pro anima. 19 Qui irrogaverit maculam<br />cuilibet civium suorum, sicut fecit, sic fiet ei : 20 fracturam pro fractura,<br />oculum pro oculo, dentem pro dente restituet : qualem inflixerit maculam,<br />talem sustinere cogetur. 21 Qui percusserit jumentum, reddet aliud. Qui percusserit<br />hominem, punietur. 22 Æquum judicium sit inter vos, sive peregrinus,<br />sive civis peccaverit : quia ego sum Dominus Deus vester. 23 Locutusque est<br />Moyses ad filios Isra¨el : et eduxerunt eum, qui blasphemaverat, extra castra,<br />ac lapidibus oppresserunt. Feceruntque filii Isra¨el sicut præceperat Dominus<br />Moysi.<br />25Locutusque est Dominus ad Moysen in monte Sinai, dicens : 2 Loquere<br />filiis Isra¨el, et dices ad eos : Quando ingressi fueritis terram quam ego<br />dabo vobis, sabbatizes sabbatum Domino. 3 Sex annis seres agrum tuum, et<br />sex annis putabis vineam tuam, colligesque fructus ejus : 4 septimo autem<br />anno sabbatum erit terræ, requietionis Domini : agrum non seres, et vineam<br />non putabis. 5 Quæ sponte gignet humus, non metes : et uvas primitiarum<br />tuarum non colliges quasi vindemiam : annus enim requietionis terræ est :<br />6 sed erunt vobis in cibum, tibi et servo tuo, ancillæ et mercenario tuo, et<br />advenæ qui peregrinantur apud te : 7 jumentis tuis et pecoribus, omnia quæ<br />nascuntur præbebunt cibum.<br />8 Numerabis quoque tibi septem hebdomadas annorum, id est, septies<br />septem, quæ simul faciunt annos quadraginta novem : 9 et clanges buccina<br />mense septimo, decima die mensis, propitiationis tempore, in universa terra<br />vestra. 10 Sanctificabisque annum quinquagesimum, et vocabis remissionem<br />cunctis habitatoribus terræ tuæ : ipse est enim jubilæus. Revertetur homo ad<br />possessionem suam, et unusquisque rediet ad familiam pristinam : 11 quia<br />112<br />Leviticus<br />jubilæus est, et quinquagesimus annus. Non seretis neque metetis sponte in<br />agro nascentia, et primitias vindemiæ non colligetis, 12 ob sanctificationem<br />jubilæi : sed statim oblata comedetis.<br />13 Anno jubilæi, redient omnes ad possessiones suas. 14 Quando vendes<br />quippiam civi tuo, vel emes ab eo, ne contristes fratrem tuum, sed juxta<br />numerum annorum jubilæi emes ab eo, 15 et juxta supputationem frugum<br />vendet tibi. 16 Quanto plures anni remanserint post jubilæum, tanto crescet et<br />pretium : et quanto minus temporis numeraveris, tanto minoris et emptio constabit<br />: tempus enim frugum vendet tibi. 17 Nolite affligere contribules vestros,<br />sed timeat unusquisque Deum suum, quia ego Dominus Deus vester. 18 Facite<br />præcepta mea, et judicia custodite, et implete ea : ut habitare possitis in terra<br />absque ullo pavore, 19 et gignat vobis humus fructus suos, quibus vescamini<br />usque ad saturitatem, nullius impetum formidantes. 20 Quod si dixeritis :<br />Quid comedemus anno septimo, si non severimus, neque collegerimus fruges<br />nostras ? 21 dabo benedictionem meam vobis anno sexto, et faciet fructus trium<br />annorum : 22 seretisque anno octavo, et comedetis veteres fruges usque<br />ad nonum annum : donec nova nascantur, edetis vetera. 23 Terra quoque<br />non vendetur in perpetuum, quia mea est, et vos advenæ et coloni mei estis<br />: 24 unde cuncta regio possessionis vestræ sub redemptionis conditione<br />vendetur. 25 Si attenuatus frater tuus vendiderit possessiunculam suam, et<br />voluerit propinquus ejus, potest redimere quod ille vendiderat. 26 Sin autem<br />non habuerit proximum, et ipse pretium ad redimendum potuerit invenire,<br />27 computabuntur fructus ex eo tempore quo vendidit : et quod reliquum<br />est, reddet emptori, sicque recipiet possessionem suam. 28 Quod si non invenerit<br />manus ejus ut reddat pretium, habebit emptor quod emerat, usque<br />ad annum jubilæum. In ipso enim omnis venditio redibit ad dominum et ad<br />possessorem pristinum. 29 Qui vendiderit domum intra urbis muros, habebit<br />licentiam redimendi, donec unus impleatur annus. 30 Si non redemerit, et<br />anni circulus fuerit evolutus, emptor possidebit eam, et posteri ejus in perpetuum,<br />et redimi non poterit, etiam in jubilæo. 31 Sin autem in villa domus,<br />quæ muros non habet, agrorum jure vendetur : si ante redempta non fuerit,<br />in jubilæo revertetur ad dominum. 32 Ædes Levitarum quæ in urbibus sunt,<br />semper possunt redimi : 33 si redemptæ non fuerint, in jubilæo revertentur ad<br />dominos, quia domus urbium Levitarum pro possessionibus sunt inter filios<br />Isra¨el. 34 Suburbana autem eorum non veneant, quia possessio sempiterna est.<br />35 Si attenuatus fuerit frater tuus, et infirmus manu, et susceperis eum<br />quasi advenam et peregrinum, et vixerit tecum, 36 ne accipias usuras ab eo,<br />nec amplius quam dedisti : time Deum tuum, ut vivere possit frater tuus apud<br />te. 37 Pecuniam tuam non dabis ei ad usuram, et frugum superabundantiam<br />non exiges. 38 Ego Dominus Deus vester, qui eduxi vos de terra Ægypti, ut<br />darem vobis terram Chanaan, et essem vester Deus.<br />39 Si paupertate compulsus vendiderit se tibi frater tuus, non eum opprimes<br />servitute famulorum, 40 sed quasi mercenarius et colonus erit : usque<br />ad annum jubilæum operabitur apud te, 41 et postea egredietur cum liberis<br />suis, et revertetur ad cognationem, ad possessionem patrum suorum. 42 Mei<br />enim servi sunt, et ego eduxi eos de terra Ægypti : non veneant conditione servorum<br />: 43 ne affligas eum per potentiam, sed metuito Deum tuum. 44 Servus<br />et ancilla sint vobis de nationibus quæ in circuitu vestro sunt : 45 et de advenis<br />qui peregrinantur apud vos, vel qui ex his nati fuerint in terra vestra,<br />hos habebitis famulos : 46 et hæreditario jure transmittetis ad posteros, ac<br />113<br />Leviticus<br />possidebitis in æternum : fratres autem vestros filios Isra¨el ne opprimatis<br />per potentiam. 47 Si invaluerit apud vos manus advenæ atque peregrini, et<br />attenuatus frater tuus vendiderit se ei, aut cuiquam de stirpe ejus : 48 post<br />venditionem potest redimi. Qui voluerit ex fratribus suis, redimet eum, 49 et<br />patruus, et patruelis, et consanguineus, et affinis. Sin autem et ipse potuerit,<br />redimet se, 50 supputatis dumtaxat annis a tempore venditionis suæ usque ad<br />annum jubilæum : et pecunia, qua venditus fuerat, juxta annorum numerum,<br />et rationem mercenarii supputata. 51 Si plures fuerint anni qui remanent usque<br />ad jubilæum, secundum hos reddet et pretium : 52 si pauci, ponet rationem<br />cum eo juxta annorum numerum, et reddet emptori quod reliquum est annorum,<br />53 quibus ante servivit mercedibus imputatis : non affliget eum violenter<br />in conspectu tuo. 54 Quod si per hæc redimi non potuerit, anno jubilæo egredietur<br />cum liberis suis. 55 Mei enim sunt servi filii Isra¨el, quos eduxi de terra<br />Ægypti.<br />26 Ego Dominus Deus vester : non facietis vobis idolum, et sculptile, nec<br />titulos erigetis, nec insignem lapidem ponetis in terra vestra, ut adoretis<br />eum. Ego enim sum Dominus Deus vester. 2 Custodite sabbata mea, et pavete<br />ad sanctuarium meum. Ego Dominus. 3 Si in præceptis meis ambulaveritis, et<br />mandata mea custodieritis, et feceritis ea, dabo vobis pluvias temporibus suis,<br />4 et terra gignet germen suum, et pomis arbores replebuntur. 5 Apprehendet<br />messium tritura vindemiam, et vindemia occupabit sementem : et comedetis<br />panem vestrum in saturitate, et absque pavore habitabitis in terra vestra.<br />6 Dabo pacem in finibus vestris : dormietis, et non erit qui exterreat. Auferam<br />malas bestias, et gladius non transibit terminos vestros. 7 Persequemini<br />inimicos vestros, et corruent coram vobis. 8 Persequentur quinque de vestris<br />centum alienos, et centum de vobis decem millia : cadent inimici vestri gladio<br />in conspectu vestro. 9 Respiciam vos, et crescere faciam : multiplicabimini,<br />et firmabo pactum meum vobiscum. 10 Comedetis vetustissima veterum, et<br />vetera novis supervenientibus projicietis. 11 Ponam tabernaculum meum in<br />medio vestri, et non abjiciet vos anima mea. 12 Ambulabo inter vos, et ero<br />Deus vester, vosque eritis populus meus. 13 Ego Dominus Deus vester, qui<br />eduxi vos de terra Ægyptiorum, ne serviretis eis : et qui confregi catenas<br />cervicum vestrarum, ut incederetis erecti.<br />14 Quod si non audieritis me, nec feceritis omnia mandata mea, 15 si spreveritis<br />leges meas, et judicia mea contempseritis, ut non faciatis ea quæ a<br />me constituta sunt, et ad irritum perducatis pactum meum : 16 ego quoque<br />hæc faciam vobis : visitabo vos velociter in egestate, et ardore, qui conficiat<br />oculos vestros, et consumat animas vestras. Frustra seretis sementem,<br />quæ ab hostibus devorabitur. 17 Ponam faciem meam contra vos, et corruetis<br />coram hostibus vestris, et subjiciemini his qui oderunt vos : fugietis, nemine<br />persequente. 18 Sin autem nec sic obedieritis mihi, addam correptiones<br />vestras septuplum propter peccata vestra, 19 et conteram superbiam duritiæ<br />vestræ. Daboque vobis cælum desuper sicut ferrum, et terram æneam. 20 Consumetur<br />incassum labor vester, non proferet terra germen, nec arbores poma<br />præbebunt. 21 Si ambulaveritis ex adverso mihi, nec volueritis audire me,<br />addam plagas vestras in septuplum propter peccata vestra : 22 immittamque<br />in vos bestias agri, quæ consumant vos, et pecora vestra, et ad paucitatem<br />cuncta redigant, desertæque fiant viæ vestræ. 23 Quod si nec sic volueritis<br />recipere disciplinam, sed ambulaveritis ex adverso mihi : 24 ego quoque con-<br />114<br />Leviticus<br />tra vos adversus incedam, et percutiam vos septies propter peccata vestra,<br />25 inducamque super vos gladium ultorem foederis mei. Cumque confugeritis<br />in urbes, mittam pestilentiam in medio vestri, et trademini in manibus<br />hostium, 26 postquam confregero baculum panis vestri : ita ut decem mulieres<br />in uno clibano coquant panes, et reddant eos ad pondus : et comedetis, et non<br />saturabimini.<br />27 Sin autem nec per hæc audieritis me, sed ambulaveritis contra me : 28 et<br />ego incedam adversus vos in furore contrario, et corripiam vos septem plagis<br />propter peccata vestra : 29 ita ut comedatis carnes filiorum vestrorum et filiarum<br />vestrarum. 30 Destruam excelsa vestra, et simulacra confringam. Cadetis<br />inter ruinas idolorum vestrorum, et abominabitur vos anima mea, 31 in<br />tantum ut urbes vestras redigam in solitudinem, et deserta faciam sanctuaria<br />vestra, nec recipiam ultra odorem suavissimum. 32 Disperdamque terram vestram,<br />et stupebunt super ea inimici vestri, cum habitatores illius fuerint. 33 Vos<br />autem dispergam in gentes, et evaginabo post vos gladium, eritque terra vestra<br />deserta, et civitates vestræ dirutæ. 34 Tunc placebunt terræ sabbata sua<br />cunctis diebus solitudinis suæ : quando fueritis 35 in terra hostili, sabbatizabit,<br />et requiescet in sabbatis solitudinis suæ, eo quod non requieverit in sabbatis<br />vestris quando habitabatis in ea. 36 Et qui de vobis remanserint, dabo pavorem<br />in cordibus eorum in regionibus hostium, terrebit eos sonitus folii volantis, et<br />ita fugient quasi gladium : cadent, nullo persequente, 37 et corruent singuli<br />super fratres suos, quasi bella fugientes, nemo vestrum inimicis audebit resistere.<br />38 Peribitis inter gentes, et hostilis vos terra consumet. 39 Quod si et<br />de iis aliqui remanserint, tabescent in iniquitatibus suis, in terra inimicorum<br />suorum, et propter peccata patrum suorum et sua affligentur : 40 donec confiteantur<br />iniquitates suas, et majorum suorum, quibus prævaricati sunt in me,<br />et ambulaverunt ex adverso mihi. 41 Ambulabo igitur et ego contra eos, et<br />inducam illos in terram hostilem, donec erubescat incircumcisa mens eorum :<br />tunc orabunt pro impietatibus suis.<br />42 Et recordabor foederis mei, quod pepigi cum Jacob, et Isaac, et Abraham.<br />Terræ quoque memor ero : 43 quæ cum relicta fuerit ab eis, complacebit sibi<br />in sabbatis suis, patiens solitudinem propter illos. Ipsi vero rogabunt pro<br />peccatis suis, eo quod abjecerint judicia mea, et leges meas despexerint. 44 Et<br />tamen etiam cum essent in terra hostili, non penitus abjeci eos, neque sic<br />despexi ut consumerentur, et irritum facerent pactum meum cum eis. Ego<br />enim sum Dominus Deus eorum, 45 et recordabor foederis mei pristini, quando<br />eduxi eos de terra Ægypti in conspectu gentium, ut essem Deus eorum. Ego<br />Dominus.<br />Hæc sunt judicia atque præcepta et leges quas dedit Dominus inter se et<br />filios Isra¨el in monte Sinai per manum Moysi.<br />27 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Loquere filiis Isra¨el, et<br />dices ad eos : Homo qui votum fecerit, et spoponderit Deo animam<br />suam, sub æstimatione dabit pretium. 3 Si fuerit masculus a vigesimo anno<br />usque ad sexagesimum annum, dabit quinquaginta siclos argenti ad mensuram<br />sanctuarii : 4 si mulier, triginta. 5 A quinto autem anno usque ad vigesimum,<br />masculus dabit viginti siclos : femina, decem. 6 Ab uno mense usque<br />ad annum quintum, pro masculo dabuntur quinque sicli : pro femina, tres.<br />7 Sexagenarius et ultra masculus dabit quindecim siclos : femina, decem. 8 Si<br />115<br />Leviticus<br />pauper fuerit, et æstimationem reddere non valebit, stabit coram sacerdote :<br />et quantum ille æstimaverit, et viderit eum posse reddere, tantum dabit.<br />9 Animal autem, quod immolari potest Domino, si quis voverit, sanctum<br />erit, 10 et mutari non poterit, id est, nec melius malo, nec pejus bono : quod<br />si mutaverit, et ipsum quod mutatum est, et illud pro quo mutatum est, consecratum<br />erit Domino. 11 Animal immundum, quod immolari Domino non<br />potest, si quis voverit, adducetur ante sacerdotem : 12 qui judicans utrum bonum<br />an malum sit, statuet pretium. 13 Quod si dare voluerit is qui offert, addet<br />supra æstimationem quintam partem.<br />14 Homo si voverit domum suam, et sanctificaverit Domino, considerabit<br />eam sacerdos utrum bona an mala sit, et juxta pretium, quod ab eo fuerit<br />constitutum, venundabitur : 15 sin autem ille qui voverat, voluerit redimere<br />eam, dabit quintam partem æstimationis supra, et habebit domum. 16 Quod<br />si agrum possessionis suæ voverit, et consecraverit Domino, juxta mensuram<br />sementis æstimabitur pretium : si triginta modiis hordei seritur terra, quinquaginta<br />siclis venundetur argenti. 17 Si statim ab anno incipientis jubilæi<br />voverit agrum, quanto valere potest, tanto æstimabitur. 18 Sin autem post aliquantum<br />temporis, supputabit sacerdos pecuniam juxta annorum, qui reliqui<br />sunt, numerum usque ad jubilæum, et detrahetur ex pretio. 19 Quod si voluerit<br />redimere agrum ille qui voverat, addet quintam partem æstimatæ pecuniæ,<br />et possidebit eum. 20 Sin autem noluerit redimere, sed alteri cuilibet fuerit<br />venundatus, ultra eum qui voverat redimere non poterit. 21 Quia cum jubilæi<br />venerit dies, sanctificatus erit Domino, et possessio consecrata ad jus pertinet<br />sacerdotum. 22 Si ager emptus est, et non de possessione majorum sanctificatus<br />fuerit Domino, 23 supputabit sacerdos juxta annorum numerum usque ad<br />jubilæum, pretium : et dabit ille qui voverat eum, Domino. 24 In jubilæo autem<br />revertetur ad priorem dominum, qui vendiderat eum, et habuerat in sorte possessionis<br />suæ. 25 Omnis æstimatio siclo sanctuarii ponderabitur. Siclus viginti<br />obolos habet.<br />26 Primogenita, quæ ad Dominum pertinent, nemo sanctificare poterit et<br />vovere : sive bos, sive ovis fuerit, Domini sunt. 27 Quod si immundum est animal,<br />redimet qui obtulit, juxta æstimationem tuam, et addet quintam partem<br />pretii : si redimere noluerit, vendetur alteri quantocumque a te fuerit æstimatum.<br />28 Omne quod Domino consecratur, sive homo fuerit, sive animal, sive<br />ager, non vendetur, nec redimi poterit. Quidquid semel fuerit consecratum,<br />Sanctum sanctorum erit Domino : 29 et omnis consecratio, quæ offertur ab<br />homine, non redimetur, sed morte morietur.<br />30 Omnes decimæ terræ, sive de frugibus, sive de pomis arborum, Domini<br />sunt, et illi sanctificantur. 31 Si quis autem voluerit redimere decimas suas,<br />addet quintam partem earum. 32 Omnium decimarum bovis et ovis et capræ,<br />quæ sub pastoris virga transeunt, quidquid decimum venerit, sanctificabitur<br />Domino. 33 Non eligetur nec bonum nec malum, nec altero commutabitur, si<br />quis mutaverit : et quod mutatum est, et pro quo mutatum est, sanctificabitur<br />Domino, et non redimetur.<br />34 Hæc sunt præcepta, quæ mandavit Dominus Moysi ad filios Isra¨el in<br />monte Sinai.<br />116<br />Liber Numeri<br />1 Locutusque est Dominus ad Moysen in deserto Sinai in tabernaculo<br />foederis, prima die mensis secundi, anno altero egressionis eorum ex<br />Ægypto, dicens : 2 Tollite summam universæ congregationis filiorum Isra¨el<br />per cognationes et domos suas, et nomina singulorum, quidquid sexus est<br />masculini 3 a vigesimo anno et supra, omnium virorum fortium ex Isra¨el, et<br />numerabitis eos per turmas suas, tu et Aaron. 4 Eruntque vobiscum principes<br />tribuum ac domorum in cognationibus suis, 5 quorum ista sunt nomina : de<br />Ruben, Elisur, filius Sedeur ; 6 de Simeon, Salamiel filius Surisaddai ; 7 de<br />Juda, Nahasson filius Aminadab ; 8 de Issachar, Nathana¨el filius Suar ; 9 de<br />Zabulon, Eliab filius Helon ; 10 filiorum autem Joseph, de Ephraim, Elisama filius<br />Ammiud ; de Manasse, Gamaliel filius Phadassur ; 11 de Benjamin, Abidan<br />filius Gedeonis ; 12 de Dan, Ahiezer filius Ammisaddai ; 13 de Aser, Phegiel<br />filius Ochran ; 14 de Gad, Eliasaph filius Duel ; 15 de Nephthali, Ahira filius<br />Enan. 16 Hi nobilissimi principes multitudinis per tribus et cognationes suas,<br />et capita exercitus Isra¨el, 17 quos tulerunt Moyses et Aaron cum omni vulgi<br />multitudine : 18 et congregaverunt primo die mensis secundi, recensentes eos<br />per cognationes, et domos, ac familias, et capita, et nomina singulorum a vigesimo<br />anno et supra, 19 sicut præceperat Dominus Moysi. Numeratique sunt<br />in deserto Sinai.<br />20 De Ruben primogenito Isra¨elis per generationes et familias ac domos<br />suas, et nomina capitum singulorum, omne quod sexus est masculini a vigesimo<br />anno et supra, procedentium ad bellum, 21 quadraginta sex millia quingenti.<br />22 De filiis Simeon per generationes et familias ac domos cognationum<br />suarum recensiti sunt per nomina et capita singulorum, omne quod sexus<br />est masculini a vigesimo anno et supra, procedentium ad bellum, 23 quinquaginta<br />novem millia trecenti. 24 De filiis Gad per generationes et familias<br />ac domos cognationum suarum recensiti sunt per nomina singulorum a viginti<br />annis et supra, omnes qui ad bella procederent, 25 quadraginta quinque<br />millia sexcenti quinquaginta. 26 De filiis Juda per generationes et familias<br />ac domos cognationum suarum, per nomina singulorum a vigesimo anno et<br />supra, omnes qui poterant ad bella procedere, 27 recensiti sunt septuaginta<br />quatuor millia sexcenti. 28 De filiis Issachar, per generationes et familias ac domos<br />cognationum suarum, per nomina singulorum a vigesimo anno et supra,<br />omnes qui ad bella procederent, 29 recensiti sunt quinquaginta quatuor millia<br />quadringenti. 30 De filiis Zabulon per generationes et familias ac domos cognationum<br />suarum recensiti sunt per nomina singulorum a vigesimo anno et<br />supra, omnes qui poterant ad bella procedere, 31 quinquaginta septem millia<br />quadringenti. 32 De filiis Joseph, filiorum Ephraim per generationes et familias<br />ac domos cognationum suarum recensiti sunt per nomina singulorum a<br />vigesimo anno et supra, omnes qui poterant ad bella procedere, 33 quadraginta<br />millia quingenti. 34 Porro filiorum Manasse per generationes et familias ac<br />domos cognationum suarum recensiti sunt per nomina singulorum a viginti<br />annis et supra, omnes qui poterant ad bella procedere, 35 triginta duo millia<br />ducenti. 36 De filiis Benjamin per generationes et familias ac domos cognationum<br />suarum recensiti sunt nominibus singulorum a vigesimo anno et supra,<br />omnes qui poterant ad bella procedere, 37 triginta quinque millia quadringenti.<br />38 De filiis Dan per generationes et familias ac domos cognationum suarum<br />Numeri<br />recensiti sunt nominibus singulorum a vigesimo anno et supra, omnes qui<br />poterant ad bella procedere, 39 sexaginta duo millia septingenti. 40 De filiis Aser<br />per generationes et familias ac domos cognationum suarum recensiti sunt<br />per nomina singulorum a vigesimo anno et supra, omnes qui poterant ad bella<br />procedere, 41 quadraginta millia et mille quingenti. 42 De filiis Nephthali<br />per generationes et familias ac domos cognationum suarum recensiti sunt nominibus<br />singulorum a vigesimo anno et supra, omnes qui poterant ad bella<br />procedere, 43 quinquaginta tria millia quadringenti.<br />44 Hi sunt, quos numeraverunt Moyses et Aaron, et duodecim principes<br />Isra¨el, singulos per domos cognationum suarum. 45 Fueruntque omnis numerus<br />filiorum Isra¨el per domos et familias suas a vigesimo anno et supra,<br />qui poterant ad bella procedere, 46 sexcenta tria millia virorum quingenti<br />quinquaginta.<br />47 Levitæ autem in tribu familiarum suarum non sunt numerati cum eis.<br />48 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 49 Tribum Levi noli numerare,<br />neque pones summam eorum cum filiis Isra¨el : 50 sed constitue eos super<br />tabernaculum testimonii et cuncta vasa ejus, et quidquid ad cæremonias pertinet.<br />Ipsi portabunt tabernaculum et omnia utensilia ejus : et erunt in ministerio,<br />ac per gyrum tabernaculi metabuntur. 51 Cum proficiscendum fuerit,<br />deponent Levitæ tabernaculum ; cum castrametandum, erigent. Quisquis externorum<br />accesserit, occidetur. 52 Metabuntur autem castra filii Isra¨el unusquisque<br />per turmas et cuneos atque exercitum suum. 53 Porro Levitæ per<br />gyrum tabernaculi figent tentoria, ne fiat indignatio super multitudinem filiorum<br />Isra¨el, et excubabunt in custodiis tabernaculi testimonii. 54 Fecerunt ergo<br />filii Isra¨el juxta omnia quæ præceperat Dominus Moysi.<br />2 Locutusque est Dominus ad Moysen et Aaron, dicens : 2 Singuli per turmas,<br />signa, atque vexilla, et domos cognationum suarum, castrametabuntur<br />filii Isra¨el, per gyrum tabernaculi foederis. 3 Ad orientem Judas figet tentoria<br />per turmas exercitus sui : eritque princeps filiorum ejus Nahasson filius<br />Aminadab. 4 Et omnis de stirpe ejus summa pugnantium, septuaginta<br />quatuor millia sexcenti. 5 Juxta eum castrametati sunt de tribu Issachar, quorum<br />princeps fuit Nathana¨el filius Suar. 6 Et omnis numerus pugnatorum ejus<br />quinquaginta quatuor millia quadringenti. 7 In tribu Zabulon princeps fuit<br />Eliab filius Helon. 8 Omnis de stirpe ejus exercitus pugnatorum, quinquaginta<br />septem millia quadringenti. 9 Universi qui in castris Judæ enumerati sunt,<br />fuerunt centum octoginta sex millia quadringenti : et per turmas suas primi<br />egredientur.<br />10 In castris filiorum Ruben ad meridianam plagam erit princeps Elisur<br />filius Sedeur. 11 Et cunctus exercitus pugnatorum ejus qui numerati sunt,<br />quadraginta sex millia quingenti. 12 Juxta eum castrametati sunt de tribu Simeon<br />: quorum princeps fuit Salamiel filius Surisaddai. 13 Et cunctus exercitus<br />pugnatorum ejus qui numerati sunt, quinquaginta novem millia trecenti. 14 In<br />tribu Gad princeps fuit Eliasaph filius Duel. 15 Et cunctus exercitus pugnatorum<br />ejus, qui numerati sunt, quadraginta quinque millia sexcenti quinquaginta.<br />16 Omnes qui recensiti sunt in castris Ruben, centum quinquaginta millia<br />et mille quadringenti quinquaginta per turmas suas : in secundo loco proficiscentur.<br />17 Levabitur autem tabernaculum testimonii per officia Levitarum,<br />et turmas eorum : quomodo erigetur, ita et deponetur. Singuli per loca et<br />ordines suos proficiscentur.<br />118<br />Numeri<br />18 Ad occidentalem plagam erunt castra filiorum Ephraim, quorum princeps<br />fuit Elisama filius Ammiud. 19 Cunctus exercitus pugnatorum ejus, qui<br />numerati sunt, quadraginta millia quingenti. 20 Et cum eis tribus filiorum<br />Manasse, quorum princeps fuit Gamaliel filius Phadassur. 21 Cunctusque exercitus<br />pugnatorum ejus, qui numerati sunt, triginta duo millia ducenti. 22 In<br />tribu filiorum Benjamin princeps fuit Abidan filius Gedeonis. 23 Et cunctus exercitus<br />pugnatorum ejus, qui recensiti sunt, triginta quinque millia quadringenti.<br />24 Omnes qui numerati sunt in castris Ephraim, centum octo millia<br />centum per turmas suas : tertii proficiscentur.<br />25 Ad aquilonis partem castrametati sunt filii Dan : quorum princeps fuit<br />Ahiezer filius Ammisaddai. 26 Cunctus exercitus pugnatorum ejus, qui numerati<br />sunt, sexaginta duo millia septingenti. 27 Juxta eum fixere tentoria de<br />tribu Aser : quorum princeps fuit Phegiel filius Ochran. 28 Cunctus exercitus<br />pugnatorum ejus, qui numerati sunt, quadraginta millia et mille quingenti.<br />29 De tribu filiorum Nephthali princeps fuit Ahira filius Enan. 30 Cunctus<br />exercitus pugnatorum ejus, quinquaginta tria millia quadringenti. 31 Omnes<br />qui numerati sunt in castris Dan, fuerunt centum quinquaginta septem millia<br />sexcenti : et novissimi proficiscentur.<br />32 Hic numerus filiorum Isra¨el, per domos cognationum suarum et turmas<br />divisi exercitus, sexcenta tria millia quingenti quinquaginta. 33 Levitæ autem<br />non sunt numerati inter filios Isra¨el : sic enim præceperat Dominus Moysi.<br />34 Feceruntque filii Isra¨el juxta omnia quæ mandaverat Dominus. Castrametati<br />sunt per turmas suas, et profecti per familias ac domos patrum suorum.<br />3 Hæ sunt generationes Aaron et Moysi in die qua locutus est Dominus ad<br />Moysen in monte Sinai. 2 Et hæc nomina filiorum Aaron : primogenitus<br />ejus Nadab, deinde Abiu, et Eleazar, et Ithamar. 3 Hæc nomina filiorum<br />Aaron sacerdotum qui uncti sunt, et quorum repletæ et consecratæ manus<br />ut sacerdotio fungerentur. 4 Mortui sunt enim Nadab et Abiu cum offerrent<br />ignem alienum in conspectu Domini in deserto Sinai, absque liberis : functique<br />sunt sacerdotio Eleazar et Ithamar coram Aaron patre suo. 5 Locutusque<br />est Dominus ad Moysen, dicens : 6 Applica tribum Levi, et fac stare in conspectu<br />Aaron sacerdotis ut ministrent ei, et excubent, 7 et observent quidquid<br />ad cultum pertinet multitudinis coram tabernaculo testimonii, 8 et custodiant<br />vasa tabernaculi, servientes in ministerio ejus. 9 Dabisque dono Levitas<br />10 Aaron et filiis ejus, quibus traditi sunt a filiis Isra¨el. Aaron autem et filios<br />ejus constitues super cultum sacerdotii. Externus, qui ad ministrandum accesserit,<br />morietur. 11 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 12 Ego tuli<br />Levitas a filiis Isra¨el pro omni primogenito, qui aperit vulvam in filiis Isra¨el,<br />eruntque Levitæ mei. 13 Meum est enim omne primogenitum : ex quo percussi<br />primogenitos in terra Ægypti, sanctificavi mihi quidquid primum nascitur<br />in Isra¨el : ab homine usque ad pecus, mei sunt. Ego Dominus. 14 Locutusque<br />est Dominus ad Moysen in deserto Sinai, dicens : 15 Numera filios Levi per<br />domos patrum suorum et familias, omnem masculum ab uno mense et supra.<br />16 Numeravit Moyses, ut præceperat Dominus, 17 et inventi sunt filii Levi per<br />nomina sua, Gerson et Caath et Merari. 18 Filii Gerson : Lebni et Semei.<br />19 Filii Caath : Amram et Jesaar, Hebron et Oziel. 20 Filii Merari : Moholi et<br />Musi. 21 De Gerson fuere familiæ duæ, Lebnitica, et Semeitica : 22 quarum<br />numeratus est populus sexus masculini ab uno mense et supra, septem millia<br />quingenti. 23 Hi post tabernaculum metabuntur ad occidentem, 24 sub principe<br />119<br />Numeri<br />Eliasaph filio La¨el. 25 Et habebunt excubias in tabernaculo foederis, 26 ipsum<br />tabernaculum et operimentum ejus, tentorium quod trahitur ante fores tecti<br />foederis, et cortinas atrii : tentorium quoque quod appenditur in introitu atrii<br />tabernaculi, et quidquid ad ritum altaris pertinet, funes tabernaculi et omnia<br />utensilia ejus. 27 Cognatio Caath habebit populos Amramitas et Jesaaritas et<br />Hebronitas et Ozielitas. Hæ sunt familiæ Caathitarum recensitæ per nomina<br />sua. 28 Omnes generis masculini ab uno mense et supra, octo millia sexcenti<br />habebunt excubias sanctuarii, 29 et castrametabuntur ad meridianam plagam.<br />30 Princepsque eorum erit Elisaphan filius Oziel : 31 et custodient arcam, mensamque<br />et candelabrum, altaria et vasa sanctuarii, in quibus ministratur, et<br />velum, cunctamque hujuscemodi supellectilem. 32 Princeps autem principum<br />Levitarum Eleazar filius Aaron sacerdotis, erit super excubitores custodiæ<br />sanctuarii. 33 At vero de Merari erunt populi Moholitæ et Musitæ recensiti<br />per nomina sua : 34 omnes generis masculini ab uno mense et supra, sex millia<br />ducenti. 35 Princeps eorum Suriel filius Abihaiel : in plaga septentrionali<br />castrametabuntur. 36 Erunt sub custodia eorum tabulæ tabernaculi et vectes,<br />et columnæ ac bases earum, et omnia quæ ad cultum hujuscemodi pertinent :<br />37 columnæque atrii per circuitum cum basibus suis, et paxilli cum funibus.<br />38 Castrametabuntur ante tabernaculum foederis, id est, ad orientalem plagam,<br />Moyses et Aaron cum filiis suis, habentes custodiam sanctuarii in medio filiorum<br />Isra¨el. Quisquis alienus accesserit, morietur. 39 Omnes Levitæ, quos<br />numeraverunt Moyses et Aaron juxta præceptum Domini per familias suas in<br />genere masculino a mense uno et supra, fuerunt viginti duo millia.<br />40 Et ait Dominus ad Moysen : Numera primogenitos sexus masculini de<br />filiis Isra¨el ab uno mense et supra, et habebis summam eorum. 41 Tollesque<br />Levitas mihi pro omni primogenito filiorum Isra¨el : ego sum Dominus : et<br />pecora eorum pro universis primogenitis pecorum filiorum Isra¨el. 42 Recensuit<br />Moyses, sicut præceperat Dominus, primogenitos filiorum Isra¨el : 43 et fuerunt<br />masculi per nomina sua, a mense uno et supra, viginti duo millia ducenti septuaginta<br />tres. 44 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 45 Tolle Levitas<br />pro primogenitis filiorum Isra¨el, et pecora Levitarum pro pecoribus eorum,<br />eruntque Levitæ mei. Ego sum Dominus. 46 In pretio autem ducentorum septuaginta<br />trium, qui excedunt numerum Levitarum de primogenitis filiorum<br />Isra¨el, 47 accipies quinque siclos per singula capita ad mensuram sanctuarii<br />(siclus habet viginti obolos) : 48 dabisque pecuniam Aaron et filiis ejus pretium<br />eorum qui supra sunt. 49 Tulit igitur Moyses pecuniam eorum, qui fuerant amplius,<br />et quos redemerant a Levitis, 50 pro primogenitis filiorum Isra¨el, mille<br />trecentorum sexaginta quinque siclorum juxta pondus sanctuarii : 51 et dedit<br />eam Aaron et filiis ejus juxta verbum quod præceperat sibi Dominus.<br />4 Locutusque est Dominus ad Moysen et Aaron, dicens : 2 Tolle summam<br />filiorum Caath de medio Levitarum per domos et familias suas, 3 a trigesimo<br />anno et supra, usque ad quinquagesimum annum, omnium qui ingrediuntur<br />ut stent et ministrent in tabernaculo foederis. 4 Hic est cultus filiorum<br />Caath : tabernaculum foederis, et Sanctum sanctorum 5 ingredientur Aaron et<br />filii ejus, quando movenda sunt castra, et deponent velum quod pendet ante<br />fores, involventque eo arcam testimonii, 6 et operient rursum velamine janthinarum<br />pellium, extendentque desuper pallium totum hyacinthinum, et inducent<br />vectes. 7 Mensam quoque propositionis involvent hyacinthino pallio, et<br />ponent cum ea thuribula et mortariola, cyathos et crateras ad liba fundenda :<br />120<br />Numeri<br />panes semper in ea erunt : 8 extendentque desuper pallium coccineum, quod<br />rursum operient velamento janthinarum pellium, et inducent vectes. 9 Sument<br />et pallium hyacinthinum, quo operient candelabrum cum lucernis et forcipibus<br />suis et emunctoriis et cunctis vasis olei, quæ ad concinnandas lucernas<br />necessaria sunt : 10 et super omnia ponent operimentum janthinarum pellium,<br />et inducent vectes. 11 Necnon et altare aureum involvent hyacinthino vestimento,<br />et extendent desuper operimentum janthinarum pellium, inducentque<br />vectes. 12 Omnia vasa, quibus ministratur in sanctuario, involvent hyacinthino<br />pallio, et extendent desuper operimentum janthinarum pellium, inducentque<br />vectes. 13 Sed et altare mundabunt cinere, et involvent illud purpureo vestimento,<br />14 ponentque cum eo omnia vasa, quibus in ministerio ejus utuntur,<br />id est, ignium receptacula, fuscinulas ac tridentes, uncinos et batilla. Cuncta<br />vasa altaris operient simul velamine janthinarum pellium, et inducent vectes.<br />15 Cumque involverint Aaron et filii ejus sanctuarium et omnia vasa ejus in<br />commotione castrorum, tunc intrabunt filii Caath ut portent involuta : et non<br />tangent vasa sanctuarii, ne moriantur. Ista sunt onera filiorum Caath in tabernaculo<br />foederis : 16 super quos erit Eleazar filius Aaron sacerdotis, ad cujus curam<br />pertinet oleum ad concinnandas lucernas, et compositionis incensum, et<br />sacrificium, quod semper offertur, et oleum unctionis, et quidquid ad cultum<br />tabernaculi pertinet, omniumque vasorum, quæ in sanctuario sunt. 17 Locutusque<br />est Dominus ad Moysen et Aaron, dicens : 18 Nolite perdere populum<br />Caath de medio Levitarum : 19 sed hoc facite eis, ut vivant, et non moriantur,<br />si tetigerint Sancta sanctorum. Aaron et filii ejus intrabunt, ipsique disponent<br />opera singulorum, et divident quid portare quis debeat. 20 Alii nulla curiositate<br />videant quæ sunt in sanctuario priusquam involvantur, alioquin morientur.<br />21 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 22 Tolle summam etiam<br />filiorum Gerson per domos ac familias et cognationes suas, 23 a triginta annis<br />et supra, usque ad annos quinquaginta. Numera omnes qui ingrediuntur et<br />ministrant in tabernaculo foederis. 24 Hoc est officium familiæ Gersonitarum,<br />25 ut portent cortinas tabernaculi et tectum foederis, operimentum aliud, et super<br />omnia velamen janthinum tentoriumque quod pendet in introitu tabernaculi<br />foederis, 26 cortinas atrii, et velum in introitu quod est ante tabernaculum.<br />Omnia quæ ad altare pertinent, funiculos, et vasa ministerii, 27 jubente Aaron<br />et filiis ejus, portabunt filii Gerson : et scient singuli cui debeant oneri mancipari.<br />28 Hic est cultus familiæ Gersonitarum in tabernaculo foederis, eruntque<br />sub manu Ithamar filii Aaron sacerdotis. 29 Filios quoque Merari per familias<br />et domos patrum suorum recensebis, 30 a triginta annis et supra, usque<br />ad annos quinquaginta, omnes qui ingrediuntur ad officium ministerii sui et<br />cultum foederis testimonii. 31 Hæc sunt onera eorum : portabunt tabulas tabernaculi<br />et vectes ejus, columnas ac bases earum, 32 columnas quoque atrii per<br />circuitum cum basibus et paxillis et funibus suis. Omnia vasa et supellectilem<br />ad numerum accipient, sicque portabunt. 33 Hoc est officium familiæ Meraritarum<br />et ministerium in tabernaculo foederis : eruntque sub manu Ithamar<br />filii Aaron sacerdotis. 34 Recensuerunt igitur Moyses et Aaron et principes<br />synagogæ filios Caath per cognationes et domos patrum suorum, 35 a triginta<br />annis et supra, usque ad annum quinquagesimum, omnes qui ingrediuntur<br />ad ministerium tabernaculi foederis : 36 et inventi sunt duo millia septingenti<br />quinquaginta. 37 Hic est numerus populi Caath qui intrant tabernaculum<br />foederis : hos numeravit Moyses et Aaron juxta sermonem Domini per manum<br />Moysi. 38 Numerati sunt et filii Gerson per cognationes et domos patrum suo-<br />121<br />Numeri<br />rum, 39 a triginta annos et supra, usque ad quinquagesimum annum, omnes<br />qui ingrediuntur ut ministrent in tabernaculo foederis : 40 et inventi sunt duo<br />millia sexcenti triginta. 41 Hic est populus Gersonitarum, quos numeraverunt<br />Moyses et Aaron juxta verbum Domini. 42 Numerati sunt et filii Merari per<br />cognationes et domos patrum suorum, 43 a triginta annis et supra, usque ad<br />annum quinquagesimum, omnes qui ingrediuntur ad explendos ritus tabernaculi<br />foederis : 44 et inventi sunt tria millia ducenti. 45 Hic est numerus filiorum<br />Merari, quos recensuerunt Moyses et Aaron juxta imperium Domini per<br />manum Moysi. 46 Omnes qui recensiti sunt de Levitis, et quos recenseri fecit<br />ad nomen Moyses et Aaron, et principes Isra¨el per cognationes et domos patrum<br />suorum, 47 a triginta annis et supra, usque ad annum quinquagesimum,<br />ingredientes ad ministerium tabernaculi, et onera portanda, 48 fuerunt simul<br />octo millia quingenti octoginta. 49 Juxta verbum Domini recensuit eos Moyses,<br />unumquemque juxta officium et onera sua, sicut præceperat ei Dominus.<br />5 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Præcipe filiis Isra¨el, ut<br />ejiciant de castris omnem leprosum, et qui semine fluit, pollutusque est<br />super mortuo : 3 tam masculum quam feminam ejicite de castris, ne contaminent<br />ea cum habitaverint vobiscum. 4 Feceruntque ita filii Isra¨el, et ejecerunt<br />eos extra castra, sicut locutus erat Dominus Moysi. 5 Locutusque est Dominus<br />ad Moysen, dicens : 6 Loquere ad filios Isra¨el : Vir, sive mulier, cum fecerint ex<br />omnibus peccatis, quæ solent hominibus accidere, et per negligentiam transgressi<br />fuerint mandatum Domini, atque deliquerint, 7 confitebuntur peccatum<br />suum, et reddent ipsum caput, quintamque partem desuper, ei in quem peccaverint.<br />8 Sin autem non fuerit qui recipiat, dabunt Domino, et erit sacerdotis,<br />excepto ariete, qui offertur pro expiatione, ut sit placabilis hostia. 9 Omnes<br />quoque primitiæ, quas offerunt filii Isra¨el, ad sacerdotem pertinent : 10 et<br />quidquid in sanctuarium offertur a singulis, et traditur manibus sacerdotis,<br />ipsius erit.<br />11 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 12 Loquere ad filios Isra¨el,<br />et dices ad eos : Vir cujus uxor erraverit, maritumque contemnens 13 dormierit<br />cum altero viro, et hoc maritus deprehendere non quiverit, sed latet adulterium,<br />et testibus argui non potest, quia non est inventa in stupro : 14 si spiritus<br />zelotypiæ concitaverit virum contra uxorem suam, quæ vel polluta est, vel<br />falsa suspicione appetitur : 15 adducet eam ad sacerdotem, et offeret oblationem<br />pro illa, decimam partem sati farinæ hordeaceæ : non fundet super<br />eam oleum, nec imponet thus : quia sacrificium zelotypiæ est, et oblatio investigans<br />adulterium. 16 Offeret igitur eam sacerdos, et statuet coram Domino,<br />17 assumetque aquam sanctam in vase fictili, et pauxillum terræ de pavimento<br />tabernaculi mittet in eam. 18 Cumque steterit mulier in conspectu Domini,<br />discooperiet caput ejus, et ponet super manus illius sacrificium recordationis,<br />et oblationem zelotypiæ : ipse autem tenebit aquas amarissimas, in quibus<br />cum execratione maledicta congessit. 19 Adjurabitque eam, et dicet : Si non<br />dormivit vir alienus tecum, et si non polluta es deserto mariti thoro, non te<br />nocebunt aquæ istæ amarissimæ, in quas maledicta congessi. 20 Sin autem<br />declinasti a viro tuo, atque polluta es, et concubuisti cum altero viro : 21 his<br />maledictionibus subjacebis : det te Dominus in maledictionem, exemplumque<br />cunctorum in populo suo : putrescere faciat femur tuum, et tumens uterus<br />tuus disrumpatur. 22 Ingrediantur aquæ maledictæ in ventrem tuum, et utero<br />tumescente putrescat femur. Et respondebit mulier : Amen, amen. 23 Scri-<br />122<br />Numeri<br />betque sacerdos in libello ista maledicta, et delebit ea aquis amarissimis, in<br />quas maledicta congessit, 24 et dabit ei bibere. Quas cum exhauserit, 25 tollet<br />sacerdos de manu ejus sacrificium zelotypiæ, et elevabit illud coram Domino,<br />imponetque illud super altare, ita dumtaxat ut prius : 26 pugillum sacrificii<br />tollat de eo, quod offertur, et incendat super altare : et sic potum det mulieri<br />aquas amarissimas. 27 Quas cum biberit, si polluta est, et contempto viro<br />adulterii rea, pertransibunt eam aquæ maledictionis, et inflato ventre, computrescet<br />femur : eritque mulier in maledictionem, et in exemplum omni populo.<br />28 Quod si polluta non fuerit, erit innoxia, et faciet liberos. 29 Ista est lex zelotypiæ.<br />Si declinaverit mulier a viro suo, et si polluta fuerit, 30 maritusque<br />zelotypiæ spiritu concitatus adduxerit eam in conspectu Domini, et fecerit ei<br />sacerdos juxta omnia quæ scripta sunt : 31 maritus absque culpa erit, et illa<br />recipiet iniquitatem suam.<br />6 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Loquere ad filios Isra¨el,<br />et dices ad eos : Vir, sive mulier, cum fecerint votum ut sanctificentur, et<br />se voluerint Domino consecrare : 3 a vino, et omni quod inebriare potest, abstinebunt.<br />Acetum ex vino, et ex qualibet alia potione, et quidquid de uva exprimitur,<br />non bibent : uvas recentes siccasque non comedent 4 cunctis diebus<br />quibus ex voto Domino consecrantur : quidquid ex vinea esse potest, ab uva<br />passa usque ad acinum non comedent. 5 Omni tempore separationis suæ novacula<br />non transibit per caput ejus usque ad completum diem, quo Domino<br />consecratur. Sanctus erit, crescente cæsarie capitis ejus. 6 Omni tempore consecrationis<br />suæ, super mortuum non ingredietur, 7 nec super patris quidem<br />et matris et fratris sororisque funere contaminabitur, quia consecratio Dei sui<br />super caput ejus est. 8 Omnibus diebus separationis suæ sanctus erit Domino.<br />9 Sin autem mortuus fuerit subito quispiam coram eo, polluetur caput consecrationis<br />ejus : quod radet illico in eadem die purgationis suæ, et rursum<br />septima. 10 In octava autem die offeret duos turtures, vel duos pullos columbæ<br />sacerdoti in introitu foederis testimonii. 11 Facietque sacerdos unum pro peccato,<br />et alterum in holocaustum, et deprecabitur pro eo, quia peccavit super<br />mortuo : sanctificabitque caput ejus in die illo : 12 et consecrabit Domino dies<br />separationis illius, offerens agnum anniculum pro peccato : ita tamen ut dies<br />priores irriti fiant, quoniam polluta est sanctificatio ejus. 13 Ista est lex consecrationis.<br />Cum dies, quos ex voto decreverat, complebuntur, adducet eum<br />ad ostium tabernaculi foederis, 14 et offeret oblationes ejus Domino, agnum<br />anniculum immaculatum in holocaustum, et ovem anniculam immaculatam<br />pro peccato, et arietem immaculatum, hostiam pacificam, 15 canistrum quoque<br />panum azymorum qui conspersi sint oleo, et lagana absque fermento uncta<br />oleo, ac libamina singulorum : 16 quæ offeret sacerdos coram Domino, et faciet<br />tam pro peccato, quam in holocaustum. 17 Arietem vero immolabit hostiam<br />pacificam Domino, offerens simul canistrum azymorum, et libamenta quæ ex<br />more debentur. 18 Tunc radetur nazaræus ante ostium tabernaculi foederis<br />cæsarie consecrationis suæ : tolletque capillos ejus, et ponet super ignem, qui<br />est suppositus sacrificio pacificorum : 19 et armum coctum arietis, tortamque<br />absque fermento unam de canistro, et laganum azymum unum, et tradet in<br />manus nazaræi, postquam rasum fuerit caput ejus. 20 Susceptaque rursum ab<br />eo, elevabit in conspectu Domini : et sanctificata sacerdotis erunt, sicut pectusculum,<br />quod separari jussum est, et femur. Post hæc, potest bibere nazaræus<br />vinum. 21 Ista est lex nazaræi, cum voverit oblationem suam Domino tempore<br />123<br />Numeri<br />consecrationis suæ, exceptis his, quæ invenerit manus ejus : juxta quod mente<br />devoverat, ita faciet ad perfectionem sanctificationis suæ.<br />22 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 23 Loquere Aaron et filiis<br />ejus : Sic benedicetis filiis Isra¨el, et dicetis eis : 24 Benedicat tibi Dominus,<br />et custodiat te. 25 Ostendat Dominus faciem suam tibi, et misereatur tui.<br />26 Convertat Dominus vultum suum ad te, et det tibi pacem. 27 Invocabuntque<br />nomen meum super filios Isra¨el, et ego benedicam eis.<br />7 Factum est autem in die qua complevit Moyses tabernaculum, et erexit<br />illud, unxitque et sanctificavit cum omnibus vasis suis, altare similiter et<br />omnia vasa ejus : 2 obtulerunt principes Isra¨el et capita familiarum, qui erant<br />per singulas tribus, præfectique eorum, qui numerati fuerant, 3 munera coram<br />Domino sex plaustra tecta cum duodecim bobus. Unum plaustrum obtulere<br />duo duces, et unum bovem singuli, obtuleruntque ea in conspectu tabernaculi.<br />4 Ait autem Dominus ad Moysen : 5 Suscipe ab eis ut serviant in ministerio<br />tabernaculi, et trades ea Levitis juxta ordinem ministerii sui. 6 Itaque<br />cum suscepisset Moyses plaustra et boves, tradidit eos Levitis. 7 Duo plaustra<br />et quatuor boves dedit filiis Gerson, juxta id quod habebant necessarium.<br />8 Quatuor alia plaustra et octo boves dedit filiis Merari secundum officia et<br />cultum suum, sub manu Ithamar filii Aaron sacerdotis. 9 Filiis autem Caath<br />non dedit plaustra et boves : quia in sanctuario serviunt, et onera propriis<br />portant humeris.<br />10 Igitur obtulerunt duces in dedicationem altaris, die qua unctum est, oblationem<br />suam ante altare. 11 Dixitque Dominus ad Moysen : Singuli duces per<br />singulos dies offerant munera in dedicationem altaris. 12 Primo die obtulit<br />oblationem suam Nahasson filius Aminadab de tribu Juda : 13 fueruntque in<br />ea acetabulum argenteum pondo centum triginta siclorum, phiala argentea<br />habens septuaginta siclos, juxta pondus sanctuarii, utrumque plenum simila<br />conspersa oleo in sacrificium : 14 mortariolum ex decem siclis aureis plenum<br />incenso : 15 bovem de armento, et arietem, et agnum anniculum in holocaustum<br />: 16 hircumque pro peccato : 17 et in sacrificio pacificorum boves duos,<br />arietes quinque, hircos quinque, agnos anniculos quinque. Hæc est oblatio<br />Nahasson filii Aminadab. 18 Secundo die obtulit Nathana¨el filius Suar,<br />dux de tribu Issachar, 19 acetabulum argenteum appendens centum triginta<br />siclos, phialam argenteam habentem septuaginta siclos, juxta pondus sanctuarii,<br />utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificium : 20 mortariolum<br />aureum habens decem siclos plenum incenso : 21 bovem de armento, et arietem,<br />et agnum anniculum in holocaustum : 22 hircumque pro peccato : 23 et<br />in sacrificio pacificorum boves duos, arietes quinque, hircos quinque, agnos<br />anniculos quinque. Hæc fuit oblatio Nathana¨el filii Suar. 24 Tertio die princeps<br />filiorum Zabulon, Eliab filius Helon, 25 obtulit acetabulum argenteum<br />appendens centum triginta siclos, phialam argenteam habentem septuaginta<br />siclos, ad pondus sanctuarii, utrumque plenum similia conspersa oleo in<br />sacrificium : 26 mortariolum aureum appendens decem siclos, plenum incenso<br />: 27 bovem de armento, et arietem, et agnum anniculum in holocaustum :<br />28 hircumque pro peccato : 29 et in sacrificio pacificorum boves duos, arietes<br />quinque, hircos quinque, agnos anniculos quinque. Hæc est oblatio Eliab filii<br />Helon. 30 Die quarto princeps filiorum Ruben, Elisur filius Sedeur, 31 obtulit<br />acetabulum argenteum appendens centum triginta siclos, phialam argenteam<br />habentem septuaginta siclos, ad pondus sanctuarii, utrumque plenum simila<br />124<br />Numeri<br />conspersa oleo in sacrificum : 32 mortariolum aureum appendens decem siclos,<br />plenum incenso : 33 bovem de armento, et arietem, et agnum anniculum<br />in holocaustum : 34 hircumque pro peccato : 35 et in hostias pacificorum boves<br />duos, arietes quinque, hircos quinque, agnos anniculos quinque. Hæc fuit<br />oblatio Elisur filii Sedeur. 36 Die quinto princeps filiorum Simeon, Salamiel<br />filius Surisaddai, 37 obtulit acetabulum argenteum appendens centum triginta<br />siclos, phialam argenteam habentem septuaginta siclos, ad pondus sanctuarii,<br />utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificum : 38 mortariolum<br />aureum appendens decem siclos, plenum incenso : 39 bovem de armento, et<br />arietem, et agnum anniculum in holocaustum : 40 hircumque pro peccato :<br />41 et in hostias pacificorum boves duos, arietes quinque, hircos quinque, agnos<br />anniculos quinque. Hæc fuit oblatio Salamiel filii Surisaddai. 42 Die sexto<br />princeps filiorum Gad, Eliasaph filius Duel, 43 obtulit acetabulum argenteum<br />appendens centum triginta siclos, phialam argenteam habentem septuaginta<br />siclos, ad pondus sanctuarii, utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificum<br />: 44 mortariolum aureum appendens decem siclos, plenum incenso :<br />45 bovem de armento, et arietem, et agnum anniculum in holocaustum : 46 hircumque<br />pro peccato : 47 et in hostias pacificorum boves duos, arietes quinque,<br />hircos quinque, agnos anniculos quinque. Hæc fuit oblatio Eliasaph filii Duel.<br />48 Die septimo princeps filiorum Ephraim, Elisama filius Ammiud, 49 obtulit<br />acetabulum argenteum appendens centum triginta siclos, phialam argenteam<br />habentem septuaginta siclos, ad pondus sanctuarii, utrumque plenum simila<br />conspersa oleo in sacrificum : 50 mortariolum aureum appendens decem<br />siclos, plenum incenso : 51 bovem de armento, et arietem, et agnum anniculum<br />in holocaustum : 52 hircumque pro peccato : 53 et in hostias pacificorum<br />boves duos, arietes quinque, hircos quinque, agnos anniculos quinque.<br />Hæc fuit oblatio Elisama filii Ammiud. 54 Die octavo, princeps filiorum Manasse,<br />Gamaliel filius Phadassur, 55 obtulit acetabulum argenteum appendens<br />centum triginta siclos, phialam argenteam habentem septuaginta siclos, ad<br />pondus sanctuarii, utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificum :<br />56 mortariolum aureum appendens decem siclos, plenum incenso : 57 bovem<br />de armento, et arietem, et agnum anniculum in holocaustum : 58 hircumque<br />pro peccato : 59 et in hostias pacificorum boves duos, arietes quinque, hircos<br />quinque, agnos anniculos quinque. Hæc fuit oblatio Gamaliel filii Phadassur.<br />60 Die nono princeps filiorum Benjamin, Abidan filius Gedeonis, 61 obtulit<br />acetabulum argenteum appendens centum triginta siclos, phialam argenteam<br />habentem septuaginta siclos, ad pondus sanctuarii, utrumque plenum simila<br />conspersa oleo in sacrificum : 62 et mortariolum aureum appendens decem<br />siclos, plenum incenso : 63 bovem de armento, et arietem, et agnum anniculum<br />in holocaustum : 64 hircumque pro peccato : 65 et in hostias pacificorum boves<br />duos, arietes quinque, hircos quinque, agnos anniculos quinque. Hæc fuit<br />oblatio Abidan filii Gedeonis. 66 Die decimo princeps filiorum Dan, Ahiezer<br />filius Ammisaddai, 67 obtulit acetabulum argenteum appendens centum triginta<br />siclos, phialam argenteam habentem septuaginta siclos, ad pondus sanctuarii,<br />utrumque plenum simila conspersa oleo in sacrificum : 68 mortariolum<br />aureum appendens decem siclos, plenum incenso : 69 bovem de armento, et<br />arietem, et agnum anniculum in holocaustum : 70 hircumque pro peccato :<br />71 et in hostias pacificorum boves duos, arietes quinque, hircos quinque, agnos<br />anniculos quinque. Hæc fuit oblatio Ahiezer filii Ammisaddai. 72 Die<br />undecimo princeps filiorum Aser, Phegiel filius Ochran, 73 obtulit acetabulum<br />125<br />Numeri<br />argenteum appendens centum triginta siclos, phialam argenteam habentem<br />septuaginta siclos, ad pondus sanctuarii, utrumque plenum simila conspersa<br />oleo in sacrificum : 74 mortariolum aureum appendens decem siclos, plenum<br />incenso : 75 bovem de armento, et arietem, et agnum anniculum in holocaustum<br />: 76 hircumque pro peccato : 77 et in hostias pacificorum boves duos,<br />arietes quinque, hircos quinque, agnos anniculos quinque. Hæc fuit oblatio<br />Phegiel filii Ochran. 78 Die duodecimo princeps filiorum Nephthali, Ahira<br />filius Enan, 79 obtulit acetabulum argenteum appendens centum triginta siclos,<br />phialam argenteam habentem septuaginta siclos, ad pondus sanctuarii,<br />utrumque plenum simila oleo conspersa in sacrificum : 80 mortariolum aureum<br />appendens decem siclos, plenum incenso : 81 bovem de armento, et<br />arietem, et agnum anniculum in holocaustum : 82 hircumque pro peccato :<br />83 et in hostias pacificorum boves duos, arietes quinque, hircos quinque, agnos<br />anniculos quinque. Hæc fuit oblatio Ahira filii Enan.<br />84 Hæc in dedicatione altaris oblata sunt a principibus Isra¨el, in die qua<br />consecratum est : acetabula argentea duodecim : phialæ argenteæ duodecim :<br />mortariola aurea duodecim : 85 ita ut centum triginta siclos argenti haberet<br />unum acetabulum, et septuaginta siclos haberet una phiala : id est, in commune<br />vasorum omnium ex argento sicli duo millia quadringenti, pondere<br />sanctuarii : 86 mortariola aurea duodecim plena incenso, denos siclos appendentia<br />pondere sanctuarii : id est, simul auri sicli centum viginti : 87 boves de<br />armento in holocaustum duodecim, arietes duodecim, agni anniculi duodecim,<br />et libamenta eorum : hirci duodecim pro peccato. 88 In hostias pacificorum,<br />boves viginti quatuor, arietes sexaginta, hirci sexaginta, agni anniculi sexaginta.<br />Hæc oblata sunt in dedicatione altaris, quando unctum est. 89 Cumque<br />ingrederetur Moyses tabernaculum foederis, ut consuleret oraculum, audiebat<br />vocem loquentis ad se de propitiatorio quod erat super arcam testimonii inter<br />duos cherubim, unde et loquebatur ei.<br />8 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Loquere Aaron, et dices<br />ad eum : Cum posueris septem lucernas, candelabrum in australi parte<br />erigatur. Hoc igitur præcipe ut lucernæ contra boream e regione respiciant<br />ad mensam panum propositionis, contra eam partem, quam candelabrum<br />respicit, lucere debebunt. 3 Fecitque Aaron, et imposuit lucernas super candelabrum,<br />ut præceperat Dominus Moysi. 4 Hæc autem erat factura candelabri,<br />ex auro ductili, tam medius stipes, quam cuncta quæ ex utroque calamorum<br />latere nascebantur : juxta exemplum quod ostendit Dominus Moysi, ita<br />operatus est candelabrum.<br />5 Et locutus est Dominus ad Moysen, dicens : 6 Tolle Levitas de medio<br />filiorum Isra¨el, et purificabis eos 7 juxta hunc ritum : aspergantur aqua lustrationis,<br />et radant omnes pilos carnis suæ. Cumque laverint vestimenta sua,<br />et mundati fuerint, 8 tollent bovem de armentis, et libamentum ejus similam<br />oleo conspersam : bovem autem alterum de armento tu accipies pro peccato :<br />9 et applicabis Levitas coram tabernaculo foederis, convocata omni multitudine<br />filiorum Isra¨el. 10 Cumque Levitæ fuerint coram Domino, ponent filii<br />Isra¨el manus suas super eos. 11 Et offeret Aaron Levitas, munus in conspectu<br />Domini a filiis Isra¨el, ut serviant in ministerio ejus. 12 Levitæ quoque ponent<br />manus suas super capita boum, e quibus unum facies pro peccato, et alterum<br />in holocaustum Domini, ut depreceris pro eis. 13 Statuesque Levitas in conspectu<br />Aaron et filiorum ejus, et consecrabis oblatos Domino, 14 ac separabis<br />126<br />Numeri<br />de medio filiorum Isra¨el, ut sint mei. 15 Et postea ingredientur tabernaculum<br />foederis, ut serviant mihi. Sicque purificabis et consecrabis eos in oblationem<br />Domini : quoniam dono donati sunt mihi a filiis Isra¨el. 16 Pro primogenitis<br />quæ aperiunt omnem vulvam in Isra¨el, accepi eos. 17 Mea sunt enim omnia<br />primogenita filiorum Isra¨el, tam ex hominibus quam ex jumentis. Ex die<br />quo percussi omne primogenitum in terra Ægypti, sanctificavi eos mihi : 18 et<br />tuli Levitas pro cunctis primogenitis filiorum Isra¨el, 19 tradidique eos dono<br />Aaron et filiis ejus de medio populi, ut serviant mihi pro Isra¨el in tabernaculo<br />foederis, et orent pro eis ne sit in populo plaga, si ausi fuerint accedere ad<br />sanctuarium. 20 Feceruntque Moyses et Aaron et omnis multitudo filiorum<br />Isra¨el super Levitas quæ præceperat Dominus Moysi : 21 purificatique sunt,<br />et laverunt vestimenta sua. Elevavitque eos Aaron in conspectu Domini, et<br />oravit pro eis, 22 ut purificati ingrederentur ad officia sua in tabernaculum<br />foederis coram Aaron et filiis ejus. Sicut præceperat Dominus Moysi de Levitis,<br />ita factum est. 23 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 24 Hæc est<br />lex Levitarum : a viginti quinque annis et supra, ingredientur ut ministrent<br />in tabernaculo foederis. 25 Cumque quinquagesimum annum ætatis impleverint,<br />servire cessabunt, 26 eruntque ministri fratrum suorum in tabernaculo<br />foederis, ut custodiant quæ sibi fuerunt commendata : opera autem ipsa non<br />faciant. Sic dispones Levitis in custodiis suis.<br />9Locutus est Dominus ad Moysen in deserto Sinai anno secundo, postquam<br />egressi sunt de terra Ægypti, mense primo, dicens : 2 Faciant filii Isra¨el<br />Phase in tempore suo, 3 quartadecima die mensis hujus ad vesperam, juxta<br />omnes cæremonias et justificationes ejus. 4 Præcepitque Moyses filiis Isra¨el<br />ut facerent Phase. 5 Qui fecerunt tempore suo, quartadecima die mensis ad<br />vesperam, in monte Sinai. Juxta omnia quæ mandaverat Dominus Moysi,<br />fecerunt filii Isra¨el. 6 Ecce autem quidam immundi super anima hominis,<br />qui non poterant facere Phase in die illo, accedentes ad Moysen et Aaron,<br />7 dixerunt eis : Immundi sumus super anima hominis : quare fraudamur ut<br />non valeamus oblationem offerre Domino in tempore suo inter filios Isra¨el ?<br />8 Quibus respondit Moyses : State ut consulam quid præcipiat Dominus de<br />vobis. 9 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 10 Loquere filiis Isra<br />¨el : Homo, qui fuerit immundus super anima, sive in via procul in gente<br />vestra, faciat Phase Domino 11 in mense secundo, quartadecima die mensis<br />ad vesperam. Cum azymis et lactucis agrestibus comedent illud : 12 non relinquent<br />ex eo quippiam usque mane, et os ejus non confringent : omnem<br />ritum Phase observabunt. 13 Si quis autem et mundus est, et in itinere non<br />fuit, et tamen non fecit Phase, exterminabitur anima illa de populis suis, quia<br />sacrificium Domino non obtulit tempore suo : peccatum suum ipse portabit.<br />14 Peregrinus quoque et advena si fuerint apud vos, facient Phase Domino<br />juxta cæremonias et justificationes ejus. Præceptum idem erit apud vos tam<br />advenæ quam indigenæ.<br />15 Igitur die qua erectum est tabernaculum, operuit illud nubes. A vespere<br />autem super tentorium erat quasi species ignis usque mane. 16 Sic fiebat<br />jugiter : per diem operiebat illud nubes, et per noctem quasi species ignis.<br />17 Cumque ablata fuisset nubes, quæ tabernaculum protegebat, tunc proficiscebantur<br />filii Isra¨el : et in loco ubi stetisset nubes, ibi castrametabantur. 18 Ad<br />imperium Domini proficiscebantur, et ad imperium illius figebant tabernaculum.<br />Cunctis diebus quibus stabat nubes super tabernaculum, manebant in<br />127<br />Numeri<br />eodem loco : 19 et si evenisset ut multo tempore maneret super illud, erant<br />filii Isra¨el in excubiis Domini, et non proficiscebantur 20 quot diebus fuisset<br />nubes super tabernaculum. Ad imperium Domini erigebant tentoria, et ad<br />imperium illius deponebant. 21 Si fuisset nubes a vespere usque mane, et statim<br />diluculo tabernaculum reliquisset, proficiscebantur : et si post diem et<br />noctem recessisset, dissipabant tentoria. 22 Si vero biduo aut uno mense vel<br />longiori tempore fuisset super tabernaculum, manebant filii Isra¨el in eodem<br />loco, et non proficiscebantur : statim autem ut recessisset, movebant castra.<br />23 Per verbum Domini figebant tentoria, et per verbum illius proficiscebantur :<br />erantque in excubiis Domini juxta imperium ejus per manum Moysi.<br />10 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Fac tibi duas tubas<br />argenteas ductiles, quibus convocare possis multitudinem quando<br />movenda sunt castra. 3 Cumque increpueris tubis, congregabitur ad te omnis<br />turba ad ostium tabernaculi foederis. 4 Si semel clangueris, venient ad te<br />principes, et capita multitudinis Isra¨el. 5 Si autem prolixior atque concisus<br />clangor increpuerit, movebunt castra primi qui sunt ad orientalem plagam.<br />6 In secundo autem sonitu et pari ululatu tubæ, levabunt tentoria qui habitant<br />ad meridiem ; et juxta hunc modum reliqui facient, ululantibus tubis in<br />profectionem. 7 Quando autem congregandus est populus, simplex tubarum<br />clangor erit, et non concise ululabunt. 8 Filii autem Aaron sacerdotes clangent<br />tubis : eritque hoc legitimum sempiternum in generationibus vestris. 9 Si<br />exieritis ad bellum de terra vestra contra hostes qui dimicant adversum vos,<br />clangetis ululantibus tubis, et erit recordatio vestri coram Domino Deo vestro,<br />ut eruamini de manibus inimicorum vestrorum. 10 Siquando habebitis epulum,<br />et dies festos, et calendas, canetis tubis super holocaustis, et pacificis<br />victimis, ut sint vobis in recordationem Dei vestri. Ego Dominus Deus vester.<br />11 Anno secundo, mense secundo, vigesima die mensis, elevata est nubes<br />de tabernaculo foederis : 12 profectique sunt filii Isra¨el per turmas suas de<br />deserto Sinai, et recubuit nubes in solitudine Pharan. 13 Moveruntque castra<br />primi juxta imperium Domini in manu Moysi. 14 Filii Juda per turmas<br />suas : quorum princeps erat Nahasson filius Aminadab. 15 In tribu filiorum<br />Issachar fuit princeps Nathana¨el filius Suar. 16 In tribu Zabulon erat princeps<br />Eliab filius Helon. 17 Depositumque est tabernaculum, quod portantes egressi<br />sunt filii Gerson et Merari. 18 Profectique sunt et filii Ruben, per turmas<br />et ordinem suum : quorum princeps erat Helisur filius Sedeur. 19 In tribu<br />autem filiorum Simeon, princeps fuit Salamiel filius Surisaddai. 20 Porro in<br />tribu Gad erat princeps Eliasaph filius Duel. 21 Profectique sunt et Caathitæ<br />portantes sanctuarium. Tamdiu tabernaculum portabatur, donec venirent ad<br />erectionis locum. 22 Moverunt castra et filii Ephraim per turmas suas, in quorum<br />exercitu princeps erat Elisama filius Ammiud. 23 In tribu autem filiorum<br />Manasse princeps fuit Gamaliel filius Phadassur. 24 Et in tribu Benjamin erat<br />dux Abidan filius Gedeonis. 25 Novissimi castrorum omnium profecti sunt<br />filii Dan per turmas suas, in quorum exercitu princeps fuit Ahiezer filius Ammisaddai.<br />26 In tribu autem filiorum Aser erat princeps Phegiel filius Ochran.<br />27 Et in tribu filiorum Nephthali princeps fuit Ahira filius Enan. 28 Hæc sunt<br />castra, et profectiones filiorum Isra¨el per turmas suas quando egrediebantur.<br />29 Dixitque Moyses Hobab filio Raguel Madianitæ, cognato suo : Proficiscimur<br />ad locum quem Dominus daturus est nobis : veni nobiscum, ut<br />benefaciamus tibi, quia Dominus bona promisit Isra¨eli. 30 Cui ille respon-<br />128<br />Numeri<br />dit : Non vadam tecum, sed revertar in terram meam, in qua natus sum.<br />31 Et ille : Noli, inquit, nos relinquere : tu enim nosti in quibus locis per desertum<br />castra ponere debeamus, et eris ductor noster. 32 Cumque nobiscum<br />veneris, quidquid optimum fuerit ex opibus, quas nobis traditurus est Dominus,<br />dabimus tibi. 33 Profecti sunt ergo de monte Domini viam trium dierum,<br />arcaque foederis Domini præcedebat eos, per dies tres providens castrorum<br />locum. 34 Nubes quoque Domini super eos erat per diem cum incederent.<br />35 Cumque elevaretur arca, dicebat Moyses : Surge, Domine, et dissipentur<br />inimici tui, et fugiant qui oderunt te, a facie tua. 36 Cum autem deponeretur,<br />aiebat : Revertere, Domine, ad multitudinem exercitus Isra¨el.<br />11 Interea ortum est murmur populi, quasi dolentium pro labore, contra<br />Dominum. Quod cum audisset Dominus, iratus est. Et accensus in eos<br />ignis Domini, devoravit extremam castrorum partem. 2 Cumque clamasset<br />populus ad Moysen, oravit Moyses ad Dominum, et absorptus est ignis. 3 Vocavitque<br />nomen loci illius, Incensio : eo quod incensus fuisset contra eos ignis<br />Domini. 4 Vulgus quippe promiscuum, quod ascenderat cum eis, flagravit<br />desiderio, sedens et flens, junctis sibi pariter filiis Isra¨el, et ait : Quis dabit<br />nobis ad vescendum carnes ? 5 recordamur piscium quos comedebamus in<br />Ægypto gratis : in mentem nobis veniunt cucumeres, et pepones, porrique, et<br />cæpe, et allia. 6 Anima nostra arida est : nihil aliud respiciunt oculi nostri nisi<br />man. 7 Erat autem man quasi semen coriandri, coloris bdellii. 8 Circuibatque<br />populus, et colligens illud, frangebat mola, sive terebat in mortario, coquens in<br />olla, et faciens ex eo tortulas saporis quasi panis oleati. 9 Cumque descenderet<br />nocte super castra ros, descendebat pariter et man.<br />10 Audivit ergo Moyses flentem populum per familias, singulos per ostia<br />tentorii sui. Iratusque est furor Domini valde : sed et Moysi intoleranda res<br />visa est, 11 et ait ad Dominum : Cur afflixisti servum tuum ? quare non invenio<br />gratiam coram te ? et cur imposuisti pondus universi populi hujus super me ?<br />12 Numquid ego concepi omnem hanc multitudinem, vel genui eam, ut dicas<br />mihi : Porta eos in sinu tuo sicut portare solet nutrix infantulum, et defer in<br />terram, pro qua jurasti patribus eorum ? 13 Unde mihi carnes ut dem tantæ<br />multitudini ? flent contra me, dicentes : Da nobis carnes ut comedamus.<br />14 Non possum solus sustinere omnem hunc populum, quia gravis est mihi.<br />15 Sin aliter tibi videtur, obsecro ut interficias me, et inveniam gratiam in oculis<br />tuis, ne tantis afficiar malis.<br />16 Et dixit Dominus ad Moysen : Congrega mihi septuaginta viros de<br />senibus Isra¨el, quos tu nosti quod senes populi sint ac magistri : et duces<br />eos ad ostium tabernaculi foederis, faciesque ibi stare tecum, 17 ut descendam<br />et loquar tibi : et auferam de spiritu tuo, tradamque eis, ut sustentent tecum<br />onus populi, et non tu solus graveris. 18 Populo quoque dices : Sanctificamini<br />(cras comedetis carnes : ego enim audivi vos dicere : Quis dabit nobis escas<br />carnium ? bene nobis erat in Ægypto), ut det vobis Dominus carnes, et<br />comedatis : 19 non uno die, nec duobus, vel quinque aut decem, nec viginti<br />quidem, 20 sed usque ad mensem dierum, donec exeat per nares vestras, et<br />vertatur in nauseam, eo quod repuleritis Dominum, qui in medio vestri est, et<br />fleveritis coram eo, dicentes : Quare egressi sumus ex Ægypto ? 21 Et ait Moyses<br />: Sexcenta millia peditum hujus populi sunt : et tu dicis : Dabo eis esum<br />carnium mense integro ? 22 numquid ovium et boum multitudo cædetur, ut<br />possit sufficere ad cibum ? vel omnes pisces maris in unum congregabuntur,<br />129<br />Numeri<br />ut eos satient ? 23 Cui respondit Dominus : Numquid manus Domini invalida<br />est ? jam nunc videbis utrum meus sermo opere compleatur. 24 Venit igitur<br />Moyses, et narravit populo verba Domini, congregans septuaginta viros de<br />senibus Isra¨el, quos stare fecit circa tabernaculum. 25 Descenditque Dominus<br />per nubem, et locutus est ad eum, auferens de spiritu qui erat in Moyse, et<br />dans septuaginta viris. Cumque requievisset in eis spiritus, prophetaverunt,<br />nec ultra cessaverunt. 26 Remanserat autem in castris duo viri, quorum unus<br />vocabatur Eldad, et alter Medad, super quos requievit spiritus. Nam et ipsi<br />descripti fuerant, et non exierant ad tabernaculum. 27 Cumque prophetarent in<br />castris, cucurrit puer, et nuntiavit Moysi, dicens : Eldad et Medad prophetant<br />in castris. 28 Statim Josue filius Nun, minister Moysi, et electus e pluribus, ait :<br />Domine mi Moyses, prohibe eos. 29 At ille : Quid, inquit æmularis pro me ?<br />quis tribuat ut omnis populus prophetet, et det eis Dominus spiritum suum ?<br />30 Reversusque est Moyses, et majores natu Isra¨el in castra.<br />31 Ventus autem egrediens a Domino, arreptans trans mare coturnices detulit,<br />et demisit in castra itinere quantum uno die confici potest, ex omni parte<br />castrorum per circuitum, volabantque in a¨ere duobus cubitis altitudine super<br />terram. 32 Surgens ergo populus toto die illo, et nocte, ac die altero, congregavit<br />coturnicum : qui parum, decem coros : et siccaverunt eas per gyrum<br />castrorum. 33 Adhuc carnes erant in dentibus eorum, nec defecerat hujuscemodi<br />cibus : et ecce furor Domini concitatus in populum, percussit eum plaga<br />magna nimis. 34 Vocatusque est ille locus, Sepulchra concupiscentiæ : ibi<br />enim sepelierunt populum qui desideraverat. Egressi autem de Sepulchris<br />concupiscentiæ, venerunt in Haseroth, et manserunt ibi.<br />12 Locutaque est Maria et Aaron contra Moysen propter uxorem ejus<br />Æthiopissam, 2 et dixerunt : Num per solum Moysen locutus est Dominus<br />? nonne et nobis similiter est locutus ? Quod cum audisset Dominus<br />3 (erat enim Moyses vir mitissimus super omnes homines qui morabantur in<br />terra), 4 statim locutus est ad eum, et ad Aaron et Mariam : Egredimini vos<br />tantum tres ad tabernaculum foederis. Cumque fuissent egressi, 5 descendit<br />Dominus in columna nubis, et stetit in introitu tabernaculi, vocans Aaron et<br />Mariam. Qui cum issent, 6 dixit ad eos : Audite sermones meos : si quis fuerit<br />inter vos propheta Domini, in visione apparebo ei, vel per somnium loquar ad<br />illum. 7 At non talis servus meus Moyses, qui in omni domo mea fidelissimus<br />est : 8 ore enim ad os loquor ei : et palam, et non per ænigmata et figuras<br />Dominum videt. Quare ergo non timuistis detrahere servo meo Moysi ?<br />9 Iratusque contra eos, abiit : 10 nubes quoque recessit quæ erat super<br />tabernaculum : et ecce Maria apparuit candens lepra quasi nix. Cumque<br />respexisset eam Aaron, et vidisset perfusam lepra, 11 ait ad Moysen : Obsecro,<br />domine mi, ne imponas nobis hoc peccatum quod stulte commisimus, 12 ne<br />fiat hæc quasi mortua, et ut abortivum quod projicitur de vulva matris suæ :<br />ecce jam medium carnis ejus devoratum est a lepra. 13 Clamavitque Moyses<br />ad Dominum, dicens : Deus, obsecro, sana eam. 14 Cui respondit Dominus :<br />Si pater ejus spuisset in faciem illius, nonne debuerat saltem septem diebus<br />rubore suffundi ? separetur septem diebus extra castra, et postea revocabitur.<br />15 Exclusa est itaque Maria extra castra septem diebus : et populus non est<br />motus de loco illo, donec revocata est Maria.<br />13Profectusque est populus de Haseroth, fixis tentoriis in deserto Pharan.<br />2 Ibique locutus est Dominus ad Moysen, dicens : 3 Mitte viros, qui<br />130<br />Numeri<br />considerent terram Chanaan, quam daturus sum filiis Isra¨el, singulos de singulis<br />tribubus, ex principibus. 4 Fecit Moyses quod Dominus imperaverat, de<br />deserto Pharan mittens principes viros, quorum ista sunt nomina. 5 De tribu<br />Ruben, Sammua filium Zechur. 6 De tribu Simeon, Saphat filium Huri. 7 De<br />tribu Juda, Caleb filium Jephone. 8 De tribu Issachar, Igal filium Joseph. 9 De<br />tribu Ephraim, Osee filium Nun. 10 De tribu Benjamin, Phalti filium Raphu.<br />11 De tribu Zabulon, Geddiel filium Sodi. 12 De tribu Joseph, sceptri Manasse,<br />Gaddi filium Susi. 13 De tribu Dan, Ammiel filium Gemalli. 14 De tribu Aser,<br />Sthur filium Micha¨el. 15 De tribu Nephthali, Nahabi filium Vapsi. 16 De tribu<br />Gad, Guel filium Machi. 17 Hæc sunt nomina virorum, quos misit Moyses ad<br />considerandam terram : vocavitque Osee filium Nun, Josue.<br />18 Misit ergo eos Moyses ad considerandam terram Chanaan, et dixit ad<br />eos : Ascendite per meridianam plagam. Cumque veneritis ad montes, 19 considerate<br />terram, qualis sit : et populum qui habitator est ejus, utrum fortis sit<br />an infirmus : si pauci numero an plures : 20 ipsa terra, bona an mala : urbes<br />quales, muratæ an absque muris : 21 humus, pinguis an sterilis, nemorosa<br />an absque arboribus. Confortamini, et afferte nobis de fructibus terræ. Erat<br />autem tempus quando jam præcoquæ uvæ vesci possunt. 22 Cumque<br />ascendissent, exploraverunt terram a deserto Sin, usque Rohob intrantibus<br />Emath. 23 Ascenderuntque ad meridiem, et venerunt in Hebron, ubi erant<br />Achiman et Sisai et Tholmai filii Enac : nam Hebron septem annis ante Tanim<br />urbem Ægypti condita est. 24 Pergentesque usque ad Torrentem botri, absciderunt<br />palmitem cum uva sua, quem portaverunt in vecte duo viri. De<br />malis quoque granatis et de ficis loci illius tulerunt : 25 qui appellatus est<br />Nehelescol, id est Torrens botri, eo quod botrum portassent inde filii Isra¨el.<br />26 Reversique exploratores terræ post quadraginta dies, omni regione circuita,<br />27 venerunt ad Moysen et Aaron et ad omnem coetum filiorum Isra¨el<br />in desertum Pharan, quod est in Cades. Locutique eis et omni multitudini<br />ostenderunt fructus terræ : 28 et narraverunt, dicentes : Venimus in terram, ad<br />quam misisti nos, quæ revera fluit lacte et melle, ut ex his fructibus cognosci<br />potest : 29 sed cultores fortissimos habet, et urbes grandes atque muratas. Stirpem<br />Enac vidimus ibi. 30 Amalec habitat in meridie, Hethæus et Jebusæus et<br />Amorrhæus in montanis : Chananæus vero moratur juxta mare et circa fluenta<br />Jordanis. 31 Inter hæc Caleb compescens murmur populi, qui oriebatur contra<br />Moysen, ait : Ascendamus, et possideamus terram, quoniam poterimus<br />obtinere eam. 32 Alii vero, qui fuerant cum eo, dicebant : Nequaquam ad<br />hunc populum valemus ascendere, quia fortior nobis est. 33 Detraxeruntque<br />terræ, quam inspexerant, apud filios Isra¨el, dicentes : Terra, quam lustravimus,<br />devorat habitatores suos : populus, quem aspeximus, proceræ staturæ<br />est. 34 Ibi vidimus monstra quædam filiorum Enac de genere giganteo : quibus<br />comparati, quasi locustæ videbamur.<br />14Igitur vociferans omnis turba flevit nocte illa, 2 et murmurati sunt contra<br />Moysen et Aaron cuncti filii Isra¨el, dicentes : 3 Utinam mortui essemus<br />in Ægypto : et in hac vasta solitudine utinam pereamus, et non inducat nos<br />Dominus in terram istam, ne cadamus gladio, et uxores ac liberi nostri ducantur<br />captivi. Nonne melius est reverti in Ægyptum ? 4 Dixeruntque alter ad<br />alterum : Constituamus nobis ducem, et revertamur in Ægyptum. 5 Quo audito,<br />Moyses et Aaron ceciderunt proni in terram coram omni multitudine<br />filiorum Isra¨el. 6 At vero Josue filius Nun et Caleb filius Jephone, qui et ipsi<br />131<br />Numeri<br />lustraverant terram, sciderunt vestimenta sua, 7 et ad omnem multitudinem<br />filiorum Isra¨el locuti sunt : Terra, quam circuivimus, valde bona est. 8 Si propitius<br />fuerit Dominus, inducet nos in eam, et tradet humum lacte et melle<br />manantem. 9 Nolite rebelles esse contra Dominum : neque timeatis populum<br />terræ hujus, quia sicut panem ita eos possumus devorare. Recessit ab<br />eis omne præsidium : Dominus nobiscum est, nolite metuere. 10 Cumque<br />clamaret omnis multitudo, et lapidibus eos vellet opprimere, apparuit gloria<br />Domini super tectum foederis cunctis filiis Isra¨el.<br />11 Et dixit Dominus ad Moysen : Usquequo detrahet mihi populus iste ?<br />quousque non credent mihi, in omnibus signis quæ feci coram eis ? 12 Feriam<br />igitur eos pestilentia, atque consumam : te autem faciam principem super<br />gentem magnam, et fortiorem quam hæc est. 13 Et ait Moyses ad Dominum :<br />Ut audiant Ægyptii, de quorum medio eduxisti populum istum, 14 et habitatores<br />terræ hujus, qui audierunt quod tu, Domine, in populo isto sis, et facie<br />videaris ad faciem, et nubes tua protegat illos, et in columna nubis præcedas<br />eos per diem, et in columna ignis per noctem : 15 quod occideris tantam multitudinem<br />quasi unum hominem, et dicant : 16 Non poterat introducere populum<br />in terram pro qua juraverat : idcirco occidit eos in solitudine ? 17 Magnificetur<br />ergo fortitudo Domini sicut jurasti, dicens : 18 Dominus patiens et<br />multæ misericordiæ, auferens iniquitatem et scelera, nullumque innoxium<br />derelinquens, qui visitas peccata patrum in filios in tertiam et quartam generationem.<br />19 Dimitte, obsecro, peccatum populi hujus secundum magnitudinem<br />misericordiæ tuæ, sicut propitius fuisti egredientibus de Ægypto usque ad<br />locum istum. 20 Dixitque Dominus : Dimisi juxta verbum tuum. 21 Vivo ego :<br />et implebitur gloria Domini universa terra. 22 Attamen omnes homines qui<br />viderunt majestatem meam, et signa quæ feci in Ægypto et in solitudine, et<br />tentaverunt me jam per decem vices, nec obedierunt voci meæ, 23 non videbunt<br />terram pro qua juravi patribus eorum, nec quisquam ex illis qui detraxit<br />mihi, intuebitur eam. 24 Servum meum Caleb, qui plenus alio spiritu secutus<br />est me, inducam in terram hanc, quam circuivit ; et semen ejus possidebit<br />eam. 25 Quoniam Amalecites et Chananæus habitant in vallibus. Cras movete<br />castra, et revertimini in solitudinem per viam maris Rubri. 26 Locutusque est<br />Dominus ad Moysen et Aaron, dicens : 27 Usquequo multitudo hæc pessima<br />murmurat contra me ? querelas filiorum Isra¨el audivi. 28 Dic ergo eis : Vivo<br />ego, ait Dominus : sicut locuti estis audiente me, sic faciam vobis. 29 In<br />solitudine hac jacebunt cadavera vestra. Omnes qui numerati estis a viginti<br />annis et supra, et murmurastis contra me, 30 non intrabitis terram, super<br />quam levavi manum meam ut habitare vos facerem, præter Caleb filium Jephone,<br />et Josue filium Nun. 31 Parvulos autem vestros, de quibus dixistis quod<br />prædæ hostibus forent, introducam, ut videant terram, quæ vobis displicuit.<br />32 Vestra cadavera jacebunt in solitudine. 33 Filii vestri erunt vagi in deserto<br />annis quadraginta, et portabunt fornicationem vestram, donec consumantur<br />cadavera patrum in deserto, 34 juxta numerum quadraginta dierum, quibus<br />considerastis terram : annus pro die imputabitur. Et quadraginta annis recipietis<br />iniquitates vestras, et scietis ultionem meam : 35 quoniam sicut locutus<br />sum, ita faciam omni multitudini huic pessimæ, quæ consurrexit adversum<br />me : in solitudine hac deficiet, et morietur. 36 Igitur omnes viri, quos miserat<br />Moyses ad contemplandam terram, et qui reversi murmurare fecerant contra<br />eum omnem multitudinem, detrahentes terræ quod esset mala, 37 mortui sunt<br />132<br />Numeri<br />atque percussi in conspectu Domini. 38 Josue autem filius Nun, et Caleb filius<br />Jephone, vixerunt ex omnibus qui perrexerant ad considerandam terram.<br />39 Locutusque est Moyses universa verba hæc ad omnes filios Isra¨el, et luxit<br />populus nimis. 40 Et ecce mane primo surgentes ascenderunt verticem montis,<br />atque dixerunt : Parati sumus ascendere ad locum, de quo Dominus locutus<br />est : quia peccavimus. 41 Quibus Moyses : Cur, inquit, transgredimini verbum<br />Domini, quod vobis non cedet in prosperum ? 42 nolite ascendere : non<br />enim est Dominus vobiscum : ne corruatis coram inimicis vestris. 43 Amalecites<br />et Chananæus ante vos sunt, quorum gladio corruetis, eo quod nolueritis<br />acquiescere Domino : nec erit Dominus vobiscum. 44 At illi contenebrati ascenderunt<br />in verticem montis. Arca autem testamenti Domini et Moyses non<br />recesserunt de castris. 45 Descenditque Amalecites et Chananæus, qui habitabat<br />in monte : et percutiens eos atque concidens, persecutus est eos usque<br />Horma.<br />15 Locutus est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Loquere ad filios Isra¨el, et<br />dices ad eos : Cum ingressi fueritis terram habitationis vestræ, quam<br />ego dabo vobis, 3 et feceritis oblationem Domino in holocaustum, aut victimam,<br />vota solventes, vel sponte offerentes munera, aut in solemnitatibus<br />vestris adolentes odorem suavitatis Domino, de bobus sive de ovibus : 4 offeret<br />quicumque immolaverit victimam, sacrificium similæ, decimam partem ephi,<br />conspersæ oleo, quod mensuram habebit quartam partem hin : 5 et vinum ad<br />liba fundenda ejusdem mensuræ dabit in holocaustum sive in victimam. Per<br />agnos singulos 6 et arietes erit sacrificium similæ duarum decimarum, quæ<br />conspersa sit oleo tertiæ partis hin : 7 et vinum ad libamentum tertiæ partis<br />ejusdem mensuræ offeret in odorem suavitatis Domino. 8 Quando vero de<br />bobus feceris holocaustum aut hostiam, ut impleas votum vel pacificas victimas,<br />9 dabis per singulos boves similæ tres decimas conspersæ oleo, quod<br />habeat medium mensuræ hin : 10 et vinum ad liba fundenda ejusdem mensuræ<br />in oblationem suavissimi odoris Domino. 11 Sic facies 12 per singulos boves<br />et arietis et agnos et hædos. 13 Tam indigenæ quam peregrini 14 eodem ritu<br />offerent sacrificia. 15 Unum præceptum erit atque judicium tam vobis quam<br />advenis terræ.<br />16 Locutus est Dominus ad Moysen, dicens : 17 Loquere filiis Isra¨el, et dices<br />ad eos : 18 Cum veneritis in terram, quam dabo vobis, 19 et comederitis de<br />panibus regionis illius, separabitis primitias Domino 20 de cibis vestris. Sicut<br />de areis primitias separatis, 21 ita et de pulmentis dabitis primitiva Domino.<br />22 Quod si per ignorantiam præterieritis quidquam horum, quæ locutus<br />est Dominus ad Moysen, 23 et mandavit per eum ad vos, a die qua coepit<br />jubere et ultra, 24 oblitaque fuerit facere multitudo : offeret vitulum de armento,<br />holocaustum in odorem suavissimum Domino, et sacrificum ejus ac<br />liba, ut cæremoniæ postulant, hircumque pro peccato : 25 et rogabit sacerdos<br />pro omni multitudine filiorum Isra¨el, et dimittetur eis, quoniam non sponte<br />peccaverunt, nihilominus offerentes incensum Domino pro se et pro peccato<br />atque errore suo : 26 et dimittetur universæ plebi filiorum Isra¨el, et advenis<br />qui peregrinantur inter eos : quoniam culpa est omnis populi per ignorantiam.<br />27 Quod si anima una nesciens peccaverit, offeret capram anniculam pro<br />peccato suo : 28 et deprecabitur pro ea sacerdos, quod inscia peccaverit coram<br />Domino : impetrabitque ei veniam, et dimittetur illi. 29 Tam indigenis quam<br />advenis una lex erit omnium, qui peccaverint ignorantes. 30 Anima vero, quæ<br />133<br />Numeri<br />per superbiam aliquid commiserit, sive civis sit ille, sive peregrinus (quoniam<br />adversus Dominum rebellis fuit), peribit de populo suo : 31 verbum enim<br />Domini contempsit, et præceptum illius fecit irritum : idcirco delebitur, et<br />portabit iniquitatem suam.<br />32 Factum est autem, cum essent filii Isra¨el in solitudine, et invenissent<br />hominem colligentem ligna in die sabbati, 33 obtulerunt eum Moysi et Aaron<br />et universæ multitudini. 34 Qui recluserunt eum in carcerem, nescientes quid<br />super eo facere deberent. 35 Dixitque Dominus ad Moysen : Morte moriatur<br />homo iste : obruat eum lapidibus omnis turba extra castra. 36 Cumque<br />eduxissent eum foras, obruerunt lapidibus, et mortuus est, sicut præceperat<br />Dominus.<br />37 Dixit quoque Dominus ad Moysen : 38 Loquere filiis Isra¨el, et dices ad eos<br />ut faciant sibi fimbrias per angulos palliorum, ponentes in eis vittas hyacinthinas<br />: 39 quas cum viderint, recordentur omnium mandatorum Domini, nec<br />sequantur cogitationes suas et oculos per res varias fornicantes, 40 sed magis<br />memores præceptorum Domini faciant ea, sintque sancti Deo suo. 41 Ego<br />Dominus Deus vester, qui eduxi vos de terra Ægypti, ut essem Deus vester.<br />16 Ecce autem Core filius Isaar, filii Caath, filii Levi, et Dathan atque Abiron<br />filii Eliab, Hon quoque filius Pheleth de filiis Ruben, 2 surrexerunt<br />contra Moysen, aliique filiorum Isra¨el ducenti quinquaginta viri proceres synagogæ,<br />et qui tempore concilii per nomina vocabantur. 3 Cumque stetissent<br />adversum Moysen et Aaron, dixerunt : Sufficiat vobis, quia omnis multitudo<br />sanctorum est, et in ipsis est Dominus : cur elevamini super populum Domini<br />? 4 Quod cum audisset Moyses, cecidit pronus in faciem : 5 locutusque<br />ad Core et ad omnem multitudinem : Mane, inquit, notum faciet Dominus<br />qui ad se pertineant, et sanctos applicabit sibi : et quos elegerit, appropinquabunt<br />ei. 6 Hoc igitur facite : tollat unusquisque thuribula sua, tu Core, et<br />omne concilium tuum : 7 et hausto cras igne, ponite desuper thymiama coram<br />Domino : et quemcumque elegerit, ipse erit sanctus : multum erigimini filii<br />Levi. 8 Dixitque rursum ad Core : Audite, filii Levi : 9 num parum vobis est<br />quod separavit vos Deus Isra¨el ab omni populo, et junxit sibi, ut serviretis ei<br />in cultu tabernaculi, et staretis coram frequentia populi, et ministraretis ei ?<br />10 idcirco ad se fecit accedere te et omnes fratres tuos filios Levi, ut vobis etiam<br />sacerdotium vindicetis, 11 et omnis globus tuus stet contra Dominum ? quid<br />est enim Aaron ut murmuretis contra eum ?<br />12 Misit ergo Moyses ut vocaret Dathan et Abiron filios Eliab. Qui responderunt<br />: Non venimus. 13 Numquid parum est tibi quod eduxisti nos de terra,<br />quæ lacte et melle manabat, ut occideres in deserto, nisi et dominatus fueris<br />nostri ? 14 Revera induxisti nos in terram, quæ fluit rivis lactis et mellis, et<br />dedisti nobis possessiones agrorum et vinearum : an et oculos nostros vis<br />eruere ? non venimus. 15 Iratusque Moyses valde, ait ad Dominum : Ne respicias<br />sacrificia eorum : tu scis quod ne asellum quidem umquam acceperim ab<br />eis, nec afflixerim quempiam eorum.<br />16 Dixitque ad Core : Tu, et omnis congregatio tua, state seorsum coram<br />Domino, et Aaron die crastino separatim. 17 Tollite singuli thuribula vestra, et<br />ponite super ea incensum, offerentes Domino ducenta quinquaginta thuribula<br />: Aaron quoque teneat thuribulum suum. 18 Quod cum fecissent, stantibus<br />Moyses et Aaron, 19 et coacervassent adversum eos omnem multitudinem ad<br />ostium tabernaculi, apparuit cunctis gloria Domini. 20 Locutusque Dominus<br />134<br />Numeri<br />ad Moysen et Aaron, ait : 21 Separamini de medio congregationis hujus, ut<br />eos repente disperdam. 22 Qui ceciderunt proni in faciem, atque dixerunt :<br />Fortissime Deus spirituum universæ carnis, num uno peccante, contra omnes<br />ira tua desæviet ? 23 Et ait Dominus ad Moysen : 24 Præcipe universo populo<br />ut separetur a tabernaculis Core et Dathan et Abiron.<br />25 Surrexitque Moyses, et abiit ad Dathan et Abiron : et sequentibus eum<br />senioribus Isra¨el, 26 dixit ad turbam : Recedite a tabernaculis hominum impiorum,<br />et nolite tangere quæ ad eos pertinent, ne involvamini in peccatis<br />eorum. 27 Cumque recessissent a tentoriis eorum per circuitum, Dathan et<br />Abiron egressi stabant in introitu papilionum suorum cum uxoribus et liberis,<br />omnique frequentia. 28 Et ait Moyses : In hoc scietis quod Dominus miserit<br />me ut facerem universa quæ cernitis, et non ex proprio ea corde protulerim :<br />29 si consueta hominum morte interierint, et visitaverit eos plaga, qua et ceteri<br />visitari solent, non misit me Dominus : 30 sin autem novam rem fecerit<br />Dominus, ut aperiens terra os suum deglutiat eos et omnia quæ ad illos pertinent,<br />descenderintque viventes in infernum, scietis quod blasphemaverint<br />Dominum.<br />31 Confestim igitur ut cessavit loqui, dirupta est terra sub pedibus eorum :<br />32 et aperiens os suum, devoravit illos cum tabernaculis suis et universa substantia<br />eorum, 33 descenderuntque vivi in infernum operti humo, et perierunt<br />de medio multitudinis. 34 At vero omnis Isra¨el, qui stabat per gyrum, fugit ad<br />clamorem pereuntium, dicens : Ne forte et nos terra deglutiat. 35 Sed et ignis<br />egressus a Domino interfecit ducentos quinquaginta viros, qui offerebant incensum.<br />36 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 37 Præcipe Eleazaro<br />filio Aaron sacerdoti ut tollat thuribula quæ jacent in incendio, et ignem huc<br />illucque dispergat : quoniam sanctificata sunt 38 in mortibus peccatorum : producatque<br />ea in laminas, et affigat altari, eo quod oblatum sit in eis incensum<br />Domino, et sanctificata sint, ut cernant ea pro signo et monimento filii Isra¨el.<br />39 Tulit ergo Eleazar sacerdos thuribula ænea, in quibus obtulerant hi quos<br />incendium devoravit, et produxit ea in laminas, affigens altari : 40 ut haberent<br />postea filii Isra¨el, quibus commonerentur ne quis accedat alienigena, et qui<br />non est de semine Aaron ad offerendum incensum Domino, ne patiatur sicut<br />passus est Core, et omnis congregatio ejus, loquente Domino ad Moysen.<br />41 Murmuravit autem omnis multitudo filiorum Isra¨el sequenti die contra<br />Moysen et Aaron, dicens : Vos interfecistis populum Domini. 42 Cumque<br />oriretur seditio, et tumultus incresceret, 43 Moyses et Aaron fugerunt ad tabernaculum<br />foederis. Quod, postquam ingressi sunt, operuit nubes, et apparuit<br />gloria Domini. 44 Dixitque Dominus ad Moysen : 45 Recedite de medio hujus<br />multitudinis, etiam nunc delebo eos. Cumque jacerent in terra, 46 dixit Moyses<br />ad Aaron : Tolle thuribulum, et hausto igne de altari, mitte incensum desuper,<br />pergens cito ad populum, ut roges pro eis : jam enim egressa est ira a<br />Domino, et plaga desævit. 47 Quod cum fecisset Aaron, et cucurrisset ad mediam<br />multitudinem, quam jam vastabat incendium, obtulit thymiama : 48 et<br />stans inter mortuos ac viventes, pro populo deprecatus est, et plaga cessavit.<br />49 Fuerunt autem qui percussi sunt, quatuordecim millia hominum, et septingenti,<br />absque his qui perierant in seditione Core. 50 Reversusque est Aaron ad<br />Moysen ad ostium tabernaculi foederis postquam quievit interitus.<br />17 Et locutus est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Loquere ad filios Isra¨el,<br />et accipe ab eis virgas singulas per cognationes suas, a cunctis princip-<br />135<br />Numeri<br />ibus tribuum, virgas duodecim, et uniuscujusque nomen superscribes virgæ<br />suæ. 3 Nomen autem Aaron erit in tribu Levi, et una virga cunctas seorsum<br />familias continebit : 4 ponesque eas in tabernaculo foederis coram testimonio,<br />ubi loquar ad te. 5 Quem ex his elegero, germinabit virga ejus : et cohibebo a<br />me querimonias filiorum Isra¨el, quibus contra vos murmurant. 6 Locutusque<br />est Moyses ad filios Isra¨el : et dederunt ei omnes principes virgas per singulas<br />tribus : fueruntque virgæ duodecim absque virga Aaron. 7 Quas cum posuisset<br />Moyses coram Domino in tabernaculo testimonii, 8 sequenti die regressus<br />invenit germinasse virgam Aaron in domo Levi : et turgentibus gemmis eruperant<br />flores, qui, foliis dilatatis, in amygdalas deformati sunt. 9 Protulit ergo<br />Moyses omnes virgas de conspectu Domini ad cunctos filios Isra¨el : videruntque,<br />et receperunt singuli virgas suas. 10 Dixitque Dominus ad Moysen :<br />Refer virgam Aaron in tabernaculum testimonii, ut servetur ibi in signum<br />rebellium filiorum Isra¨el, et quiescant querelæ eorum a me, ne moriantur.<br />11 Fecitque Moyses sicut præceperat Dominus. 12 Dixerunt autem filii Isra¨el ad<br />Moysen : Ecce consumpti sumus, omnes perivimus. 13 Quicumque accedit ad<br />tabernaculum Domini, moritur. Num usque ad internecionem cuncti delendi<br />sumus ?<br />18Dixitque Dominus ad Aaron : Tu, et filii tui, et domus patris tui tecum,<br />portabitis iniquitatem sanctuarii : et tu et filii tui simul sustinebitis peccata<br />sacerdotii vestri. 2 Sed et fratres tuos de tribu Levi, et sceptrum patris tui<br />sume tecum, præstoque sint, et ministrent tibi : tu autem et filii tui ministrabitis<br />in tabernaculo testimonii. 3 Excubabuntque Levitæ ad præcepta tua, et<br />ad cuncta opera tabernaculi : ita dumtaxat ut ad vasa sanctuarii et ad altare<br />non accedant, ne et illi moriantur, et vos pereatis simul. 4 Sint autem tecum,<br />et excubent in custodiis tabernaculi, et in omnibus cæremoniis ejus. Alienigena<br />non miscebitur vobis. 5 Excubate in custodia sanctuarii, et in ministerio<br />altaris : ne oriatur indignatio super filios Isra¨el. 6 Ego dedi vobis fratres vestros<br />Levitas de medio filiorum Isra¨el, et tradidi donum Domino, ut serviant<br />in ministeriis tabernaculi ejus. 7 Tu autem et filii tui custodite sacerdotium<br />vestrum : et omnia quæ ad cultum altaris pertinent, et intra velum sunt, per<br />sacerdotes administrabuntur : si quis externus accesserit, occidetur.<br />8 Locutusque est Dominus ad Aaron : Ecce dedi tibi custodiam primitiarum<br />mearum. Omnia quæ sanctificantur a filiis Isra¨el, tradidi tibi et filiis<br />tuis pro officio sacerdotali legitima sempiterna. 9 Hæc ergo accipies de<br />his, quæ sanctificantur et oblata sunt Domino. Omnis oblatio, et sacrificium,<br />et quidquid pro peccato atque delicto redditur mihi, et cedit in Sancta<br />sanctorum, tuum erit, et filiorum tuorum. 10 In sanctuario comedes illud :<br />mares tantum edent ex eo, quia consecratum est tibi. 11 Primitias autem, quas<br />voverint et obtulerint filii Isra¨el, tibi dedi, et filiis tuis, ac filiabus tuis, jure<br />perpetuo : qui mundus est in domo tua, vescetur eis. 12 Omnem medullam<br />olei, et vini, ac frumenti, quidquid offerunt primitiarum Domino, tibi dedi.<br />13 Universa frugum initia, quas gignit humus, et Domino deportantur, cedent<br />in usus tuos : qui mundus est in domo tua, vescetur eis. 14 Omne quod ex<br />voto reddiderint filii Isra¨el, tuum erit. 15 Quidquid primum erumpit e vulva<br />cunctæ carnis, quam offerunt Domino, sive ex hominibus, sive de pecoribus<br />fuerit, tui juris erit : ita dumtaxat ut pro hominis primogenito pretium accipias,<br />et omne animal quod immundum est redimi facias, 16 cujus redemptio erit<br />post unum mensem, siclis argenti quinque, pondere sanctuarii. Siclus viginti<br />136<br />Numeri<br />obolos habet. 17 Primogenitum autem bovis, et ovis, et capræ, non facies redimi,<br />quia sanctificata sunt Domino. Sanguinem tantum eorum fundes super<br />altare, et adipes adolebis in suavissimum odorem Domino. 18 Carnes vero<br />in usum tuum cedent, sicut pectusculum consecratum, et armus dexter : tua<br />erunt. 19 Omnes primitias sanctuarii, quas offerunt filii Isra¨el Domino, tibi<br />dedi, et filiis, ac filiabus tuis, jure perpetuo. Pactum salis est sempiternum<br />coram Domino, tibi ac filiis tuis.<br />20 Dixitque Dominus ad Aaron : In terra eorum nihil possidebitis, nec<br />habebitis partem inter eos : ego pars et hæreditas tua in medio filiorum Isra¨el.<br />21 Filiis autem Levi dedi omnes decimas Isra¨elis in possessionem, pro ministerio,<br />quo serviunt mihi in tabernaculo foederis : 22 ut non accedant ultra filii<br />Isra¨el ad tabernaculum, nec committant peccatum mortiferum, 23 solis filiis<br />Levi mihi in tabernaculo servientibus, et portantibus peccata populi. Legitimum<br />sempiternum erit in generationibus vestris. Nihil aliud possidebunt,<br />24 decimarum oblatione contenti, quas in usus eorum et necessaria separavi.<br />25 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 26 Præcipe Levitis, atque<br />denuntia : Cum acceperitis a filiis Isra¨el decimas, quas dedi vobis, primitias<br />earum offerte Domino, id est, decimam partem decimæ, 27 ut reputetur vobis<br />in oblationem primitivorum, tam de areis quam de torcularibus : 28 et<br />universis quorum accipitis primitias, offerte Domino, et date Aaron sacerdoti.<br />29 Omnia quæ offeretis ex decimis, et in donaria Domini separabitis, optima<br />et electa erunt. 30 Dicesque ad eos : Si præclara et meliora quæque obtuleritis<br />ex decimis, reputabitur vobis quasi de area, et torculari dederitis primitias :<br />31 et comedetis eas in omnibus locis vestris, tam vos quam familiæ vestræ :<br />quia pretium est pro ministerio, quo servitis in tabernaculo testimonii. 32 Et<br />non peccabitis super hoc, egregia vobis et pinguia reservantes, ne polluatis<br />oblationes filiorum Isra¨el, et moriamini.<br />19Locutusque est Dominus ad Moysen et Aaron, dicens : 2 Ista est religio<br />victimæ, quam constituit Dominus. Præcipe filiis Isra¨el, ut adducant<br />ad te vaccam rufam ætatis integræ, in qua nulla sit macula, nec portaverit<br />jugum : 3 tradetisque eam Eleazaro sacerdoti, qui eductam extra castra,<br />immolabit in conspectu omnium : 4 et tingens digitum in sanguine ejus, asperget<br />contra fores tabernaculi septem vicibus, 5 comburetque eam cunctis<br />videntibus, tam pelle et carnibus ejus quam sanguine et fimo flammæ traditis.<br />6 Lignum quoque cedrinum, et hyssopum, coccumque bis tinctum sacerdos<br />mittet in flammam, quæ vaccam vorat. 7 Et tunc demum, lotis vestibus et<br />corpore suo, ingredietur in castra, commaculatusque erit usque ad vesperum.<br />8 Sed et ille qui combusserit eam, lavabit vestimenta sua et corpus, et immundus<br />erit usque ad vesperum. 9 Colliget autem vir mundus cineres vaccæ,<br />et effundet eos extra castra in loco purissimo, ut sint multitudini filiorum Isra<br />¨el in custodiam, et in aquam aspersionis : quia pro peccato vacca combusta<br />est. 10 Cumque laverit qui vaccæ portaverat cineres vestimenta sua, immundus<br />erit usque ad vesperum. Habebunt hoc filii Isra¨el, et advenæ qui habitant inter<br />eos, sanctum jure perpetuo.<br />11 Qui tetigerit cadaver hominis, et propter hoc septem diebus fuerit immundus,<br />12 aspergetur ex hac aqua die tertio et septimo, et sic mundabitur.<br />Si die tertio aspersus non fuerit, septimo non poterit emundari. 13 Omnis qui<br />tetigerit humanæ animæ morticinum, et aspersus hac commistione non fuerit,<br />polluet tabernaculum Domini et peribit ex Isra¨el : quia aqua expiationis non<br />137<br />Numeri<br />est aspersus, immundus erit, et manebit spurcitia ejus super eum. 14 Ista est<br />lex hominis qui moritur in tabernaculo : omnes qui ingrediuntur tentorium<br />illius, et universa vasa quæ ibi sunt, polluta erunt septem diebus. 15 Vas, quod<br />non habuerit operculum nec ligaturam desuper, immundum erit. 16 Si quis in<br />agro tetigerit cadaver occisi hominis, aut per se mortui, sive os illius, vel sepulchrum,<br />immundus erit septem diebus. 17 Tollentque de cineribus combustionis<br />atque peccati, et mittent aquas vivas super eos in vas : 18 in quibus cum homo<br />mundus tinxerit hyssopum, asperget ex eo omne tentorium, et cunctam supellectilem,<br />et homines hujuscemodi contagione pollutos : 19 atque hoc modo<br />mundus lustrabit immundum tertio et septimo die : expiatusque die septimo,<br />lavabit et se et vestimenta sua, et immundus erit usque ad vesperum. 20 Si<br />quis hoc ritu non fuerit expiatus, peribit anima illius de medio ecclesiæ : quia<br />sanctuarium Domini polluit, et non est aqua lustrationis aspersus. 21 Erit hoc<br />præceptum legitimum sempiternum. Ipse quoque qui aspergit aquas, lavabit<br />vestimenta sua. Omnis qui tetigerit aquas expiationis, immundus erit usque<br />ad vesperum. 22 Quidquid tetigerit immundus, immundum faciet : et anima,<br />quæ horum quippiam tetigerit, immunda erit usque ad vesperum.<br />20Veneruntque filii Isra¨el et omnis multitudo in desertum Sin, mense primo,<br />et mansit populus in Cades. Mortuaque est ibi Maria, et sepulta<br />in eodem loco. 2 Cumque indigeret aqua populus, convenerunt adversum<br />Moysen et Aaron : 3 et versi in seditionem, dixerunt : Utinam periissemus<br />inter fratres nostros coram Domino. 4 Cur eduxistis ecclesiam Domini in solitudinem,<br />ut et nos et nostra jumenta moriamur ? 5 quare nos fecistis ascendere<br />de Ægypto, et adduxistis in locum istum pessimum, qui seri non potest, qui<br />nec ficum gignit, nec vineas, nec malogranata, insuper et aquam non habet ad<br />bibendum ? 6 Ingressusque Moyses et Aaron, dimissa multitudine, tabernaculum<br />foederis, corruerunt proni in terram, clamaveruntque ad Dominum, atque<br />dixerunt : Domine Deus, audi clamorem hujus populi, et aperi eis thesaurum<br />tuum fontem aquæ vivæ, ut satiati, cesset murmuratio eorum. Et apparuit<br />gloria Domini super eos.<br />7 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 8 Tolle virgam, et congrega<br />populum, tu et Aaron frater tuus, et loquimini ad petram coram eis, et<br />illa dabit aquas. Cumque eduxeris aquam de petra, bibet omnis multitudo<br />et jumenta ejus. 9 Tulit igitur Moyses virgam, quæ erat in conspectu Domini,<br />sicut præceperat ei, 10 congregata multitudine ante petram : dixitque<br />eis : Audite, rebelles et increduli : num de petra hac vobis aquam poterimus<br />ejicere ? 11 Cumque elevasset Moyses manum, percutiens virga bis silicem,<br />egressæ sunt aquæ largissimæ, ita ut populus biberet et jumenta. 12 Dixitque<br />Dominus ad Moysen et Aaron : Quia non credidistis mihi, ut sanctificaretis<br />me coram filiis Isra¨el, non introducetis hos populos in terram, quam dabo eis.<br />13 Hæc est aqua contradictionis, ubi jurgati sunt filii Isra¨el contra Dominum,<br />et sanctificatus est in eis.<br />14 Misit interea nuntios Moyses de Cades ad regem Edom, qui dicerent :<br />Hæc mandat frater tuus Isra¨el : Nosti omnem laborem qui apprehendit nos,<br />15 quomodo descenderint patres nostri in Ægyptum, et habitaverimus ibi multo<br />tempore, afflixerintque nos Ægyptii, et patres nostros : 16 et quomodo clamaverimus<br />ad Dominum, et exaudierit nos, miseritque angelum, qui eduxerit<br />nos de Ægypto. Ecce in urbe Cades, quæ est in extremis finibus tuis, positi,<br />17 obsecramus ut nobis transire liceat per terram tuam. Non ibimus per agros,<br />138<br />Numeri<br />nec per vineas ; non bibemus aquas de puteis tuis : sed gradiemur via publica,<br />nec ad dexteram nec ad sinistram declinantes, donec transeamus terminos tuos.<br />18 Cui respondit Edom : Non transibis per me, alioquin armatus occurram<br />tibi. 19 Dixeruntque filii Isra¨el : Per tritam gradiemur viam : et si biberimus<br />aquas tuas, nos et pecora nostra, dabimus quod justum est : nulla erit in pretio<br />difficultas, tantum velociter transeamus. 20 At ille respondit : Non transibis.<br />Statimque egressus est obvius, cum infinita multitudo, et manu forti, 21 nec<br />voluit acquiescere deprecanti, ut concederet transitum per fines suos. Quam<br />ob rem divertit ab eo Isra¨el.<br />22 Cumque castra movissent de Cades, venerunt in montem Hor, qui est in<br />finibus terræ Edom : 23 ubi locutus est Dominus ad Moysen : 24 Pergat, inquit,<br />Aaron ad populos suos : non enim intrabit terram, quam dedi filiis Isra¨el, eo<br />quod incredulus fuerit ori meo, ad aquas contradictionis. 25 Tolle Aaron et<br />filium ejus cum eo, et duces eos in montem Hor. 26 Cumque nudaveris patrem<br />veste sua, indues ea Eleazarum filium ejus : Aaron colligetur, et morietur<br />ibi. 27 Fecit Moyses ut præceperat Dominus : et ascenderunt in montem Hor<br />coram omni multitudine. 28 Cumque Aaron spoliasset vestibus suis, induit<br />eis Eleazarum filium ejus. 29 Illo mortuo in montis supercilio, descendit cum<br />Eleazaro. 30 Omnis autem multitudo videns occubuisse Aaron, flevit super eo<br />triginta diebus per cunctas familias suas.<br />21 Quod cum audisset Chananæus rex Arad, qui habitabat ad meridiem,<br />venisse scilicet Isra¨el per exploratorum viam, pugnavit contra illum, et<br />victor existens, duxit ex eo prædam. 2 At Isra¨el voto se Domino obligans, ait :<br />Si tradideris populum istum in manu mea, delebo urbes ejus. 3 Exaudivitque<br />Dominus preces Isra¨el, et tradidit Chananæum, quem ille interfecit subversis<br />urbibus ejus : et vocavit nomen loci illius Horma, id est, anathema.<br />4 Profecti sunt autem et de monte Hor, per viam quæ ducit ad mare<br />Rubrum, ut circumirent terram Edom. Et tædere coepit populum itineris ac<br />laboris : 5 locutusque contra Deum et Moysen, ait : Cur eduxisti nos de Ægypto,<br />ut moreremur in solitudine ? deest panis, non sunt aquæ : anima nostra<br />jam nauseat super cibo isto levissimo. 6 Quam ob rem misit Dominus in populum<br />ignitos serpentes, ad quorum plagas et mortes plurimorum, 7 venerunt<br />ad Moysen, atque dixerunt : Peccavimus, quia locuti sumus contra Dominum<br />et te : ora ut tollat a nobis serpentes. Oravitque Moyses pro populo, 8 et locutus<br />est Dominus ad eum : Fac serpentem æneum, et pone eum pro signo :<br />qui percussus aspexerit eum, vivet. 9 Fecit ergo Moyses serpentem æneum, et<br />posuit eum pro signo : quem cum percussi aspicerent, sanabantur.<br />10 Profectique filii Isra¨el castrametati sunt in Oboth. 11 Unde egressi<br />fixere tentoria in Jeabarim, in solitudine quæ respicit Moab contra orientalem<br />plagam. 12 Et inde moventes, venerunt ad torrentem Zared. 13 Quem relinquentes<br />castrametati sunt contra Arnon, quæ est in deserto, et prominet in<br />finibus Amorrhæi. Siquidem Arnon terminus est Moab, dividens Moabitas et<br />Amorrhæos. 14 Unde dicitur in libro bellorum Domini :<br />Sicut fecit in mari Rubro,<br />sic faciet in torrentibus Arnon.<br />15 Scopuli torrentium inclinati sunt, ut requiescerent in Ar,<br />et recumberent in finibus Moabitarum.<br />16 Ex eo loco apparuit puteus, super quo locutus est Dominus ad Moysen :<br />Congrega populum, et dabo ei aquam. 17 Tunc cecinit Isra¨el carmen istud :<br />139<br />Numeri<br />Ascendat puteus.<br />Concinebant :<br />18 Puteus, quem foderunt principes<br />et paraverunt duces multitudinis<br />in datore legis, et in baculis suis.<br />De solitudine, Matthana. 19 De Matthana in Nahaliel : de Nahaliel in<br />Bamoth. 20 De Bamoth, vallis est in regione Moab, in vertice Phasga, quod<br />respicit contra desertum.<br />21 Misit autem Isra¨el nuntios ad Sehon regem Amorrhæorum, dicens :<br />22 Obsecro ut transire mihi liceat per terram tuam : non declinabimus in agros<br />et vineas ; non bibemus aquas ex puteis : via regia gradiemur, donec transeamus<br />terminos tuos. 23 Qui concedere noluit ut transiret Isra¨el per fines suos :<br />quin potius exercitu congregato, egressus est obviam in desertum, et venit in<br />Jasa, pugnavitque contra eum. 24 A quo percussus est in ore gladii, et possessa<br />est terra ejus ab Arnon usque Jeboc, et filios Ammon : quia forti præsidio<br />tenebantur termini Ammonitarum. 25 Tulit ergo Isra¨el omnes civitates ejus,<br />et habitavit in urbibus Amorrhæi, in Hesebon scilicet, et viculis ejus. 26 Urbs<br />Hesebon fuit Sehon regis Amorrhæi, qui pugnavit contra regem Moab : et<br />tulit omnem terram, quæ ditionis illius fuerat usque Arnon. 27 Idcirco dicitur<br />in proverbio :<br />Venite in Hesebon : ædificetur, et construatur civitas Sehon :<br />28 ignis egressus est de Hesebon, flamma de oppido Sehon,<br />et devoravit Ar Moabitarum, et habitatores excelsorum Arnon.<br />29 Væ tibi Moab ; peristi popule Chamos.<br />Dedit filios ejus in fugam, et filias in captivitatem regi<br />Amorrhæorum Sehon.<br />30 Jugum ipsorum disperiit ad Hesebon usque Dibon :<br />lassi pervenerunt in Nophe, et usque Medaba.<br />31 Habitavit itaque Isra¨el in terra Amorrhæi.<br />32 Misitque Moyses qui explorarent Jazer : cujus ceperunt viculos, et<br />possederunt habitatores. 33 Verteruntque se, et ascenderunt per viam Basan, et<br />occurrit eis Og, rex Basan, cum omni populo suo, pugnaturus in Edrai. 34 Dixitque<br />Dominus ad Moysen : Ne timeas eum, quia in manu tua tradidi illum,<br />et omnem populum ac terram ejus : faciesque illi sicut fecisti Sehon, regi Amorrhæorum<br />habitatori Hesebon. 35 Percusserunt igitur et hunc cum filiis suis,<br />universumque populum ejus usque ad internecionem, et possederunt terram<br />illius.<br />22Profectique castrametati sunt in campestribus Moab, ubi trans Jordanem<br />Jericho sita est. 2 Videns autem Balac filius Sephor omnia quæ fecerat<br />Isra¨el Amorrhæo, 3 et quod pertimuissent eum Moabitæ, et impetum ejus<br />ferre non possent, 4 dixit ad majores natu Madian : Ita delebit hic populus<br />omnes, qui in nostris finibus commorantur, quomodo solet bos herbas usque<br />ad radices carpere. Ipse erat eo tempore rex in Moab. 5 Misit ergo nuntios ad<br />Balaam filium Beor ariolum, qui habitabat super flumen terræ filiorum Ammon,<br />ut vocarent eum, et dicerent : Ecce egressus est populus ex Ægypto, qui<br />operuit superficiem terræ, sedens contra me. 6 Veni igitur, et maledic populo<br />huic, quia fortior me est : si quomodo possim percutere et ejicere eum<br />140<br />Numeri<br />de terra mea. Novi enim quod benedictus sit cui benedixeris, et maledictus<br />in quem maledicta congesseris. 7 Perrexeruntque seniores Moab, et majores<br />natu Madian, habentes divinationis pretium in manibus. Cumque venissent<br />ad Balaam, et narrassent ei omnia verba Balac, 8 ille respondit : Manete hic<br />nocte, et respondebo quidquid mihi dixerit Dominus. Manentibus illis apud<br />Balaam, venit Deus, et ait ad eum : 9 Quid sibi volunt homines isti apud te ?<br />10 Respondit : Balac filius Sephor rex Moabitarum misit ad me, 11 dicens :<br />Ecce populus qui egressus est de Ægypto, operuit superficiem terræ : veni,<br />et maledic ei, si quomodo possim pugnans abigere eum. 12 Dixitque Deus<br />ad Balaam : Noli ire cum eis, neque maledicas populo : quia benedictus est.<br />13 Qui mane consurgens dixit ad principes : Ite in terram vestram, quia prohibuit<br />me Dominus venire vobiscum. 14 Reversi principes dixerunt ad Balac :<br />Noluit Balaam venire nobiscum.<br />15 Rursum ille multo plures et nobiliores quam ante miserat, misit. 16 Qui<br />cum venissent ad Balaam, dixerunt : Sic dicit Balac filius Sephor : Ne cuncteris<br />venire ad me : 17 paratus sum honorare te, et quidquid volueris, dabo tibi :<br />veni, et maledic populo isti. 18 Respondit Balaam : Si dederit mihi Balac<br />plenam domum suam argenti et auri, non potero immutare verbum Domini<br />Dei mei, ut vel plus, vel minus loquar. 19 Obsecro ut hic maneatis etiam hac<br />nocte, et scire queam quid mihi rursum respondeat Dominus. 20 Venit ergo<br />Deus ad Balaam nocte, et ait ei : Si vocare te venerunt homines isti, surge, et<br />vade cum eis : ita dumtaxat, ut quod tibi præcepero, facias. 21 Surrexit Balaam<br />mane, et strata asina sua profectus est cum eis.<br />22 Et iratus est Deus. Stetitque angelus Domini in via contra Balaam, qui insidebat<br />asinæ, et duos pueros habebat secum. 23 Cernens asina angelum stantem<br />in via, evaginato gladio, avertit se de itinere, et ibat per agrum. Quam cum<br />verberaret Balaam, et vellet ad semitam reducere, 24 stetit angelus in angustiis<br />duarum maceriarum, quibus vineæ cingebantur. 25 Quem videns asina, junxit<br />se parieti, et attrivit sedentis pedem. At ille iterum verberabat eam : 26 et nihilominus<br />angelus ad locum angustum transiens, ubi nec ad dexteram, nec ad<br />sinistram poterat deviare, obvius stetit. 27 Cumque vidisset asina stantem angelum,<br />concidit sub pedibus sedentis : qui iratus, vehementius cædebat fuste<br />latera ejus. 28 Aperuitque Dominus os asinæ, et locuta est : Quid feci tibi ? cur<br />percutis me ecce jam tertio ? 29 Respondit Balaam : Quia commeruisti, et illusisti<br />mihi : utinam haberem gladium, ut te percuterem ! 30 Dixit asina : Nonne<br />animal tuum sum, cui semper sedere consuevisti usque in præsentem diem ?<br />dic quid simile umquam fecerim tibi. At ille ait : Numquam. 31 Protinus<br />aperuit Dominus oculos Balaam, et vidit angelum stantem in via, evaginato<br />gladio, adoravitque eum pronus in terram. 32 Cui angelus : Cur, inquit, tertio<br />verberas asinam tuam ? ego veni ut adversarer tibi, quia perversa est via tua,<br />mihique contraria : 33 et nisi asina declinasset de via, dans locum resistenti, te<br />occidissem, et illa viveret.<br />34 Dixit Balaam : Peccavi, nesciens quod tu stares contra me : et nunc si<br />displicet tibi ut vadam, revertar. 35 Ait angelus : Vade cum istis, et cave ne<br />aliud quam præcepero tibi loquaris. Ivit igitur cum principibus. 36 Quod cum<br />audisset Balac, egressus est in occursum ejus in oppido Moabitarum, quod<br />situm est in extremis finibus Arnon. 37 Dixitque ad Balaam : Misi nuntios<br />ut vocarent te : cur non statim venisti ad me ? an quia mercedem adventui<br />tuo reddere nequeo ? 38 Cui ille respondit : Ecce adsum : numquid loqui<br />potero aliud, nisi quod Deus posuerit in ore meo ? 39 Perrexerunt ergo simul,<br />141<br />Numeri<br />et venerunt in urbem, quæ in extremis regni ejus finibus erat. 40 Cumque<br />occidisset Balac boves et oves, misit ad Balaam, et principes qui cum eo erant,<br />munera. 41 Mane autem facto, duxit eum ad excelsa Baal, et intuitus est<br />extremam partem populi.<br />23 Dixitque Balaam ad Balac : Ædifica mihi hic septem aras, et para<br />totidem vitulos, ejusdemque numeri arietes. 2 Cumque fecisset juxta<br />sermonem Balaam, imposuerunt simul vitulum et arietem super aram.<br />3 Dixitque Balaam ad Balac : Sta paulisper juxta holocaustum tuum, donec<br />vadam, si forte occurrat mihi Dominus, et quodcumque imperaverit, loquar<br />tibi. 4 Cumque abiisset velociter, occurrit illi Deus. Locutusque ad eum Balaam<br />: Septem, inquit, aras erexi, et imposui vitulum et arietem desuper.<br />5 Dominus autem posuit verbum in ore ejus, et ait : Revertere ad Balac, et<br />hæc loqueris. 6 Reversus invenit stantem Balac juxta holocaustum suum, et<br />omnes principes Moabitarum : 7 assumptaque parabola sua, dixit :<br />De Aram adduxit me Balac<br />rex Moabitarum, de montibus orientis :<br />Veni, inquit, et maledic Jacob ;<br />propera, et detestare Isra¨el.<br />8 Quomodo maledicam, cui non maledixit Deus ?<br />qua ratione detester, quem Dominus non detestatur ?<br />9 De summis silicibus videbo eum,<br />et de collibus considerabo illum.<br />Populus solus habitabit,<br />et inter gentes non reputabitur.<br />10 Quis dinumerare possit pulverem Jacob,<br />et nosse numerum stirpis Isra¨el ?<br />Moriatur anima mea morte justorum,<br />et fiant novissima mea horum similia.<br />11 Dixitque Balac ad Balaam : Quid est hoc quod agis ? ut malediceres<br />inimicis meis vocavi te, et tu e contrario benedicis eis. 12 Cui ille respondit :<br />Num aliud possum loqui, nisi quod jusserit Dominus ? 13 Dixit ergo Balac :<br />Veni mecum in alterum locum unde partem Isra¨el videas, et totum videre<br />non possis : inde maledicito ei. 14 Cumque duxisset eum in locum sublimem,<br />super verticem montis Phasga, ædificavit Balaam septem aras, et impositis<br />supra vitulo atque ariete, 15 dixit ad Balac : Sta hic juxta holocaustum tuum,<br />donec ego obvius pergam. 16 Cui cum Dominus occurrisset, posuissetque<br />verbum in ore ejus, ait : Revertere ad Balac, et hæc loqueris ei. 17 Reversus<br />invenit eum stantem juxta holocaustum suum, et principes Moabitarum cum<br />eo. Ad quem Balac : Quid, inquit, locutus est Dominus ? 18 At ille, assumpta<br />parabola sua, ait :<br />Sta, Balac, et ausculta ; audi, fili Sephor :<br />19 non est Deus quasi homo, ut mentiatur,<br />nec ut filius hominis, ut mutetur.<br />Dixit ergo, et non faciet ?<br />locutus est, et non implebit ?<br />20 Ad benedicendum adductus sum :<br />benedictionem prohibere non valeo.<br />21 Non est idolum in Jacob,<br />142<br />Numeri<br />nec videtur simulacrum in Isra¨el.<br />Dominus Deus ejus cum eo est,<br />et clangor victoriæ regis in illo.<br />22 Deus eduxit illum de Ægypto,<br />cujus fortitudo similis est rhinocerotis.<br />23 Non est augurium in Jacob,<br />nec divinatio in Isra¨el :<br />temporibus suis dicetur Jacob et Isra¨eli quid operatus sit Deus.<br />24 Ecce populus ut leæna consurget,<br />et quasi leo erigetur :<br />non accubabit donec devoret prædam,<br />et occisorum sanguinem bibat.<br />25 Dixitque Balac ad Balaam : Nec maledicas ei, nec benedicas. 26 Et ille ait :<br />Nonne dixi tibi quod quidquid mihi Deus imperaret, hoc facerem ? 27 Et ait<br />Balac ad eum : Veni, et ducam te ad alium locum : si forte placeat Deo ut inde<br />maledicas eis. 28 Cumque duxisset eum super verticem montis Phogor, qui<br />respicit solitudinem, 29 dixit ei Balaam : Ædifica mihi hic septem aras, et para<br />totidem vitulos, ejusdemque numeri arietes. 30 Fecit Balac ut Balaam dixerat :<br />imposuitque vitulos et arietes per singulas aras.<br />24 Cumque vidisset Balaam quod placeret Domino ut benediceret Isra¨eli,<br />nequaquam abiit ut ante perrexerat, ut augurium quæreret : sed dirigens<br />contra desertum vultum suum, 2 et elevans oculos, vidit Isra¨el in tentoriis<br />commorantem per tribus suas : et irruente in se spiritu Dei, 3 assumpta<br />parabola, ait :<br />Dixit Balaam filius Beor :<br />dixit homo, cujus obturatus est oculus :<br />4 dixit auditor sermonum Dei,<br />qui visionem Omnipotentis intuitus est,<br />qui cadit, et sic aperiuntur oculi ejus :<br />5 Quam pulchra tabernacula tua, Jacob,<br />et tentoria tua, Isra¨el !<br />6 ut valles nemorosæ,<br />ut horti juxta fluvios irrigui,<br />ut tabernacula quæ fixit Dominus,<br />quasi cedri prope aquas.<br />7 Fluet aqua de situla ejus,<br />et semen illius erit in aquas multas.<br />Tolletur propter Agag, rex ejus,<br />et auferetur regnum illius.<br />8 Deus eduxit illum de Ægypto,<br />cujus fortitudo similis est rhinocerotis.<br />Devorabunt gentes hostes illius,<br />ossaque eorum confringent, et perforabunt sagittis.<br />9 Accubans dormivit ut leo,<br />et quasi leæna, quam suscitare nullus audebit.<br />Qui benedixerit tibi, erit et ipse benedictus :<br />qui maledixerit, in maledictione reputabitur.<br />143<br />Numeri<br />10 Iratusque Balac contra Balaam, complosis manibus ait : Ad maledicendum<br />inimicis meis vocavi te, quibus e contrario tertio benedixisti : 11 revertere<br />ad locum tuum. Decreveram quidem magnifice honorare te, sed Dominus<br />privavit te honore disposito. 12 Respondit Balaam ad Balac : Nonne nuntiis<br />tuis, quos misisti ad me, dixi : 13 Si dederit mihi Balac plenam domum suam<br />argenti et auri, non potero præterire sermonem Domini Dei mei, ut vel boni<br />quid vel mali proferam ex corde meo : sed quidquid Dominus dixerit, hoc<br />loquar ? 14 verumtamen pergens ad populum meum, dabo consilium, quid<br />populus tuus populo huic faciat extremo tempore. 15 Sumpta igitur parabola,<br />rursum ait :<br />Dixit Balaam filius Beor :<br />dixit homo, cujus obturatus est oculus :<br />16 dixit auditor sermonum Dei,<br />qui novit doctrinam Altissimi,<br />et visiones Omnipotentis videt,<br />qui cadens apertos habet oculos :<br />17 Videbo eum, sed non modo :<br />intuebor illum, sed non prope.<br />Orietur stella ex Jacob,<br />et consurget virga de Isra¨el :<br />et percutiet duces Moab,<br />vastabitque omnes filios Seth.<br />18 Et erit Idumæa possessio ejus :<br />hæreditas Seir cedet inimicis suis :<br />Isra¨el vero fortiter aget.<br />19 De Jacob erit qui dominetur,<br />et perdat reliquias civitatis.<br />20 Cumque vidisset Amalec, assumens parabolam, ait :<br />Principium gentium Amalec,<br />cujus extrema perdentur.<br />21 Vidit quoque Cinæum : et assumpta parabola, ait :<br />Robustum quidem est habitaculum tuum :<br />sed si in petra posueris nidum tuum,<br />22 et fueris electus de stirpe Cin,<br />quamdiu poteris permanere ? Assur enim capiet te.<br />23 Assumptaque parabola iterum locutus est :<br />Heu ! quis victurus est,<br />quando ista faciet Deus ?<br />24 Venient in trieribus de Italia :<br />superabunt Assyrios, vastabuntque Hebræos, et ad extremum<br />etiam ipsi peribunt.<br />25 Surrexitque Balaam, et reversus est in locum suum : Balac quoque via,<br />qua venerat, rediit.<br />144<br />Numeri<br />25 Morabatur autem eo tempore Isra¨el in Settim, et fornicatus est populus<br />cum filiabus Moab, 2 quæ vocaverunt eos ad sacrificia sua. At<br />ille comederunt et adoraverunt deos earum. 3 Initiatusque est Isra¨el Beelphegor<br />: et iratus Dominus, 4 ait ad Moysen : Tolle cunctos principes populi,<br />et suspende eos contra solem in patibulis, ut avertatur furor meus ab Isra¨el.<br />5 Dixitque Moyses ad judices Isra¨el : Occidat unusquisque proximos suos, qui<br />initiati sunt Beelphegor. 6 Et ecce unus de filiis Isra¨el intravit coram fratribus<br />suis ad scortum Madianitidem, vidente Moyse, et omni turba filiorum Isra¨el,<br />qui flebant ante fores tabernaculi.<br />7 Quod cum vidisset Phinees filius Eleazari filii Aaron sacerdotis, surrexit<br />de medio multitudinis, et arrepto pugione, 8 ingressus est post virum Isra<br />¨elitem in lupanar, et perfodit ambos simul, virum scilicet et mulierem in<br />locis genitalibus. Cessavitque plaga a filiis Isra¨el : 9 et occisi sunt viginti<br />quatuor millia hominum. 10 Dixitque Dominus ad Moysen : 11 Phinees filius<br />Eleazari filii Aaron sacerdotis avertit iram meam a filiis Isra¨el : quia zelo meo<br />commotus est contra eos, ut non ipse delerem filios Isra¨el in zelo meo. 12 Idcirco<br />loquere ad eum : Ecce do ei pacem foederis mei, 13 et erit tam ipsi quam<br />semini ejus pactum sacerdotii sempiternum : quia zelatus est pro Deo suo, et<br />expiavit scelus filiorum Isra¨el. 14 Erat autem nomen viri Isra¨elitæ, qui occisus<br />est cum Madianitide, Zambri filius Salu, dux de cognatione et tribu Simeonis.<br />15 Porro mulier Madianitis, quæ pariter interfecta est, vocabatur Cozbi<br />filia Sur principis nobilissimi Madianitarum. 16 Locutusque est Dominus ad<br />Moysen, dicens : 17 Hostes vos sentiant Madianitæ, et percutite eos : 18 quia<br />et ipsi hostiliter egerunt contra vos, et decepere insidiis per idolum Phogor, et<br />Cozbi filiam ducis Madian sororem suam, quæ percussa est in die plagæ pro<br />sacrilegio Phogor.<br />26 Postquam noxiorum sanguis effusus est, dixit Dominus ad Moysen et<br />Eleazarum filium Aaron sacerdotem : 2 Numerate omnem summam filiorum<br />Isra¨el a viginti annis et supra, per domos et cognationes suas, cunctos<br />qui possunt ad bella procedere. 3 Locuti sunt itaque Moyses et Eleazar sacerdos,<br />in campestribus Moab super Jordanem contra Jericho, ad eos qui erant 4 a<br />viginti annis et supra, sicut Dominus imperaverat, quorum iste est numerus.<br />5 Ruben primogenitus Isra¨el : hujus filius, Henoch, a quo familia Henochitarum<br />: et Phallu, a quo familia Phalluitarum : 6 et Hesron, a quo familia<br />Hesronitarum : et Charmi, a quo familia Charmitarum. 7 Hæ sunt familiæ de<br />stirpe Ruben : quarum numerus inventus est quadraginta tria millia, et septingenti<br />triginta. 8 Filius Phallu, Eliab : 9 hujus filii, Namuel et Dathan et Abiron :<br />isti sunt Dathan et Abiron principes populi, qui surrexerunt contra Moysen et<br />Aaron in seditione Core, quando adversus Dominum rebellaverunt : 10 et aperiens<br />terra os suum devoravit Core, morientibus plurimis, quando combussit<br />ignis ducentos quinquaginta viros. Et factum est grande miraculum, 11 ut,<br />Core pereunte, filii illius non perirent. 12 Filii Simeon per cognationes suas :<br />Namuel, ab hoc familia Namuelitarum : Jamin, ab hoc familia Jaminitarum :<br />Jachin, ab hoc familia Jachinitarum : 13 Zare, ab hoc familia Zareitarum : Saul,<br />ab hoc familia Saulitarum. 14 Hæ sunt familiæ de stirpe Simeon, quarum<br />omnis numerus fuit viginti duo millia ducenti. 15 Filii Gad per cognationes<br />suas : Sephon, ab hoc familia Sephonitarum : Aggi, ab hoc familia Aggitarum<br />: Suni, ab hoc familia Sunitarum : 16 Ozni, ab hoc familia Oznitarum :<br />Her, ab hoc familia Heritarum : 17 Arod, ab hoc familia Aroditarum : Ariel,<br />145<br />Numeri<br />ab hoc familia Arielitarum. 18 Istæ sunt familiæ Gad, quarum omnis numerus<br />fuit quadraginta millia quingenti. 19 Filii Juda, Her et Onan, qui ambo mortui<br />sunt in terra Chanaan. 20 Fueruntque filii Juda per cognationes suas : Sela,<br />a quo familia Selaitarum : Phares, a quo familia Pharesitarum : Zare, a quo<br />familia Zareitarum. 21 Porro filii Phares : Hesron, a quo familia Hesronitarum<br />: et Hamul, a quo familia Hamulitarum. 22 Istæ sunt familiæ Juda,<br />quarum omnis numerus fuit septuaginta sex millia quingenti. 23 Filii Issachar<br />per cognationes suas : Thola, a quo familia Tholaitarum : Phua, a quo familia<br />Phuaitarum : 24 Jasub, a quo familia Jasubitarum : Semran, a quo familia Semranitarum.<br />25 Hæ sunt cognationes Issachar, quarum numerus fuit sexaginta<br />quatuor millia trecenti. 26 Filii Zabulon per cognationes suas : Sared, a quo<br />familia Sareditarum : Elon, a quo familia Elonitarum : Jalel, a quo familia<br />Jalelitarum. 27 Hæ sunt cognationes Zabulon, quarum numerus fuit sexaginta<br />millia quingenti. 28 Filii Joseph per cognationes suas, Manasse et Ephraim.<br />29 De Manasse ortus est Machir, a quo familia Machiritarum. Machir genuit<br />Galaad, a quo familia Galaaditarum. 30 Galaad habuit filios : Jezer, a quo familia<br />Jezeritarum : et Helec, a quo familia Helecitarum : 31 et Asriel, a quo<br />familia Asrielitarum : et Sechem, a quo familia Sechemitarum : 32 et Semida,<br />a quo familia Semidaitarum : et Hepher, a quo familia Hepheritarum.<br />33 Fuit autem Hepher pater Salphaad, qui filios non habebat, sed tantum filias<br />: quarum ista sunt nomina : Maala, et Noa, et Hegla, et Melcha, et Thersa.<br />34 Hæ sunt familiæ Manasse, et numerus earum quinquaginta duo millia<br />septingenti. 35 Filii autem Ephraim per cognationes suas fuerunt hi : Suthala,<br />a quo familia Suthalaitarum : Becher, a quo familia Becheritarum : Thehen,<br />a quo familia Thehenitarum. 36 Porro filius Suthala fuit Heran, a quo familia<br />Heranitarum. 37 Hæ sunt cognationes filiorum Ephraim : quarum numerus<br />fuit triginta duo millia quingenti. 38 Isti sunt filii Joseph per familias suas. Filii<br />Benjamin in cognationibus suis : Bela, a quo familia Belaitarum : Asbel, a quo<br />familia Asbelitarum : Ahiram, a quo familia Ahiramitarum : 39 Supham, a<br />quo familia Suphamitarum : Hupham, a quo familia Huphamitarum. 40 Filii<br />Bela : Hered, et No¨eman. De Hered, familia Hereditarum : de No¨eman, familia<br />No¨emanitarum. 41 Hi sunt filii Benjamin per cognationes suas : quorum<br />numerus fuit quadraginta quinque millia sexcenti. 42 Filii Dan per cognationes<br />suas : Suham, a quo familia Suhamitarum. Hæ sunt cognationes Dan<br />per familias suas. 43 Omnes fuere Suhamitæ, quorum numerus erat sexaginta<br />quatuor millia quadringenti. 44 Filii Aser per cognationes suas : Jemna, a quo<br />familia Jemnaitarum : Jessui, a quo familia Jessuitarum : Brie, a quo familia<br />Brieitarum. 45 Filii Brie : Heber, a quo familia Heberitarum : et Melchiel, a quo<br />familia Melchielitarum. 46 Nomen autem filiæ Aser fuit Sara. 47 Hæ cognationes<br />filiorum Aser, et numerus eorum quinquaginta tria millia quadringenti.<br />48 Filii Nephthali per cognationes suas : Jesiel, a quo familia Jesielitarum : Guni,<br />a quo familia Gunitarum : 49 Jeser, a quo familia Jeseritarum : Sellem, a quo<br />familia Sellemitarum. 50 Hæ sunt cognationes filiorum Nephthali per familias<br />suas : quorum numerus quadraginta quinque millia quadringenti. 51 Ista est<br />summa filiorum Isra¨el, qui recensiti sunt, sexcenta millia, et mille septingenti<br />triginta. 52 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 53 Istis dividetur<br />terra juxta numerum vocabulorum in possessiones suas. 54 Pluribus majorem<br />partem dabis, et paucioribus minorem : singulis, sicut nunc recensiti sunt,<br />tradetur possessio : 55 ita dumtaxat ut sors terram tribubus dividat et familiis.<br />56 Quidquid sorte contigerit, hoc vel plures accipiant, vel pauciores.<br />146<br />Numeri<br />57 Hic quoque est numerus filiorum Levi per familias suas : Gerson, a<br />quo familia Gersonitarum : Caath, a quo familia Caathitarum : Merari, a<br />quo familia Meraritarum. 58 Hæ sunt familiæ Levi : familia Lobni, familia<br />Hebroni, familia Moholi, familia Musi, familia Core. At vero Caath genuit<br />Amram : 59 qui habuit uxorem Jochabed filiam Levi, quæ nata est ei in Ægypto.<br />Hæc genuit Amram viro suo filios, Aaron, et Moysen, et Mariam sororem<br />eorum. 60 De Aaron orti sunt Nadab et Abiu, et Eleazar et Ithamar : 61 quorum<br />Nadab et Abiu mortui sunt, cum obtulissent ignem alienum coram Domino.<br />62 Fueruntque omnes qui numerati sunt, viginti tria millia generis masculini<br />ab uno mense et supra : quia non sunt recensiti inter filios Isra¨el, nec eis cum<br />ceteris data possessio est. 63 Hic est numerus filiorum Isra¨el, qui descripti sunt<br />a Moyse et Eleazaro sacerdote, in campestribus Moab supra Jordanem contra<br />Jericho : 64 inter quos, nullus fuit eorum qui ante numerati sunt a Moyse et<br />Aaron in deserto Sinai : 65 prædixerat enim Dominus quod omnes morerentur<br />in solitudine. Nullusque remansit ex eis, nisi Caleb filius Jephone, et Josue<br />filius Nun.<br />27Accesserunt autem filiæ Salphaad, filii Hepher, filii Galaad, filii Machir,<br />filii Manasse, qui fuit filius Joseph : quarum sunt nomina, Maala, et<br />Noa, et Hegla, et Melcha, et Thersa. 2 Steteruntque coram Moyse et Eleazaro<br />sacerdote et cunctis principibus populi ad ostium tabernaculi foederis, atque<br />dixerunt : 3 Pater noster mortuus est in deserto, nec fuit in seditione, quæ<br />concitata est contra Dominum sub Core, sed in peccato suo mortuus est : hic<br />non habuit mares filios. Cur tollitur nomen illius de familia sua, quia non<br />habuit filium ? date nobis possessionem inter cognatos patris nostri. 4 Retulitque<br />Moyses causam earum ad judicium Domini. 5 Qui dixit ad eum :<br />6 Justam rem postulant filiæ Salphaad : da eis possessionem inter cognatos<br />patris sui, et ei in hæreditatem succedant. 7 Ad filios autem Isra¨el loqueris<br />hæc : 8 Homo cum mortuus fuerit absque filio, ad filiam ejus transibit hæreditas.<br />9 Si filiam non habuerit, habebit successores fratres suos. 10 Quod si et<br />fratres non fuerint, dabitis hæreditatem fratribus patris ejus. 11 Sin autem nec<br />patruos habuerit, dabitur hæreditas his qui ei proximi sunt. Eritque hoc filiis<br />Isra¨el sanctum lege perpetua, sicut præcepit Dominus Moysi.<br />12 Dixit quoque Dominus ad Moysen : Ascende in montem istum Abarim,<br />et contemplare inde terram, quam daturus sum filiis Isra¨el. 13 Cumque videris<br />eam, ibis et tu ad populum tuum, sicut ivit frater tuus Aaron : 14 quia offendistis<br />me in deserto Sin in contradictione multitudinis, nec sanctificare me<br />voluistis coram ea super aquas. Hæ sunt aquæ contradictionis in Cades deserti<br />Sin. 15 Cui respondit Moyses : 16 Provideat Dominus Deus spirituum<br />omnis carnis hominem, qui sit super multitudinem hanc : 17 et possit exire<br />et intrare ante eos, et educere eos vel introducere : ne sit populus Domini<br />sicut oves absque pastore. 18 Dixitque Dominus ad eum : Tolle Josue filium<br />Nun, virum in quo est spiritus, et pone manum tuam super eum. 19 Qui stabit<br />coram Eleazaro sacerdote et omni multitudine : 20 et dabis ei præcepta cunctis<br />videntibus, et partem gloriæ tuæ, ut audiat eum omnis synagoga filiorum<br />Isra¨el. 21 Pro hoc, si quid agendum erit, Eleazar sacerdos consulet Dominum.<br />Ad verbum ejus egredietur et ingredietur ipse, et omnes filii Isra¨el cum eo, et<br />cetera multitudo. 22 Fecit Moyses ut præceperat Dominus : cumque tulisset<br />Josue, statuit eum coram Eleazaro sacerdote et omni frequentia populi. 23 Et<br />impositis capiti ejus manibus, cuncta replicavit quæ mandaverat Dominus.<br />147<br />Numeri<br />28 Dixit quoque Dominus ad Moysen : 2 Præcipe filiis Isra¨el, et dices ad<br />eos : Oblationem meam et panes, et incensum odoris suavissimi offerte<br />per tempora sua. 3 Hæc sunt sacrificia quæ offerre debetis : agnos anniculos<br />immaculatos duos quotidie in holocaustum sempiternum : 4 unum offeretis<br />mane, et alterum ad vesperum : 5 decimam partem ephi similæ, quæ conspersa<br />sit oleo purissimo, et habeat quartam partem hin. 6 Holocaustum juge est<br />quod obtulistis in monte Sinai in odorem suavissimum incensi Domini. 7 Et<br />libabitis vini quartam partem hin per agnos singulos in sanctuario Domini.<br />8 Alterumque agnum similiter offeretis ad vesperam juxta omnem ritum sacrificii<br />matutini, et libamentorum ejus, oblationem suavissimi odoris Domino.<br />9 Die autem sabbati offeretis duos agnos anniculos immaculatos, et duas decimas<br />similæ oleo conspersæ in sacrificio, et liba : 10 quæ rite funduntur per<br />singula sabbata in holocaustum sempiternum. 11 In calendis autem offeretis<br />holocaustum Domino, vitulos de armento duos, arietem unum, agnos anniculos<br />septem immaculatos, 12 et tres decimas similæ oleo conspersæ in sacrificio<br />per singulos vitulos : et duas decimas similæ oleo conspersæ per singulos<br />arietes : 13 et decimam decimæ similæ ex oleo in sacrificio per agnos singulos :<br />holocaustum suavissimi odoris atque incensi est Domino. 14 Libamenta autem<br />vini, quæ per singulas fundenda sunt victimas, ista erunt : media pars hin<br />per singulos vitulos, tertia per arietem, quarta per agnum. Hoc erit holocaustum<br />per omnes menses, qui sibi anno vertente succedunt. 15 Hircus quoque<br />offeretur Domino pro peccatis in holocaustum sempiternum cum libamentis<br />suis. 16 Mense autem primo, quartadecima die mensis, Phase Domini erit, 17 et<br />quintadecima die solemnitas : septem diebus vescentur azymis. 18 Quarum<br />dies prima venerabilis et sancta erit : omne opus servile non facietis in ea.<br />19 Offeretisque incensum holocaustum Domino, vitulos de armento duos, arietem<br />unum, agnos anniculos immaculatos septem : 20 et sacrificia singulorum<br />ex simila quæ conspersa sit oleo, tres decimas per singulos vitulos, et duas<br />decimas per arietem, 21 et decimam decimæ per agnos singulos, id est, per<br />septem agnos. 22 Et hircum pro peccato unum, ut expietur pro vobis, 23 præter<br />holocaustum matutinum, quod semper offeretis. 24 Ita facietis per singulos<br />dies septem dierum in fomitem ignis, et in odorem suavissimum Domino,<br />qui surget de holocausto, et de libationibus singulorum. 25 Dies quoque septimus<br />celeberrimus et sanctus erit vobis : omne opus servile non facietis in<br />eo. 26 Dies etiam primitivorum, quando offeretis novas fruges Domino, expletis<br />hebdomadibus, venerabilis et sancta erit : omne opus servile non facietis<br />in ea. 27 Offeretisque holocaustum in odorem suavissimum Domino, vitulos<br />de armento duos, arietem unum, et agnos anniculos immaculatos septem :<br />28 atque in sacrificiis eorum, similæ oleo conspersæ tres decimas per singulos<br />vitulos, per arietes duas, 29 per agnos decimam decimæ, qui simul sunt agni<br />septem. Hircum quoque, 30 qui mactatur pro expiatione : præter holocaustum<br />sempiternum et liba ejus. 31 Immaculata offeretis omnia cum libationibus suis.<br />29 Mensis etiam septimi prima dies venerabilis et sancta erit vobis. Omne<br />opus servile non facietis in ea, quia dies clangoris est et tubarum. 2 Offeretisque<br />holocaustum in odorem suavissimum Domino, vitulum de armento<br />unum, arietem unum, et agnos anniculos immaculatos septem : 3 et in<br />sacrificiis eorum, similæ oleo conspersæ tres decimas per singulos vitulos,<br />duas decimas per arietem, 4 unam decimam per agnum, qui simul sunt agni<br />septem : 5 et hircum pro peccato, qui offertur in expiationem populi, 6 præter<br />148<br />Numeri<br />holocaustum calendarum cum sacrificiis suis, et holocaustum sempiternum<br />cum libationibus solitis : eisdem cæremoniis offeretis in odorem suavissimum<br />incensum Domino. 7 Decima quoque dies mensis hujus septimi erit<br />vobis sancta atque venerabilis, et affligetis animas vestras : omne opus servile<br />non facietis in ea. 8 Offeretisque holocaustum Domino in odorem suavissimum,<br />vitulum de armento unum, arietem unum, agnos anniculos immaculatos<br />septem : 9 et in sacrificiis eorum similæ oleo conspersæ tres decimas per<br />singulos vitulos, duas decimas per arietem, 10 decimam decimæ per agnos singulos,<br />qui sunt simul agni septem : 11 et hircum pro peccato, absque his quæ<br />offerri pro delicto solent in expiationem, et holocaustum sempiternum, cum<br />sacrificio et libaminibus eorum. 12 Quintadecima vero die mensis septimi, quæ<br />vobis sancta erit atque venerabilis, omne opus servile non facietis in ea, sed<br />celebrabitis solemnitatem Domino septem diebus. 13 Offeretisque holocaustum<br />in odorem suavissimum Domino, vitulos de armento tredecim, arietes<br />duos, agnos anniculos immaculatos quatuordecim : 14 et in libamentis eorum,<br />similæ oleo conspersæ tres decimas per vitulos singulos, qui sunt simul vituli<br />tredecim, et duas decimas arieti uno, id est, simul arietibus duobus, 15 et decimam<br />decimæ agnis singulis, qui sunt simul agni quatuordecim : 16 et hircum<br />pro peccato, absque holocausto sempiterno, et sacrificio, et libamine ejus. 17 In<br />die altero offeretis vitulos de armento duodecim, arietes duos, agnos anniculos<br />immaculatos quatuordecim : 18 sacrificiaque et libamina singulorum, per<br />vitulos, et arietes, et agnos rite celebrabitis : 19 et hircum pro peccato, absque<br />holocausto sempiterno, sacrificioque et libamine ejus. 20 Die tertio offeretis<br />vitulos undecim, arietes duos, agnos anniculos immaculatos quatuordecim :<br />21 sacrificiaque et libamina singulorum, per vitulos, et arietes, et agnos rite<br />celebrabitis : 22 et hircum pro peccato, absque holocausto sempiterno, sacrificioque<br />et libamine ejus. 23 Die quarto offeretis vitulos decem, arietes duos,<br />agnos anniculos immaculatos quatuordecim : 24 sacrificiaque et libamina<br />singulorum, per vitulos, et arietes, et agnos rite celebrabitis : 25 et hircum<br />pro peccato, absque holocausto sempiterno, sacrificioque ejus et libamine.<br />26 Die quinto offeretis vitulos novem, arietes duos, agnos anniculos immaculatos<br />quatuordecim : 27 sacrificiaque et libamina singulorum, per vitulos,<br />et arietes, et agnos rite celebrabitis : 28 et hircum pro peccato, absque holocausto<br />sempiterno, sacrificioque ejus et libamine. 29 Die sexto offeretis vitulos<br />octo, arietes duos, agnos anniculos immaculatos quatuordecim : 30 sacrificiaque<br />et libamina singulorum, per vitulos, et arietes, et agnos rite celebrabitis :<br />31 et hircum pro peccato, absque holocausto sempiterno, sacrificioque ejus et<br />libamine. 32 Die septimo offeretis vitulos septem, et arietes duos, agnos anniculos<br />immaculatos quatuordecim : 33 sacrificiaque et libamina singulorum,<br />per vitulos, et arietes, et agnos rite celebrabitis : 34 et hircum pro peccato, absque<br />holocausto sempiterno, sacrificioque ejus et libamine. 35 Die octavo, qui<br />est celeberrimus, omne opus servile non facietis, 36 offerentes holocaustum in<br />odorem suavissimum Domino, vitulum unum, arietem unum, agnos anniculos<br />immaculatos septem : 37 sacrificiaque et libamina singulorum, per vitulos,<br />et arietes, et agnos rite celebrabitis : 38 et hircum pro peccato, absque holocausto<br />sempiterno, sacrificioque ejus et libamine. 39 Hæc offeretis Domino in<br />solemnitatibus vestris : præter vota et oblationes spontaneas in holocausto, in<br />sacrificio, in libamine, et in hostiis pacificis.<br />149<br />Numeri<br />30 Narravitque Moyses filiis Isra¨el omnia quæ ei Dominus imperarat.<br />2 Et locutus est ad principes tribuum filiorum Isra¨el : Iste est sermo<br />quem præcepit Dominus : 3 Si quis virorum votum Domino voverit, aut se<br />constrinxerit juramento : non faciet irritum verbum suum, sed omne quod<br />promisit, implebit. 4 Mulier si quippiam voverit, et se constrinxerit juramento,<br />quæ est in domo patris sui, et in ætate adhuc puellari : si cognoverit pater<br />votum quod pollicita est, et juramentum quo obligavit animam suam, et<br />tacuerit, voti rea erit : 5 quidquid pollicita est, et juravit, opere complebit.<br />6 Sin autem statim ut audierit, contradixerit pater : et vota et juramenta ejus<br />irrita erunt, nec obnoxia tenebitur sponsioni, eo quod contradixerit pater. 7 Si<br />maritum habuerit, et voverit aliquid, et semel de ore ejus verbum egrediens<br />animam ejus obligaverit juramento : 8 quo die audierit vir, et non contradixerit,<br />voti rea erit, reddetque quodcumque promiserat. 9 Sin autem audiens statim<br />contradixerit, et irritas fecerit pollicitationes ejus, verbaque quibus obstrinxerat<br />animam suam, propitius erit ei Dominus. 10 Vidua et repudiata quidquid<br />voverint, reddent. 11 Uxor in domo viri cum se voto constrinxerit et juramento,<br />12 si audierit vir, et tacuerit, nec contradixerit sponsioni, reddet quodcumque<br />promiserat. 13 Sin autem extemplo contradixerit, non tenebitur promissionis<br />rea : quia maritus contradixit, et Dominus ei propitius erit. 14 Si voverit, et<br />juramento se constrinxerit, ut per jejunium, vel ceterarum rerum abstinentiam<br />affligat animam suam, in arbitrio viri erit ut faciat, sive non faciat. 15 Quod si<br />audiens vir tacuerit, et in alteram diem distulerit sententiam, quidquid voverat<br />atque promiserat, reddet : quia statim ut audivit, tacuit. 16 Sin autem contradixerit<br />postquam rescivit, portabit ipse iniquitatem ejus. 17 Istæ sunt leges,<br />quas constituit Dominus Moysi inter virum et uxorem, inter patrem et filiam,<br />quæ in puellari adhuc ætate est, vel quæ manet in parentis domo.<br />31 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Ulciscere prius filios<br />Isra¨el de Madianitis, et sic colligeris ad populum tuum. 3 Statimque<br />Moyses : Armate, inquit, ex vobis viros ad pugnam, qui possint ultionem<br />Domini expetere de Madianitis. 4 Mille viri de singulis tribubus eligantur ex<br />Isra¨el qui mittantur ad bellum. 5 Dederuntque millenos de singulis tribubus,<br />id est, duodecim millia expeditorum ad pugnam : 6 quos misit Moyses cum<br />Phinees filio Eleazari sacerdotis, vasa quoque sancta, et tubas ad clangendum<br />tradidit ei. 7 Cumque pugnassent contra Madianitas atque vicissent, omnes<br />mares occiderunt, 8 et reges eorum, Evi, et Recem, et Sur, et Hur, et Rebe,<br />quinque principes gentis : Balaam quoque filium Beor interfecerunt gladio.<br />9 Ceperuntque mulieres eorum, et parvulos, omniaque pecora, et cunctam supellectilem<br />: quidquid habere potuerant depopulati sunt : 10 tam urbes quam<br />viculos et castella flamma consumpsit. 11 Et tulerunt prædam, et universa quæ<br />ceperant tam ex hominibus quam ex jumentis, 12 et adduxerunt ad Moysen,<br />et Eleazarum sacerdotem, et ad omnem multitudinem filiorum Isra¨el : reliqua<br />autem utensilia portaverunt ad castra in campestribus Moab juxta Jordanem<br />contra Jericho.<br />13 Egressi sunt autem Moyses et Eleazar sacerdos, et omnes principes synagogæ,<br />in occursum eorum extra castra. 14 Iratusque Moyses principibus exercitus,<br />tribunis, et centurionibus qui venerant de bello, 15 ait : Cur feminas<br />reservastis ? 16 nonne istæ sunt, quæ deceperunt filios Isra¨el ad suggestionem<br />Balaam, et prævaricari vos fecerunt in Domino super peccato Phogor, unde et<br />percussus est populus ? 17 ergo cunctos interficite quidquid est generis mas-<br />150<br />Numeri<br />culinis, etiam in parvulis : et mulieres, quæ noverunt viros in coitu, jugulate :<br />18 puellas autem et omnes feminas virgines reservate vobis : 19 et manete extra<br />castra septem diebus. Qui occiderit hominem, vel occisum tetigerit, lustrabitur<br />die tertio et septimo. 20 Et de omni præda, sive vestimentum fuerit, sive<br />vas, et aliquid in utensilia præparatum, de caprarum pellibus, et pilis, et ligno,<br />expiabitur.<br />21 Eleazar quoque sacerdos ad viros exercitus, qui pugnaverunt, sic locutus<br />est : Hoc est præceptum legis, quod mandavit Dominus Moysi : 22 aurum, et<br />argentum, et æs, et ferrum, et plumbum, et stannum, 23 et omne, quod potest<br />transire per flammas, igne purgabitur : quidquid autem ignem non potest<br />sustinere, aqua expiationis sanctificabitur : 24 et lavabitis vestimenta vestra<br />die septimo, et purificati postea castra intrabitis. 25 Dixit quoque Dominus<br />ad Moysen : 26 Tollite summam eorum quæ capta sunt, ab homine usque ad<br />pecus, tu et Eleazar sacerdos et principes vulgi : 27 dividesque ex æquo prædam<br />inter eos qui pugnaverunt egressique sunt ad bellum, et inter omnem reliquam<br />multitudinem. 28 Et separabis partem Domino ab his qui pugnaverunt<br />et fuerunt in bello, unam animam de quingentis, tam ex hominibus quam ex<br />bobus et asinis et ovibus, 29 et dabis eam Eleazaro sacerdoti, quia primitiæ Domini<br />sunt. 30 Ex media quoque parte filiorum Isra¨el accipies quinquagesimum<br />caput hominum, et boum, et asinorum, et ovium, cunctorum animantium, et<br />dabis ea Levitis, qui excubant in custodiis tabernaculi Domini.<br />31 Feceruntque Moyses et Eleazar sicut præceperat Dominus. 32 Fuit autem<br />præda, quam exercitus ceperat, ovium sexcenta septuaginta quinque millia,<br />33 boum septuaginta duo millia, 34 asinorum sexaginta millia et mille : 35 animæ<br />hominum sexus feminei, quæ non cognoverant viros, triginta duo millia.<br />36 Dataque est media pars his qui in prælio fuerant, ovium trecenta triginta<br />septem millia quingentæ : 37 e quibus in partem Domini supputatæ sunt oves<br />sexcentæ septuaginta quinque : 38 et de bobus triginta sex millibus, boves<br />septuaginta et duo : 39 de asinis triginta millibus quingentis, asini sexaginta<br />unus : 40 de animabus hominum sedecim millibus, cesserunt in partem Domini<br />triginta duæ animæ. 41 Tradiditque Moyses numerum primitiarum Domini<br />Eleazaro sacerdoti, sicut fuerat ei imperatum, 42 ex media parte filiorum Isra<br />¨el, quam separaverat his qui in prælio fuerant. 43 De media vero parte, quæ<br />contigerat reliquæ multitudini, id est, de ovibus trecentis triginta septem millibus<br />quingentis, 44 et de bobus triginta sex millibus, 45 et de asinis triginta<br />millibus quingentis, 46 et de hominibus sedecim millibus, 47 tulit Moyses quinquagesimum<br />caput, et dedit Levitis, qui excubabant in tabernaculo Domini,<br />sicut præceperat Dominus.<br />48 Cumque accessissent principes exercitus ad Moysen, et tribuni, centurionesque,<br />dixerunt : 49 Nos servi tui recensuimus numerum pugnatorum, quos<br />habuimus sub manu nostra : et ne unus quidem defuit. 50 Ob hanc causam<br />offerimus in donariis Domini singuli quod in præda auri potuimus invenire,<br />periscelides et armillas, annulos et dextralia, ac murænulas, ut depreceris pro<br />nobis Dominum. 51 Susceperuntque Moyses et Eleazar sacerdos omne aurum<br />in diversis speciebus, 52 pondo sedecim millia septingentos quinquaginta<br />siclos, a tribunis et centurionibus. 53 Unusquisque enim quod in præda rapuerat,<br />suum erat. 54 Et susceptum intulerunt in tabernaculum testimonii, in<br />monimentum filiorum Isra¨el coram Domino.<br />151<br />Numeri<br />32Filii autem Ruben et Gad habebant pecora multa, et erat illis in jumentis<br />infinita substantia. Cumque vidissent Jazer et Galaad aptas animalibus<br />alendis terras, 2 venerunt ad Moysen, et ad Elezarum sacerdotem, et principes<br />multitudinis, atque dixerunt : 3 Ataroth, et Dibon, et Jazer, et Nemra, Hesebon,<br />et Eleale, et Saban, et Nebo, et Beon, 4 terra, quam percussit Dominus in conspectu<br />filiorum Isra¨el, regio uberrima est ad pastum animalium : et nos servi<br />tui habemus jumenta plurima, 5 precamurque si invenimus gratiam coram<br />te, ut des nobis famulis tuis eam in possessionem, nec facias nos transire<br />Jordanem. 6 Quibus respondit Moyses : Numquid fratres vestri ibunt ad pugnam,<br />et vos hic sedebitis ? 7 cur subvertitis mentes filiorum Isra¨el, ne transire<br />audeant in locum, quem eis daturus est Dominus ? 8 Nonne ita egerunt patres<br />vestri, quando misi de Cadesbarne ad explorandam terram ? 9 cumque venissent<br />usque ad Vallem botri, lustrata omni regione, subverterunt cor filiorum<br />Isra¨el, ut non intrarent fines, quos eis Dominus dedit. 10 Qui iratus juravit, dicens<br />: 11 Si videbunt homines isti, qui ascenderunt ex Ægypto a viginti annis et<br />supra, terram, quam sub juramento pollicitus sum Abraham, Isaac, et Jacob :<br />et noluerunt sequi me, 12 præter Caleb filium Jephone Cenezæum, et Josue filium<br />Nun : isti impleverunt voluntatem meam. 13 Iratusque Dominus adversum<br />Isra¨el, circumduxit eum per desertum quadraginta annis, donec consumeretur<br />universa generatio, quæ fecerat malum in conspectu ejus. 14 Et ecce, inquit,<br />vos surrexistis pro patribus vestris, incrementa et alumni hominum peccatorum,<br />ut augeretis furorem Domini contra Isra¨el. 15 Quod si nolueritis sequi<br />eum, in solitudine populum derelinquet, et vos causa eritis necis omnium.<br />16 At illi prope accedentes, dixerunt : Caulas ovium fabricabimus, et stabula<br />jumentorum, parvulis quoque nostris urbes munitas : 17 nos autem ipsi<br />armati et accincti pergemus ad prælium ante filios Isra¨el, donec introducamus<br />eos ad loca sua. Parvuli nostri, et quidquid habere possumus, erunt in<br />urbibus muratis, propter habitatorum insidias. 18 Non revertemur in domos<br />nostras, usque dum possideant filii Isra¨el hæreditatem suam : 19 nec quidquam<br />quæremus trans Jordanem, quia jam habemus nostram possessionem<br />in orientali ejus plaga.<br />20 Quibus Moyses ait : Si facitis quod promittitis, expediti pergite coram<br />Domino ad pugnam : 21 et omnis vir bellator armatus Jordanem transeat,<br />donec subvertat Dominus inimicos suos, 22 et subjiciatur ei omnis terra : tunc<br />eritis inculpabiles apud Dominum et apud Isra¨el, et obtinebitis regiones, quas<br />vultis, coram Domino. 23 Sin autem quod dicitis, non feceritis, nulli dubium<br />est quin peccetis in Deum : et scitote quoniam peccatum vestrum apprehendet<br />vos. 24 Ædificate ergo urbes parvulis vestris, et caulas, et stabula ovibus ac<br />jumentis : et quod polliciti estis, implete. 25 Dixeruntque filii Gad et Ruben ad<br />Moysen : Servi tui sumus : faciemus quod jubet dominus noster. 26 Parvulos<br />nostros, et mulieres, et pecora, ac jumenta relinquemus in urbibus Galaad :<br />27 nos autem famuli tui omnes expediti pergemus ad bellum, sicut tu, domine,<br />loqueris. 28 Præcepit ergo Moyses Eleazaro sacerdoti, et Josue filio Nun, et<br />principibus familiarum per tribus Isra¨el, et dixit ad eos : 29 Si transierint filii<br />Gad et filii Ruben vobiscum Jordanem omnes armati ad bellum coram Domino,<br />et vobis fuerit terra subjecta, date eis Galaad in possessionem. 30 Sin<br />autem noluerint transire armati vobiscum in terram Chanaan, inter vos habitandi<br />accipiant loca. 31 Responderuntque filii Gad et filii Ruben : Sicut locutus<br />est Dominus servis suis, ita faciemus : 32 ipsi armati pergemus coram Domi-<br />152<br />Numeri<br />no in terram Chanaan, et possessionem jam suscepisse nos confitemur trans<br />Jordanem.<br />33 Dedit itaque Moyses filiis Gad et Ruben, et dimidiæ tribui Manasse filii<br />Joseph, regnum Sehon regis Amorrhæi, et regnum Og regis Basan, et terram<br />eorum cum urbibus suis per circuitum. 34 Igitur exstruxerunt filii Gad, Dibon,<br />et Ataroth, et Aro¨er, 35 et Etroth, et Sophan, et Jazer, et Jegbaa, 36 et Bethnemra,<br />et Betharan, urbes munitas, et caulas pecoribus suis. 37 Filii vero Ruben ædificaverunt<br />Hesebon, et Eleale, et Cariathaim, 38 et Nabo, et Baalmeon versis nominibus,<br />Sabama quoque : imponentes vocabula urbibus, quas exstruxerunt.<br />39 Porro filii Machir filii Manasse, perrexerunt in Galaad, et vastaverunt eam<br />interfecto Amorrhæo habitatore ejus. 40 Dedit ergo Moyses terram Galaad<br />Machir filio Manasse, qui habitavit in ea. 41 Jair autem filius Manasse abiit, et<br />occupavit vicos ejus, quos appellavit Havoth Jair, id est, Villas Jair. 42 Nobe<br />quoque perrexit, et apprehendit Chanath cum viculis suis : vocavitque eam<br />ex nomine suo Nobe.<br />33 Hæ sunt mansiones filiorum Isra¨el, qui egressi sunt de Ægypto per<br />turmas suas in manu Moysi et Aaron, 2 quas descripsit Moyses juxta<br />castrorum loca, quæ Domini jussione mutabant. 3 Profecti igitur de Ramesse<br />mense primo, quintadecima die mensis primi, altera die Phase, filii Isra¨el in<br />manu excelsa, videntibus cunctis Ægyptiis, 4 et sepelientibus primogenitos,<br />quos percusserat Dominus (nam et in diis eorum exercuerat ultionem), 5 castrametati<br />sunt in Soccoth. 6 Et de Soccoth venerunt in Etham, quæ est in<br />extremis finibus solitudinis. 7 Inde egressi venerunt contra Phihahiroth, quæ<br />respicit Beelsephon, et castrametati sunt ante Magdalum. 8 Profectique de Phihahiroth,<br />transierunt per medium mare in solitudinem : et ambulantes tribus<br />diebus per desertum Etham, castrametati sunt in Mara. 9 Profectique de Mara,<br />venerunt in Elim, ubi erant duodecim fontes aquarum, et palmæ septuaginta<br />: ibique castrametati sunt. 10 Sed et inde egressi, fixerunt tentoria super<br />mare Rubrum. Profectique de mari Rubro, 11 castrametati sunt in deserto Sin.<br />12 Unde egressi, venerunt in Daphca. 13 Profectique de Daphca, castrametati<br />sunt in Alus. 14 Egressique de Alus, in Raphidim fixere tentoria, ubi populo<br />defuit aqua ad bibendum. 15 Profectique de Raphidim, castrametati sunt in<br />deserto Sinai. 16 Sed et de solitudine Sinai egressi, venerunt ad sepulchra concupiscentiæ.<br />17 Profectique de sepulchris concupiscentiæ, castrametati sunt<br />in Haseroth. 18 Et de Haseroth venerunt in Rethma. 19 Profectique de Rethma,<br />castrametati sunt in Remmomphares. 20 Unde egressi venerunt in Lebna.<br />21 De Lebna castrametati sunt in Ressa. 22 Egressique de Ressa, venerunt in<br />Ceelatha. 23 Unde profecti, castrametati sunt in monte Sepher. 24 Egressi de<br />monte Sepher, venerunt in Arada. 25 Inde proficiscentes, castrametati sunt in<br />Maceloth. 26 Profectique de Maceloth, venerunt in Thahath. 27 De Thahath,<br />castrametati sunt in Thare. 28 Unde egressi, fixere tentoria in Methca. 29 Et de<br />Methca, castrametati sunt in Hesmona. 30 Profectique de Hesmona, venerunt<br />in Moseroth. 31 Et de Moseroth, castrametati sunt in Benejaacan. 32 Profectique<br />de Benejaacan, venerunt in montem Gadgad. 33 Unde profecti, castrametati<br />sunt in Jetebatha. 34 Et de Jetebatha venerunt in Hebrona. 35 Egressique de Hebrona,<br />castrametati sunt in Asiongaber. 36 Inde profecti, venerunt in desertum<br />Sin, hæc est Cades. 37 Egressique de Cades, castrametati sunt in monte Hor,<br />in extremis finibus terræ Edom. 38 Ascenditque Aaron sacerdos in montem<br />Hor jubente Domino : et ibi mortuus est anno quadragesimo egressionis filio-<br />153<br />Numeri<br />rum Isra¨el ex Ægypto, mense quinto, prima die mensis, 39 cum esset annorum<br />centum viginti trium. 40 Audivitque Chananæus rex Arad, qui habitabat ad<br />meridiem, in terram Chanaan venisse filios Isra¨el. 41 Et profecti de monte Hor,<br />castrametati sunt in Salmona. 42 Unde egressi, venerunt in Phunon. 43 Profectique<br />de Phunon, castrametati sunt in Oboth. 44 Et de Oboth venerunt in<br />Ijeabarim, quæ est in finibus Moabitarum. 45 Profectique de Ijeabarim, fixere<br />tentoria in Dibongad. 46 Unde egressi, castrametati sunt in Helmondeblathaim.<br />47 Egressique de Helmondeblathaim, venerunt ad montes Abarim contra<br />Nabo. 48 Profectique de montibus Abarim, transierunt ad campestria Moab,<br />supra Jordanem, contra Jericho. 49 Ibique castrametati sunt de Bethsimoth<br />usque ad Abelsatim in planioribus locis Moabitarum.<br />50 Ubi locutus est Dominus ad Moysen : 51 Præcipe filiis Isra¨el, et dic ad<br />eos : Quando transieritis Jordanem, intrantes terram Chanaan, 52 disperdite<br />cunctos habitatores terræ illius : confringite titulos, et statuas comminuite,<br />atque omnia excelsa vastate, 53 mundantes terram, et habitantes in ea. Ego<br />enim dedi vobis illam in possessionem, 54 quam dividetis vobis sorte. Pluribus<br />dabitis latiorem, et paucis angustiorem. Singulis ut sors ceciderit, ita tribuetur<br />hæreditas. Per tribus et familias possessio dividetur. 55 Sin autem nolueritis<br />interficere habitatores terræ : qui remanserint, erunt vobis quasi clavi in oculis,<br />et lanceæ in lateribus, et adversabuntur vobis in terra habitationis vestræ : 56 et<br />quidquid illis cogitaveram facere, vobis faciam.<br />34 Locutusque est Dominus ad Moysen, dicens : 2 Præcipe filiis Isra¨el, et<br />dices ad eos : Cum ingressi fueritis terram Chanaan, et in possessionem<br />vobis sorte ceciderit, his finibus terminabitur. 3 Pars meridiana incipiet a solitudine<br />Sin, quæ est juxta Edom : et habebit terminos contra orientem mare<br />salsissimum. 4 Qui circuibunt australem plagam per ascensum Scorpionis, ita<br />ut transeant in Senna, et perveniant a meridie usque ad Cadesbarne, unde<br />egredientur confinia ad villam nomine Adar, et tendent usque ad Asemona.<br />5 Ibitque per gyrum terminus ab Asemona usque ad torrentem Ægypti, et<br />maris magni littore finietur. 6 Plaga autem occidentalis a mari magno incipiet,<br />et ipso fine claudetur. 7 Porro ad septentrionalem plagam a mari magno termini<br />incipient, pervenientes usque ad montem altissimum, 8 a quo venient in<br />Emath usque ad terminos Sedada : 9 ibuntque confinia usque ad Zephrona,<br />et villam Enan. Hi erunt termini in parte aquilonis. 10 Inde metabuntur fines<br />contra orientalem plagam de villa Enan usque Sephama, 11 et de Sephama<br />descendent termini in Rebla contra fontem Daphnim : inde pervenient contra<br />orientem ad mare Cenereth, 12 et tendent usque ad Jordanem, et ad ultimum<br />salsissimo claudentur mari. Hanc habebitis terram per fines suos in circuitu.<br />13 Præcepitque Moyses filiis Isra¨el, dicens : Hæc erit terra, quam possidebitis<br />sorte, et quam jussit Dominus dari novem tribubus, et dimidiæ tribui.<br />14 Tribus enim filiorum Ruben per familias suas, et tribus filiorum Gad juxta<br />cognationum numerum, media quoque tribus Manasse, 15 id est, duæ semis<br />tribus, acceperunt partem suam trans Jordanem contra Jericho ad orientalem<br />plagam. 16 Et ait Dominus ad Moysen : 17 Hæc sunt nomina virorum qui terram<br />vobis divident, Eleazar sacerdos, et Josue filius Nun, 18 et singuli principes<br />de tribubus singulis, 19 quorum ista sunt vocabula. De tribu Juda, Caleb filius<br />Jephone. 20 De tribu Simeon, Samuel filius Ammiud. 21 De tribu Benjamin,<br />Elidad filius Chaselon. 22 De tribu filiorum Dan, Bocci filius Jogli. 23 Filiorum<br />Joseph de tribu Manasse, Hanniel filius Ephod. 24 De tribu Ephraim, Camuel<br />154<br />Numeri<br />filius Sephthan. 25 De tribu Zabulon, Elisaphan filius Pharnach. 26 De tribu<br />Issachar, dux Phaltiel filius Ozan. 27 De tribu Aser, Ahiud filius Salomi. 28 De<br />tribu Nephthali, Pheda¨el filius Ammiud. 29 Hi sunt, quibus præcepit Dominus<br />ut dividerent filiis Isra¨el terram Chanaan.<br />35 Hæc quoque locutus est Dominus ad Moysen in campes tribus Moab<br />supra Jordanem, contra Jericho : 2 Præcipe filiis Isra¨el ut dent Levitis<br />de possessionibus suis 3 urbes ad habitandum, et suburbana earum per circuitum<br />: ut ipsi in oppidis maneant, et suburbana sint pecoribus ac jumentis :<br />4 quæ a muris civitatum forinsecus, per circuitum, mille passuum spatio tendentur.<br />5 Contra orientem duo millia erunt cubiti, et contra meridiem similiter<br />erunt duo millia : ad mare quoque, quod respicit ad occidentem, eadem mensura<br />erit, et septentrionalis plaga æquali termino finietur, eruntque urbes in<br />medio, et foris suburbana. 6 De ipsis autem oppidis, quæ Levitis dabitis, sex<br />erunt in fugitivorum auxilia separata, ut fugiat ad ea qui fuderit sanguinem :<br />et exceptis his, alia quadraginta duo oppida, 7 id est, simul quadraginta octo<br />cum suburbanis suis. 8 Ipsæque urbes, quæ dabuntur de possessionibus filiorum<br />Isra¨el, ab his qui plus habent, plures auferentur : et qui minus, pauciores :<br />singuli juxta mensuram hæreditatis suæ dabunt oppida Levitis.<br />9 Ait Dominus ad Moysen : 10 Loquere filiis Isra¨el, et dices ad eos : Quando<br />transgressi fueritis Jordanem in terram Chanaan, 11 decernite quæ urbes<br />esse debeant in præsidia fugitivorum, qui nolentes sanguinem fuderint : 12 in<br />quibus cum fuerit profugus, cognatus occisi non poterit eum occidere, donec<br />stet in conspectu multitudinis, et causa illius judicetur. 13 De ipsis autem urbibus,<br />quæ ad fugitivorum subsidia separantur, 14 tres erunt trans Jordanem,<br />et tres in terra Chanaan, 15 tam filiis Isra¨el quam advenis atque peregrinis, ut<br />confugiat ad eas qui nolens sanguinem fuderit. 16 Si quis ferro percusserit, et<br />mortuus fuerit qui percussus est, reus erit homicidii, et ipse morietur. 17 Si<br />lapidem jecerit, et ictus occubuerit, similiter punietur. 18 Si ligno percussus<br />interierit, percussoris sanguine vindicabitur. 19 Propinquus occisi, homicidam<br />interficiet : statim ut apprehenderit eum, interficiet. 20 Si per odium quis<br />hominem impulerit, vel jecerit quippiam in eum per insidias : 21 aut cum esset<br />inimicus, manu percusserit, et ille mortuus fuerit : percussor homicidii reus<br />erit : cognatus occisi statim ut invenerit eum, jugulabit. 22 Quod si fortuitu,<br />et absque odio 23 et inimicitiis quidquam horum fecerit, 24 et hoc audiente<br />populo fuerit comprobatum, atque inter percussorem et propinquum sanguinis<br />quæstio ventilata : 25 liberabitur innocens de ultoris manu, et reducetur<br />per sententiam in urbem, ad quam confugerat, manebitque ibi, donec sacerdos<br />magnus, qui oleo sancto unctus est, moriatur. 26 Si interfector extra fines<br />urbium, quæ exulibus deputatæ sunt, 27 fuerit inventus, et percussus ab eo<br />qui ultor est sanguinis : absque noxa erit qui eum occiderit. 28 Debuerat enim<br />profugus usque ad mortem pontificis in urbe residere. Postquam autem<br />ille obierit, homicida revertetur in terram suam. 29 Hæc sempiterna erunt, et<br />legitima in cunctis habitationibus vestris.<br />30 Homicida sub testibus punietur : ad unius testimonium nullus condemnabitur.<br />31 Non accipietis pretium ab eo qui reus est sanguinis, statim<br />et ipse morietur. 32 Exules et profugi ante mortem pontificis nullo modo in<br />urbes suas reverti poterunt, 33 ne polluatis terram habitationis vestræ, quæ insontium<br />cruore maculatur : nec aliter expiari potest, nisi per ejus sanguinem,<br />155<br />Numeri<br />qui alterius sanguinem fuderit. 34 Atque ita emundabitur vestra possessio me<br />commorante vobiscum. Ego enim sum Dominus qui habito inter filios Isra¨el.<br />36Accesserunt autem et principes familiarum Galaad filii Machir filii Manasse,<br />de stirpe filiorum Joseph : locutique sunt Moysi coram principibus<br />Isra¨el, atque dixerunt : 2 Tibi domino nostro præcepit Dominus ut terram sorte<br />divideres filiis Isra¨el, et ut filiabus Salphaad fratris nostri dares possessionem<br />debitam patri : 3 quas si alterius tribus homines uxores acceperint, sequetur<br />possessio sua, et translata ad aliam tribum, de nostra hæreditate minuetur.<br />4 Atque ita fiet, ut cum jubilæus, id est, quinquagesimus annus remissionis<br />advenerit, confundatur sortium distributio, et aliorum possessio ad alios<br />transeat. 5 Respondit Moyses filiis Isra¨el, et Domino præcipiente ait : Recte<br />tribus filiorum Joseph locuta est. 6 Et hæc lex super filiabus Salphaad a Domino<br />promulgata est : nubant quibus volunt, tantum ut suæ tribus hominibus :<br />7 ne commisceatur possessio filiorum Isra¨el de tribu in tribum. Omnes enim<br />viri ducent uxores de tribu et cognatione sua : 8 et cunctæ feminæ de eadem<br />tribu maritos accipient : ut hæreditas permaneat in familiis, 9 nec sibi<br />misceantur tribus, sed ita maneant 10 ut a Domino separatæ sunt. Feceruntque<br />filiæ Salphaad ut fuerat imperatum : 11 et nupserunt Maala, et Thersa,<br />et Hegla, et Melcha, et Noa, filiis patrui sui 12 de familia Manasse, qui fuit<br />filius Joseph : et possessio, quæ illis fuerat attributa, mansit in tribu et familia<br />patris earum. 13 Hæc sunt mandata atque judicia, quæ mandavit Dominus per<br />manum Moysi ad filios Isra¨el, in campestribus Moab supra Jordanem contra<br />Jericho.<br />156<br />Liber Deuteronomii<br />1 Hæc sunt verba quæ locutus est Moyses ad omnem Isra¨el trans Jordanem<br />in solitudine campestri, contra mare Rubrum, inter Pharan et Tophel et Laban<br />et Haseroth, ubi auri est plurimum : 2 undecim diebus de Horeb per viam<br />montis Seir usque ad Cadesbarne. 3 Quadragesimo anno, undecimo mense,<br />prima die mensis, locutus est Moyses ad filios Isra¨el omnia quæ præceperat illi<br />Dominus, ut diceret eis, 4 postquam percussit Sehon regem Amorrhæorum,<br />qui habitabat in Hesebon, et Og regem Basan, qui mansit in Astaroth, et in<br />Edrai, 5 trans Jordanem in terra Moab. Coepitque Moyses explanare legem, et<br />dicere :<br />6 Dominus Deus noster locutus est ad nos in Horeb, dicens : Sufficit vobis<br />quod in hoc monte mansistis : 7 revertimini, et venite ad montem Amorrhæorum,<br />et ad cetera quæ ei proxima sunt campestria atque montana et humiliora<br />loca contra meridiem, et juxta littus maris, terram Chananæorum, et Libani<br />usque ad flumen magnum Euphraten. 8 En, inquit, tradidi vobis : ingredimini<br />et possidete eam, super qua juravit Dominus patribus vestris Abraham, Isaac,<br />et Jacob, ut daret illam eis, et semini eorum post eos.<br />9 Dixique vobis illo in tempore : 10 Non possum solus sustinere vos : quia<br />Dominus Deus vester multiplicavit vos, et estis hodie sicut stellæ cæli, plurimi.<br />11 (Dominus Deus patrum vestrorum addat ad hunc numerum multa millia, et<br />benedicat vobis sicut locutus est.) 12 Non valeo solus negotia vestra sustinere,<br />et pondus ac jurgia. 13 Date ex vobis viros sapientes et gnaros, et quorum conversatio<br />sit probata in tribubus vestris, ut ponam eos vobis principes. 14 Tunc<br />respondistis mihi : Bona res est, quam vis facere. 15 Tulique de tribubus vestris<br />viros sapientes et nobiles, et constitui eos principes, tribunos, et centuriones,<br />et quinquagenarios ac decanos, qui docerent vos singula. 16 Præcepique eis,<br />dicens : Audite illos, et quod justum est judicate : sive civis sit ille, sive peregrinus.<br />17 Nulla erit distantia personarum : ita parvum audietis ut magnum,<br />nec accipietis cujusquam personam, quia Dei judicium est. Quod si difficile<br />vobis visum aliquid fuerit, referte ad me, et ego audiam. 18 Præcepique omnia<br />quæ facere deberetis.<br />19 Profecti autem de Horeb, transivimus per eremum terribilem et maximam,<br />quam vidistis, per viam montis Amorrhæi, sicut præceperat Dominus<br />Deus noster nobis. Cumque venissemus in Cadesbarne, 20 dixi vobis : Venistis<br />ad montem Amorrhæi, quem Dominus Deus noster daturus est nobis : 21 vide<br />terram, quam Dominus Deus tuus dat tibi : ascende et posside eam, sicut<br />locutus est Dominus Deus noster patribus tuis : noli timere, nec quidquam<br />paveas. 22 Et accessistis ad me omnes, atque dixistis : Mittamus viros qui considerent<br />terram : et renuntient per quod iter debeamus ascendere, et ad quas<br />pergere civitates. 23 Cumque mihi sermo placuisset, misi ex vobis duodecim<br />viros, singulos de tribubus suis. 24 Qui cum perrexissent, et ascendissent in<br />montana, venerunt usque ad Vallem botri : et considerata terra, 25 sumentes<br />de fructibus ejus, ut ostenderent ubertatem, attulerunt ad nos, atque dixerunt :<br />Bona est terra, quam Dominus Deus noster daturus est nobis.<br />26 Et noluistis ascendere, sed increduli ad sermonem Domini Dei nostri,<br />27 murmurastis in tabernaculis vestris, atque dixistis : Odit nos Dominus,<br />et idcirco eduxit nos de terra Ægypti, ut traderet nos in manu Amorrhæi,<br />atque deleret. 28 Quo ascendemus ? nuntii terruerunt cor nostrum, dicentes :<br />Deuteronomium<br />Maxima multitudo est, et nobis statura procerior ; urbes magnæ, et ad cælum<br />usque munitæ : filios Enacim vidimus ibi. 29 Et dixi vobis : Nolite metuere, nec<br />timeatis eos : 30 Dominus Deus, qui ductor est vester, pro vobis ipse pugnabit,<br />sicut fecit in Ægypto cunctis videntibus. 31 Et in solitudine (ipse vidisti) portavit<br />te Dominus Deus tuus, ut solet homo gestare parvulum filium suum, in<br />omni via per quam ambulastis, donec veniretis ad locum istum. 32 Et nec sic<br />quidem credidistis Domino Deo vestro, 33 qui præcessit vos in via, et metatus<br />est locum in quo tentoria figere deberetis, nocte ostendens vobis iter per<br />ignem, et die per columnam nubis.<br />34 Cumque audisset Dominus vocem sermonum vestrorum, iratus juravit,<br />et ait : 35 Non videbit quispiam de hominibus generationis hujus pessimæ<br />terram bonam, quam sub juramento pollicitus sum patribus vestris, 36 præter<br />Caleb filium Jephone : ipse enim videbit eam, et ipsi dabo terram, quam calcavit,<br />et filiis ejus, quia secutus est Dominum. 37 Nec miranda indignatio in<br />populum, cum mihi quoque iratus Dominus propter vos dixerit : Nec tu ingredieris<br />illuc : 38 sed Josue filius Nun minister tuus, ipse intrabit pro te. Hunc<br />exhortare et robora, et ipse sorte terram dividet Isra¨eli. 39 Parvuli vestri, de<br />quibus dixistis quod captivi ducerentur, et filii qui hodie boni ac mali ignorant<br />distantiam, ipsi ingredientur : et ipsis dabo terram, et possidebunt eam. 40 Vos<br />autem revertimini, et abite in solitudinem per viam maris Rubri.<br />41 Et respondistis mihi : Peccavimus Domino : ascendemus et pugnabimus,<br />sicut præcepit Dominus Deus noster. Cumque instructi armis pergeretis in<br />montem, 42 ait mihi Dominus : Dic ad eos : Nolite ascendere, neque pugnetis :<br />non enim sum vobiscum : ne cadatis coram inimicis vestris. 43 Locutus sum,<br />et non audistis : sed adversantes imperio Domini, et tumentes superbia, ascendistis<br />in montem. 44 Itaque egressus Amorrhæus, qui habitabat in montibus,<br />et obviam veniens, persecutus est vos, sicut solent apes persequi : et cecidit<br />de Seir usque Horma. 45 Cumque reversi ploraretis coram Domino, non<br />audivit vos, nec voci vestræ voluit acquiescere. 46 Sedistis ergo in Cadesbarne<br />multo tempore.<br />2 Profectique inde, venimus in solitudinem, quæ ducit ad mare Rubrum,<br />sicut mihi dixerat Dominus : et circuivimus montem Seir longo tempore.<br />2 Dixitque Dominus ad me : 3 Sufficit vobis circuire montem istum : ite contra<br />aquilonem : 4 et populo præcipe, dicens : Transibitis per terminos fratrum<br />vestrorum filiorum Esau, qui habitant in Seir, et timebunt vos. 5 Videte ergo<br />diligenter ne moveamini contra eos. Neque enim dabo vobis de terra eorum<br />quantum potest unius pedis calcare vestigium, quia in possessionem Esau dedi<br />montem Seir. 6 Cibos emetis ab eis pecunia, et comedetis : aquam emptam<br />haurietis, et bibetis. 7 Dominus Deus tuus benedixit tibi in omni opere manuum<br />tuarum : novit iter tuum, quomodo transieris solitudinem hanc magnam,<br />per quadraginta annos habitans tecum Dominus Deus tuus, et nihil tibi defuit.<br />8 Cumque transissemus fratres nostros filios Esau, qui habitabant in Seir, per<br />viam campestrem de Elath, et de Asiongaber, venimus ad iter quod ducit in<br />desertum Moab.<br />9 Dixitque Dominus ad me : Non pugnes contra Moabitas, nec ineas adversus<br />eos prælium : non enim dabo tibi quidquam de terra eorum, quia filiis<br />Loth tradidi Ar in possessionem. 10 Emim primi fuerunt habitatores ejus, populus<br />magnus, et validus, et tam excelsus ut de Enacim stirpe, 11 quasi gigantes<br />crederentur, et essent similes filiorum Enacim. Denique Moabitæ appellant<br />158<br />Deuteronomium<br />eos Emim. 12 In Seir autem prius habitaverunt Horrhæi : quibus expulsis<br />atque deletis, habitaverunt filii Esau, sicut fecit Isra¨el in terra possessionis<br />suæ, quam dedit illi Dominus. 13 Surgentes ergo ut transiremus torrentem<br />Zared, venimus ad eum. 14 Tempus autem, quo ambulavimus de Cadesbarne<br />usque ad transitum torrentis Zared, triginta et octo annorum fuit : donec<br />consumeretur omnis generatio hominum bellatorum de castris, sicut juraverat<br />Dominus : 15 cujus manus fuit adversum eos, ut interirent de castrorum<br />medio.<br />16 Postquam autem universi ceciderunt pugnatores, 17 locutus est Dominus<br />ad me, dicens : 18 Tu transibis hodie terminos Moab, urbem nomine Ar : 19 et<br />accedens in vicina filiorum Ammon, cave ne pugnes contra eos, nec movearis<br />ad prælium : non enim dabo tibi de terra filiorum Ammon, quia filiis Loth<br />dedi eam in possessionem. 20 Terra gigantum reputata est : et in ipsa olim<br />habitaverunt gigantes, quos Ammonitæ vocant Zomzommim, 21 populus magnus,<br />et multus, et proceræ longitudinis, sicut Enacim, quos delevit Dominus<br />a facie eorum : et fecit illos habitare pro eis, 22 sicut fecerat filiis Esau, qui<br />habitant in Seir, delens Horrhæos, et terram eorum illis tradens, quam possident<br />usque in præsens. 23 Hevæos quoque, qui habitabant in Haserim usque<br />Gazan, Cappadoces expulerunt : qui egressi de Cappadocia deleverunt eos, et<br />habitaverunt pro illis. 24 Surgite, et transite torrentem Arnon : ecce tradidi in<br />manu tua Sehon regem Hesebon Amorrhæum, et terram ejus incipe possidere,<br />et committe adversus eum prælium. 25 Hodie incipiam mittere terrorem atque<br />formidinem tuam in populos, qui habitant sub omni cælo : ut audito nomine<br />tuo paveant, et in morem parturientium contremiscant, et dolore teneantur.<br />26 Misi ergo nuntios de solitudine Cademoth ad Sehon regem Hesebon verbis<br />pacificis, dicens : 27 Transibimus per terram tuam : publica gradiemur via ;<br />non declinabimus neque ad dexteram, neque ad sinistram. 28 Alimenta pretio<br />vende nobis, ut vescamur : aquam pecunia tribue, et sic bibemus. Tantum est<br />ut nobis concedas transitum, 29 sicut fecerunt filii Esau, qui habitant in Seir,<br />et Moabitæ, qui morantur in Ar : donec veniamus ad Jordanem, et transeamus<br />ad terram, quam Dominus Deus noster daturus est nobis. 30 Noluitque<br />Sehon rex Hesebon dare nobis transitum : quia induraverat Dominus Deus<br />tuus spiritum ejus, et obfirmaverat cor illius, ut traderetur in manus tuas, sicut<br />nunc vides. 31 Dixitque Dominus ad me : Ecce coepi tibi tradere Sehon,<br />et terram ejus : incipe possidere eam. 32 Egressusque est Sehon obviam nobis<br />cum omni populo suo ad prælium in Jasa. 33 Et tradidit eum Dominus<br />Deus noster nobis : percussimusque eum cum filiis suis et omni populo suo.<br />34 Cunctasque urbes in tempore illo cepimus, interfectis habitatoribus earum,<br />viris ac mulieribus et parvulis : non reliquimus in eis quidquam, 35 absque jumentis,<br />quæ in partem venere prædantium : et spoliis urbium, quas cepimus<br />36 ab Aro¨er, quæ est super ripam torrentis Arnon, oppido quod in valle situm<br />est, usque Galaad. Non fuit vicus et civitas, quæ nostras effugeret manus :<br />omnes tradidit Dominus Deus noster nobis, 37 absque terra filiorum Ammon,<br />ad quam non accessimus : et cunctis quæ adjacent torrenti Jeboc, et urbibus<br />montanis, universisque locis, a quibus nos prohibuit Dominus Deus noster.<br />3 Itaque conversi ascendimus per iter Basan : egressusque est Og rex Basan<br />in occursum nobis cum populo suo ad bellandum in Edrai. 2 Dixitque<br />Dominus ad me : Ne timeas eum : quia in manu tua traditus est cum omni<br />populo ac terra sua : faciesque ei sicut fecisti Sehon regi Amorrhæorum, qui<br />159<br />Deuteronomium<br />habitavit in Hesebon. 3 Tradidit ergo Dominus Deus noster in manibus nostris<br />etiam Og regem Basan, et universum populum ejus : percussimusque eos<br />usque ad internecionem, 4 vastantes cunctas civitates illius uno tempore. Non<br />fuit oppidum, quod nos effugeret : sexaginta urbes, omnem regionem Argob<br />regni Og in Basan. 5 Cunctæ urbes erant munitæ muris altissimis, portisque et<br />vectibus, absque oppidis innumeris, quæ non habebant muros. 6 Et delevimus<br />eos, sicut feceramus Sehon regi Hesebon, disperdentes omnem civitatem, virosque<br />ac mulieres et parvulos : 7 jumenta autem et spolia urbium diripuimus.<br />8 Tulimusque illo in tempore terram de manu duorum regum Amorrhæorum,<br />qui erant trans Jordanem : a torrente Arnon usque ad montem Hernon, 9 quem<br />Sidonii Sarion vocant, et Amorrhæi Sanir : 10 omnes civitates, quæ sitæ sunt<br />in planitie, et universam terram Galaad et Basan usque ad Selcha, et Edrai<br />civitates regni Og in Basan. 11 Solus quippe Og rex Basan restiterat de stirpe<br />gigantum. Monstratur lectus ejus ferreus, qui est in Rabbath filiorum Ammon,<br />novem cubitos habens longitudinis, et quatuor latitudinis ad mensuram cubiti<br />virilis manus.<br />12 Terramque possedimus tempore illo ab Aro¨er, quæ est super ripam torrentis<br />Arnon, usque ad mediam partem montis Galaad : et civitates illius dedi<br />Ruben et Gad. 13 Reliquam autem partem Galaad, et omnem Basan regni Og,<br />tradidi mediæ tribui Manasse, omnem regionem Argob : cunctaque Basan<br />vocatur Terra gigantum. 14 Jair filius Manasse possedit omnem regionem Argob<br />usque ad terminos Gessuri et Machati. Vocavitque ex nomine suo Basan,<br />Havoth Jair, id est, Villas Jair, usque in præsentem diem. 15 Machir quoque<br />dedi Galaad. 16 Et tribubus Ruben et Gad dedi de terra Galaad usque ad<br />torrentem Arnon medium torrentis, et confinium usque ad torrentem Jeboc,<br />qui est terminus filiorum Ammon : 17 et planitiem solitudinis, atque Jordanem,<br />et terminos Cenereth usque ad mare deserti, quod est salsissimum,<br />ad radices montis Phasga contra orientem. 18 Præcepique vobis in tempore<br />illo, dicens : Dominus Deus vester dat vobis terram hanc in hæreditatem :<br />expediti præcedite fratres vestros filios Isra¨el omnes viri robusti, 19 absque uxoribus,<br />et parvulis, atque jumentis. Novi enim quod plura habeatis pecora,<br />et in urbibus remanere debebunt, quas tradidi vobis, 20 donec requiem tribuat<br />Dominus fratribus vestris, sicut vobis tribuit : et possideant ipsi etiam terram,<br />quam daturus est eis trans Jordanem : tunc revertetur unusquisque in<br />possessionem suam, quam dedi vobis.<br />21 Josue quoque in tempore illo præcepi, dicens : Oculi tui viderunt quæ<br />fecit Dominus Deus vester duobus his regibus : sic faciet omnibus regnis, ad<br />quæ transiturus es. 22 Ne timeas eos : Dominus enim Deus vester pugnabit pro<br />vobis. 23 Precatusque sum Dominum in tempore illo, dicens : 24 Domine Deus,<br />tu coepisti ostendere servo tuo magnitudinem tuam, manumque fortissimam :<br />neque enim est alius deus vel in cælo, vel in terra, qui possit facere opera tua,<br />et comparari fortitudini tuæ. 25 Transibo igitur, et videbo terram hanc optimam<br />trans Jordanem, et montem istum egregium, et Libanum. 26 Iratusque<br />est Dominus mihi propter vos, nec exaudivit me, sed dixit mihi : Sufficit tibi :<br />nequaquam ultra loquaris de hac re ad me. 27 Ascende cacumen Phasgæ, et<br />oculos tuos circumfer ad occidentem, et ad aquilonem, austrumque et orientem,<br />et aspice ; nec enim transibis Jordanem istum. 28 Præcipe Josue, et<br />corrobora eum atque conforta : quia ipse præcedet populum istum, et dividet<br />eis terram quam visurus es. 29 Mansimusque in valle contra fanum Phogor.<br />160<br />Deuteronomium<br />4 Et nunc, Isra¨el, audi præcepta et judicia, quæ ego doceo te : ut faciens<br />ea, vivas, et ingrediens possideas terram, quam Dominus Deus patrum<br />vestrorum daturus est vobis. 2 Non addetis ad verbum, quod vobis loquor,<br />nec auferetis ex eo : custodite mandata Domini Dei vestri, quæ ego præcipio<br />vobis. 3 Oculi vestri viderunt omnia quæ fecit Dominus contra Beelphegor,<br />quomodo contriverit omnes cultores ejus de medio vestri. 4 Vos autem qui adhæretis<br />Domino Deo vestro, vivitis universi usque in præsentem diem. 5 Scitis<br />quod docuerim vos præcepta atque justitias, sicut mandavit mihi Dominus<br />Deus meus : sic facietis ea in terra, quam possessuri estis : 6 et observabitis et<br />implebitis opere. Hæc est enim vestra sapientia, et intellectus coram populis,<br />ut audientes universa præcepta hæc, dicant : En populus sapiens et<br />intelligens, gens magna. 7 Nec est alia natio tam grandis, quæ habeat deos<br />appropinquantes sibi, sicut Deus noster adest cunctis obsecrationibus nostris.<br />8 Quæ est enim alia gens sic inclyta, ut habeat cæremonias, justaque judicia,<br />et universam legem, quam ego proponam hodie ante oculos vestros ?<br />9 Custodi igitur temetipsum, et animam tuam sollicite. Ne obliviscaris verborum,<br />quæ viderunt oculi tui, et ne excidant de corde tuo cunctis diebus vitæ<br />tuæ. Docebis ea filios ac nepotes tuos, 10 a die in quo stetisti coram Domino<br />Deo tuo in Horeb, quando Dominus locutus est mihi, dicens : Congrega ad<br />me populum, ut audiant sermones meos, et discant timere me omni tempore<br />quo vivunt in terra, doceantque filios suos. 11 Et accessistis ad radices montis,<br />qui ardebat usque ad cælum : erantque in eo tenebræ, et nubes, et caligo.<br />12 Locutusque est Dominus ad vos de medio ignis. Vocem verborum ejus audistis,<br />et formam penitus non vidistis. 13 Et ostendit vobis pactum suum, quod<br />præcepit ut faceretis, et decem verba, quæ scripsit in duabus tabulis lapideis.<br />14 Mihique mandavit in illo tempore ut docerem vos cæremonias et judicia,<br />quæ facere deberetis in terra, quam possessuri estis. 15 Custodite igitur sollicite<br />animas vestras. Non vidistis aliquam similitudinem in die, qua locutus<br />est vobis Dominus in Horeb de medio ignis : 16 ne forte decepti faciatis vobis<br />sculptam similitudinem, aut imaginem masculi vel feminæ : 17 similitudinem<br />omnium jumentorum, quæ sunt super terram, vel avium sub cælo volantium,<br />18 atque reptilium, quæ moventur in terra, sive piscium qui sub terra morantur<br />in aquis : 19 ne forte elevatis oculis ad cælum, videas solem et lunam, et<br />omnia astra cæli, et errore deceptus adores ea, et colas quæ creavit Dominus<br />Deus tuus in ministerium cunctis gentibus, quæ sub cælo sunt. 20 Vos<br />autem tulit Dominus, et eduxit de fornace ferrea Ægypti, ut haberet populum<br />hæreditarium, sicut est in præsenti die.<br />21 Iratusque est Dominus contra me propter sermones vestros, et juravit ut<br />non transirem Jordanem, nec ingrederer terram optimam, quam daturus est<br />vobis. 22 Ecce morior in hac humo ; non transibo Jordanem : vos transibitis, et<br />possidebitis terram egregiam. 23 Cave nequando obliviscaris pacti Domini Dei<br />tui, quod pepigit tecum, et facias tibi sculptam similitudinem eorum, quæ fieri<br />Dominus prohibuit : 24 quia Dominus Deus tuus ignis consumens est, Deus<br />æmulator. 25 Si genueritis filios ac nepotes, et morati fueritis in terra, deceptique<br />feceritis vobis aliquam similitudinem, patrantes malum coram Domino<br />Deo vestro, ut eum ad iracundiam provocetis : 26 testes invoco hodie cælum<br />et terram, cito perituros vos esse de terra, quam transito Jordane possessuri<br />estis : non habitabitis in ea longo tempore, sed delebit vos Dominus, 27 atque<br />disperget in omnes gentes, et remanebitis pauci in nationibus, ad quas vos<br />ducturus est Dominus. 28 Ibique servietis diis, qui hominum manu fabricati<br />161<br />Deuteronomium<br />sunt, ligno et lapidi qui non vident, nec audiunt, nec comedunt, nec odorantur.<br />29 Cumque quæsieris ibi Dominum Deum tuum, invenies eum : si tamen<br />toto corde quæsieris, et tota tribulatione animæ tuæ. 30 Postquam te invenerint<br />omnia quæ prædicta sunt, novissimo tempore reverteris ad Dominum Deum<br />tuum, et audies vocem ejus. 31 Quia Deus misericors Dominus Deus tuus est :<br />non dimittet te, nec omnino delebit, neque obliviscetur pacti, in quo juravit<br />patribus tuis.<br />32 Interroga de diebus antiquis, qui fuerunt ante te ex die quo creavit Deus<br />hominem super terram, a summo cælo usque ad summum ejus, si facta est<br />aliquando hujuscemodi res, aut umquam cognitum est, 33 ut audiret populus<br />vocem Dei loquentis de medio ignis, sicut tu audisti, et vixisti : 34 si fecit Deus<br />ut ingrederetur, et tolleret sibi gentem de medio nationum, per tentationes,<br />signa atque portenta, per pugnam et robustam manum, extentumque brachium,<br />et horribiles visiones juxta omnia quæ fecit pro vobis Dominus Deus<br />vester in Ægypto, videntibus oculis tuis : 35 ut scires quoniam Dominus ipse<br />est Deus, et non est alius præter eum. 36 De cælo te fecit audire vocem suam,<br />ut doceret te, et in terra ostendit tibi ignem suum maximum, et audisti verba<br />illius de medio ignis : 37 quia dilexit patres tuos, et elegit semen eorum post<br />eos. Eduxitque te præcedens in virtute sua magna ex Ægypto, 38 ut deleret<br />nationes maximas et fortiores te in introitu tuo : et introduceret te, daretque<br />tibi terram earum in possessionem, sicut cernis in præsenti die. 39 Scito ergo<br />hodie, et cogitato in corde tuo quod Dominus ipse sit Deus in cælo sursum,<br />et in terra deorsum, et non sit alius. 40 Custodi præcepta ejus atque mandata,<br />quæ ego præcipio tibi : ut bene sit tibi, et filiis tuis post te, et permaneas multo<br />tempore super terram, quam Dominus Deus tuus daturus est tibi.<br />41 Tunc separavit Moyses tres civitates trans Jordanem ad orientalem<br />plagam, 42 ut confugiat ad eas qui occiderit nolens proximum suum, nec sibi<br />fuerit inimicus ante unum et alterum diem, et ad harum aliquam urbium possit<br />evadere : 43 Bosor in solitudine, quæ sita est in terra campestri de tribu<br />Ruben : et Ramoth in Galaad, quæ est in tribu Gad : et Golan in Basan, quæ<br />est in tribu Manasse.<br />44 Ista est lex, quam proposuit Moyses coram filiis Isra¨el : 45 et hæc testimonia<br />et cæremoniæ atque judicia, quæ locutus est ad filios Isra¨el, quando<br />egressi sunt de Ægypto, 46 trans Jordanem in valle contra fanum Phogor in<br />terra Sehon regis Amorrhæi, qui habitavit in Hesebon, quem percussit Moyses.<br />Filii quoque Isra¨el egressi ex Ægypto 47 possederunt terram ejus, et terram<br />Og regis Basan, duorum regum Amorrhæorum, qui erant trans Jordanem ad<br />solis ortum : 48 ab Aro¨er, quæ sita est super ripam torrentis Arnon, usque<br />ad montem Sion, qui est et Hermon, 49 omnem planitiem trans Jordanem ad<br />orientalem plagam, usque ad mare solitudinis, et usque ad radices montis<br />Phasga.<br />5 Vocavitque Moyses omnem Isra¨elem, et dixit ad eum : Audi, Isra¨el, cæremonias<br />atque judicia, quæ ego loquor in auribus vestris hodie : discite ea,<br />et opere complete. 2 Dominus Deus noster pepigit nobiscum foedus in Horeb.<br />3 Non cum patribus nostris iniit pactum, sed nobiscum qui in præsentiarum<br />sumus, et vivimus. 4 Facie ad faciem locutus est nobis in monte de medio<br />ignis. 5 Ego sequester et medius fui inter Dominum et vos in tempore illo,<br />ut annuntiarem vobis verba ejus : timuistis enim ignem, et non ascendistis<br />in montem. Et ait : 6 Ego Dominus Deus tuus, qui eduxi te de terra Ægyp-<br />162<br />Deuteronomium<br />ti, de domo servitutis. 7 Non habebis deos alienos in conspectu meo. 8 Non<br />facies tibi sculptile, nec similitudinem omnium, quæ in cælo sunt desuper,<br />et quæ in terra deorsum, et quæ versantur in aquis sub terra. 9 Non adorabis<br />ea, et non coles. Ego enim sum Dominus Deus tuus : Deus æmulator,<br />reddens iniquitatem patrum super filios in tertiam et quartam generationem<br />his qui oderunt me : 10 et faciens misericordiam in multa millia diligentibus<br />me, et custodientibus præcepta mea. 11 Non usurpabis nomen Domini Dei tui<br />frustra : quia non erit impunitus qui super re vana nomen ejus assumpserit.<br />12 Observa diem sabbati, ut sanctifices eum, sicut præcepit tibi Dominus<br />Deus tuus. 13 Sex diebus operaberis, et facies omnia opera tua. 14 Septimus<br />dies sabbati est, id est, requies Domini Dei tui. Non facies in eo quidquam<br />operis tu, et filius tuus, et filia, servus et ancilla, et bos, et asinus, et omne<br />jumentum tuum, et peregrinus qui est intra portas tuas : ut requiescat servus<br />tuus, et ancilla tua, sicut et tu. 15 Memento quod et ipse servieris in Ægypto,<br />et eduxerit te inde Dominus Deus tuus in manu forti, et brachio extento.<br />Idcirco præcepit tibi ut observares diem sabbati. 16 Honora patrem tuum et<br />matrem, sicut præcepit tibi Dominus Deus tuus, ut longo vivas tempore, et<br />bene sit tibi in terra, quam Dominus Deus tuus daturus est tibi. 17 Non occides,<br />18 neque moechaberis, 19 furtumque non facies : 20 nec loqueris contra<br />proximum tuum falsum testimonium. 21 Non concupisces uxorem proximi<br />tui : non domum, non agrum, non servum, non ancillam, non bovem, non<br />asinum, et universa quæ illius sunt. 22 Hæc verba locutus est Dominus ad<br />omnem multitudinem vestram in monte de medio ignis et nubis, et caliginis,<br />voce magna, nihil addens amplius : et scripsit ea in duabus tabulis lapideis,<br />quas tradidit mihi.<br />23 Vos autem postquam audistis vocem de medio tenebrarum, et montem<br />ardere vidistis, accessistis ad me omnes principes tribuum et majores natu,<br />atque dixistis : 24 Ecce ostendit nobis Dominus Deus noster majestatem et<br />magnitudinem suam : vocem ejus audivimus de medio ignis, et probavimus<br />hodie, quod loquente Deo cum homine, vixerit homo. 25 Cur ergo moriemur,<br />et devorabit nos ignis hic maximus ? si enim audierimus ultra vocem Domini<br />Dei nostri, moriemur. 26 Quid est omnis caro, ut audiat vocem Dei viventis,<br />qui de medio ignis loquitur sicut nos audivimus, et possit vivere ? 27 Tu magis<br />accede : et audi cuncta quæ dixerit Dominus Deus noster tibi : loquerisque ad<br />nos, et nos audientes faciemus ea.<br />28 Quod cum audisset Dominus, ait ad me : Audivi vocem verborum populi<br />hujus quæ locuti sunt tibi : bene omnia sunt locuti. 29 Quis det talem eos<br />habere mentem, ut timeant me, et custodiant universa mandata mea in omni<br />tempore, ut bene sit eis et filiis eorum in sempiternum ? 30 Vade et dic eis :<br />Revertimini in tentoria vestra. 31 Tu vero hic sta mecum, et loquar tibi omnia<br />mandata mea, et cæremonias atque judicia : quæ docebis eos, ut faciant<br />ea in terra, quam dabo illis in possessionem. 32 Custodite igitur et facite quæ<br />præcepit Dominus Deus vobis : non declinabitis neque ad dexteram, neque ad<br />sinistram : 33 sed per viam, quam præcepit Dominus Deus vester, ambulabitis,<br />ut vivatis, et bene sit vobis, et protelentur dies in terra possessionis vestræ.<br />6Hæc sunt præcepta, et cæremoniæ, atque judicia, quæ mandavit Dominus<br />Deus vester ut docerem vos, et faciatis ea in terra, ad quam transgredimini<br />possidendam : 2 ut timeas Dominum Deum tuum, et custodias omnia<br />mandata et præcepta ejus, quæ ego præcipio tibi, et filiis, ac nepotibus tuis,<br />163<br />Deuteronomium<br />cunctis diebus vitæ tuæ, ut prolongentur dies tui. 3 Audi, Isra¨el, et observa<br />ut facias quæ præcepit tibi Dominus, et bene sit tibi, et multipliceris amplius,<br />sicut pollicitus est Dominus Deus patrum tuorum tibi terram lacte et melle<br />manantem. 4 Audi, Isra¨el : Dominus Deus noster, Dominus unus est. 5 Diliges<br />Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex tota fortitudine<br />tua. 6 Eruntque verba hæc, quæ ego præcipio tibi hodie, in corde tuo :<br />7 et narrabis ea filiis tuis, et meditaberis in eis sedens in domo tua, et ambulans<br />in itinere, dormiens atque consurgens. 8 Et ligabis ea quasi signum in manu<br />tua, eruntque et movebuntur inter oculos tuos, 9 scribesque ea in limine, et<br />ostiis domus tuæ.<br />10 Cumque introduxerit te Dominus Deus tuus in terram, pro qua juravit<br />patribus tuis Abraham, Isaac, et Jacob, et dederit tibi civitates magnas et<br />optimas, quas non ædificasti, 11 domos plenas cunctarum opum, quas non<br />exstruxisti, cisternas, quas non fodisti, vineta et oliveta, quæ non plantasti,<br />12 et comederis, et saturatus fueris : 13 cave diligenter ne obliviscaris Domini,<br />qui eduxit te de terra Ægypti, de domo servitutis. Dominum Deum tuum<br />timebis, et illi soli servies, ac per nomen illius jurabis. 14 Non ibitis post deos<br />alienos cunctarum gentium, quæ in circuitu vestro sunt : 15 quoniam Deus<br />æmulator Dominus Deus tuus in medio tui : nequando irascatur furor Domini<br />Dei tui contra te, et auferat te de superficie terræ. 16 Non tentabis Dominum<br />Deum tuum, sicut tentasti in loco tentationis. 17 Custodi præcepta Domini Dei<br />tui, ac testimonia et cæremonias, quas præcepit tibi : 18 et fac quod placitum<br />est et bonum in conspectu Domini, ut bene sit tibi : et ingressus possideas<br />terram optimam, de qua juravit Dominus patribus tuis, 19 ut deleret omnes<br />inimicos tuos coram te, sicut locutus est.<br />20 Cumque interrogaverit te filius tuus cras, dicens : Quid sibi volunt testimonia<br />hæc, et cæremoniæ, atque judicia, quæ præcepit Dominus Deus noster<br />nobis ? 21 dices ei : Servi eramus Pharaonis in Ægypto, et eduxit nos Dominus<br />de Ægypto in manu forti : 22 fecitque signa atque prodigia magna et pessima in<br />Ægypto contra Pharaonem, et omnem domum illius in conspectu nostro, 23 et<br />eduxit nos inde, ut introductis daret terram, super qua juravit patribus nostris.<br />24 Præcepitque nobis Dominus ut faciamus omnia legitima hæc, et timeamus<br />Dominum Deum nostrum, ut bene sit nobis cunctis diebus vitæ nostræ, sicut<br />est hodie. 25 Eritque nostri misericors, si custodierimus et fecerimus omnia<br />præcepta ejus coram Domino Deo nostro, sicut mandavit nobis.<br />7 Cum introduxerit te Dominus Deus tuus in terram, quam possessurus ingredieris,<br />et deleverit gentes multas coram te, Hethæum, et Gergezæum, et<br />Amorrhæum, Chananæum, et Pherezæum, et Hevæum, et Jebusæum, septem<br />gentes multo majoris numeri quam tu es, et robustiores te : 2 tradideritque eas<br />Dominus Deus tuus tibi, percuties eas usque ad internecionem. Non inibis<br />cum eis foedus, nec misereberis earum, 3 neque sociabis cum eis conjugia. Filiam<br />tuam non dabis filio ejus, nec filiam illius accipies filio tuo : 4 quia seducet<br />filium tuum, ne sequatur me, et ut magis serviat diis alienis : irasceturque<br />furor Domini, et delebit te cito. 5 Quin potius hæc facietis eis : aras eorum<br />subvertite, et confringite statuas, lucosque succidite, et sculptilia comburite :<br />6 quia populus sanctus es Domino Deo tuo.<br />Te elegit Dominus Deus tuus, ut sis ei populus peculiaris de cunctis populis,<br />qui sunt super terram. 7 Non quia cunctas gentes numero vincebatis, vobis<br />junctus est Dominus, et elegit vos, cum omnibus sitis populis pauciores :<br />164<br />Deuteronomium<br />8 sed quia dilexit vos Dominus, et custodivit juramentum, quod juravit patribus<br />vestris : eduxitque vos in manu forti, et redemit de domo servitutis, de<br />manu Pharaonis regis Ægypti. 9 Et scies, quia Dominus Deus tuus, ipse est<br />Deus fortis et fidelis, custodiens pactum et misericordiam diligentibus se, et<br />his qui custodiunt præcepta ejus in mille generationes : 10 et reddens odientibus<br />se statim, ita ut disperdat eos, et ultra non differat, protinus eis restituens<br />quod merentur. 11 Custodi ergo præcepta et cæremonias atque judicia, quæ<br />ego mando tibi hodie ut facias.<br />12 Si postquam audieris hæc judicia, custodieris ea, et feceris, custodiet et<br />Dominus Deus tuus pactum tibi, et misericordiam quam juravit patribus tuis<br />: 13 et diliget te, ac multiplicabit, benedicetque fructui ventris tui, et fructui<br />terræ tuæ, frumento tuo, atque vindemiæ, oleo, et armentis, gregibus ovium<br />tuarum super terram, pro qua juravit patribus tuis ut daret eam tibi. 14 Benedictus<br />eris inter omnes populos. Non erit apud te sterilis utriusque sexus, tam<br />in hominibus quam in gregibus tuis. 15 Auferet Dominus a te omnem languorem<br />: et infirmitates Ægypti pessimas, quas novisti, non inferet tibi, sed<br />cunctis hostibus tuis. 16 Devorabis omnes populos, quos Dominus Deus tuus<br />daturus est tibi. Non parcet eis oculus tuus, nec servies diis eorum, ne sint in<br />ruinam tui.<br />17 Si dixeris in corde tuo : Plures sunt gentes istæ quam ego : quomodo<br />potero delere eas ? 18 noli metuere, sed recordare quæ fecerit Dominus Deus<br />tuus Pharaoni, et cunctis Ægyptiis, 19 plagas maximas, quas viderunt oculi tui,<br />et signa atque portenta, manumque robustam, et extentum brachium, ut educeret<br />te Dominus Deus tuus : sic faciet cunctis populis, quos metuis. 20 Insuper<br />et crabrones mittet Dominus Deus tuus in eos, donec deleat omnes atque disperdat<br />qui te fugerint, et latere potuerint. 21 Non timebis eos, quia Dominus<br />Deus tuus in medio tui est, Deus magnus et terribilis : 22 ipse consumet nationes<br />has in conspectu tuo paulatim atque per partes. Non poteris eas delere<br />pariter : ne forte multiplicentur contra te bestiæ terræ. 23 Dabitque eos Dominus<br />Deus tuus in conspectu tuo : et interficiet illos, donec penitus deleantur.<br />24 Tradetque reges eorum in manus tuas, et disperdes nomina eorum sub cælo<br />: nullus poterit resistere tibi, donec conteras eos. 25 Sculptilia eorum igne<br />combures : non concupisces argentum et aurum, de quibus facta sunt, neque<br />assumes ex eis tibi quidquam, ne offendas, propterea quia abominatio est Domini<br />tui : 26 nec inferes quippiam ex idolo in domum tuam, ne fias anathema,<br />sicut et illud est. Quasi spurcitiam detestaberis, et velut inquinamentum ac<br />sordes abominationi habebis, quia anathema est.<br />8 Omne mandatum, quod ego præcipio tibi hodie, cave diligenter ut facias,<br />ut possitis vivere, et multiplicemini, ingressique possideatis terram, pro<br />qua juravit Dominus patribus vestris. 2 Et recordaberis cuncti itineris, per<br />quod adduxit te Dominus Deus tuus quadraginta annis per desertum, ut affligeret<br />te, atque tentaret, et nota fierent quæ in tuo animo versabantur, utrum<br />custodires mandata illius, an non. 3 Afflixit te penuria, et dedit tibi cibum<br />manna, quod ignorabas tu et patres tui : ut ostenderet tibi quod non in solo<br />pane vivat homo, sed in omni verbo quod egreditur de ore Dei. 4 Vestimentum<br />tuum, quo operiebaris, nequaquam vetustate defecit, et pes tuus non est<br />subtritus, en quadragesimus annus est : 5 ut recogites in corde tuo, quia sicut<br />erudit filium suum homo, sic Dominus Deus tuus erudivit te, 6 ut custodias<br />mandata Domini Dei tui, et ambules in viis ejus, et timeas eum. 7 Dominus<br />165<br />Deuteronomium<br />enim Deus tuus introducet te in terram bonam, terram rivorum, aquarumque<br />et fontium, in cujus campis et montibus erumpunt fluviorum abyssi : 8 terram<br />frumenti, hordei ac vinearum, in qua ficus, et malogranata, et oliveta nascuntur<br />: terram olei ac mellis, 9 ubi absque ulla penuria comedes panem tuum,<br />et rerum omnium abundantia perfrueris : cujus lapides ferrum sunt, et de<br />montibus ejus æris metalla fodiuntur : 10 ut cum comederis, et satiatus fueris,<br />benedicas Domino Deo tuo pro terra optima, quam dedit tibi.<br />11 Observa, et cave nequando obliviscaris Domini Dei tui, et negligas<br />mandata ejus atque judicia et cæremonias, quas ego præcipio tibi hodie :<br />12 ne postquam comederis et satiatus fueris, domos pulchras ædificaveris,<br />et habitaveris in eis, 13 habuerisque armenta boum, et ovium greges, argenti<br />et auri, cunctarumque rerum copiam, 14 elevetur cor tuum, et non reminiscaris<br />Domini Dei tui, qui eduxit te de terra Ægypti, de domo servitutis,<br />15 et ductor tuus fuit in solitudine magna atque terribili, in qua erat serpens<br />flatu adurens, et scorpio, ac dipsas, et nullæ omnino aquæ : qui eduxit<br />rivos de petra durissima, 16 et cibavit te manna in solitudine, quod nescierunt<br />patres tui. Et postquam afflixit ac probavit, ad extremum misertus est tui,<br />17 ne diceres in corde tuo : Fortitudo mea, et robur manus meæ, hæc mihi<br />omnia præstiterunt : 18 sed recorderis Domini Dei tui, quod ipse vires tibi<br />præbuerit, ut impleret pactum suum, super quo juravit patribus tuis, sicut<br />præsens indicat dies. 19 Sin autem oblitus Domini Dei tui, secutus fueris deos<br />alienos, coluerisque illos et adoraveris : ecce nunc prædico tibi quod omnino<br />dispereas. 20 Sicut gentes, quas delevit Dominus in introitu tuo, ita et vos<br />peribitis, si inobedientes fueritis voci Domini Dei vestri.<br />9Audi, Isra¨el : tu transgredieris hodie Jordanem, ut possideas nationes maximas<br />et fortiores te, civitates ingentes, et ad cælum usque muratas, 2 populum<br />magnum atque sublimem, filios Enacim, quos ipse vidisti et audisti,<br />quibus nullus potest ex adverso resistere. 3 Scies ergo hodie quod Dominus<br />Deus tuus ipse transibit ante te, ignis devorans atque consumens, qui conterat<br />eos, et deleat atque disperdat ante faciem tuam velociter, sicut locutus est<br />tibi : 4 ne dicas in corde tuo, cum deleverit eos Dominus Deus tuus in conspectu<br />tuo : Propter justitiam meam introduxit me Dominus ut terram hanc<br />possiderem, cum propter impietates suas istæ deletæ sint nationes. 5 Neque<br />enim propter justitias tuas, et æquitatem cordis tui ingredieris, ut possideas<br />terras earum : sed quia illæ egerunt impie, intro¨eunte te deletæ sunt : et<br />ut compleret verbum suum Dominus, quod sub juramento pollicitus est patribus<br />tuis, Abraham, Isaac, et Jacob. 6 Scito ergo quod non propter justitias<br />tuas Dominus Deus tuus dederit tibi terram hanc optimam in possessionem,<br />cum durissimæ cervicis sis populus.<br />7 Memento, et ne obliviscaris, quomodo ad iracundiam provocaveris<br />Dominum Deum tuum in solitudine. Ex eo die, quo egressus es ex Ægypto<br />usque ad locum istum, semper adversum Dominum contendisti. 8 Nam<br />et in Horeb provocasti eum, et iratus delere te voluit, 9 quando ascendi in<br />montem, ut acciperem tabulas lapideas, tabulas pacti quod pepigit vobiscum<br />Dominus : et perseveravi in monte quadraginta diebus ac noctibus, panem<br />non comedens, et aquam non bibens. 10 Deditque mihi Dominus duas tabulas<br />lapideas scriptas digito Dei, et continentes omnia verba quæ vobis locutus est<br />in monte de medio ignis, quando concio populi congregata est. 11 Cumque<br />transissent quadraginta dies, et totidem noctes, dedit mihi Dominus duas tab-<br />166<br />Deuteronomium<br />ulas lapideas, tabulas foederis, 12 dixitque mihi : Surge, et descende hinc cito :<br />quia populus tuus, quem eduxisti de Ægypto, deseruerunt velociter viam,<br />quam demonstrasti eis, feceruntque sibi conflatile. 13 Rursumque ait Dominus<br />ad me : Cerno quod populus iste duræ cervicis sit : 14 dimitte me ut conteram<br />eum, et deleam nomen ejus de sub cælo, et constituam te super gentem, quæ<br />hac major et fortior sit.<br />15 Cumque de monte ardente descenderem, et duas tabulas foederis<br />utraque tenerem manu, 16 vidissemque vos peccasse Domino Deo vestro, et fecisse<br />vobis vitulum conflatilem, ac deseruisse velociter viam ejus, quam vobis<br />ostenderat : 17 projeci tabulas de manibus meis, confregique eas in conspectu<br />vestro. 18 Et procidi ante Dominum sicut prius, quadraginta diebus et noctibus<br />panem non comedens, et aquam non bibens, propter omnia peccata vestra<br />quæ gessistis contra Dominum, et eum ad iracundiam provocastis : 19 timui<br />enim indignationem et iram illius, qua adversum vos concitatus, delere vos<br />voluit. Et exaudivit me Dominus etiam hac vice. 20 Adversum Aaron quoque<br />vehementer iratus, voluit eum conterere, et pro illo similiter deprecatus sum.<br />21 Peccatum autem vestrum quod feceratis, id est, vitulum, arripiens, igne<br />combussi, et in frusta comminuens, omninoque in pulverem redigens, projeci<br />in torrentem, qui de monte descendit. 22 In incendio quoque, et in tentatione,<br />et in Sepulchris concupiscentiæ provocastis Dominum : 23 et quando<br />misit vos de Cadesbarne, dicens : Ascendite, et possidete terram, quam dedi<br />vobis, et contempsistis imperium Domini Dei vestri, et non credidistis ei,<br />neque vocem ejus audire voluistis : 24 sed semper fuistis rebelles a die qua<br />nosse vos coepi. 25 Et jacui coram Domino quadraginta diebus ac noctibus,<br />quibus eum suppliciter deprecabar, ne deleret vos ut fuerat comminatus : 26 et<br />orans dixi : Domine Deus, ne disperdas populum tuum, et hæreditatem tuam,<br />quam redemisti in magnitudine tua, quos eduxisti de Ægypto in manu<br />forti. 27 Recordare servorum tuorum Abraham, Isaac, et Jacob : ne aspicias<br />duritiam populi hujus, et impietatem atque peccatum : 28 ne forte dicant habitatores<br />terræ, de qua eduxisti nos : Non poterat Dominus introducere eos in<br />terram, quam pollicitus est eis, et oderat illos : idcirco eduxit, ut interficeret<br />eos in solitudine : 29 qui sunt populus tuus et hæreditas tua, quos eduxisti in<br />fortitudine tua magna, et in brachio tuo extento.<br />10 In tempore illo dixit Dominus ad me : Dola tibi duas tabulas lapideas,<br />sicut priores fuerunt, et ascende ad me in montem : faciesque arcam<br />ligneam, 2 et scribam in tabulis verba quæ fuerunt in his qui ante confregisti<br />: ponesque eas in arca. 3 Feci igitur arcam de lignis setim. Cumque<br />dolassem duas tabulas lapideas instar priorum, ascendi in montem, habens<br />eas in manibus. 4 Scripsitque in tabulis, juxta id quod prius scripserat, verba<br />decem, quæ locutus est Dominus ad vos in monte de medio ignis, quando<br />populus congregatus est : et dedit eas mihi. 5 Reversusque de monte, descendi,<br />et posui tabulas in arcam, quam feceram, quæ hucusque ibi sunt, sicut mihi<br />præcepit Dominus. 6 Filii autem Isra¨el moverunt castra ex Beroth filiorum<br />Jacan in Mosera, ubi Aaron mortuus ac sepultus est, pro quo sacerdotio functus<br />est Eleazar filius ejus. 7 Inde venerunt in Gadgad : de quo loco profecti,<br />castrametati sunt in Jetebatha, in terra aquarum atque torrentium.<br />8 Eo tempore separavit tribum Levi, ut portaret arcam foederis Domini, et<br />staret coram eo in ministerio, ac benediceret in nomine illius usque in præsentem<br />diem. 9 Quam ob rem non habuit Levi partem, neque possessionem cum<br />167<br />Deuteronomium<br />fratribus suis : quia ipse Dominus possessio ejus est, sicut promisit ei Dominus<br />Deus tuus. 10 Ego autem steti in monte, sicut prius, quadraginta diebus<br />ac noctibus : exaudivitque me Dominus etiam hac vice, et te perdere noluit.<br />11 Dixitque mihi : Vade, et præcede populum, ut ingrediatur, et possideat<br />terram, quam juravi patribus eorum ut traderem eis.<br />12 Et nunc Isra¨el, quid Dominus Deus tuus petit a te, nisi ut timeas<br />Dominum Deum tuum, et ambules in viis ejus, et diligas eum, ac servias<br />Domino Deo tuo in toto corde tuo, et in tota anima tua : 13 custodiasque mandata<br />Domini, et cæremonias ejus, quas ego hodie præcipio tibi, ut bene sit<br />tibi ? 14 En Domini Dei tui cælum est, et cælum cæli, terra, et omnia quæ in<br />ea sunt : 15 et tamen patribus tuis conglutinatus est Dominus, et amavit eos,<br />elegitque semen eorum post eos, id est, vos, de cunctis gentibus, sicut hodie<br />comprobatur. 16 Circumcidite igitur præputium cordis vestri, et cervicem vestram<br />ne induretis amplius : 17 quia Dominus Deus vester ipse est Deus deorum,<br />et Dominus dominantium, Deus magnus, et potens, et terribilis, qui<br />personam non accipit, nec munera. 18 Facit judicium pupillo et viduæ ; amat<br />peregrinum, et dat ei victum atque vestitum. 19 Et vos ergo amate peregrinos,<br />quia et ipsi fuistis advenæ in terra Ægypti. 20 Dominum Deum tuum timebis,<br />et ei soli servies : ipsi adhærebis, jurabisque in nomine illius. 21 Ipse est laus<br />tua, et Deus tuus, qui fecit tibi hæc magnalia et terribilia, quæ viderunt oculi<br />tui. 22 In septuaginta animabus descenderunt patres tui in Ægyptum, et ecce<br />nunc multiplicavit te Dominus Deus tuus sicut astra cæli.<br />11 Ama itaque Dominum Deum tuum, et observa præcepta ejus et cæremonias,<br />judicia atque mandata, omni tempore. 2 Cognoscite hodie quæ<br />ignorant filii vestri, qui non viderunt disciplinam Domini Dei vestri, magnalia<br />ejus et robustam manum, extentumque brachium, 3 signa et opera quæ<br />fecit in medio Ægypti Pharaoni regi, et universæ terræ ejus, 4 omnique exercitui<br />Ægyptiorum, et equis ac curribus : quomodo operuerint eos aquæ maris<br />Rubri, cum vos persequerentur, et deleverit eos Dominus usque in præsentem<br />diem : 5 vobisque quæ fecerit in solitudine donec veniretis ad hunc locum :<br />6 et Dathan atque Abiron filiis Eliab, qui fuit filius Ruben : quos aperto ore suo<br />terra absorbuit, cum domibus et tabernaculis, et universa substantia eorum,<br />quam habebant in medio Isra¨el.<br />7 Oculi vestri viderunt opera Domini magna quæ fecit, 8 ut custodiatis<br />universa mandata illius, quæ ego hodie præcipio vobis, et possitis introire, et<br />possidere terram, ad quam ingredimini, 9 multoque in ea vivatis tempore :<br />quam sub juramento pollicitus est Dominus patribus vestris, et semini eorum,<br />lacte et melle manantem. 10 Terra enim, ad quam ingrederis possidendam,<br />non est sicut terra Ægypti, de qua existi, ubi jacto semine in hortorum<br />morem aquæ ducuntur irriguæ : 11 sed montuosa est et campestris, de cælo<br />expectans pluvias, 12 quam Dominus Deus tuus semper invisit, et oculi illius<br />in ea sunt a principio anni usque ad finem ejus. 13 Si ergo obedieritis mandatis<br />meis, quæ ego hodie præcipio vobis, ut diligatis Dominum Deum vestrum, et<br />serviatis ei in toto corde vestro, et in tota anima vestra : 14 dabit pluviam terræ<br />vestræ temporaneam et serotinam, ut colligatis frumentum, et vinum, et<br />oleum, 15 foenumque ex agris ad pascenda jumenta, et ut ipsi comedatis ac<br />saturemini. 16 Cavete ne forte decipiatur cor vestrum, et recedatis a Domino,<br />serviatisque diis alienis, et adoretis eos : 17 iratusque Dominus claudat cælum,<br />et pluviæ non descendant, nec terra det germen suum, pereatisque velociter<br />168<br />Deuteronomium<br />de terra optima, quam Dominus daturus est vobis. 18 Ponite hæc verba mea in<br />cordibus et in animis vestris, et suspendite ea pro signo in manibus, et inter<br />oculos vestros collocate. 19 Docete filios vestros ut illa meditentur : quando<br />sederis in domo tua, et ambulaveris in via, et accubueris atque surrexeris.<br />20 Scribes ea super postes et januas domus tuæ, 21 ut multiplicentur dies tui,<br />et filiorum tuorum in terra, quam juravit Dominus patribus tuis, ut daret eis<br />quamdiu cælum imminet terræ.<br />22 Si enim custodieritis mandata quæ ego præcipio vobis, et feceritis ea,<br />ut diligatis Dominum Deum vestrum, et ambuletis in omnibus viis ejus, adhærentes<br />ei, 23 disperdet Dominus omnes gentes istas ante faciem vestram, et<br />possidebitis eas, quæ majores et fortiores vobis sunt. 24 Omnis locus, quem<br />calcaverit pes vester, vester erit. A deserto, et a Libano, a flumine magno Euphrate<br />usque ad mare occidentale erunt termini vestri. 25 Nullus stabit contra<br />vos : terrorem vestrum et formidinem dabit Dominus Deus vester super omnem<br />terram quam calcaturi estis, sicut locutus est vobis. 26 En propono in<br />conspectu vestro hodie benedictionem et maledictionem : 27 benedictionem,<br />si obedieritis mandatis Domini Dei vestri, quæ ego hodie præcipio vobis :<br />28 maledictionem, si non obedieritis mandatis Domini Dei vestri, sed recesseritis<br />de via, quam ego nunc ostendo vobis, et ambulaveritis post deos alienos,<br />quos ignoratis. 29 Cum vero introduxerit te Dominus Deus tuus in terram,<br />ad quam pergis habitandam, pones benedictionem super montem Garizim,<br />maledictionem super montem Hebal : 30 qui sunt trans Jordanem, post viam<br />quæ vergit ad solis occubitum in terra Chananæi, qui habitat in campestribus<br />contra Galgalam, quæ est juxta vallem tendentem et intrantem procul. 31 Vos<br />enim transibitis Jordanem, ut possideatis terram quam Dominus Deus vester<br />daturus est vobis, ut habeatis et possideatis illam. 32 Videte ergo ut impleatis<br />cæremonias atque judicia, quæ ego hodie ponam in conspectu vestro.<br />12 Hæc sunt præcepta atque judicia, quæ facere debetis in terra, quam<br />Dominus Deus patrum tuorum daturus est tibi, ut possideas eam cunctis<br />diebus, quibus super humum gradieris. 2 Subvertite omnia loca, in quibus<br />coluerunt gentes, quas possessuri estis, deos suos super montes excelsos, et<br />colles, et subter omne lignum frondosum. 3 Dissipate aras eorum, et confringite<br />statuas : lucos igne comburite, et idola comminuite : disperdite nomina<br />eorum de locis illis. 4 Non facietis ita Domino Deo vestro : 5 sed ad<br />locum, quem elegerit Dominus Deus vester de cunctis tribubus vestris, ut<br />ponat nomen suum ibi, et habitet in eo, venietis : 6 et offeretis in loco illo<br />holocausta et victimas vestras, decimas et primitias manuum vestrarum, et<br />vota atque donaria, primogenita boum et ovium. 7 Et comedetis ibi in conspectu<br />Domini Dei vestri : ac lætabimini in cunctis, ad quæ miseritis manum vos<br />et domus vestræ, in quibus benedixerit vobis Dominus Deus vester. 8 Non facietis<br />ibi quæ nos hic facimus hodie, singuli quod sibi rectum videtur : 9 neque<br />enim usque in præsens tempus venistis ad requiem, et possessionem, quam<br />Dominus Deus vester daturus est vobis. 10 Transibitis Jordanem, et habitabitis<br />in terra, quam Dominus Deus vester daturus est vobis, ut requiescatis a cunctis<br />hostibus per circuitum : et absque ullo timore habitetis 11 in loco, quem<br />elegerit Dominus Deus vester, ut sit nomen ejus in eo : illuc omnia, quæ<br />præcipio, conferetis, holocausta, et hostias, ac decimas, et primitias manuum<br />vestrarum : et quidquid præcipuum est in muneribus, quæ vovebitis Domino.<br />12 Ibi epulabimini coram Domino Deo vestro, vos et filii ac filiæ vestræ, famuli<br />169<br />Deuteronomium<br />et famulæ, atque Levites qui in urbibus vestris commoratur : neque enim<br />habet aliam partem et possessionem inter vos. 13 Cave ne offeras holocausta<br />tua in omni loco, quem videris : 14 sed in eo, quem elegerit Dominus, in una<br />tribuum tuarum offeres hostias, et facies quæcumque præcipio tibi.<br />15 Sin autem comedere volueris, et te esus carnium delectaverit, occide,<br />comede juxta benedictionem Domini Dei tui, quam dedit tibi in urbibus tuis<br />: sive immundum fuerit, hoc est, maculatum et debile : sive mundum,<br />hoc est, integrum et sine macula, quod offerri licet, sicut capream et cervum,<br />comedes : 16 absque esu dumtaxat sanguinis, quem super terram quasi aquam<br />effundes. 17 Non poteris comedere in oppidis tuis decimam frumenti, et vini,<br />et olei tui, primogenita armentorum et pecorum, et omnia quæ voveris, et<br />sponte offerre volueris, et primitias manuum tuarum : 18 sed coram Domino<br />Deo tuo comedes ea in loco, quem elegerit Dominus Deus tuus, tu et filius<br />tuus, et filia tua, et servus et famula, atque Levites qui manet in urbibus tuis :<br />et lætaberis et reficieris coram Domino Deo tuo in cunctis ad quæ extenderis<br />manum tuam. 19 Cave ne derelinquas Levitem in omni tempore quo versaris<br />in terra. 20 Quando dilataverit Dominus Deus tuus terminos tuos, sicut locutus<br />est tibi, et volueris vesci carnibus, quas desiderat anima tua : 21 locus autem,<br />quem elegerit Dominus Deus tuus ut sit nomen ejus ibi, si procul fuerit, occides<br />de armentis et pecoribus, quæ habueris, sicut præcepi tibi, et comedes<br />in oppidis tuis, ut tibi placet. 22 Sicut comeditur caprea et cervus, ita vesceris<br />eis : et mundus et immundus in commune vescentur. 23 Hoc solum cave, ne<br />sanguinem comedas : sanguis enim eorum pro anima est, et idcirco non debes<br />animam comedere cum carnibus : 24 sed super terram fundes quasi aquam,<br />25 ut bene sit tibi et filiis tuis post te, cum feceris quod placet in conspectu<br />Domini. 26 Quæ autem sanctificaveris, et voveris Domino, tolles, et venies ad<br />locum, quem elegerit Dominus : 27 et offeres oblationes tuas carnem et sanguinem<br />super altare Domini Dei tui : sanguinem hostiarum fundes in altari ;<br />carnibus autem ipse vesceris. 28 Observa et audi omnia quæ ego præcipio<br />tibi, ut bene sit tibi et filiis tuis post te in sempiternum, cum feceris quod<br />bonum est et placitum in conspectu Domini Dei tui. 29 Quando disperdiderit<br />Dominus Deus tuus ante faciem tuam gentes, ad quas ingredieris possidendas,<br />et possederis eas, atque habitaveris in terra earum : 30 cave ne imiteris<br />eas, postquam te fuerint intro¨eunte subversæ, et requiras cæremonias earum,<br />dicens : Sicut coluerunt gentes istæ deos suos, ita et ego colam. 31 Non facies<br />similiter Domino Deo tuo. Omnes enim abominationes, quas aversatur Dominus,<br />fecerunt diis suis, offerentes filios et filias, et comburentes igni. 32 Quod<br />præcipio tibi, hoc tantum facito Domino : nec addas quidquam, nec minuas.<br />13 Si surrexerit in medio tui prophetes, aut qui somnium vidisse se dicat,<br />et prædixerit signum atque portentum, 2 et evenerit quod locutus est, et<br />dixerit tibi : Eamus, et sequamur deos alienos quos ignoras, et serviamus eis :<br />3 non audies verba prophetæ illius aut somniatoris : quia tentat vos Dominus<br />Deus vester, ut palam fiat utrum diligatis eum an non, in toto corde, et in tota<br />anima vestra. 4 Dominum Deum vestrum sequimini, et ipsum timete, et mandata<br />illius custodite, et audite vocem ejus : ipsi servietis, et ipsi adhærebitis.<br />5 Propheta autem ille aut fictor somniorum interficietur : quia locutus est ut<br />vos averteret a Domino Deo vestro, qui eduxit vos de terra Ægypti, et redemit<br />vos de domo servitutis : ut errare te faceret de via, quam tibi præcepit<br />Dominus Deus tuus : et auferes malum de medio tui. 6 Si tibi voluerit per-<br />170<br />Deuteronomium<br />suadere frater tuus filius matris tuæ, aut filius tuus vel filia, sive uxor quæ<br />est in sinu tuo, aut amicus, quem diligis ut animam tuam, clam dicens : Eamus,<br />et serviamus diis alienis, quos ignoras tu, et patres tui, 7 cunctarum in<br />circuitu gentium, quæ juxta vel procul sunt, ab initio usque ad finem terræ,<br />8 non acquiescas ei, nec audias, neque parcat ei oculus tuus ut miserearis et<br />occultes eum, 9 sed statim interficies : sit primum manus tua super eum, et<br />postea omnis populus mittat manum. 10 Lapidibus obrutus necabitur : quia<br />voluit te abstrahere a Domino Deo tuo, qui eduxit te de terra Ægypti, de domo<br />servitutis : 11 ut omnis Isra¨el audiens timeat, et nequaquam ultra faciat<br />quippiam hujus rei simile.<br />12 Si audieris in una urbium tuarum, quas Dominus Deus tuus dabit tibi<br />ad habitandum, dicentes aliquos : 13 Egressi sunt filii Belial de medio tui, et<br />averterunt habitatores urbis suæ, atque dixerunt : Eamus, et serviamus diis<br />alienis quos ignoratis : 14 quare sollicite et diligenter, rei veritate perspecta,<br />si inveneris certum esse quod dicitur, et abominationem hanc opere perpetratam,<br />15 statim percuties habitatores urbis illius in ore gladii, et delebis eam<br />ac omnia quæ in illa sunt, usque ad pecora. 16 Quidquid etiam supellectilis<br />fuerit, congregabis in medio platearum ejus, et cum ipsa civitate succendes,<br />ita ut universa consumas Domino Deo tuo, et sit tumulus sempiternus. Non<br />ædificabitur amplius, 17 et non adhærebit de illo anathemate quidquam in<br />manu tua : ut avertatur Dominus ab ira furoris sui, et misereatur tui, multiplicetque<br />te sicut juravit patribus tuis, 18 quando audieris vocem Domini Dei<br />tui custodiens omnia præcepta ejus, quæ ego præcipio tibi hodie, ut facias<br />quod placitum est in conspectu Domini Dei tui.<br />14 Filii estote Domini Dei vestri : non vos incidetis, nec facietis calvitium<br />super mortuo : 2 quoniam populus sanctus es Domino Deo tuo, et te<br />elegit ut sis ei in populum peculiarem de cunctis gentibus, quæ sunt super<br />terram. 3 Ne comedatis quæ immunda sunt. 4 Hoc est animal quod comedere<br />debetis : bovem, et ovem, et capram, 5 cervum et capream, bubalum, tragelaphum,<br />pygargum, orygem, camelopardalum. 6 Omne animal, quod in duas<br />partes findit ungulam, et ruminat, comedetis. 7 De his autem, quæ ruminant,<br />et ungulam non findunt, comedere non debetis, ut camelum, leporem, choerogryllum<br />: hæc, quia ruminant et non dividunt ungulam, immunda erunt vobis.<br />8 Sus quoque, quoniam dividat ungulam et non ruminat, immunda erit.<br />Carnibus eorum non vescemini, et cadavera non tangetis. 9 Hæc comedetis ex<br />omnibus quæ morantur in aquis : quæ habent pinnulas et squamas, comedite :<br />10 quæ absque pinnulis et squamis sunt, ne comedatis, quia immunda sunt.<br />11 Omnes aves mundas comedite. 12 Immundas ne comedatis : aquilam scilicet,<br />et gryphem, et haliæetum, 13 ixion et vulturem ac milvum juxta genus<br />suum : 14 et omne corvini generis, 15 et struthionem, ac noctuam, et larum,<br />atque accipitrem juxta genus suum : 16 herodium ac cygnum, et ibin, 17 ac<br />mergulum, porphyrionem, et nycticoracem, 18 onocrotalum, et charadrium,<br />singula in genere suo : upupam quoque et vespertilionem. 19 Et omne quod<br />reptat et pennulas habet, immundum erit, et non comedetur. 20 Omne quod<br />mundum est, comedite. 21 Quidquid autem morticinum est, ne vescamini ex<br />eo. Peregrino, qui intra portas tuas est, da ut comedat, aut vende ei : quia tu<br />populus sanctus Domini Dei tui es. Non coques hædum in lacte matris suæ.<br />22 Decimam partem separabis de cunctis fructibus tuis qui nascuntur in<br />terra per annos singulos, 23 et comedes in conspectu Domini Dei tui in loco<br />171<br />Deuteronomium<br />quem elegerit, ut in eo nomen illius invocetur, decimam frumenti tui, et vini,<br />et olei, et primogenita de armentis et ovibus tuis : ut discas timere Dominum<br />Deum tuum omni tempore. 24 Cum autem longior fuerit via, et locus quem<br />elegerit Dominus Deus tuus, tibique benedixerit, nec potueris ad eum hæc<br />cuncta portare, 25 vendes omnia, et in pretium rediges, portabisque manu<br />tua, et proficisceris ad locum quem elegerit Dominus Deus tuus : 26 et emes ex<br />eadem pecunia quidquid tibi placuerit, sive ex armentis, sive ex ovibus, vinum<br />quoque et siceram, et omne quod desiderat anima tua : et comedes coram<br />Domino Deo tuo, et epulaberis tu et domus tua : 27 et Levites qui intra portas<br />tuas est, cave ne derelinquas eum, quia non habet aliam partem in possessione<br />tua. 28 Anno tertio separabis aliam decimam ex omnibus quæ nascuntur tibi<br />eo tempore, et repones intra januas tuas. 29 Venietque Levites qui aliam non<br />habet partem nec possessionem tecum, et peregrinus ac pupillus et vidua,<br />qui intra portas tuas sunt, et comedent et saturabuntur : ut benedicat tibi<br />Dominus Deus tuus in cunctis operibus manuum tuarum quæ feceris.<br />15 Septimo anno facies remissionem, 2 quæ hoc ordine celebrabitur. Cui<br />debetur aliquid ab amico vel proximo ac fratre suo, repetere non poterit,<br />quia annus remissionis est Domini. 3 A peregrino et advena exiges : civem<br />et propinquum repetendi non habebis potestatem. 4 Et omnino indigens et<br />mendicus non erit inter vos : ut benedicat tibi Dominus Deus tuus in terra,<br />quam traditurus est tibi in possessionem. 5 Si tamen audieris vocem Domini<br />Dei tui, et custodieris universa quæ jussit, et quæ ego hodie præcipio tibi,<br />benedicet tibi, ut pollicitus est. 6 Foenerabis gentibus multis, et ipse a nullo<br />accipies mutuum. Dominaberis nationibus plurimis, et tui nemo dominabitur.<br />7 Si unus de fratribus tuis, qui morantur intra portas civitatis tuæ in terra<br />quam Dominus Deus tuus daturus est tibi, ad paupertatem venerit, non obdurabis<br />cor tuum, nec contrahes manum, 8 sed aperies eam pauperi, et dabis<br />mutuum, quo eum indigere perspexeris. 9 Cave ne forte subrepat tibi impia<br />cogitatio, et dicas in corde tuo : Appropinquat septimus annus remissionis :<br />et avertas oculos tuos a paupere fratre tuo, nolens ei quod postulat mutuum<br />commodare : ne clamet contra te ad Dominum, et fiat tibi in peccatum.<br />10 Sed dabis ei : nec ages quippiam callide in ejus necessitatibus sublevandis,<br />ut benedicat tibi Dominus Deus tuus in omni tempore, et in cunctis ad quæ<br />manum miseris. 11 Non deerunt pauperes in terra habitationis tuæ : idcirco<br />ego præcipio tibi, ut aperias manum fratri tuo egeno et pauperi, qui tecum<br />versatur in terra.<br />12 Cum tibi venditus fuerit frater tuus Hebræus aut Hebræa, et sex annis<br />servierit tibi, in septimo anno dimittes eum liberum : 13 et quem libertate donaveris,<br />nequaquam vacuum abire patieris : 14 sed dabis viaticum de gregibus,<br />et de area, et torculari tuo, quibus Dominus Deus tuus benedixerit tibi. 15 Memento<br />quod et ipse servieris in terra Ægypti, et liberaverit te Dominus Deus<br />tuus, et idcirco ego nunc præcipio tibi. 16 Sin autem dixerit : Nolo egredi : eo<br />quod diligat te, et domum tuam, et bene sibi apud te esse sentiat : 17 assumes<br />subulam, et perforabis aurem ejus in janua domus tuæ, et serviet tibi usque<br />in æternum. Ancillæ quoque similiter facies. 18 Non avertas ab eis oculos tuos,<br />quando dimiseris eos liberos, quoniam juxta mercedem mercenarii per sex<br />annos servivit tibi : ut benedicat tibi Dominus Deus tuus in cunctis operibus<br />quæ agis.<br />19 De primogenitis, quæ nascuntur in armentis, et in ovibus tuis, quidquid<br />172<br />Deuteronomium<br />est sexus masculini, sanctificabis Domino Deo tuo. Non operaberis in primogenito<br />bovis, et non tondebis primogenita ovium. 20 In conspectu Domini Dei<br />tui comedes ea per annos singulos in loco quem elegerit Dominus, tu et domus<br />tua. 21 Sin autem habuerit maculam, vel claudum fuerit, vel cæcum, aut<br />in aliqua parte deforme vel debile, non immolabitur Domino Deo tuo : 22 sed<br />intra portas urbis tuæ comedes illud : tam mundus quam immundus similiter<br />vescentur eis, quasi caprea et cervo. 23 Hoc solum observabis, ut sanguinem<br />eorum non comedas, sed effundes in terram quasi aquam.<br />16 Observa mensem novarum frugum, et verni primum temporis, ut facias<br />Phase Domino Deo tuo : quoniam in isto mense eduxit te Dominus<br />Deus tuus de Ægypto nocte. 2 Immolabisque Phase Domino Deo tuo de<br />ovibus, et de bobus, in loco quem elegerit Dominus Deus tuus, ut habitet<br />nomen ejus ibi. 3 Non comedes in eo panem fermentatum : septem diebus<br />comedes absque fermento afflictionis panem, quoniam in pavore egressus es<br />de Ægypto : ut memineris diei egressionis tuæ de Ægypto, omnibus diebus<br />vitæ tuæ. 4 Non apparebit fermentum in omnibus terminis tuis septem diebus,<br />et non remanebit de carnibus ejus, quod immolatum est vespere in die primo,<br />usque mane. 5 Non poteris immolare Phase in qualibet urbium tuarum, quas<br />Dominus Deus tuus daturus est tibi, 6 sed in loco quem elegerit Dominus<br />Deus tuus, ut habitet nomen ejus ibi : immolabis Phase vespere ad solis occasum,<br />quando egressus es de Ægypto. 7 Et coques, et comedes in loco quem<br />elegerit Dominus Deus tuus, maneque consurgens vades in tabernacula tua.<br />8 Sex diebus comedes azyma : et in die septima, quia collecta est Domini Dei<br />tui, non facies opus.<br />9 Septem hebdomadas numerabis tibi ab ea die qua falcem in segetem<br />miseris. 10 Et celebraris diem festum hebdomadarum Domino Deo tuo, oblationem<br />spontaneam manus tuæ, quam offeres juxta benedictionem Domini<br />Dei tui : 11 et epulaberis coram Domino Deo tuo, tu, filius tuus et filia tua,<br />servus tuus et ancilla tua, et Levites qui est intra portas tuas, advena ac pupillus<br />et vidua, qui morantur vobiscum : in loco quem elegerit Dominus Deus<br />tuus, ut habitet nomen ejus ibi. 12 Et recordaberis quoniam servus fueris in<br />Ægypto : custodiesque ac facies quæ præcepta sunt.<br />13 Solemnitatem quoque tabernaculorum celebrabis per septem dies, quando<br />collegeris de area et torculari fruges tuas : 14 et epulaberis in festivitate tua,<br />tu, filius tuus et filia, servus tuus et ancilla, Levites quoque et advena, pupillus<br />et vidua qui intra portas tuas sunt. 15 Septem diebus Domino Deo tuo<br />festa celebrabis in loco quem elegerit Dominus : benedicetque tibi Dominus<br />Deus tuus in cunctis frugibus tuis, et in omni opere manuum tuarum, erisque<br />in lætitia. 16 Tribus vicibus per annum apparebit omne masculinum tuum in<br />conspectu Domini Dei tui in loco quem elegerit : in solemnitate azymorum,<br />in solemnitate hebdomadarum, et in solemnitate tabernaculorum. Non apparebit<br />ante Dominum vacuus : 17 sed offeret unusquisque secundum quod<br />habuerit juxta benedictionem Domini Dei sui, quam dederit ei.<br />18 Judices et magistros constitues in omnibus portis tuis, quas Dominus<br />Deus tuus dederit tibi, per singulas tribus tuas : ut judicent populum justo<br />judicio, 19 nec in alteram partem declinent. Non accipies personam, nec<br />munera : quia munera excæcant oculos sapientum, et mutant verba justorum.<br />20 Juste quod justum est persequeris : ut vivas, et possideas terram, quam<br />Dominus Deus tuus dederit tibi.<br />173<br />Deuteronomium<br />21 Non plantabis lucum, et omnem arborem juxta altare Domini Dei tui.<br />22 Nec facies tibi, neque constitues statuam : quæ odit Dominus Deus tuus.<br />17Non immolabis Domino Deo tuo ovem, et bovem, in quo est macula, aut<br />quippiam vitii : quia abominatio est Domino Deo tuo. 2 Cum reperti<br />fuerint apud te intra unam portarum tuarum, quas Dominus Deus tuus dabit<br />tibi, vir aut mulier qui faciant malum in conspectu Domini Dei tui, et transgrediantur<br />pactum illius, 3 ut vadant et servant diis alienis, et adorent eos,<br />solem et lunam, et omnem militiam cæli, quæ non præcepi : 4 et hoc tibi<br />fuerit nuntiatum, audiensque inquisieris diligenter et verum esse repereris, et<br />abominatio facta est in Isra¨el : 5 educes virum ac mulierem, qui rem sceleratissimam<br />perpetrarunt, ad portas civitatis tuæ, et lapidibus obruentur. 6 In ore<br />duorum aut trium testium peribit qui interficietur. Nemo occidatur, uno contra<br />se dicente testimonium. 7 Manus testium prima interficiet eum, et manus<br />reliqui populi extrema mittetur : ut auferas malum de medio tui.<br />8 Si difficile et ambiguum apud te judicium esse perspexeris inter sanguinem<br />et sanguinem, causam et causam, lepram et lepram : et judicum intra<br />portas tuas videris verba variari : surge, et ascende ad locum, quem elegerit<br />Dominus Deus tuus. 9 Veniesque ad sacerdotes Levitici generis, et ad judicem<br />qui fuerit illo tempore : quæresque ab eis, qui indicabunt tibi judicii veritatem.<br />10 Et facies quodcumque dixerint qui præsunt loco quem elegerit Dominus, et<br />docuerint te 11 juxta legem ejus, sequerisque sententiam eorum, nec declinabis<br />ad dexteram neque ad sinistram. 12 Qui autem superbierit, nolens obedire<br />sacerdotis imperio, qui eo tempore ministrat Domino Deo tuo, et decreto judicis,<br />morietur homo ille, et auferes malum de Isra¨el : 13 cunctusque populus<br />audiens timebit, ut nullus deinceps intumescat superbia.<br />14 Cum ingressus fueris terram, quam Dominus Deus tuus dabit tibi, et<br />possederis eam, habitaverisque in illa, et dixeris : Constituam super me regem,<br />sicut habent omnes per circuitum nationes : 15 eum constitues, quem Dominus<br />Deus tuus elegerit de numero fratrum tuorum. Non poteris alterius gentis<br />hominem regem facere, qui non sit frater tuus. 16 Cumque fuerit constitutus,<br />non multiplicabit sibi equos, nec reducet populum in Ægyptum, equitatus<br />numero sublevatus, præsertim cum Dominus præceperit vobis ut nequaquam<br />amplius per eamdem viam revertamini. 17 Non habebit uxores plurimas, quæ<br />alliciant animum ejus, neque argenti et auri immensa pondera. 18 Postquam<br />autem sederit in solio regni sui, describet sibi Deuteronomium legis hujus<br />in volumine, accipiens exemplar a sacerdotibus Leviticæ tribus, 19 et habebit<br />secum, legetque illud omnibus diebus vitæ suæ, ut discat timere Dominum<br />Deum suum, et custodire verba et cæremonias ejus, quæ in lege præcepta<br />sunt. 20 Nec elevetur cor ejus in superbiam super fratres suos, neque declinet<br />in partem dexteram vel sinistram, ut longo tempore regnet ipse et filii ejus<br />super Isra¨el.<br />18 Non habebunt sacerdotes et Levitæ, et omnes qui de eadem tribu sunt,<br />partem et hæreditatem cum reliquo Isra¨el, quia sacrificia Domini, et<br />oblationes ejus comedent, 2 et nihil aliud accipient de possessione fratrum suorum<br />: Dominus enim ipse est hæreditas eorum, sicut locutus est illis. 3 Hoc erit<br />judicium sacerdotum a populo, et ab his qui offerunt victimas : sive bovem,<br />sive ovem immolaverint, dabunt sacerdoti armum ac ventriculum : 4 primitias<br />frumenti, vini, et olei, et lanarum partem ex ovium tonsione. 5 Ipsum enim<br />elegit Dominus Deus tuus de cunctis tribubus tuis, ut stet, et ministret nomini<br />174<br />Deuteronomium<br />Domini, ipse, et filii ejus in sempiternum. 6 Si exierit Levites ex una urbium<br />tuarum ex omni Isra¨el in qua habitat, et voluerit venire, desiderans locum<br />quem elegerit Dominus, 7 ministrabit in nomine Domini Dei sui, sicut omnes<br />fratres ejus Levitæ, qui stabunt eo tempore coram Domino. 8 Partem ciborum<br />eamdem accipiet, quam et ceteri : excepto eo, quod in urbe sua ex paterna ei<br />successione debetur.<br />9 Quando ingressus fueris terram, quam Dominus Deus tuus dabit tibi,<br />cave ne imitari velis abominationes illarum gentium. 10 Nec inveniatur in te<br />qui lustret filium suum, aut filiam, ducens per ignem : aut qui ariolos sciscitetur,<br />et observet somnia atque auguria, nec sit maleficus, 11 nec incantator, nec<br />qui pythones consulat, nec divinos, aut quærat a mortuis veritatem. 12 Omnia<br />enim hæc abominatur Dominus, et propter istiusmodi scelera delebit eos<br />in introitu tuo. 13 Perfectus eris, et absque macula cum Domino Deo tuo.<br />14 Gentes istæ, quarum possidebis terram, augures et divinos audiunt : tu<br />autem a Domino Deo tuo aliter institutus es. 15 Prophetam de gente tua et<br />de fratribus tuis, sicut me, suscitabit tibi Dominus Deus tuus : ipsum audies,<br />16 ut petisti a Domino Deo tuo in Horeb, quando concio congregata est, atque<br />dixisti : Ultra non audiam vocem Domini Dei mei, et ignem hunc maximum<br />amplius non videbo, ne moriar. 17 Et ait Dominus mihi : Bene omnia sunt<br />locuti. 18 Prophetam suscitabo eis de medio fratrum suorum similem tui : et<br />ponam verba mea in ore ejus, loqueturque ad eos omnia quæ præcepero illi.<br />19 Qui autem verba ejus, quæ loquetur in nomine meo, audire noluerit, ego<br />ultor existam. 20 Propheta autem qui arrogantia depravatus voluerit loqui in<br />nomine meo, quæ ego non præcepi illi ut diceret, aut ex nomine alienorum<br />deorum, interficietur. 21 Quod si tacita cogitatione responderis : Quomodo<br />possum intelligere verbum, quod Dominus non est locutus ? 22 hoc habebis<br />signum : quod in nomine Domini propheta ille prædixerit, et non evenerit :<br />hoc Dominus non est locutus, sed per tumorem animi sui propheta confinxit :<br />et idcirco non timebis eum.<br />19 Cum disperdiderit Dominus Deus tuus gentes, quarum tibi traditurus<br />est terram, et possederis eam, habitaverisque in urbibus ejus et in<br />ædibus : 2 tres civitates separabis tibi in medio terræ, quam Dominus Deus tuus<br />dabit tibi in possessionem, 3 sternens diligenter viam : et in tres æqualiter<br />partes totam terræ tuæ provinciam divides : ut habeat e vicino qui propter<br />homicidium profugus est, quo possit evadere. 4 Hæc erit lex homicidæ fugientis,<br />cujus vita servanda est : qui percusserit proximum suum nesciens, et<br />qui heri et nudiustertius nullum contra eum odium habuisse comprobatur :<br />5 sed abiisse cum eo simpliciter in silvam ad ligna cædenda, et in succisione<br />lignorum securis fugerit manu, ferrumque lapsum de manubrio amicum ejus<br />percusserit, et occiderit : hic ad unam supradictarum urbium confugiet, et<br />vivet : 6 ne forsitan proximus ejus, cujus effusus est sanguis, dolore stimulatus,<br />persequatur, et apprehendat eum si longior via fuerit, et percutiat animam<br />ejus, qui non est reus mortis : quia nullum contra eum, qui occisus<br />est, odium prius habuisse monstratur. 7 Idcirco præcipio tibi, ut tres civitates<br />æqualis inter se spatii dividas. 8 Cum autem dilataverit Dominus Deus tuus<br />terminos tuos, sicut juravit patribus tuis, et dederit tibi cunctam terram,<br />quam eis pollicitus est 9 (si tamen custodieris mandata ejus, et feceris, quæ<br />hodie præcipio tibi, ut diligas Dominum Deum tuum, et ambules in viis ejus<br />omni tempore), addes tibi tres alias civitates, et supradictarum trium urbium<br />175<br />Deuteronomium<br />numerum duplicabis : 10 ut non effundatur sanguis innoxius in medio terræ,<br />quam Dominus Deus tuus dabit tibi possidendam, ne sis sanguinis reus. 11 Si<br />quis autem, odio habens proximum suum, insidiatus fuerit vitæ ejus, surgensque<br />percusserit illum, et mortuus fuerit, fugeritque ad unam de supradictis<br />urbibus, 12 mittent seniores civitatis illius, et arripient eum de loco effugii,<br />tradentque in manu proximi, cujus sanguis effusus est, et morietur. 13 Non<br />miseraberis ejus, et auferes innoxium sanguinem de Isra¨el, ut bene sit tibi.<br />14 Non assumes, et transferes terminos proximi tui, quos fixerunt priores in<br />possessione tua, quam Dominus Deus tuus dabit tibi in terra quam acceperis<br />possidendam.<br />15 Non stabit testis unus contra aliquem, quidquid illud peccati, et facinoris<br />fuerit : sed in ore duorum aut trium testium stabit omne verbum. 16 Si steterit<br />testis mendax contra hominem, accusans eum prævaricationis, 17 stabunt<br />ambo, quorum causa est, ante Dominum in conspectu sacerdotum et judicum<br />qui fuerint in diebus illis. 18 Cumque diligentissime perscrutantes, invenerint<br />falsum testem dixisse contra fratrem suum mendacium, 19 reddent ei sicut<br />fratri suo facere cogitavit, et auferes malum de medio tui : 20 ut audientes ceteri<br />timorem habeant, et nequaquam talia audeant facere. 21 Non misereberis<br />ejus, sed animam pro anima, oculum pro oculo, dentem pro dente, manum<br />pro manu, pedem pro pede exiges.<br />20Si exieris ad bellum contra hostes tuos, et videris equitatus et currus, et<br />majorem quam tu habeas adversarii exercitus multitudinem, non timebis<br />eos : quia Dominus Deus tuus tecum est, qui eduxit te de terra Ægypti.<br />2 Appropinquante autem jam prælio, stabit sacerdos ante aciem, et sic loquetur<br />ad populum : 3 Audi, Isra¨el : vos hodie contra inimicos vestros pugnam<br />committitis : non pertimescat cor vestrum, nolite metuere, nolite cedere, nec<br />formidetis eos : 4 quia Dominus Deus vester in medio vestri est, et pro vobis<br />contra adversarios dimicabit, ut eruat vos de periculo. 5 Duces quoque per singulas<br />turmas audiente exercitu proclamabunt : Quis est homo qui ædificavit<br />domum novam, et non dedicavit eam ? vadat, et revertatur in domum suam,<br />ne forte moriatur in bello, et alius dedicet eam. 6 Quis est homo qui plantavit<br />vineam, et necdum fecit eam esse communem, de qua vesci omnibus liceat ?<br />vadat, et revertatur in domum suam, ne forte moriatur in bello, et alius homo<br />ejus fungatur officio. 7 Quis est homo, qui despondit uxorem, et non accepit<br />eam ? vadat, et revertatur in domum suam, ne forte moriatur in bello, et alius<br />homo accipiat eam. 8 His dictis addent reliqua, et loquentur ad populum :<br />Quis est homo formidolosus, et corde pavido ? vadat, et revertatur in domum<br />suam, ne pavere faciat corda fratrum suorum, sicut ipse timore perterritus est.<br />9 Cumque siluerint duces exercitus, et finem loquendi fecerint, unusquisque<br />suos ad bellandum cuneos præparabit.<br />10 Siquando accesseris ad expugnandam civitatem, offeres ei primum<br />pacem. 11 Si receperit, et aperuerit tibi portas, cunctus populus, qui in ea<br />est, salvabitur, et serviet tibi sub tributo. 12 Sin autem foedus inire noluerit,<br />et coeperit contra te bellum, oppugnabis eam. 13 Cumque tradiderit Dominus<br />Deus tuus illam in manu tua, percuties omne quod in ea generis masculini est,<br />in ore gladii, 14 absque mulieribus et infantibus, jumentis et ceteris quæ in civitate<br />sunt. Omnem prædam exercitui divides, et comedes de spoliis hostium<br />tuorum, quæ Dominus Deus tuus dederit tibi. 15 Sic facies cunctis civitatibus,<br />quæ a te procul valde sunt, et non sunt de his urbibus, quas in possessionem<br />176<br />Deuteronomium<br />accepturus es. 16 De his autem civitatibus, quæ dabuntur tibi, nullum omnino<br />permittes vivere : 17 sed interficies in ore gladii, Hethæum videlicet, et<br />Amorrhæum, et Chananæum, Pherezæum, et Hevæum, et Jebusæum, sicut<br />præcepit tibi Dominus Deus tuus : 18 ne forte doceant vos facere cunctas<br />abominationes, quas ipsi operati sunt diis suis, et peccetis in Dominum Deum<br />vestrum. 19 Quando obsederis civitatem multo tempore, et munitionibus circumdederis<br />ut expugnes eam, non succides arbores, de quibus vesci potest,<br />nec securibus per circuitum debes vastare regionem : quoniam lignum est,<br />et non homo, nec potest bellantium contra te augere numerum. 20 Si qua<br />autem ligna non sunt pomifera, sed agrestia, et in ceteros apta usus, succide,<br />et instrue machinas, donec capias civitatem, quæ contra te dimicat.<br />21 Quando inventum fuerit in terra, quam Dominus Deus tuus daturus<br />est tibi, hominis cadaver occisi, et ignorabitur cædis reus, 2 egredientur<br />majores natu, et judices tui, et metientur a loco cadaveris singularum per<br />circuitum spatia civitatum : 3 et quam viciniorem ceteris esse perspexerint,<br />seniores civitatis illius tollent vitulam de armento, quæ non traxit jugum, nec<br />terram scidit vomere, 4 et ducent eam ad vallem asperam atque saxosam, quæ<br />numquam arata est, nec sementem recepit : et cædent in ea cervices vitulæ :<br />5 accedentque sacerdotes filii Levi, quos elegerit Dominus Deus tuus ut ministrent<br />ei, et benedicant in nomine ejus, et ad verbum eorum omne negotium,<br />et quidquid mundum, vel immundum est, judicetur. 6 Et venient majores natu<br />civitatis illius ad interfectum, lavabuntque manus suas super vitulam, quæ<br />in valle percussa est, 7 et dicent : Manus nostræ non effuderunt sanguinem<br />hunc, nec oculi viderunt : 8 propitius esto populo tuo Isra¨el, quem redemisti,<br />Domine, et ne reputes sanguinem innocentem in medio populi tui Isra¨el. Et<br />auferetur ab eis reatus sanguinis : 9 tu autem alienus eris ab innocentis cruore,<br />qui fusus est, cum feceris quod præcepit Dominus.<br />10 Si egressus fueris ad pugnam contra inimicos tuos, et tradiderit eos<br />Dominus Deus tuus in manu tua, captivosque duxeris, 11 et videris in numero<br />captivorum mulierem pulchram, et adamaveris eam, voluerisque habere uxorem,<br />12 introduces eam in domum tuam : quæ radet cæsariem, et circumcidet<br />ungues, 13 et deponet vestem, in qua capta est : sedensque in domo tua, flebit<br />patrem et matrem suam uno mense : et postea intrabis ad eam, dormiesque<br />cum illa, et erit uxor tua. 14 Si autem postea non sederit animo tuo, dimittes<br />eam liberam, nec vendere poteris pecunia, nec opprimere per potentiam : quia<br />humiliasti eam.<br />15 Si habuerit homo uxores duas, unam dilectam, et alteram odiosam,<br />genuerintque ex eo liberos, et fuerit filius odiosæ primogenitus, 16 volueritque<br />substantiam inter filios suos dividere, non poterit filium dilectæ facere<br />primogenitum, et præferre filio odiosæ : 17 sed filium odiosæ agnoscet primogenitum,<br />dabitque ei de his quæ habuerit cuncta duplicia : iste est enim<br />principium liberorum ejus, et huic debentur primogenita.<br />18 Si genuerit homo filium contumacem et protervum, qui non audiat patris<br />aut matris imperium, et co¨ercitus obedire contempserit : 19 apprehendent eum,<br />et ducent ad seniores civitatis illius, et ad portam judicii, 20 dicentque ad eos :<br />Filius noster iste protervus et contumax est : monita nostra audire contemnit,<br />comessationibus vacat, et luxuriæ atque conviviis : 21 lapidibus eum obruet<br />populus civitatis, et morietur, ut auferatis malum de medio vestri, et universus<br />Isra¨el audiens pertimescat.<br />177<br />Deuteronomium<br />22 Quando peccaverit homo quod morte plectendum est, et adjudicatus<br />morti appensus fuerit in patibulo : 23 non permanebit cadaver ejus in ligno,<br />sed in eadem die sepelietur : quia maledictus a Deo est qui pendet in ligno :<br />et nequaquam contaminabis terram tuam, quam Dominus Deus tuus dederit<br />tibi in possessionem.<br />22 Non videbis bovem fratris tui, aut ovem errantem, et præteribis : sed<br />reduces fratri tuo, 2 etiamsi non est propinquus frater tuus, nec nosti<br />eum : duces in domum tuam, et erunt apud te quamdiu quærat ea frater tuus,<br />et recipiat. 3 Similiter facies de asino, et de vestimento, et de omni re fratris<br />tui, quæ perierit : si inveneris eam, ne negligas quasi alienam. 4 Si videris<br />asinum fratris tui aut bovem cecidisse in via, non despicies, sed sublevabis<br />cum eo.<br />5 Non induetur mulier veste virili, nec vir utetur veste feminea : abominabilis<br />enim apud Deum est qui facit hæc. 6 Si ambulans per viam, in arbore<br />vel in terra nidum avis inveneris, et matrem pullis vel ovis desuper incubantem<br />: non tenebis eam cum filiis, 7 sed abire patieris, captos tenens filios : ut<br />bene sit tibi, et longo vivas tempore. 8 Cum ædificaveris domum novam, facies<br />murum tecti per circuitum : ne effundatur sanguis in domo tua, et sis reus<br />labente alio, et in præceps ruente. 9 Non seres vineam tuam altero semine :<br />ne et sementis quam sevisti, et quæ nascuntur ex vinea, pariter sanctificentur.<br />10 Non arabis in bove simul et asino. 11 Non indueris vestimento, quod ex lana<br />linoque contextum est. 12 Funiculos in fimbriis facies per quatuor angulos<br />pallii tui, quo operieris.<br />13 Si duxerit vir uxorem, et postea odio habuerit eam, 14 quæsieritque occasiones<br />quibus dimittat eam, objiciens ei nomen pessimum, et dixerit : Uxorem<br />hanc accepi, et ingressus ad eam non inveni virginem : 15 tollent eam pater et<br />mater ejus, et ferent secum signa virginitatis ejus ad seniores urbis qui in porta<br />sunt : 16 et dicet pater : Filiam meam dedi huic uxorem : quam quia odit,<br />17 imponit ei nomen pessimum, ut dicat : Non inveni filiam tuam virginem : et<br />ecce hæc sunt signa virginitatis filiæ meæ. Expandent vestimentum coram senioribus<br />civitatis : 18 apprehendentque senes urbis illius virum, et verberabunt<br />illum, 19 condemnantes insuper centum siclis argenti, quos dabit patri puellæ,<br />quoniam diffamavit nomen pessimum super virginem Isra¨el : habebitque<br />eam uxorem, et non poterit dimittere eam omnibus diebus vitæ suæ. 20 Quod<br />si verum est quod objicit, et non est in puella inventa virginitas, 21 ejicient<br />eam extra fores domus patris sui, et lapidibus obruent viri civitatis illius, et<br />morietur : quoniam fecit nefas in Isra¨el, ut fornicaretur in domo patris sui : et<br />auferes malum de medio tui. 22 Si dormierit vir cum uxore alterius, uterque<br />morietur, id est, adulter et adultera : et auferes malum de Isra¨el.<br />23 Si puellam virginem desponderit vir, et invenerit eam aliquis in civitate,<br />et concubuerit cum ea, 24 educes utrumque ad portam civitatis illius, et<br />lapidibus obruentur : puella, quia non clamavit, cum esset in civitate : vir,<br />quia humiliavit uxorem proximi sui : et auferes malum de medio tui. 25 Sin<br />autem in agro repererit vir puellam, quæ desponsata est, et apprehendens<br />concubuerit cum ea, ipse morietur solus : 26 puella nihil patietur, nec est rea<br />mortis : quoniam sicut latro consurgit contra fratrem suum, et occidit animam<br />ejus, ita et puella perpessa est. 27 Sola erat in agro : clamavit, et nullus<br />affuit qui liberaret eam. 28 Si invenerit vir puellam virginem, quæ non habet<br />sponsum, et apprehendens concubuerit cum illa, et res ad judicium vener-<br />178<br />Deuteronomium<br />it : 29 dabit qui dormivit cum ea, patri puellæ quinquaginta siclos argenti, et<br />habebit eam uxorem, quia humiliavit illam : non poterit dimittere eam cunctis<br />diebus vitæ suæ. 30 Non accipiet homo uxorem patris sui, nec revelabit<br />operimentum ejus.<br />23 Non intravit eunuchus, attritis vel amputatis testiculis et abscisso<br />veretro, ecclesiam Domini. 2 Non ingredietur mamzer, hoc est, de scorto<br />natus, in ecclesiam Domini, usque ad decimam generationem. 3 Ammonites<br />et Moabites etiam post decimam generationem non intrabunt ecclesiam Domini<br />in æternum : 4 quia noluerunt vobis occurrere cum pane et aqua in via<br />quando egressi estis de Ægypto : et quia conduxerunt contra te Balaam filium<br />Beor de Mesopotamia Syriæ, ut malediceret tibi : 5 et noluit Dominus Deus<br />tuus audire Balaam, vertitque maledictionem ejus in benedictionem tuam, eo<br />quod diligeret te. 6 Non facies cum eis pacem, nec quæras eis bona cunctis<br />diebus vitæ tuæ in sempiternum. 7 Non abominaberis Idumæum, quia frater<br />tuus est : nec Ægyptium, quia advena fuisti in terra ejus. 8 Qui nati fuerint ex<br />eis, tertia generatione intrabunt in ecclesiam Domini.<br />9 Quando egressus fueris adversus hostes tuos in pugnam, custodies te ab<br />omni re mala. 10 Si fuerit inter vos homo, qui nocturno pollutus sit somnio,<br />egredietur extra castra, 11 et non revertetur, priusquam ad vesperam lavetur<br />aqua : et post solis occasum regredietur in castra. 12 Habebis locum extra<br />castra, ad quem egrediaris ad requisita naturæ, 13 gerens paxillum in balteo :<br />cumque sederis, fodies per circuitum, et egesta humo operies 14 quo revelatus<br />es : Dominus enim Deus tuus ambulat in medio castrorum, ut eruat te, et<br />tradat tibi inimicos tuos : et sint castra tua sancta, et nihil in eis appareat<br />foeditatis, ne derelinquat te.<br />15 Non trades servum domino suo, qui ad te confugerit. 16 Habitabit tecum<br />in loco, qui ei placuerit, et in una urbium tuarum requiescet : ne contristes<br />eum. 17 Non erit meretrix de filiabus Isra¨el, nec scortator de filiis Isra¨el.<br />18 Non offeres mercedem prostibuli, nec pretium canis in domo Domini Dei<br />tui, quidquid illud est quod voveris : quia abominatio est utrumque apud<br />Dominum Deum tuum. 19 Non foenerabis fratri tuo ad usuram pecuniam, nec<br />fruges, nec quamlibet aliam rem : 20 sed alieno. Fratri autem tuo absque usura<br />id quo indiget, commodabis : ut benedicat tibi Dominus Deus tuus in omni<br />opere tuo in terra, ad quam ingredieris possidendam. 21 Cum votum voveris<br />Domino Deo tuo, non tardabis reddere : quia requiret illud Dominus Deus<br />tuus, et si moratus fueris, reputabitur tibi in peccatum. 22 Si nolueris polliceri,<br />absque peccato eris. 23 Quod autem semel egressum est de labiis tuis, observabis,<br />et facies sicut promisisti Domino Deo tuo, et propria voluntate et ore<br />tuo locutus es. 24 Ingressus vineam proximi tui, comede uvas, quantum tibi<br />placuerit : foras autem ne efferas tecum. 25 Si intraveris in segetem amici tui,<br />franges spicas, et manu conteres : falce autem non metes.<br />24 Si acceperit homo uxorem, et habuerit eam, et non invenerit gratiam<br />ante oculos ejus propter aliquam foeditatem : scribet libellum repudii,<br />et dabit in manu illius, et dimittet eam de domo sua. 2 Cumque egressa<br />alterum maritum duxerit, 3 et ille quoque oderit eam, dederitque ei libellum<br />repudii, et dimiserit de domo sua, vel certe mortuus fuerit : 4 non poterit prior<br />maritus recipere eam in uxorem : quia polluta est, et abominabilis facta est<br />coram Domino : ne peccare facias terram tuam, quam Dominus Deus tuus<br />tradiderit tibi possidendam.<br />179<br />Deuteronomium<br />5 Cum acceperit homo nuper uxorem, non procedet ad bellum, nec ei quippiam<br />necessitatis injungetur publicæ, sed vacabit absque culpa domi suæ, ut<br />uno anno lætetur cum uxore sua. 6 Non accipies loco pignoris inferiorem, et<br />superiorem molam : quia animam suam opposuit tibi. 7 Si deprehensus fuerit<br />homo sollicitans fratrem suum de filiis Isra¨el, et vendito eo acceperit pretium,<br />interficietur, et auferes malum de medio tui. 8 Observa diligenter ne incurras<br />plagam lepræ, sed facies quæcumque docuerint te sacerdotes Levitici generis,<br />juxta id quod præcepi eis, et imple sollicite. 9 Mementote quæ fecerit Dominus<br />Deus vester Mariæ in via cum egrederemini de Ægypto. 10 Cum repetes<br />a proximo tuo rem aliquam, quam debet tibi, non ingredieris domum ejus ut<br />pignus auferas : 11 sed stabis foris, et ille tibi proferet quod habuerit. 12 Sin<br />autem pauper est, non pernoctabit apud te pignus, 13 sed statim reddes ei ante<br />solis occasum : ut dormiens in vestimento suo, benedicat tibi, et habeas justitiam<br />coram Domino Deo tuo. 14 Non negabis mercedem indigentis, et pauperis<br />fratris tui, sive advenæ, qui tecum moratur in terra, et intra portas tuas est :<br />15 sed eadem die reddes ei pretium laboris sui ante solis occasum, quia pauper<br />est, et ex eo sustentat animam suam : ne clamet contra te ad Dominum,<br />et reputetur tibi in peccatum. 16 Non occidentur patres pro filiis, nec filii pro<br />patribus, sed unusquisque pro peccato suo morietur.<br />17 Non pervertes judicium advenæ et pupilli, nec auferes pignoris loco<br />viduæ vestimentum. 18 Memento quod servieris in Ægypto, et eruerit te<br />Dominus Deus tuus inde. Idcirco præcipio tibi ut facias hanc rem. 19 Quando<br />messueris segetem in agro tuo, et oblitus manipulum reliqueris, non reverteris,<br />ut tollas illum : sed advenam, et pupillum, et viduam auferre patieris,<br />ut benedicat tibi Dominus Deus tuus in omni opere manuum tuarum. 20 Si<br />fruges collegeris olivarum, quidquid remanserit in arboribus, non reverteris ut<br />colligas : sed relinques advenæ, pupillo, ac viduæ. 21 Si vindemiaveris vineam<br />tuam, non colliges remanentes racemos : sed cedent in usus advenæ, pupilli,<br />ac viduæ. 22 Memento quod et tu servieris in Ægypto, et idcirco præcipio tibi<br />ut facias hanc rem.<br />25 Si fuerit causa inter aliquos, et interpellaverint judices : quem justum<br />esse perspexerint, illi justitiæ palmam dabunt : quem impium, condemnabunt<br />impietatis. 2 Sin autem eum, qui peccavit, dignum viderint plagis :<br />prosternent, et coram se facient verberari. Pro mensura peccati erit et plagarum<br />modus : 3 ita dumtaxat, ut quadragenarium numerum non excedant :<br />ne foede laceratus ante oculos tuos abeat frater tuus. 4 Non ligabis os bovis<br />terentis in area fruges tuas.<br />5 Quando habitaverint fratres simul, et unus ex eis absque liberis mortuus<br />fuerit, uxor defuncti non nubet alteri : sed accipiet eam frater ejus, et suscitabit<br />semen fratris sui : 6 et primogenitum ex ea filium nomine illius appellabit, ut<br />non deleatur nomen ejus ex Isra¨el. 7 Sin autem noluerit accipere uxorem fratris<br />sui, quæ ei lege debetur, perget mulier ad portam civitatis, et interpellabit<br />majores natu, dicetque : Non vult frater viri mei suscitare nomen fratris sui<br />in Isra¨el, nec me in conjugem sumere. 8 Statimque accersiri eum facient, et<br />interrogabunt. Si responderit : Nolo eam uxorem accipere : 9 accedet mulier<br />ad eum coram senioribus, et tollet calceamentum de pede ejus, spuetque in<br />faciem illius, et dicet : Sic fiet homini, qui non ædificat domum fratris sui.<br />10 Et vocabitur nomen illius in Isra¨el, Domus discalceati.<br />11 Si habuerint inter se jurgium viri duo, et unus contra alterum rixari<br />180<br />Deuteronomium<br />coeperit, volensque uxor alterius eruere virum suum de manu fortioris, miseritque<br />manum, et apprehenderit verenda ejus : 12 abscides manum illius, nec<br />flecteris super eam ulla misericordia.<br />13 Non habebis in sacculo diversa pondera, majus et minus : 14 nec erit<br />in domo tua modius major, et minor. 15 Pondus habebis justum et verum, et<br />modius æqualis et verus erit tibi : ut multo vivas tempore super terram, quam<br />Dominus Deus tuus dederit tibi. 16 Abominatur enim Dominus tuus eum qui<br />facit hæc, et aversatur omnem injustitiam.<br />17 Memento quæ fecerit tibi Amalec in via quando egrediebaris ex Ægypto<br />: 18 quomodo occurrerit tibi, et extremos agminis tui, qui lassi residebant,<br />ceciderit, quando tu eras fame et labore confectus : et non timuerit Deum.<br />19 Cum ergo Dominus Deus tuus dederit tibi requiem, et subjecerit cunctas<br />per circuitum nationes in terra, quam tibi pollicitus est : delebis nomen ejus<br />sub cælo. Cave ne obliviscaris.<br />26 Cumque intraveris terram, quam Dominus Deus tuus tibi daturus est<br />possidendam, et obtinueris eam, atque habitaveris in ea : 2 tolles de<br />cunctis frugibus tuis primitias, et pones in cartallo, pergesque ad locum quem<br />Dominus Deus tuus elegerit, ut ibi invocetur nomen ejus : 3 accedesque ad<br />sacerdotem, qui fuerit in diebus illis, et dices ad eum : Profiteor hodie coram<br />Domino Deo tuo, quod ingressus sum in terram, pro qua juravit patribus<br />nostris, ut daret eam nobis. 4 Suscipiensque sacerdos cartallum de manu tua,<br />ponet ante altare Domini Dei tui : 5 et loqueris in conspectu Domini Dei<br />tui : Syrus persequebatur patrem meum, qui descendit in Ægyptum, et ibi<br />peregrinatus est in paucissimo numero : crevitque in gentem magnam ac<br />robustam et infinitæ multitudinis. 6 Afflixeruntque nos Ægyptii, et persecuti<br />sunt, imponentes onera gravissima : 7 et clamavimus ad Dominum Deum<br />patrum nostrorum : qui exaudivit nos, et respexit humilitatem nostram, et<br />laborem, atque angustiam : 8 et eduxit nos de Ægypto in manu forti, et brachio<br />extento, in ingenti pavore, in signis atque portentis : 9 et introduxit ad locum<br />istum, et tradidit nobis terram lacte et melle manantem. 10 Et idcirco nunc<br />offero primitias frugum terræ, quam Dominus dedit mihi. Et dimittes eas<br />in conspectu Domini Dei tui, et adorato Domino Deo tuo. 11 Et epulaberis<br />in omnibus bonis, quæ Dominus Deus tuus dederit tibi et domui tuæ, tu et<br />Levites, et advena qui tecum est.<br />12 Quando compleveris decimam cunctarum frugum tuarum, anno decimarum<br />tertio, dabis Levitæ, et advenæ, et pupillo et viduæ, ut comedant intra<br />portas tuas, et saturentur : 13 loquerisque in conspectu Domini Deo tui : Abstuli<br />quod sanctificatum est de domo mea, et dedi illud Levitæ et advenæ, et<br />pupillo ac viduæ, sicut jussisti mihi : non præterivi mandata tua, nec sum<br />oblitus imperii tui. 14 Non comedi ex eis in luctu meo, nec separavi ea in qualibet<br />immunditia, nec expendi ex his quidquam in re funebri. Obedivi voci<br />Domini Dei mei, et feci omnia sicut præcepisti mihi. 15 Respice de sanctuario<br />tuo, et de excelso cælorum habitaculo, et benedic populo tuo Isra¨el, et terræ,<br />quam dedisti nobis, sicut jurasti patribus nostris, terræ lacte et melle mananti.<br />16 Hodie Dominus Deus tuus præcepit tibi ut facias mandata hæc atque<br />judicia : et custodias et impleas ex toto corde tuo, et ex tota anima tua.<br />17 Dominum elegisti hodie, ut sit tibi Deus, et ambules in viis ejus, et custodias<br />cæremonias illius, et mandata atque judicia, et obedias ejus imperio.<br />18 Et Dominus elegit te hodie ut sis ei populus peculiaris, sicut locutus est tibi,<br />181<br />Deuteronomium<br />et custodias omnia præcepta illius : 19 et faciat te excelsiorem cunctis gentibus<br />quas creavit, in laudem, et nomen, et gloriam suam : ut sis populus sanctus<br />Domini Dei tui, sicut locutus est.<br />27 Præcepit autem Moyses et seniores Isra¨el populo, dicentes : Custodite<br />omne mandatum quod præcipio vobis hodie. 2 Cumque transieritis<br />Jordanem in terram, quam Dominus Deus tuus dabit tibi, eriges ingentes lapides,<br />et calce lævigabis eos, 3 ut possis in eis scribere omnia verba legis hujus,<br />Jordane transmisso : ut intro¨eas terram, quam Dominus Deus tuus dabit tibi,<br />terram lacte et melle manantem, sicut juravit patribus tuis. 4 Quando ergo<br />transieritis Jordanem, erigite lapides, quos ego hodie præcipio vobis in monte<br />Hebal, et lævigabis eos calce : 5 et ædificabis ibi altare Domino Deo tuo de<br />lapidibus, quos ferrum non tetigit, 6 et de saxis informibus et impolitis : et<br />offeres super eo holocausta Domino Deo tuo, 7 et immolabis hostias pacificas,<br />comedesque ibi, et epulaberis coram Domino Deo tuo. 8 Et scribes super<br />lapides omnia verba legis hujus plane et lucide. 9 Dixeruntque Moyses et sacerdotes<br />Levitici generis ad omnem Isra¨elem : Attende, et audi, Isra¨el : hodie<br />factus es populus Domini Dei tui : 10 audies vocem ejus, et facies mandata<br />atque justitias, quas ego præcipio tibi.<br />11 Præcepitque Moyses populo in die illo, dicens : 12 Hi stabunt ad benedicendum<br />populo super montem Garizim, Jordane transmisso : Simeon, Levi,<br />Judas, Issachar, Joseph, et Benjamin. 13 Et e regione isti stabunt ad maledicendum<br />in monte Hebal : Ruben, Gad, et Aser, et Zabulon, Dan, et Nephthali.<br />14 Et pronuntiabunt Levitæ, dicentque ad omnes viros Isra¨el excelsa voce :<br />15 Maledictus homo qui facit sculptile et conflatile, abominationem Domini,<br />opus manuum artificum, ponetque illud in abscondito : et respondebit omnis<br />populus, et dicet : Amen. 16 Maledictus qui non honorat patrem suum, et<br />matrem : et dicet omnis populus : Amen. 17 Maledictus qui transfert terminos<br />proximi sui : et dicet omnis populus : Amen. 18 Maledictus qui errare facit<br />cæcum in itinere : et dicet omnis populus : Amen. 19 Maledictus qui pervertit<br />judicium advenæ, pupilli et viduæ : et dicet omnis populus : Amen. 20 Maledictus<br />qui dormit cum uxore patris sui, et revelat operimentum lectuli ejus :<br />et dicet omnis populus : Amen. 21 Maledictus qui dormit cum omni jumento :<br />et dicet omnis populus : Amen. 22 Maledictus qui dormit cum sorore sua, filia<br />patris sui, vel matris suæ : et dicet omnis populus : Amen. 23 Maledictus qui<br />dormit cum socru sua : et dicet omnis populus : Amen. 24 Maledictus qui<br />clam percusserit proximum suum : et dicet omnis populus : Amen. 25 Maledictus<br />qui accipit munera, ut percutiat animam sanguinis innocentis : et dicet<br />omnis populus : Amen. 26 Maledictus qui non permanet in sermonibus legis<br />hujus, nec eos opere perficit : et dicet omnis populus : Amen.<br />28 Si autem audieris vocem Domini Dei tui, ut facias atque custodias omnia<br />mandata ejus, quæ ego præcipio tibi hodie, faciet te Dominus Deus<br />tuus excelsiorem cunctis gentibus, quæ versantur in terra. 2 Venientque super<br />te universæ benedictiones istæ, et apprehendent te : si tamen præcepta<br />ejus audieris. 3 Benedictus tu in civitate, et benedictus in agro. 4 Benedictus<br />fructus ventris tui, et fructus terræ tuæ, fructusque jumentorum tuorum,<br />greges armentorum tuorum, et caulæ ovium tuarum. 5 Benedicta horrea tua,<br />et benedictæ reliquiæ tuæ. 6 Benedictus eris tu ingrediens et egrediens. 7 Dabit<br />Dominus inimicos tuos, qui consurgunt adversum te, corruentes in conspectu<br />tuo : per unam viam venient contra te, et per septem fugient a facie tua.<br />182<br />Deuteronomium<br />8 Emittet Dominus benedictionem super cellaria tua, et super omnia opera<br />manuum tuarum : benedicetque tibi in terra, quam acceperis. 9 Suscitabit te<br />Dominus sibi in populum sanctum, sicut juravit tibi : si custodieris mandata<br />Domini Dei tui, et ambulaveris in viis ejus. 10 Videbuntque omnes terrarum<br />populi quod nomen Domini invocatum sit super te, et timebunt te. 11 Abundare<br />te faciet Dominus omnibus bonis, fructu uteri tui, et fructu jumentorum<br />tuorum, fructu terræ tuæ, quam juravit Dominus patribus tuis ut daret tibi.<br />12 Aperiet Dominus thesaurum suum optimum, cælum, ut tribuat pluviam<br />terræ tuæ in tempore suo : benedicetque cunctis operibus manuum tuarum.<br />Et foenerabis gentibus multis, et ipse a nullo foenus accipies. 13 Constituet te<br />Dominus in caput, et non in caudam : et eris semper supra, et non subter :<br />si tamen audieris mandata Domini Dei tui quæ ego præcipio tibi hodie, et<br />custodieris et feceris, 14 ac non declinaveris ab eis nec ad dexteram, nec ad<br />sinistram, nec secutus fueris deos alienos, neque colueris eos.<br />15 Quod si audire nolueris vocem Domini Dei tui, ut custodias, et facias omnia<br />mandata ejus et cæremonias, quas ego præcipio tibi hodie, venient super<br />te omnes maledictiones istæ, et apprehendent te. 16 Maledictus eris in civitate,<br />maledictus in agro. 17 Maledictum horreum tuum, et maledictæ reliquiæ tuæ.<br />18 Maledictus fructus ventris tui, et fructus terræ tuæ, armenta boum tuorum,<br />et greges ovium tuarum. 19 Maledictus eris ingrediens, et maledictus egrediens.<br />20 Mittet Dominus super te famem et esuriem, et increpationem in omnia<br />opera tua, quæ tu facies : donec conterat te, et perdat velociter, propter adinventiones<br />tuas pessimas in quibus reliquisti me. 21 Adjungat tibi Dominus<br />pestilentiam, donec consumat te de terra ad quam ingredieris possidendam.<br />22 Percutiat te Dominus egestate, febri et frigore, ardore et æstu, et a¨ere<br />corrupto ac rubigine, et persequatur donec pereas. 23 Sit cælum, quod supra<br />te est, æneum : et terra, quam calcas, ferrea. 24 Det Dominus imbrem terræ<br />tuæ pulverem, et de cælo descendat super te cinis, donec conteraris. 25 Tradat<br />te Dominus corruentem ante hostes tuos : per unam viam egrediaris contra<br />eos, et per septem fugias, et dispergaris per omnia regna terræ, 26 sitque cadaver<br />tuum in escam cunctis volatilibus cæli, et bestiis terræ, et non sit qui<br />abigat. 27 Percutiat te Dominus ulcere Ægypti, et partem corporis, per quam<br />stercora egeruntur, scabie quoque et prurigine : ita ut curari nequeas. 28 Percutiat<br />te Dominus amentia et cæcitate ac furore mentis, 29 et palpes in meridie<br />sicut palpare solet cæcus in tenebris, et non dirigas vias tuas. Omnique tempore<br />calumniam sustineas, et opprimaris violentia, nec habeas qui liberet te.<br />30 Uxorem accipias, et alius dormiat cum ea. Domum ædifices, et non habites<br />in ea. Plantes vineam, et non vindemies eam. 31 Bos tuus immoletur coram<br />te, et non comedas ex eo. Asinus tuus rapiatur in conspectu tuo, et non reddatur<br />tibi. Oves tuæ dentur inimicis tuis, et non sit qui te adjuvet. 32 Filii tui<br />et filiæ tuæ tradantur alteri populo, videntibus oculis tuis, et deficientibus ad<br />conspectum eorum tota die, et non sit fortitudo in manu tua. 33 Fructus terræ<br />tuæ, et omnes labores tuos, comedat populus quem ignoras : et sis semper<br />calumniam sustinens, et oppressus cunctis diebus, 34 et stupens ad terrorem<br />eorum quæ videbunt oculi tui. 35 Percutiat te Dominus ulcere pessimo in<br />genibus et in suris, sanarique non possis a planta pedis usque ad verticem<br />tuum. 36 Ducet te Dominus, et regem tuum, quem constitueris super te, in<br />gentem, quam ignoras tu et patres tui : et servies ibi diis alienis, ligno et lapidi.<br />37 Et eris perditus in proverbium ac fabulam omnibus populis, ad quos te<br />introduxerit Dominus. 38 Sementem multam jacies in terram, et modicum con-<br />183<br />Deuteronomium<br />gregabis : quia locustæ devorabunt omnia. 39 Vineam plantabis, et fodies : et<br />vinum non bibes, nec colliges ex ea quippiam : quoniam vastabitur vermibus.<br />40 Olivas habebis in omnibus terminis tuis, et non ungeris oleo : quia defluent,<br />et peribunt. 41 Filios generabis et filias, et non frueris eis : quoniam ducentur<br />in captivitatem. 42 Omnes arbores tuas et fruges terræ tuæ rubigo consumet.<br />43 Advena, qui tecum versatur in terra, ascendet super te, eritque sublimior :<br />tu autem descendes, et eris inferior. 44 Ipse foenerabit tibi, et tu non foenerabis<br />ei. Ipse erit in caput, et tu eris in caudam. 45 Et venient super te omnes maledictiones<br />istæ, et persequentes apprehendent te, donec intereas : quia non<br />audisti vocem Domini Dei tui, nec servasti mandata ejus et cæremonias, quas<br />præcepit tibi. 46 Et erunt in te signa atque prodigia, et in semine tuo usque in<br />sempiternum : 47 eo quod non servieris Domino Deo tuo in gaudio, cordisque<br />lætitia, propter rerum omnium abundantiam. 48 Servies inimico tuo, quem<br />immittet tibi Dominus, in fame, et siti, et nuditate, et omni penuria : et ponet<br />jugum ferreum super cervicem tuam, donec te conterat.<br />49 Adducet Dominus super te gentem de longinquo, et de extremis terræ<br />finibus in similitudinem aquilæ volantis cum impetu, cujus linguam intelligere<br />non possis : 50 gentem procacissimam, quæ non deferat seni, nec<br />misereatur parvuli, 51 et devoret fructum jumentorum tuorum, ac fruges terræ<br />tuæ : donec intereas, et non relinquat tibi triticum, vinum, et oleum, armenta<br />boum, et greges ovium : donec te disperdat, 52 et conterat in cunctis urbibus<br />tuis, et destruantur muri tui firmi atque sublimes, in quibus habebas fiduciam<br />in omni terra tua. Obsideberis intra portas tuas in omni terra tua, quam dabit<br />tibi Dominus Deus tuus : 53 et comedes fructum uteri tui, et carnes filiorum<br />tuorum et filiarum tuarum, quas dederit tibi Dominus Deus tuus, in angustia<br />et vastitate qua opprimet te hostis tuus. 54 Homo delicatus in te, et luxuriosus<br />valde, invidebit fratri suo, et uxori, quæ cubat in sinu suo, 55 ne det eis<br />de carnibus filiorum suorum, quas comedet : eo quod nihil aliud habeat in<br />obsidione et penuria, qua vastaverint te inimici tui intra omnes portas tuas.<br />56 Tenera mulier et delicata, quæ super terram ingredi non valebat, nec pedis<br />vestigium figere, propter mollitiem et teneritudinem nimiam, invidebit viro<br />suo, qui cubat in sinu ejus, super filii et filiæ carnibus, 57 et illuvie secundarum,<br />quæ egrediuntur de medio feminum ejus, et super liberis qui eadem<br />hora nati sunt. Comedent enim eos clam propter rerum omnium penuriam in<br />obsidione et vastitate, qua opprimet te inimicus tuus intra portas tuas. 58 Nisi<br />custodieris et feceris omnia verba legis hujus, quæ scripta sunt in hoc volumine,<br />et timueris nomen ejus gloriosum et terribile, hoc est, Dominum Deum<br />tuum : 59 augebit Dominus plagas tuas, et plagas seminis tui, plagas magnas<br />et perseverantes, infirmitates pessimas et perpetuas : 60 et convertet in<br />te omnes afflictiones Ægypti, quas timuisti, et adhærebunt tibi. 61 Insuper et<br />universos languores, et plagas, quæ non sunt scriptæ in volumine legis hujus,<br />inducet Dominus super te, donec te conterat : 62 et remanebitis pauci numero,<br />qui prius eratis sicut astra cæli præ multitudine, quoniam non audisti vocem<br />Domini Dei tui. 63 Et sicut ante lætatus est Dominus super vos, bene vobis<br />faciens, vosque multiplicans : sic lætabitur disperdens vos atque subvertens,<br />ut auferamini de terra, ad quam ingredieris possidendam.<br />64 Disperget te Dominus in omnes populos, a summitate terræ usque ad<br />terminos ejus : et servies ibi diis alienis, quos et tu ignoras et patres tui,<br />lignis et lapidibus. 65 In gentibus quoque illis non quiesces, neque erit requies<br />vestigio pedis tui. Dabit enim tibi Dominus ibi cor pavidum, et deficientes<br />184<br />Deuteronomium<br />oculos, et animam consumptam moerore : 66 et erit vita tua quasi pendens<br />ante te. Timebis nocte et die, et non credes vitæ tuæ. 67 Mane dices : Quis<br />mihi det vesperum ? et vespere : Quis mihi det mane ? propter cordis tui<br />formidinem, qua terreberis, et propter ea, quæ tuis videbis oculis. 68 Reducet<br />te Dominus classibus in Ægyptum per viam de qua dixit tibi ut eam amplius<br />non videres. Ibi venderis inimicis tuis in servos et ancillas, et non erit qui<br />emat.<br />29 Hæc sunt verba foederis quod præcepit Dominus Moysi ut feriret cum<br />filiis Isra¨el in terra Moab : præter illud foedus, quod cum eis pepigit in<br />Horeb.<br />2 Vocavitque Moyses omnem Isra¨el, et dixit ad eos : Vos vidistis universa,<br />quæ fecit Dominus coram vobis in terra Ægypti Pharaoni, et omnibus servis<br />ejus, universæque terræ illius, 3 tentationes magnas, quas viderunt oculi tui,<br />signa illa, portentaque ingentia, 4 et non dedit vobis Dominus cor intelligens,<br />et oculos videntes, et aures quæ possunt audire, usque in præsentem diem.<br />5 Adduxit vos quadraginta annis per desertum : non sunt attrita vestimenta<br />vestra, nec calceamenta pedum vestrorum vetustate consumpta sunt. 6 Panem<br />non comedistis, vinum et siceram non bibistis : ut sciretis quia ego sum Dominus<br />Deus vester. 7 Et venistis ad hunc locum : egressusque est Sehon rex<br />Hesebon, et Og rex Basan, occurrentes nobis ad pugnam. Et percussimus<br />eos, 8 et tulimus terram eorum, ac tradidimus possidendam Ruben et Gad, et<br />dimidiæ tribui Manasse. 9 Custodite ergo verba pacti hujus, et implete ea : ut<br />intelligatis universa quæ facitis.<br />10 Vos statis hodie cuncti coram Domino Deo vestro, principes vestri, et<br />tribus, ac majores natu, atque doctores, omnis populus Isra¨el, 11 liberi et uxores<br />vestræ, et advena qui tecum moratur in castris, exceptis lignorum cæsoribus,<br />et his qui comportant aquas : 12 ut transeas in foedere Domini Dei tui,<br />et in jurejurando quod hodie Dominus Deus tuus percutit tecum : 13 ut suscitet<br />te sibi in populum, et ipse sit Deus tuus sicut locutus est tibi, et sicut juravit<br />patribus tuis, Abraham, Isaac, et Jacob. 14 Nec vobis solis ego hoc foedus ferio,<br />et hæc juramenta confirmo, 15 sed cunctis præsentibus et absentibus. 16 Vos enim<br />nostis quomodo habitaverimus in terra Ægypti, et quomodo transierimus<br />per medium nationum, quas transeuntes 17 vidistis abominationes et sordes,<br />id est, idola eorum, lignum et lapidem, argentum et aurum, quæ colebant.<br />18 Ne forte sit inter vos vir aut mulier, familia aut tribus, cujus cor aversum<br />est hodie a Domino Deo nostro, ut vadat et serviat diis illarum gentium : et sit<br />inter vos radix germinans fel et amaritudinem. 19 Cumque audierit verba juramenti<br />hujus, benedicat sibi in corde suo, dicens : Pax erit mihi, et ambulabo in<br />pravitate cordis mei : et absumat ebria sitientem, 20 et Dominus non ignoscat<br />ei : sed tunc quam maxime furor ejus fumet, et zelus contra hominem illum,<br />et sedeant super eum omnia maledicta, quæ scripta sunt in hoc volumine :<br />et deleat Dominus nomen ejus sub cælo, 21 et consumat eum in perditionem<br />ex omnibus tribubus Isra¨el, juxta maledictiones, quæ in libro legis hujus ac<br />foederis continentur.<br />22 Dicetque sequens generatio, et filii qui nascentur deinceps, et peregrini<br />qui de longe venerint, videntes plagas terræ illius, et infirmitates, quibus<br />eam afflixerit Dominus, 23 sulphure, et salis ardore comburens, ita ut ultra non<br />seratur, nec virens quippiam germinet, in exemplum subversionis Sodomæ et<br />Gomorrhæ, Adamæ et Seboim, quas subvertit Dominus in ira et furore suo.<br />185<br />Deuteronomium<br />24 Et dicent omnes gentes : Quare sic fecit Dominus terræ huic ? quæ est hæc<br />ira furoris ejus immensa ? 25 Et respondebunt : Quia dereliquerunt pactum<br />Domini, quod pepigit cum patribus eorum, quando eduxit eos de terra Ægypti<br />: 26 et servierunt diis alienis, et adoraverunt eos, quos nesciebant, et quibus<br />non fuerant attributi : 27 idcirco iratus est furor Domini contra terram istam,<br />ut induceret super eam omnia maledicta, quæ in hoc volumine scripta sunt :<br />28 et ejecit eos de terra sua in ira et in furore, et in indignatione maxima, projecitque<br />in terram alienam, sicut hodie comprobatur. 29 Abscondita, Domino<br />Deo nostro ; quæ manifesta sunt, nobis et filiis nostris usque in sempiternum,<br />ut faciamus universa verba legis hujus.<br />30 Cum ergo venerint super te omnes sermones isti, benedictio sive maledictio,<br />quam proposui in conspectu tuo : et ductus poenitudine cordis<br />tui in universis gentibus, in quas disperserit te Dominus Deus tuus, 2 et reversus<br />fueris ad eum, et obedieris ejus imperiis, sicut ego hodie præcipio tibi,<br />cum filiis tuis, in toto corde tuo, et in tota anima tua : 3 reducet Dominus Deus<br />tuus captivitatem tuam, ac miserebitur tui, et rursum congregabit te de cunctis<br />populis, in quos te ante dispersit. 4 Si ad cardines cæli fueris dissipatus,<br />inde te retrahet Dominus Deus tuus, 5 et assumet, atque introducet in terram,<br />quam possederunt patres tui, et obtinebis eam : et benedicens tibi, majoris<br />numeri te esse faciat quam fuerunt patres tui. 6 Circumcidet Dominus Deus<br />tuus cor tuum, et cor seminis tui, ut diligas Dominum Deum tuum in toto<br />corde tuo, et in tota anima tua, ut possis vivere. 7 Omnes autem maledictiones<br />has convertet super inimicos tuos, et eos qui oderunt te et persequuntur. 8 Tu<br />autem reverteris, et audies vocem Domini Dei tui, faciesque universa mandata<br />quæ ego præcipio tibi hodie : 9 et abundare te faciet Dominus Deus tuus in<br />cunctis operibus manuum tuarum, in sobole uteri tui, et in fructu jumentorum<br />tuorum, in ubertate terræ tuæ, et in rerum omnium largitate. Revertetur enim<br />Dominus, ut gaudeat super te in omnibus bonis, sicut gavisus est in patribus<br />tuis : 10 si tamen audieris vocem Domini Dei tui, et custodieris præcepta ejus<br />et cæremonias, quæ in hac lege conscripta sunt : et revertaris ad Dominum<br />Deum tuum in toto corde tuo, et in tota anima tua.<br />11 Mandatum hoc, quod ego præcipio tibi hodie, non supra te est, neque<br />procul positum, 12 nec in cælo situm, ut possis dicere : Quis nostrum valet<br />ad cælum ascendere, ut deferat illud ad nos, et audiamus atque opere compleamus<br />? 13 neque trans mare positum : ut causeris, et dicas : Quis ex nobis<br />poterit transfretare mare, et illud ad nos usque deferre, ut possimus audire<br />et facere quod præceptum est ? 14 sed juxta te est sermo valde, in ore tuo, et<br />in corde tuo, ut facias illum. 15 Considera quod hodie proposuerim in conspectu<br />tuo, vitam et bonum, et e contrario mortem et malum : 16 ut diligas<br />Dominum Deum tuum, et ambules in viis ejus, et custodias mandata illius ac<br />cæremonias atque judicia : et vivas, atque multiplicet te, benedicatque tibi in<br />terra, ad quam ingredieris possidendam. 17 Si autem aversum fuerit cor tuum,<br />et audire nolueris, atque errore deceptus adoraveris deos alienos, et servieris<br />eis : 18 prædico tibi hodie quod pereas, et parvo tempore moreris in terra, ad<br />quam, Jordane transmisso, ingredieris possidendam. 19 Testes invoco hodie<br />cælum et terram, quod proposuerim vobis vitam et mortem, benedictionem et<br />maledictionem. Elige ergo vitam, ut et tu vivas, et semen tuum : 20 et diligas<br />Dominum Deum tuum, atque obedias voci ejus, et illi adhæreas (ipse est en-<br />186<br />Deuteronomium<br />im vita tua, et longitudo dierum tuorum), ut habites in terra, pro qua juravit<br />Dominus patribus tuis, Abraham, Isaac, et Jacob, ut daret eam illis.<br />31 Abiit itaque Moyses, et locutus est omnia verba hæc ad universum Isra<br />¨el, 2 et dixit ad eos : Centum viginti annorum sum hodie ; non possum<br />ultra egredi et ingredi, præsertim cum et Dominus dixerit mihi : Non<br />transibis Jordanem istum. 3 Dominus ergo Deus tuus transibit ante te : ipse<br />delebit omnes gentes has in conspectu tuo, et possidebis eas : et Josue iste<br />transibit ante te, sicut locutus est Dominus. 4 Facietque Dominus eis sicut fecit<br />Sehon et Og regibus Amorrhæorum, et terræ eorum, delebitque eos. 5 Cum<br />ergo et hos tradiderit vobis, similiter facietis eis, sicut præcepi vobis. 6 Viriliter<br />agite, et confortamini : nolite timere, nec paveatis ad conspectum eorum : quia<br />Dominus Deus tuus ipse est ductor tuus, et non dimittet, nec derelinquet te.<br />7 Vocavitque Moyses Josue, et dixit ei coram omni Isra¨el : Confortare, et<br />esto robustus : tu enim introduces populum istum in terram, quam daturum<br />se patribus eorum juravit Dominus, et tu eam sorte divides. 8 Et Dominus<br />qui ductor est vester, ipse erit tecum : non dimittet, nec derelinquet te : noli<br />timere, nec paveas.<br />9 Scripsit itaque Moyses legem hanc, et tradidit eam sacerdotibus filiis Levi,<br />qui portabant arcam foederis Domini, et cunctis senioribus Isra¨el. 10 Præcepitque<br />eis, dicens : Post septem annos, anno remissionis, in solemnitate<br />tabernaculorum, 11 convenientibus cunctis ex Isra¨el, ut appareant in conspectu<br />Domini Dei tui in loco quem elegerit Dominus, leges verba legis hujus coram<br />omni Isra¨el, audientibus eis, 12 et in unum omni populo congregato, tam viris<br />quam mulieribus, parvulis, et advenis, qui sunt intra portas tuas : ut audientes<br />discant, et timeant Dominum Deum vestrum, et custodiant, impleantque<br />omnes sermones legis hujus. 13 Filii quoque eorum qui nunc ignorant,<br />ut audire possint, et timeant Dominum Deum suum cunctis diebus quibus<br />versantur in terra, ad quam vos, Jordane transmisso, pergitis obtinendam.<br />14 Et ait Dominus ad Moysen : Ecce prope sunt dies mortis tuæ : voca<br />Josue, et state in tabernaculo testimonii, ut præcipiam ei. Abierunt ergo Moyses<br />et Josue, et steterunt in tabernaculo testimonii : 15 apparuitque Dominus<br />ibi in columna nubis, quæ stetit in introitu tabernaculi. 16 Dixitque Dominus<br />ad Moysen : Ecce tu dormies cum patribus tuis, et populus iste consurgens<br />fornicabitur post deos alienos in terra, ad quam ingreditur ut habitet in ea :<br />ibi derelinquet me, et irritum faciet foedus, quod pepigi cum eo. 17 Et irascetur<br />furor meus contra eum in die illo : et derelinquam eum, et abscondam faciem<br />meam ab eo, et erit in devorationem : invenient eum omnia mala et afflictiones,<br />ita ut dicat in illo die : Vere quia non est Deus mecum, invenerunt me<br />hæc mala. 18 Ego autem abscondam, et celabo faciem meam in die illo propter<br />omnia mala, quæ fecit, quia secutus est deos alienos.<br />19 Nunc itaque scribite vobis canticum istud, et docete filios Isra¨el : ut<br />memoriter teneant, et ore decantent, et sit mihi carmen istud pro testimonio<br />inter filios Isra¨el. 20 Introducam enim eum in terram, pro qua juravi patribus<br />ejus, lacte et melle manantem. Cumque comederint, et saturati, crassique<br />fuerint, avertentur ad deos alienos, et servient eis : detrahentque mihi, et<br />irritum facient pactum meum. 21 Postquam invenerint eum mala multa et<br />afflictiones, respondebit ei canticum istud pro testimonio, quod nulla delebit<br />oblivio ex ore seminis sui. Scio enim cogitationes ejus, quæ facturus sit hodie,<br />antequam introducam eum in terram, quam ei pollicitus sum. 22 Scripsit ergo<br />187<br />Deuteronomium<br />Moyses canticum, et docuit filios Isra¨el. 23 Præcepitque Dominus Josue filio<br />Nun, et ait : Confortare, et esto robustus : tu enim introduces filios Isra¨el in<br />terram, quam pollicitus sum, et ego ero tecum.<br />24 Postquam ergo scripsit Moyses verba legis hujus in volumine, atque<br />complevit, 25 præcepit Levitis, qui portabant arcam foederis Domini, dicens :<br />26 Tollite librum istum, et ponite eum in latere arcæ foederis Domini Dei vestri :<br />ut sit ibi contra te in testimonium. 27 Ego enim scio contentionem tuam, et cervicem<br />tuam durissimam. Adhuc vivente me et ingrediente vobiscum, semper<br />contentiose egistis contra Dominum : quanto magis cum mortuus fuero ?<br />28 Congregate ad me omnes majores natu per tribus vestras, atque doctores,<br />et loquar audientibus eis sermones istos, et invocabo contra eos cælum et<br />terram. 29 Novi enim quod post mortem meam inique agetis, et declinabitis<br />cito de via, quam præcepi vobis : et occurrent vobis mala in extremo tempore,<br />quando feceritis malum in conspectu Domini, ut irritetis eum per opera<br />manuum vestrarum.<br />30 Locutus est ergo Moyses, audiente universo coetu Isra¨el, verba carminis<br />hujus, et ad finem usque complevit.<br />32 Audite, cæli, quæ loquor :<br />audiat terra verba oris mei.<br />2 Concrescat ut pluvia doctrina mea,<br />fluat ut ros eloquium meum,<br />quasi imber super herbam,<br />et quasi stillæ super gramina.<br />3 Quia nomen Domini invocabo :<br />date magnificentiam Deo nostro.<br />4 Dei perfecta sunt opera,<br />et omnes viæ ejus judicia :<br />Deus fidelis, et absque ulla iniquitate,<br />justus et rectus.<br />5 Peccaverunt ei, et non filii ejus in sordibus :<br />generatio prava atque perversa.<br />6 Hæccine reddis Domino,<br />popule stulte et insipiens ?<br />numquid non ipse est pater tuus,<br />qui possedit te, et fecit, et creavit te ?<br />7 Memento dierum antiquorum, cogita generationes singulas :<br />interroga patrem tuum,<br />et annuntiabit tibi :<br />majores tuos, et dicent tibi.<br />8 Quando dividebat Altissimus gentes,<br />quando separabat filios Adam,<br />constituit terminos populorum<br />juxta numerum filiorum Isra¨el.<br />9 Pars autem Domini, populus ejus :<br />Jacob funiculus hæreditatis ejus.<br />10 Invenit eum in terra deserta,<br />in loco horroris, et vastæ solitudinis :<br />circumduxit eum, et docuit :<br />et custodivit quasi pupillam oculi sui.<br />188<br />Deuteronomium<br />11 Sicut aquila provocans ad volandum pullos suos,<br />et super eos volitans,<br />expandit alas suas, et assumpsit eum,<br />atque portavit in humeris suis.<br />12 Dominus solus dux ejus fuit,<br />et non erat cum eo deus alienus :<br />13 constituit eum super excelsam terram,<br />ut comederet fructus agrorum :<br />ut sugeret mel de petra,<br />oleumque de saxo durissimo ;<br />14 butyrum de armento, et lac de ovibus<br />cum adipe agnorum,<br />et arietum filiorum Basan : et hircos<br />cum medulla tritici,<br />et sanguinem uvæ biberet meracissimum.<br />15 Incrassatus est dilectus, et recalcitravit :<br />incrassatus, impinguatus, dilatatus,<br />dereliquit Deum factorem suum,<br />et recessit a Deo salutari suo.<br />16 Provocaverunt eum in diis alienis,<br />et in abominationibus ad iracundiam concitaverunt.<br />17 Immolaverunt dæmoniis et non Deo,<br />diis quos ignorabant :<br />novi recentesque venerunt,<br />quos non coluerunt patres eorum :<br />18 Deum qui te genuit dereliquisti,<br />et oblitus es Domini creatoris tui.<br />19 Vidit Dominus, et ad iracundiam concitatus est :<br />quia provocaverunt eum filii sui et filiæ.<br />20 Et ait : Abscondam faciem meam ab eis,<br />et considerabo novissima eorum :<br />generatio enim perversa est,<br />et infideles filii.<br />21 Ipsi me provocaverunt in eo qui non erat Deus,<br />et irritaverunt in vanitatibus suis :<br />et ego provocabo eos in eo qui non est populus,<br />et in gente stulta irritabo illos.<br />22 Ignis succensus est in furore meo,<br />et ardebit usque ad inferni novissima :<br />devorabitque terram cum germine suo,<br />et montium fundamenta comburet.<br />23 Congregabo super eos mala,<br />et sagittas meas complebo in eis.<br />24 Consumentur fame,<br />et devorabunt eos aves morsu amarissimo :<br />dentes bestiarum immittam in eos,<br />cum furore trahentium super terram, atque serpentium.<br />25 Foris vastabit eos gladius,<br />189<br />Deuteronomium<br />et intus pavor,<br />juvenem simul ac virginem,<br />lactentem cum homine sene.<br />26 Dixi : Ubinam sunt ?<br />cessare faciam ex hominibus memoriam eorum.<br />27 Sed propter iram inimicorum distuli :<br />ne forte superbirent hostes eorum,<br />et dicerent : Manus nostra excelsa,<br />et non Dominus, fecit hæc omnia.<br />28 Gens absque consilio est,<br />et sine prudentia.<br />29 Utinam saperent, et intelligerent,<br />ac novissima providerent.<br />30 Quomodo persequatur unus mille,<br />et duo fugent decem millia ?<br />nonne ideo, quia Deus suus vendidit eos,<br />et Dominus conclusit illos ?<br />31 Non enim est Deus noster ut dii eorum :<br />et inimici nostri sunt judices.<br />32 De vinea Sodomorum, vinea eorum,<br />et de suburbanis Gomorrhæ :<br />uva eorum, uva fellis,<br />et botri amarissimi.<br />33 Fel draconum vinum eorum,<br />et venenum aspidum insanabile.<br />34 Nonne hæc condita sunt apud me,<br />et signata in thesauris meis ?<br />35 Mea est ultio, et ego retribuam in tempore,<br />ut labatur pes eorum :<br />juxta est dies perditionis,<br />et adesse festinant tempora.<br />36 Judicabit Dominus populum suum,<br />et in servis suis miserebitur :<br />videbit quod infirmata sit manus,<br />et clausi quoque defecerunt,<br />residuique consumpti sunt.<br />37 Et dicet : Ubi sunt dii eorum,<br />in quibus habebant fiduciam ?<br />38 de quorum victimis comedebant adipes,<br />et bibebant vinum libaminum :<br />surgant, et opitulentur vobis,<br />et in necessitate vos protegant.<br />39 Videte quod ego sim solus,<br />et non sit alius deus præter me :<br />ego occidam, et ego vivere faciam :<br />percutiam, et ego sanabo,<br />et non est qui de manu mea possit eruere.<br />40 Levabo ad cælum manum meam,<br />190<br />Deuteronomium<br />et dicam : Vivo ego in æternum.<br />41 Si acuero ut fulgur gladium meum,<br />et arripuerit judicium manus mea :<br />reddam ultionem hostibus meis,<br />et his qui oderunt me retribuam.<br />42 Inebriabo sagittas meas sanguine,<br />et gladius meus devorabit carnes ;<br />de cruore occisorum et de captivitate,<br />nudati inimicorum capitis.<br />43 Laudate, gentes, populum ejus,<br />quia sanguinem servorum suorum ulciscetur :<br />et vindictam retribuet in hostes eorum,<br />et propitius erit terræ populi sui.<br />44 Venit ergo Moyses, et locutus est omnia verba cantici hujus in auribus<br />populi, ipse et Josue filius Nun. 45 Complevitque omnes sermones istos, loquens<br />ad universum Isra¨el, 46 et dixit ad eos : Ponite corda vestra in omnia<br />verba, quæ ego testificor vobis hodie : ut mandetis ea filiis vestris custodire<br />et facere, et implere universa quæ scripta sunt legis hujus : 47 quia non incassum<br />præcepta sunt vobis, sed ut singuli in eis viverent : quæ facientes<br />longo perseveretis tempore in terra, ad quam, Jordane transmisso, ingredimini<br />possidendam. 48 Locutusque est Dominus ad Moysen in eadem die, dicens :<br />49 Ascende in montem istum Abarim, id est, transitum, in montem Nebo, qui<br />est in terra Moab contra Jericho : et vide terram Chanaan, quam ego tradam<br />filiis Isra¨el obtinendam, et morere in monte. 50 Quem conscendens jungeris<br />populis tuis, sicut mortuus est Aaron frater tuus in monte Hor, et appositus<br />populis suis : 51 quia prævaricati estis contra me in medio filiorum Isra¨el ad<br />aquas contradictionis in Cades deserti Sin : et non sanctificastis me inter filios<br />Isra¨el. 52 E contra videbis terram, et non ingredieris in eam, quam ego dabo<br />filiis Isra¨el.<br />33 Hæc est benedictio, qua benedixit Moyses, homo Dei, filiis Isra¨el ante<br />mortem suam. 2 Et ait :<br />Dominus de Sinai venit,<br />et de Seir ortus est nobis :<br />apparuit de monte Pharan,<br />et cum eo sanctorum millia.<br />In dextera ejus ignea lex.<br />3 Dilexit populos,<br />omnes sancti in manu illius sunt :<br />et qui appropinquant pedibus ejus,<br />accipient de doctrina illius.<br />4 Legem præcepit nobis Moyses,<br />hæreditatem multitudinis Jacob.<br />5 Erit apud rectissimum rex,<br />congregatis principibus populi cum tribubus Isra¨el.<br />6 Vivat Ruben, et non moriatur,<br />et sit parvus in numero.<br />7 Hæc est Judæ benedictio :<br />191<br />Deuteronomium<br />Audi, Domine, vocem Judæ,<br />et ad populum suum introduc eum :<br />manus ejus pugnabunt pro eo,<br />et adjutor illius contra adversarios ejus erit.<br />8 Levi quoque ait :<br />Perfectio tua, et doctrina tua viro sancto tuo,<br />quem probasti in tentatione,<br />et judicasti ad aquas contradictionis.<br />9 Qui dixit patri suo et matri suæ : Nescio vos :<br />et fratribus suis : Ignoro vos :<br />et nescierunt filios suos.<br />Hi custodierunt eloquium tuum,<br />et pactum tuum servaverunt.<br />10 Judicia tua, o Jacob,<br />et legem tuam, o Isra¨el :<br />ponent thymiama in furore tuo,<br />et holocaustum super altare tuum.<br />11 Benedic, Domine, fortitudini ejus :<br />et opera manuum illius suscipe.<br />Percute dorsa inimicorum ejus :<br />et qui oderunt eum, non consurgant.<br />12 Et Benjamin ait :<br />Amantissimus Domini habitabit confidenter in eo :<br />quasi in thalamo tota die morabitur,<br />et inter humeros illius requiescet.<br />13 Joseph quoque ait :<br />De benedictione Domini terra ejus,<br />de pomis cæli, et rore, atque abysso subjacente.<br />14 De pomis fructuum solis ac lunæ,<br />15 de vertice antiquorum montium,<br />de pomis collium æternorum :<br />16 et de frugibus terræ, et de plenitudine ejus.<br />Benedictio illius qui apparuit in rubo,<br />veniat super caput Joseph,<br />et super verticem nazaræi inter fratres suos.<br />17 Quasi primogeniti tauri pulchritudo ejus,<br />cornua rhinocerotis cornua illius :<br />in ipsis ventilabit gentes usque ad terminos terræ.<br />Hæ sunt multitudines Ephraim :<br />et hæc millia Manasse.<br />18 Et Zabulon ait :<br />Lætare, Zabulon, in exitu tuo,<br />et Issachar in tabernaculis tuis.<br />19 Populos vocabunt ad montem :<br />ibi immolabunt victimas justitiæ.<br />192<br />Deuteronomium<br />Qui inundationem maris quasi lac sugent,<br />et thesauros absconditos arenarum.<br />20 Et Gad ait :<br />Benedictus in latitudine Gad :<br />quasi leo requievit,<br />cepitque brachium et verticem.<br />21 Et vidit principatum suum,<br />quod in parte sua doctor esset repositus :<br />qui fuit cum principibus populi,<br />et fecit justitias Domini,<br />et judicium suum cum Isra¨el.<br />22 Dan quoque ait :<br />Dan catulus leonis, fluet largiter de Basan.<br />23 Et Nephthali dixit :<br />Nephthali abundantia perfruetur,<br />et plenus erit benedictionibus Domini :<br />mare et meridiem possidebit.<br />24 Aser quoque ait :<br />Benedictus in filiis Aser,<br />sit placens fratribus suis,<br />et tingat in oleo pedem suum :<br />25 ferrum et æs calceamentum ejus.<br />Sicut dies juventutis tuæ, ita et senectus tua.<br />26 Non est deus alius ut Deus rectissimi,<br />ascensor cæli, auxiliator tuus.<br />Magnificentia ejus discurrunt nubes,<br />27 habitaculum ejus sursum,<br />et subter brachia sempiterna<br />ejiciet a facie tua inimicum,<br />dicetque : Conterere.<br />28 Habitabit Isra¨el confidenter, et solus.<br />Oculus Jacob in terra frumenti et vini,<br />cælique caligabunt rore.<br />29 Beatus es tu, Isra¨el :<br />quis similis tui, popule, qui salvaris in Domino ?<br />Scutum auxilii tui,<br />et gladius gloriæ tuæ :<br />negabunt te inimici tui,<br />et tu eorum colla calcabis.<br />34 Ascendit ergo Moyses de campestribus Moab super montem Nebo, in<br />verticem Phasga contra Jericho : ostenditque ei Dominus omnem terram<br />Galaad usque Dan, 2 et universum Nephthali, terramque Ephraim et<br />Manasse, et omnem terram Juda usque ad mare novissimum, 3 et australem<br />193<br />Deuteronomium<br />partem, et latitudinem campi Jericho civitatis palmarum usque Segor. 4 Dixitque<br />Dominus ad eum : Hæc est terra, pro qua juravi Abraham, Isaac, et<br />Jacob, dicens : Semini tuo dabo eam. Vidisti eam oculis tuis, et non transibis<br />ad illam. 5 Mortuusque est ibi Moyses servus Domini, in terra Moab, jubente<br />Domino : 6 et sepelivit eum in valle terræ Moab contra Phogor : et non cognovit<br />homo sepulchrum ejus usque in præsentem diem. 7 Moyses centum<br />et viginti annorum erat quando mortuus est : non caligavit oculus ejus, nec<br />dentes illius moti sunt. 8 Fleveruntque eum filii Isra¨el in campestribus Moab<br />triginta diebus : et completi sunt dies planctus lugentium Moysen. 9 Josue<br />vero filius Nun repletus est spiritu sapientiæ, quia Moyses posuit super eum<br />manus suas. Et obedierunt ei filii Isra¨el, feceruntque sicut præcepit Dominus<br />Moysi. 10 Et non surrexit ultra propheta in Isra¨el sicut Moyses, quem nosset<br />Dominus facie ad faciem, 11 in omnibus signis atque portentis, quæ misit per<br />eum, ut faceret in terra Ægypti Pharaoni, et omnibus servis ejus, universæque<br />terræ illius, 12 et cunctam manum robustam, magnaque mirabilia, quæ fecit<br />Moyses coram universo Isra¨el.<br />194O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-8861247814759580340.post-14045433196735034672010-02-11T04:09:00.000-08:002010-02-11T04:10:37.174-08:00VULGATA - JOSUE AD RUTHLiber Josue<br />1 Et factum est post mortem Moysi servi Domini, ut loqueretur Dominus<br />ad Josue filium Nun, ministrum Moysi, et diceret ei : 2 Moyses servus<br />meus mortuus est : surge, et transi Jordanem istum tu, et omnis populus<br />tecum, in terram quam ego dabo filiis Isra¨el. 3 Omnem locum, quem calcaverit<br />vestigium pedis vestri, vobis tradam, sicut locutus sum Moysi. 4 A deserto et<br />Libano usque ad fluvium magnum Euphraten, omnis terra Hethæorum usque<br />ad mare magnum contra solis occasum erit terminus vester. 5 Nullus poterit<br />vobis resistere cunctis diebus vitæ tuæ : sicut fui cum Moyse, ita ero tecum :<br />non dimittam, nec derelinquam te. 6 Confortare, et esto robustus : tu enim<br />sorte divides populo huic terram, pro qua juravi patribus suis, ut traderem<br />eam illis. 7 Confortare igitur, et esto robustus valde, ut custodias, et facias<br />omnem legem, quam præcepit tibi Moyses servus meus : ne declines ab ea<br />ad dexteram vel ad sinistram, ut intelligas cuncta quæ agis. 8 Non recedat<br />volumen legis hujus ab ore tuo : sed meditaberis in eo diebus ac noctibus,<br />ut custodias et facias omnia quæ scripta sunt in eo : tunc diriges viam tuam,<br />et intelliges eam. 9 Ecce præcipio tibi : confortare, et esto robustus. Noli<br />metuere, et noli timere : quoniam tecum est Dominus Deus tuus in omnibus<br />ad quæcumque perrexeris.<br />10 Præcepitque Josue principibus populi, dicens : Transite per medium castrorum,<br />et imperate populo, ac dicite : 11 Præparate vobis cibaria : quoniam<br />post diem tertium transibitis Jordanem, et intrabitis ad possidendam terram<br />quam Dominus Deus vester daturus est vobis. 12 Rubenitis quoque et Gaditis,<br />et dimidiæ tribui Manasse, ait : 13 Mementote sermonis, quem præcepit vobis<br />Moyses famulus Domini, dicens : Dominus Deus vester dedit vobis requiem,<br />et omnem terram. 14 Uxores vestræ, et filii, ac jumenta manebunt in terra,<br />quam tradidit vobis Moyses trans Jordanem : vos autem transite armati ante<br />fratres vestros, omnes fortes manu, et pugnate pro eis, 15 donec det Dominus<br />requiem fratribus vestris sicut et vobis dedit, et possideant ipsi quoque terram<br />quam Dominus Deus vester daturus est eis : et sic revertimini in terram<br />possessionis vestræ, et habitabitis in ea, quam vobis dedit Moyses famulus<br />Domini trans Jordanem contra solis ortum.<br />16 Responderuntque ad Josue, atque dixerunt : Omnia quæ præcepisti nobis,<br />faciemus : et quocumque miseris, ibimus. 17 Sicut obedivimus in cunctis<br />Moysi, ita obediemus et tibi : tantum sit Dominus Deus tuus tecum, sicut fuit<br />cum Moyse. 18 Qui contradixerit ori tuo, et non obedierit cunctis sermonibus,<br />quos præceperis ei, moriatur. Tu tantum confortare, et viriliter age.<br />2 Misit igitur Josue filius Nun de Setim duos viros exploratores in abscondito<br />: et dixit eis : Ite, et considerate terram, urbemque Jericho. Qui pergentes<br />ingressi sunt domum mulieris meretricis, nomine Rahab, et quieverunt<br />apud eam. 2 Nuntiatumque est regi Jericho, et dictum : Ecce viri ingressi sunt<br />huc per noctem de filiis Isra¨el, ut explorarent terram. 3 Misitque rex Jericho ad<br />Rahab, dicens : Educ viros, qui venerunt ad te, et ingressi sunt domum tuam :<br />exploratores quippe sunt, et omnem terram considerare venerunt. 4 Tollensque<br />mulier viros, abscondit, et ait : Fateor, venerunt ad me, sed nesciebam<br />unde essent : 5 cumque porta clauderetur in tenebris, et illi pariter exierunt ;<br />nescio quo abierunt : persequimini cito, et comprehendetis eos. 6 Ipsa autem<br />fecit ascendere viros in solarium domus suæ, operuitque eos stipula lini, quæ<br />Josue<br />ibi erat. 7 Hi autem, qui missi fuerant, secuti sunt eos per viam, quæ ducit ad<br />vadum Jordanis : illisque egressis statim porta clausa est.<br />8 Necdum obdormierant qui latebant, et ecce mulier ascendit ad eos, et<br />ait : 9 Novi quod Dominus tradiderit vobis terram : etenim irruit in nos terror<br />vester, et elanguerunt omnes habitatores terræ. 10 Audivimus quod siccaverit<br />Dominus aquas maris Rubri ad vestrum introitum, quando egressi estis ex<br />Ægypto : et quæ feceritis duobus Amorrhæorum regibus, qui erant trans Jordanem,<br />Sehon et Og, quos interfecistis. 11 Et hæc audientes pertimuimus, et<br />elanguit cor nostrum, nec remansit in nobis spiritus ad introitum vestrum :<br />Dominus enim Deus vester ipse est Deus in cælo sursum et in terra deorsum.<br />12 Nunc ergo jurate mihi per Dominum, ut quomodo ego misericordiam feci<br />vobiscum, ita et vos faciatis cum domo patris mei : detisque mihi verum<br />signum, 13 ut salvetis patrem meum et matrem, et fratres ac sorores meas, et<br />omnia quæ illorum sunt, et eruatis animas nostras a morte. 14 Qui responderunt<br />ei : Anima nostra sit pro vobis in mortem, si tamen non prodideris<br />nos : cumque tradiderit nobis Dominus terram, faciemus in te misericordiam<br />et veritatem. 15 Demisit ergo eos per funem de fenestra : domus enim ejus<br />hærebat muro. 16 Dixitque ad eos : Ad montana conscendite, ne forte occurrant<br />vobis revertentes : ibique latitate tribus diebus, donec redeant, et sic ibitis<br />per viam vestram. 17 Qui dixerunt ad eam : Innoxii erimus a juramento hoc,<br />quo adjurasti nos : 18 si ingredientibus nobis terram, signum fuerit funiculus<br />iste coccineus, et ligaveris eum in fenestra, per quam demisisti nos : et patrem<br />tuum ac matrem, fratresque et omnem cognationem tuam congregaveris in<br />domum tuam. 19 Qui ostium domus tuæ egressus fuerit, sanguis ipsius erit<br />in caput ejus, et nos erimus alieni. Cunctorum autem sanguis, qui tecum in<br />domo fuerint, redundabit in caput nostrum, si eos aliquis tetigerit. 20 Quod si<br />nos prodere volueris, et sermonem istum proferre in medium, erimus mundi<br />ab hoc juramento, quo adjurasti nos. 21 Et illa respondit : Sicut locuti estis,<br />ita fiat : dimittensque eos ut pergerent, appendit funiculum coccineum in<br />fenestra.<br />22 Illi vero ambulantes pervenerunt ad montana, et manserunt ibi tres dies,<br />donec reverterentur qui fuerant persecuti : quærentes enim per omnem viam,<br />non repererunt eos. 23 Quibus urbem ingressis, reversi sunt, et descenderunt<br />exploratores de monte : et, transmisso Jordane, venerunt ad Josue<br />filium Nun, narraveruntque ei omnia quæ acciderant sibi, 24 atque dixerunt :<br />Tradidit Dominus omnem terram hanc in manus nostras, et timore prostrati<br />sunt cuncti habitatores ejus.<br />3 Igitur Josue de nocte consurgens movit castra : egredientesque de Setim,<br />venerunt ad Jordanem ipse et omnes filii Isra¨el, et morati sunt ibi tres dies.<br />2 Quibus evolutis transierunt præcones per castrorum medium, 3 et clamare<br />coeperunt : Quando videritis arcam foederis Domini Dei vestri, et sacerdotes<br />stirpis Leviticæ portantes eam, vos quoque consurgite, et sequimini præcedentes<br />: 4 sitque inter vos et arcam spatium cubitorum duum millium : ut<br />procul videre possitis, et nosse per quam viam ingrediamini : quia prius non<br />ambulastis per eam : et cavete ne appropinquetis ad arcam. 5 Dixitque Josue<br />ad populum : Sanctificamini : cras enim faciet Dominus inter vos mirabilia.<br />6 Et ait ad sacerdotes : Tollite arcam foederis, et præcedite populum. Qui jussa<br />complentes, tulerunt, et ambulaverunt ante eos. 7 Dixitque Dominus ad Josue<br />: Hodie incipiam exaltare te coram omni Isra¨el : ut sciant quod sicut cum<br />196<br />Josue<br />Moyse fui, ita et tecum sim. 8 Tu autem præcipe sacerdotibus, qui portant<br />arcam foederis, et dic eis : Cum ingressi fueritis partem aquæ Jordanis, state<br />in ea. 9 Dixitque Josue ad filios Isra¨el : Accedite huc, et audite verbum Domini<br />Dei vestri. 10 Et rursum : In hoc, inquit, scietis quod Dominus Deus vivens in<br />medio vestri est, et disperdet in conspectu vestro Chananæum et Hethæum,<br />Hevæum et Pherezæum, Gergesæum quoque et Jebusæum, et Amorrhæum.<br />11 Ecce arca foederis Domini omnis terræ antecedet vos per Jordanem. 12 Parate<br />duodecim viros de tribubus Isra¨el, singulos per singulas tribus. 13 Et cum<br />posuerint vestigia pedum suorum sacerdotes qui portant arcam Domini Dei<br />universæ terræ in aquis Jordanis, aquæ quæ inferiores sunt, decurrent atque<br />deficient : quæ autem desuper veniunt, in una mole consistent.<br />14 Igitur egressus est populus de tabernaculis suis, ut transiret Jordanem :<br />et sacerdotes, qui portabant arcam foederis, pergebant ante eum. 15 Ingressisque<br />eis Jordanem, et pedibus eorum in parte aquæ tinctis (Jordanis autem<br />ripas alvei sui tempore messis impleverat), 16 steterunt aquæ descendentes<br />in loco uno, et ad instar montis intumescentes apparebant procul, ab urbe<br />quæ vocatur Adom usque ad locum Sarthan : quæ autem inferiores erant,<br />in mare Solitudinis (quod nunc vocatur Mortuum) descenderunt, usquequo<br />omnino deficerent. 17 Populus autem incedebat contra Jericho : et sacerdotes<br />qui portabant arcam foederis Domini, stabant super siccam humum in medio<br />Jordanis accincti, omnisque populus per arentem alveum transibat.<br />4 Quibus transgressis, dixit Dominus ad Josue : 2 Elige duodecim viros singulos<br />per singulas tribus : 3 et præcipe eis ut tollant de medio Jordanis<br />alveo, ubi steterunt pedes sacerdotum, duodecim durissimos lapides, quos<br />ponetis in loco castrorum, ubi fixeritis hac nocte tentoria. 4 Vocavitque Josue<br />duodecim viros, quos elegerat de filiis Isra¨el, singulos de singulis tribubus,<br />5 et ait ad eos : Ite ante arcam Domini Dei vestri ad Jordanis medium, et portate<br />inde singuli singulos lapides in humeris vestris, juxta numerum filiorum<br />Isra¨el, 6 ut sit signum inter vos : et quando interrogaverint vos filii vestri cras,<br />dicentes : Quid sibi volunt isti lapides ? 7 respondebitis eis : Defecerunt aquæ<br />Jordanis ante arcam foederis Domini, cum transiret eum : idcirco positi sunt<br />lapides isti in monimentum filiorum Isra¨el usque in æternum. 8 Fecerunt ergo<br />filii Isra¨el sicut præcepit eis Josue, portantes de medio Jordanis alveo duodecim<br />lapides, ut Dominus ei imperarat, juxta numerum filiorum Isra¨el, usque ad<br />locum in quo castrametati sunt, ibique posuerunt eos. 9 Alios quoque duodecim<br />lapides posuit Josue in medio Jordanis alveo, ubi steterunt sacerdotes qui<br />portabant arcam foederis : et sunt ibi usque in præsentem diem.<br />10 Sacerdotes autem qui portabant arcam, stabant in Jordanis medio, donec<br />omnia complerentur, quæ Josue, ut loqueretur ad populum, præceperat Dominus,<br />et dixerat ei Moyses. Festinavitque populus, et transiit. 11 Cumque<br />transissent omnes, transivit et arca Domini, sacerdotesque pergebant ante<br />populum. 12 Filii quoque Ruben, et Gad, et dimidia tribus Manasse, armati<br />præcedebant filios Isra¨el, sicut eis præceperat Moyses : 13 et quadraginta pugnatorum<br />millia per turmas, et cuneos, incedebant per plana atque campestria<br />urbis Jericho. 14 In die illo magnificavit Dominus Josue coram omni Isra¨el, ut<br />timerent eum, sicut timuerant Moysen, dum adviveret. 15 Dixitque ad eum :<br />16 Præcipe sacerdotibus, qui portant arcam foederis, ut ascendant de Jordane.<br />17 Qui præcepit eis, dicens : Ascendite de Jordane. 18 Cumque ascendissent<br />197<br />Josue<br />portantes arcam foederis Domini, et siccam humum calcare coepissent, reversæ<br />sunt aquæ in alveum suum, et fluebant sicut ante consueverant.<br />19 Populus autem ascendit de Jordane decimo die mensis primi, et castrametati<br />sunt in Galgalis contra orientalem plagam urbis Jericho. 20 Duodecim<br />quoque lapides, quos de Jordanis alveo sumpserant, posuit Josue in Galgalis,<br />21 et dixit ad filios Isra¨el : Quando interrogaverint filii vestri cras patres suos,<br />et dixerint eis : Quid sibi volunt lapides isti ? 22 docebitis eos, atque dicetis :<br />Per arentem alveum transivit Isra¨el Jordanem istum, 23 siccante Domino Deo<br />vestro aquas ejus in conspectu vestro, donec transiretis, 24 sicut fecerat prius<br />in mari Rubro, quod siccavit donec transiremus : 25 ut discant omnes terrarum<br />populi fortissimam Domini manum, ut et vos timeatis Dominum Deum<br />vestrum omni tempore.<br />5 Postquam ergo audierunt omnes reges Amorrhæorum, qui habitabant<br />trans Jordanem ad occidentalem plagam, et cuncti reges Chanaan, qui<br />propinqua possidebant magni maris loca, quod siccasset Dominus fluenta Jordanis<br />coram filiis Isra¨el donec transirent, dissolutum est cor eorum, et non<br />remansit in eis spiritus, timentium introitum filiorum Isra¨el.<br />2 Eo tempore ait Dominus ad Josue : Fac tibi cultros lapideos, et circumcide<br />secundo filios Isra¨el. 3 Fecit quod jusserat Dominus, et circumcidit filios<br />Isra¨el in colle præputiorum. 4 Hæc autem causa est secundæ circumcisionis :<br />omnis populus, qui egressus est de Ægypto generis masculini, universi bellatores<br />viri, mortui sunt in deserto per longissimos viæ circuitus, 5 qui omnes<br />circumcisi erant. Populus autem qui natus est in deserto, 6 per quadraginta<br />annos itineris latissimæ solitudinis incircumcisus fuit : donec consumerentur<br />qui non audierant vocem Domini, et quibus ante juraverat ut non ostenderet<br />eis terram lacte et melle manantem. 7 Horum filii in locum successerunt patrum,<br />et circumcisi sunt a Josue : quia sicut nati fuerant, in præputio erant,<br />nec eos in via aliquis circumciderat. 8 Postquam autem omnes circumcisi sunt,<br />manserunt in eodem castrorum loco, donec sanarentur. 9 Dixitque Dominus<br />ad Josue : Hodie abstuli opprobrium Ægypti a vobis. Vocatumque est nomen<br />loci illius Galgala, usque in præsentem diem.<br />10 Manseruntque filii Isra¨el in Galgalis, et fecerunt Phase quartadecima die<br />mensis ad vesperum in campestribus Jericho : 11 et comederunt de frugibus<br />terræ die altero, azymos panes, et polentam ejusdem anni. 12 Defecitque manna<br />postquam comederunt de frugibus terræ, nec usi sunt ultra cibo illo filii<br />Isra¨el, sed comederunt de frugibus præsentis anni terræ Chanaan.<br />13 Cum autem esset Josue in agro urbis Jericho, levavit oculos, et vidit<br />virum stantem contra se, evaginatum tenentem gladium : perrexitque ad eum,<br />et ait : Noster es, an adversariorum ? 14 Qui respondit : Nequaquam : sed sum<br />princeps exercitus Domini, et nunc venio. 15 Cecidit Josue pronus in terram, et<br />adorans ait : Quid dominus meus loquitur ad servum suum ? 16 Solve, inquit,<br />calceamentum tuum de pedibus tuis : locus enim, in quo stas, sanctus est.<br />Fecitque Josue ut sibi fuerat imperatum.<br />6 Jericho autem clausa erat atque munita, timore filiorum Isra¨el, et nullus<br />egredi audebat aut ingredi. 2 Dixitque Dominus ad Josue : Ecce dedi in<br />manu tua Jericho, et regem ejus, omnesque fortes viros. 3 Circuite urbem<br />cuncti bellatores semel per diem : sic facietis sex diebus. 4 Septimo autem die,<br />sacerdotes tollant septem buccinas, quarum usus est in jubilæo, et præcedant<br />arcam foederis : septiesque circuibitis civitatem, et sacerdotes clangent buc-<br />198<br />Josue<br />cinis. 5 Cumque insonuerit vox tubæ longior atque concisior, et in auribus<br />vestris increpuerit, conclamabit omnis populus vociferatione maxima, et muri<br />funditus corruent civitatis, ingredienturque singuli per locum contra quem<br />steterint. 6 Vocavit ergo Josue filius Nun sacerdotes, et dixit ad eos : Tollite<br />arcam foederis : et septem alii sacerdotes tollant septem jubilæorum buccinas,<br />et incedant ante arcam Domini. 7 Ad populum quoque ait : Ite, et circuite<br />civitatem, armati, præcedentes arcam Domini.<br />8 Cumque Josue verba finisset, et septem sacerdotes septem buccinis clangerent<br />ante arcam foederis Domini, 9 omnisque præcederet armatus exercitus,<br />reliquum vulgus arcam sequebatur, ac buccinis omnia concrepabant. 10 Præceperat<br />autem Josue populo, dicens : Non clamabitis, nec audietur vox vestra,<br />neque ullus sermo ex ore vestro egredietur, donec veniat dies in quo dicam vobis<br />: Clamate, et vociferamini. 11 Circuivit ergo arca Domini civitatem semel<br />per diem, et reversa in castra mansit ibi. 12 Igitur Josue de nocte consurgente,<br />tulerunt sacerdotes arcam Domini, 13 et septem ex eis septem buccinas,<br />quarum in jubilæo usus est : præcedebantque arcam Domini ambulantes<br />atque clangentes : et armatus populus ibat ante eos, vulgus autem reliquum<br />sequebatur arcam, et buccinis personabat. 14 Circuieruntque civitatem<br />secundo die semel, et reversi sunt in castra. Sic fecerunt sex diebus.<br />15 Dies autem septimo, diluculo consurgentes, circuierunt urbem, sicut dispositum<br />erat, septies. 16 Cumque septimo circuitu clangerent buccinis sacerdotes,<br />dixit Josue ad omnem Isra¨el : Vociferamini : tradidit enim vobis<br />Dominus civitatem. 17 Sitque civitas hæc anathema, et omnia quæ in ea sunt,<br />Domino : sola Rahab meretrix vivat, cum universis qui cum ea in domo sunt :<br />abscondit enim nuntios quos direximus. 18 Vos autem cavete ne de his, quæ<br />præcepta sunt, quippiam contingatis, et sitis prævaricationis rei, et omnia castra<br />Isra¨el sub peccato sint atque turbentur. 19 Quidquid autem auri et argenti<br />fuerit, et vasorum æneorum ac ferri, Domino consecretur, repositum in thesauris<br />ejus. 20 Igitur omni populo vociferante, et clangentibus tubis, postquam<br />in aures multitudinis vox sonitusque increpuit, muri illico corruerunt : et ascendit<br />unusquisque per locum qui contra se erat : ceperuntque civitatem, 21 et<br />interfecerunt omnia quæ erant in ea, a viro usque ad mulierem, ab infante<br />usque ad senem. Boves quoque et oves et asinos in ore gladii percusserunt.<br />22 Duobus autem viris, qui exploratores missi fuerant, dixit Josue : Ingredimini<br />domum mulieris meretricis, et producite eam, et omnia quæ illius sunt,<br />sicut illi juramento firmastis. 23 Ingressique juvenes eduxerunt Rahab, et parentes<br />ejus, fratres quoque, et cunctam supellectilem ac cognationem illius, et<br />extra castra Isra¨el manere fecerunt. 24 Urbem autem, et omnia quæ erant in ea,<br />succenderunt, absque auro et argento, et vasis æneis, ac ferro, quæ in ærarium<br />Domini consecrarunt. 25 Rahab vero meretricem, et domum patris ejus, et omnia<br />quæ habebat, fecit Josue vivere, et habitaverunt in medio Isra¨el, usque in<br />præsentem diem : eo quod absconderit nuntios, quos miserat ut explorarent<br />Jericho. In tempore illo, imprecatus est Josue, dicens : 26 Maledictus vir coram<br />Domino, qui suscitaverit et ædificaverit civitatem Jericho. In primogenito suo<br />fundamenta illius jaciat, et in novissimo liberorum ponat portas ejus. 27 Fuit<br />ergo Dominus cum Josue, et nomen ejus vulgatum est in omni terra.<br />7 Filii autem Isra¨el prævaricati sunt mandatum, et usurpaverunt de anathemate.<br />Nam Achan filius Charmi filii Zabdi filii Zare de tribu Juda tulit<br />aliquid de anathemate : iratusque est Dominus contra filios Isra¨el. 2 Cumque<br />199<br />Josue<br />mitteret Josue de Jericho viros contra Hai, quæ est juxta Bethaven, ad orientalem<br />plagam oppidi Bethel, dixit eis : Ascendite, et explorate terram. Qui<br />præcepta complentes exploraverunt Hai. 3 Et reversi dixerunt ei : Non ascendat<br />omnis populus, sed duo vel tria millia virorum pergant, et deleant civitatem<br />: quare omnis populus frustra vexabitur contra hostes paucissimos ?<br />4 Ascenderunt ergo tria millia pugnatorum. Qui statim terga vertentes, 5 percussi<br />sunt a viris urbis Hai, et corruerunt ex eis triginta sex homines : persecutique<br />sunt eos adversarii de porta usque ad Sabarim, et ceciderunt per prona<br />fugientes : pertimuitque cor populi, et instar aquæ liquefactum est.<br />6 Josue vero scidit vestimenta sua, et pronus cecidit in terram coram arca<br />Domini usque ad vesperam, tam ipse quam omnes senes Isra¨el : miseruntque<br />pulverem super capita sua, 7 et dixit Josue : Heu Domine Deus, quid voluisti<br />traducere populum istum Jordanem fluvium, ut traderes nos in manus Amorrhæi,<br />et perderes ? utinam ut coepimus, mansissemus trans Jordanem. 8 Mi<br />Domine Deus, quid dicam, videns Isra¨elem hostibus suis terga vertentem ?<br />9 Audient Chananæi, et omnes habitatores terræ, et pariter conglobati circumdabunt<br />nos, atque delebunt nomen nostrum de terra : et quid facies magno<br />nomini tuo ?<br />10 Dixitque Dominus ad Josue : Surge : cur jaces pronus in terra ? 11 Peccavit<br />Isra¨el, et prævaricatus est pactum meum : tuleruntque de anathemate, et<br />furati sunt atque mentiti, et absconderunt inter vasa sua. 12 Nec poterit Isra¨el<br />stare ante hostes suos, eosque fugiet : quia pollutus est anathemate. Non ero<br />ultra vobiscum, donec conteratis eum qui hujus sceleris reus est. 13 Surge,<br />sanctifica populum, et dic eis : Sanctificamini in crastinum : hæc enim dicit<br />Dominus Deus Isra¨el : Anathema in medio tui est, Isra¨el : non poteris stare<br />coram hostibus tuis, donec deleatur ex te qui hoc contaminatus est scelere.<br />14 Accedetisque mane singuli per tribus vestras : et quamcumque tribum sors<br />invenerit, accedet per cognationes suas, et cognatio per domos, domusque per<br />viros. 15 Et quicumque ille in hoc facinore fuerit deprehensus, comburetur igni<br />cum omni substantia sua : quoniam prævaricatus est pactum Domini, et fecit<br />nefas in Isra¨el.<br />16 Surgens itaque Josue mane, applicuit Isra¨el per tribus suas, et inventa est<br />tribus Juda. 17 Quæ cum juxta familias suas esset oblata, inventa est familia<br />Zare. Illam quoque per domos offerens, reperit Zabdi : 18 cujus domum in<br />singulos dividens viros, invenit Achan filium Charmi filii Zabdi filii Zare de<br />tribu Juda. 19 Et ait Josue ad Achan : Fili mi, da gloriam Domino Deo Isra¨el,<br />et confitere, atque indica mihi quid feceris, ne abscondas. 20 Responditque<br />Achan Josue, et dixit ei : Vere ego peccavi Domino Deo Isra¨el, et sic et sic<br />feci. 21 Vidi enim inter spolia pallium coccineum valde bonum, et ducentos<br />siclos argenti, regulamque auream quinquaginta siclorum : et concupiscens<br />abstuli, et abscondi in terra contra medium tabernaculi mei, argentumque<br />fossa humo operui. 22 Misit ergo Josue ministros : qui currentes ad tabernaculum<br />illius, repererunt cuncta abscondita in eodem loco, et argentum simul.<br />23 Auferentesque de tentorio, tulerunt ea ad Josue, et ad omnes filios Isra¨el,<br />projeceruntque ante Dominum. 24 Tollens itaque Josue Achan filium Zare, argentumque<br />et pallium, et auream regulam, filios quoque et filias ejus, boves<br />et asinos et oves, ipsumque tabernaculum, et cunctam supellectilem (et omnis<br />Isra¨el cum eo), duxerunt eos ad vallem Achor : 25 ubi dixit Josue : Quia<br />turbasti nos, exturbet te Dominus in die hac. Lapidavitque eum omnis Isra¨el :<br />et cuncta quæ illius erant, igne consumpta sunt. 26 Congregaveruntque super<br />200<br />Josue<br />eum acervum magnum lapidum, qui permanet usque in præsentem diem.<br />Et aversus est furor Domini ab eis. Vocatumque est nomen loci illius, vallis<br />Achor, usque hodie.<br />8 Dixit autem Dominus ad Josue : Ne timeas, neque formides : tolle tecum<br />omnem multitudinem pugnatorum, et consurgens ascende in oppidum<br />Hai. Ecce tradidi in manu tua regem ejus et populum, urbemque et terram.<br />2 Faciesque urbi Hai, et regi ejus, sicut fecisti Jericho, et regi illius : prædam<br />vero, et omnia animantia diripietis vobis : pone insidias urbi post eam. 3 Surrexitque<br />Josue, et omnis exercitus bellatorum cum eo, ut ascenderent in Hai :<br />et electa triginta millia virorum fortium misit nocte, 4 præcepitque eis, dicens :<br />Ponite insidias post civitatem, nec longius recedatis : et eritis omnes parati.<br />5 Ego autem, et reliqua multitudo, quæ mecum est, accedemus ex adverso<br />contra urbem. Cumque exierint contra nos, sicut ante fecimus, fugiemus, et<br />terga vertemus, 6 donec persequentes ab urbe longius protrahantur : putabunt<br />enim nos fugere sicut prius. 7 Nobis ergo fugientibus, et illis persequentibus,<br />consurgetis de insidiis, et vastabitis civitatem : tradetque eam Dominus Deus<br />vester in manus vestras. 8 Cumque ceperitis, succendite eam, et sic omnia<br />facietis, ut jussi.<br />9 Dimisitque eos, et perrexerunt ad locum insidiarum, sederuntque inter<br />Bethel et Hai, ad occidentalem plagam urbis Hai : Josue autem nocte illa<br />in medio mansit populi, 10 surgensque diluculo recensuit socios, et ascendit<br />cum senioribus in fronte exercitus, vallatus auxilio pugnatorum. 11 Cumque<br />venissent et ascendissent ex adverso civitatis, steterunt ad septentrionalem urbis<br />plagam, inter quam et eos erat vallis media. 12 Quinque autem millia viros<br />elegerat, et posuerat in insidiis inter Bethel et Hai ex occidentali parte ejusdem<br />civitatis : 13 omnis vero reliquus exercitus ad aquilonem aciem dirigebat, ita<br />ut novissimi illius multitudinis occidentalem plagam urbis attingerent. Abiit<br />ergo Josue nocte illa, et stetit in vallis medio.<br />14 Quod cum vidisset rex Hai, festinavit mane, et egressus est cum omni<br />exercitu civitatis, direxitque aciem contra desertum, ignorans quod post tergum<br />laterent insidiæ. 15 Josue vero et omnis Isra¨el cesserunt loco, simulantes<br />metum, et fugientes per solitudinis viam. 16 At illi vociferantes pariter, et se<br />mutuo cohortantes, persecuti sunt eos. Cumque recessissent a civitate, 17 et<br />ne unus quidem in urbe Hai et Bethel remansisset qui non persequeretur Isra<br />¨el (sicut eruperant aperta oppida relinquentes), 18 dixit Dominus ad Josue :<br />Leva clypeum, qui in manu tua est, contra urbem Hai, quoniam tibi tradam<br />eam. 19 Cumque elevasset clypeum ex adverso civitatis, insidiæ, quæ latebant,<br />surrexerunt confestim : et pergentes ad civitatem, ceperunt, et succenderunt<br />eam. 20 Viri autem civitatis, qui persequebantur Josue, respicientes et videntes<br />fumum urbis ad cælum usque conscendere, non potuerunt ultra huc illucque<br />diffugere : præsertim cum hi qui simulaverant fugam, et tendebant ad solitudinem,<br />contra persequentes fortissime restitissent. 21 Vidensque Josue et<br />omnis Isra¨el quod capta esset civitas, et fumus urbis ascenderet, reversus percussit<br />viros Hai. 22 Siquidem et illi qui ceperant et succenderant civitatem,<br />egressi ex urbe contra suos, medios hostium ferire coeperunt. Cum ergo ex<br />utraque parte adversarii cæderentur, ita ut nullus de tanta multitudine salvaretur,<br />23 regem quoque urbis Hai apprehenderunt viventem, et obtulerunt<br />Josue.<br />24 Igitur omnibus interfectis, qui Isra¨elem ad deserta tendentem fuerant<br />201<br />Josue<br />persecuti, et in eodem loco gladio corruentibus, reversi filii Isra¨el percusserunt<br />civitatem. 25 Erant autem qui in eodem die conciderant a viro usque ad<br />mulierem, duodecim millia hominum, omnes urbis Hai. 26 Josue vero non contraxit<br />manum, quam in sublime porrexerat, tenens clypeum donec interficerentur<br />omnes habitatores Hai. 27 Jumenta autem et prædam civitatis diviserunt<br />sibi filii Isra¨el, sicut præceperat Dominus Josue. 28 Qui succendit urbem, et<br />fecit eam tumulum sempiternum : 29 regem quoque ejus suspendit in patibulo<br />usque ad vesperam et solis occasum. Præcepitque Josue, et deposuerunt cadaver<br />ejus de cruce : projeceruntque in ipso introitu civitatis, congesto super<br />eum magno acervo lapidum, qui permanet usque in præsentem diem.<br />30 Tunc ædificavit Josue altare Domino Deo Isra¨el in monte Hebal, 31 sicut<br />præceperat Moyses famulus Domini filiis Isra¨el, et scriptum est in volumine<br />legis Moysi : altare vero de lapidibus impolitis, quos ferrum non tetigit : et obtulit<br />super eo holocausta Domino, immolavitque pacificas victimas. 32 Et scripsit<br />super lapides Deuteronomium legis Moysi, quod ille digesserat coram filiis<br />Isra¨el. 33 Omnis autem populus, et majores natu, ducesque ac judices, stabant<br />ex utraque parte arcæ, in conspectu sacerdotum qui portabant arcam foederis<br />Domini, ut advena, ita et indigena. Media pars eorum juxta montem Garizim,<br />et media juxta montem Hebal, sicut præceperat Moyses famulus Domini.<br />Et primum quidem benedixit populo Isra¨el. 34 Post hæc legit omnia verba<br />benedictionis et maledictionis, et cuncta quæ scripta erant in legis volumine.<br />35 Nihil ex his quæ Moyses jusserat, reliquit intactum, sed universa replicavit<br />coram omni multitudine Isra¨el, mulieribus ac parvulis, et advenis qui inter<br />eos morabantur.<br />9 Quibus auditis, cuncti reges trans Jordanem, qui versabantur in montanis<br />et campestribus, in maritimis ac littore magni maris, hi quoque qui habitabant<br />juxta Libanum, Hethæus et Amorrhæus, Chananæus, Pherezæus, et<br />Hevæus, et Jebusæus, 2 congregati sunt pariter, ut pugnarent contra Josue et<br />Isra¨el uno animo, eademque sententia.<br />3 At hi qui habitabant in Gabaon, audientes cuncta quæ fecerat Josue Jericho,<br />et Hai, 4 et callide cogitantes, tulerunt sibi cibaria, saccos veteres asinis<br />imponentes, et utres vinarios scissos atque consutos, 5 calceamentaque perantiqua<br />quæ ad indicium vetustatis pittaciis consuta erant, induti veteribus<br />vestimentis : panes quoque, quos portabant ob viaticum, duri erant, et in<br />frustra comminuti : 6 perrexeruntque ad Josue, qui tunc morabatur in castris<br />Galgalæ, et dixerunt ei, atque simul omni Isra¨eli : De terra longinqua venimus,<br />pacem vobiscum facere cupientes. Responderuntque viri Isra¨el ad eos,<br />atque dixerunt : 7 Ne forte in terra, quæ nobis sorte debetur, habitetis, et non<br />possimus foedus inire vobiscum. 8 At illi ad Josue : Servi, inquiunt, tui sumus.<br />Quibus Josue ait : Quinam estis vos ? et unde venistis ? 9 Responderunt :<br />De terra longinqua valde venerunt servi tui in nomine Domini Dei tui. Audivimus<br />enim famam potentiæ ejus, cuncta quæ fecit in Ægypto, 10 et duobus<br />regibus Amorrhæorum qui fuerunt trans Jordanem, Sehon regi Hesebon, et<br />Og regi Basan, qui erat in Astaroth : 11 dixeruntque nobis seniores, et omnes<br />habitatores terræ nostræ : Tollite in manibus cibaria ob longissimam viam,<br />et occurrite eis, et dicite : Servi vestri sumus : foedus inite nobiscum. 12 En<br />panes quando egressi sumus de domibus nostris, ut veniremus ad vos, calidos<br />sumpsimus ; nunc sicci facti sunt, et vetustate nimia comminuti. 13 Utres vini<br />novos implevimus ; nunc rupti sunt et soluti. Vestes et calceamenta quibus in-<br />202<br />Josue<br />duimur, et quæ habemus in pedibus, ob longitudinem longioris viæ trita sunt,<br />et pene consumpta. 14 Susceperunt igitur de cibariis eorum, et os Domini non<br />interrogaverunt. 15 Fecitque Josue cum eis pacem, et inito foedere pollicitus est<br />quod non occiderentur : principes quoque multitudinis juraverunt eis.<br />16 Post dies autem tres initi foederis, audierunt quod in vicino habitarent,<br />et inter eos futuri essent. 17 Moveruntque castra filii Isra¨el, et venerunt in<br />civitates eorum die tertio, quarum hæc vocabula sunt : Gabaon, et Caphira,<br />et Beroth, et Cariathiarim. 18 Et non percusserunt eos, eo quod jurassent<br />eis principes multitudinis in nomine Domini Dei Isra¨el. Murmuravit itaque<br />omne vulgus contra principes. 19 Qui responderunt eis : Juravimus illis in<br />nomine Domini Dei Isra¨el, et idcirco non possumus eos contingere. 20 Sed hoc<br />faciemus eis : reserventur quidem ut vivant, ne contra nos ira Domini concitetur,<br />si pejeraverimus : 21 sed sic vivant, ut in usus universæ multitudinis ligna<br />cædant, aquasque comportent. Quibus hæc loquentibus, 22 vocavit Gabaonitas<br />Josue, et dixit eis : Cur nos decipere fraude voluistis, ut diceretis : Procul<br />valde habitamus a vobis, cum in medio nostri sitis ? 23 itaque sub maledictione<br />eritis, et non deficiet de stirpe vestra ligna cædens, aquasque comportans in<br />domum Dei mei. 24 Qui responderunt : Nuntiatum est nobis servis tuis, quod<br />promisisset Dominus Deus tuus Moysi servo suo ut traderet vobis omnem<br />terram, et disperderet cunctos habitatores ejus. Timuimus igitur valde, et providimus<br />animabus nostris, vestro terrore compulsi, et hoc consilium inivimus.<br />25 Nunc autem in manu tua sumus : quod tibi bonum et rectum videtur, fac<br />nobis. 26 Fecit ergo Josue ut dixerat, et liberavit eos de manu filiorum Isra¨el,<br />ut non occiderentur. 27 Decrevitque in illo die eos esse in ministerio cuncti<br />populi, et altaris Domini, cædentes ligna, et aquas comportantes, usque in<br />præsens tempus, in loco quem Dominus elegisset.<br />10 Quæ cum audisset Adonisedec rex Jerusalem, quod scilicet cepisset Josue<br />Hai, et subvertisset eam (sicut enim fecerat Jericho et regi ejus, sic<br />fecit Hai et regi illius), et quod transfugissent Gabaonitæ ad Isra¨el, et essent<br />foederati eorum, 2 timuit valde. Urbs enim magna erat Gabaon, et una civitatum<br />regalium, et major oppido Hai, omnesque bellatores ejus fortissimi.<br />3 Misit ergo Adonisedec rex Jerusalem ad Oham regem Hebron, et ad Pharam<br />regem Jerimoth, ad Japhia quoque regem Lachis, et ad Dabir regem Eglon,<br />dicens : 4 Ad me ascendite, et ferte præsidium, ut expugnemus Gabaon,<br />quare transfugerit ad Josue, et ad filios Isra¨el. 5 Congregati igitur ascenderunt<br />quinque reges Amorrhæorum : rex Jerusalem, rex Hebron, rex Jerimoth,<br />rex Lachis, rex Eglon, simul cum exercitibus suis : et castrametati sunt<br />circa Gabaon, oppugnantes eam.<br />6 Habitatores autem Gabaon urbis obsessæ miserunt ad Josue, qui tunc<br />morabatur in castris apud Galgalam, et dixerunt ei : Ne retrahas manus tuas<br />ab auxilio servorum tuorum : ascende cito, et libera nos, ferque præsidium :<br />convenerunt enim adversum nos omnes reges Amorrhæorum, qui habitant<br />in montanis. 7 Ascenditque Josue de Galgalis, et omnis exercitus bellatorum<br />cum eo, viri fortissimi. 8 Dixitque Dominus ad Josue : Ne timeas eos : in<br />manus enim tuas tradidi illos : nullus ex eis tibi resistere poterit. 9 Irruit<br />itaque Josue super eos repente, tota nocte ascendens de Galgalis. 10 Et conturbavit<br />eos Dominus a facie Isra¨el : contrivitque plaga magna in Gabaon,<br />ac persecutus est eos per viam ascensus Bethoron, et percussit usque Azeca<br />et Maceda. 11 Cumque fugerent filios Isra¨el, et essent in descensu Bethoron,<br />203<br />Josue<br />Dominus misit super eos lapides magnos de cælo usque ad Azeca : et mortui<br />sunt multo plures lapidibus grandinis, quam quos gladio percusserant filii<br />Isra¨el. 12 Tunc locutus est Josue Domino, in die qua tradidit Amorrhæum in<br />conspectu filiorum Isra¨el, dixitque coram eis :<br />Sol, contra Gabaon ne movearis,<br />et luna contra vallem Ajalon.<br />13 Steteruntque sol et luna,<br />donec ulcisceretur se gens de inimicis suis.<br />Nonne scriptum est hoc in libro justorum ? Stetit itaque sol in medio<br />cæli, et non festinavit occumbere spatio unius diei. 14 Non fuit antea nec<br />postea tam longa dies, obediente Domino voci hominis, et pugnante pro Isra¨el.<br />15 Reversusque est Josue cum omni Isra¨el in castra Galgalæ.<br />16 Fugerant enim quinque reges et se absconderant in spelunca urbis Maceda.<br />17 Nuntiatumque est Josue quod inventi essent quinque reges latentes in<br />spelunca urbis Maceda. 18 Qui præcepit sociis, et ait : Volvite saxa ingentia<br />ad os speluncæ, et ponite viros industrios, qui clausos custodiant : 19 vos<br />autem nolite stare, sed persequimini hostes, et extremos quosque fugientium<br />cædite : nec dimittatis eos urbium suarum intrare præsidia, quos tradidit<br />Dominus Deus in manus vestras. 20 Cæsis ergo adversariis plaga magna, et<br />usque ad internecionem pene consumptis, hi qui Isra¨el effugere potuerunt,<br />ingressi sunt civitates munitas. 21 Reversusque est omnis exercitus ad Josue in<br />Maceda, ubi tunc erant castra, sani et integro numero : nullusque contra filios<br />Isra¨el mutire ausus est. 22 Præcepitque Josue, dicens : Aperite os speluncæ,<br />et producite ad me quinque reges, qui in ea latitant. 23 Feceruntque ministri<br />ut sibi fuerat imperatum : et eduxerunt ad eum quinque reges de spelunca,<br />regem Jerusalem, regem Hebron, regem Jerimoth, regem Lachis, regem Eglon.<br />24 Cumque educti essent ad eum, vocavit omnes viros Isra¨el, et ait ad principes<br />exercitus qui secum erant : Ite, et ponite pedes super colla regum istorum. Qui<br />cum perrexissent, et subjectorum colla pedibus calcarent, 25 rursum ait ad eos :<br />Nolite timere, nec paveatis : confortamini, et estote robusti : sic enim faciet<br />Dominus cunctis hostibus vestris, adversum quos dimicatis. 26 Percussitque<br />Josue, et interfecit eos, atque suspendit super quinque stipites : fueruntque<br />suspensi usque ad vesperum. 27 Cumque occumberet sol, præcepit sociis ut<br />deponerent eos de patibulis. Qui depositos projecerunt in speluncam in qua<br />latuerant, et posuerunt super os ejus saxa ingentia, quæ permanent usque in<br />præsens.<br />28 Eodem quoque die, Macedam cepit Josue, et percussit eam in ore gladii,<br />regemque illius interfecit, et omnes habitatores ejus : non dimisit in ea saltem<br />parvas reliquias. Fecitque regi Maceda sicut fecerat regi Jericho. 29 Transivit<br />autem cum omni Isra¨el de Maceda in Lebna, et pugnabat contra eam : 30 quam<br />tradidit Dominus cum rege suo in manus Isra¨el : percusseruntque urbem in<br />ore gladii, et omnes habitatores ejus : non dimiserunt in ea ullas reliquias.<br />Feceruntque regi Lebna sicut fecerant regi Jericho. 31 De Lebna transivit in<br />Lachis cum omni Isra¨el : et exercitu per gyrum disposito, oppugnabat eam.<br />32 Tradiditque Dominus Lachis in manus Isra¨el, et cepit eam die altero, atque<br />percussit in ore gladii, omnemque animam quæ fuerat in ea, sicut fecerat Lebna.<br />33 Eo tempore ascendit Horam rex Gazer, ut auxiliaretur Lachis : quem<br />percussit Josue cum omni populo ejus usque ad internecionem. 34 Transivitque<br />de Lachis in Eglon, et circumdedit, 35 atque expugnavit eam eadem die :<br />204<br />Josue<br />percussitque in ore gladii omnes animas quæ erant in ea, juxta omnia quæ<br />fecerat Lachis. 36 Ascendit quoque cum omni Isra¨el de Eglon in Hebron, et<br />pugnavit contra eam : 37 cepit eam, et percussit in ore gladii, regem quoque<br />ejus, et omnia oppida regionis illius, universasque animas quæ in ea fuerant<br />commoratæ : non reliquit in ea ullas reliquias : sicut fecerat Eglon, sic fecit et<br />Hebron, cuncta quæ in ea reperit consumens gladio. 38 Inde reversus in Dabir,<br />39 cepit eam atque vastavit : regem quoque ejus atque omnia per circuitum<br />oppida percussit in ore gladii : non dimisit in ea ullas reliquias : sicut fecerat<br />Hebron et Lebna et regibus earum, sic fecit Dabir et regi illius. 40 Percussit<br />itaque Josue omnem terram montanam et meridianam atque campestrem, et<br />Asedoth, cum regibus suis : non dimisit in ea ullas reliquias, sed omne quod<br />spirare poterat interfecit, sicut præceperat ei Dominus Deus Isra¨el, 41 a Cadesbarne<br />usque Gazam. Omnem terram Gosen usque Gabaon, 42 universosque<br />reges, et regiones eorum uno impetu cepit atque vastavit : Dominus enim<br />Deus Isra¨el pugnavit pro eo. 43 Reversusque est cum omni Isra¨el ad locum<br />castrorum in Galgala.<br />11 Quæ cum audisset Jabin rex Asor, misit ad Jobab regem Madon, et ad<br />regem Semeron, atque ad regem Achsaph : 2 ad reges quoque aquilonis,<br />qui habitabant in montanis et in planitie contra meridiem Ceneroth, in<br />campestribus quoque et in regionibus Dor juxta mare : 3 Chananæum quoque<br />ab oriente et occidente, et Amorrhæum atque Hethæum ac Pherezæum et Jebusæum<br />in montanis : Hevæum quoque qui habitabat ad radices Hermon<br />in terra Maspha. 4 Egressique sunt omnes cum turmis suis, populus multus<br />nimis sicut arena quæ est in littore maris, equi quoque et currus immensæ<br />multitudinis. 5 Conveneruntque omnes reges isti in unum ad aquas Merom,<br />ut pugnarent contra Isra¨el.<br />6 Dixitque Dominus ad Josue : Ne timeas eos : cras enim hac eadem hora<br />ego tradam omnes istos vulnerandos in conspectu Isra¨el : equos eorum subnervabis,<br />et currus igne combures. 7 Venitque Josue, et omnis exercitus cum<br />eo, adversus illos ad aquas Merom subito, et irruerunt super eos, 8 tradiditque<br />illos Dominus in manus Isra¨el. Qui percusserunt eos, et persecuti sunt usque<br />ad Sidonem magnam, et aquas Maserephoth, campumque Masphe, qui est<br />ad orientalem illius partem. Ita percussit omnes, ut nullas dimitteret ex eis<br />reliquias : 9 fecitque sicut præceperat ei Dominus : equos eorum subnervavit,<br />currusque combussit igni. 10 Reversusque statim cepit Asor, et regem ejus<br />percussit gladio. Asor enim antiquitus inter omnia regna hæc principatum<br />tenebat. 11 Percussitque omnes animas quæ ibidem morabantur : non dimisit<br />in ea ullas reliquias, sed usque ad internecionem universa vastavit, ipsamque<br />urbem peremit incendio. 12 Et omnes per circuitum civitates, regesque earum,<br />cepit, percussit atque delevit, sicut præceperat ei Moyses famulus Domini.<br />13 Absque urbibus, quæ erant in collibus et in tumulis sitæ, ceteras succendit<br />Isra¨el : unam tantum Asor munitissimam flamma consumpsit. 14 Omnemque<br />prædam istarum urbium ac jumenta diviserunt sibi filii Isra¨el, cunctis hominibus<br />interfectis. 15 Sicut præceperat Dominus Moysi servo suo, ita præcepit<br />Moyses Josue, et ille universa complevit : non præteriit de universis<br />mandatis, nec unum quidem verbum quod jusserat Dominus Moysi. 16 Cepit<br />itaque Josue omnem terram montanam et meridianam, terramque Gosen, et<br />planitiem, et occidentalem plagam, montemque Isra¨el, et campestria ejus, 17 et<br />partem montis, quæ ascendit Seir usque Baalgad, per planitiem Libani subter<br />205<br />Josue<br />montem Hermon : omnes reges eorum cepit, percussit, et occidit. 18 Multo<br />tempore pugnavit Josue contra reges istos. 19 Non fuit civitas quæ se traderet<br />filiis Isra¨el, præter Hevæum, qui habitabat in Gabaon : omnes enim bellando<br />cepit. 20 Domini enim sententia fuerat, ut indurarentur corda eorum, et<br />pugnarent contra Isra¨el, et caderent, et non mererentur ullam clementiam, ac<br />perirent, sicut præceperat Dominus Moysi. 21 In illo tempore venit Josue, et<br />interfecit Enacim de montanis, Hebron, et Dabir, et Anab, et de omni monte<br />Juda et Isra¨el, urbesque eorum delevit. 22 Non reliquit ullum de stirpe Enacim,<br />in terra filiorum Isra¨el : absque civitatibus Gaza, et Geth, et Azoto, in quibus<br />solis relicti sunt. 23 Cepit ergo Josue omnem terram, sicut locutus est Dominus<br />ad Moysen, et tradidit eam in possessionem filiis Isra¨el secundum partes et<br />tribus suas : quievitque terra a præliis.<br />12 Hi sunt reges, quos percusserunt filii Isra¨el, et possederunt terram eorum<br />trans Jordanem ad solis ortum, a torrente Arnon usque ad montem<br />Hermon, et omnem orientalem plagam, quæ respicit solitudinem. 2 Sehon<br />rex Amorrhæorum, qui habitavit in Hesebon, dominatus est ab Aro¨er, quæ<br />sita est super ripam torrentis Arnon, et mediæ partis in valle, dimidiæque<br />Galaad, usque ad torrentem Jaboc, qui est terminus filiorum Ammon. 3 Et<br />a solitudine usque ad mare Ceneroth contra orientem, et usque ad mare deserti,<br />quod est mare salsissimum, ad orientalem plagam per viam quæ ducit<br />Bethsimoth : et ab australi parte, quæ subjacet Asedoth, Phasga. 4 Terminus<br />Og regis Basan, de reliquiis Raphaim, qui habitavit in Astaroth, et in Edrai,<br />et dominatus est in monte Hermon, et in Salecha, atque in universa Basan,<br />usque ad terminos 5 Gessuri, et Machati, et dimidiæ partis Galaad : terminos<br />Sehon regis Hesebon. 6 Moyses famulus Domini et filii Isra¨el percusserunt<br />eos, tradiditque terram eorum Moyses in possessionem Rubenitis, et Gaditis,<br />et dimidiæ tribui Manasse. 7 Hi sunt reges terræ, quos percussit Josue et filii<br />Isra¨el trans Jordanem ad occidentalem plagam, a Baalgad in campo Libani,<br />usque ad montem cujus pars ascendit in Seir : tradiditque eam Josue in possessionem<br />tribubus Isra¨el, singulis partes suas, 8 tam in montanis quam in<br />planis atque campestribus. In Asedoth, et in solitudine, ac in meridie, Hethæus<br />fuit et Amorrhæus, Chananæus, et Pherezæus, Hevæus et Jebusæus.<br />9 Rex Jericho unus : rex Hai, quæ est ex latere Bethel, unus : 10 rex Jerusalem<br />unus, rex Hebron unus, 11 rex Jerimoth unus, rex Lachis unus, 12 rex Eglon<br />unus, rex Gazer unus, 13 rex Dabir unus, rex Gader unus, 14 rex Herma unus,<br />rex Hered unus, 15 rex Lebna unus, rex Odullam unus, 16 rex Maceda unus, rex<br />Bethel unus, 17 rex Taphua unus, rex Opher unus, 18 rex Aphec unus, rex Saron<br />unus, 19 rex Madon unus, rex Asor unus, 20 rex Semeron unus, rex Achsaph<br />unus, 21 rex Thenac unus, rex Mageddo unus, 22 rex Cades unus, rex Jachanan<br />Carmeli unus, 23 rex Dor et provinciæ Dor unus, rex gentium Galgal unus,<br />24 rex Thersa unus : omnes reges triginta unus.<br />13Josue senex provectæque ætatis erat, et dixit Dominus ad eum : Senuisti,<br />et longævus es, terraque latissima derelicta est, quæ necdum sorte divisa<br />est : 2 omnis videlicet Galilæa, Philisthiim, et universa Gessuri. 3 A fluvio<br />turbido, qui irrigat Ægyptum, usque ad terminos Accaron contra aquilonem :<br />terra Chanaan, quæ in quinque regulos Philisthiim dividitur, Gazæos, et Azotios,<br />Ascalonitas, Gethæos, et Accaronitas. 4 Ad meridiem vero sunt Hevæi,<br />omnis terra Chanaan, et Maara Sidoniorum, usque Apheca et terminos Amorrhæi,<br />5 ejusque confinia. Libani quoque regio contra orientem, a Baalgad sub<br />206<br />Josue<br />monte Hermon, donec ingrediaris Emath ; 6 omnium qui habitant in monte<br />a Libano usque ad aquas Maserephoth, universique Sidonii. Ego sum qui<br />delebo eos a facie filiorum Isra¨el. Veniat ergo in partem hæreditatis Isra¨el, sicut<br />præcepi tibi. 7 Et nunc divide terram in possessionem novem tribubus,<br />et dimidiæ tribui Manasse, 8 cum qua Ruben et Gad possederunt terram,<br />quam tradidit eis Moyses famulus Domini trans fluenta Jordanis, ad orientalem<br />plagam. 9 Ab Aro¨er, quæ sita est in ripa torrentis Arnon, et in vallis<br />medio, universaque campestria Medaba, usque Dibon, 10 et cunctas civitates<br />Sehon regis Amorrhæi, qui regnavit in Hesebon, usque ad terminos filiorum<br />Ammon, 11 et Galaad, ac terminum Gessuri et Machati, et omnem montem<br />Hermon, et universam Basan, usque ad Salecha, 12 omne regnum Og in Basan,<br />qui regnavit in Astaroth et Edrai, ipse fuit de reliquiis Raphaim : percussitque<br />eos Moyses, atque delevit. 13 Nolueruntque disperdere filii Isra¨el Gessuri et<br />Machati : et habitaverunt in medio Isra¨el usque in præsentem diem. 14 Tribui<br />autem Levi non dedit possessionem : sed sacrificia et victimæ Domini Dei<br />Isra¨el, ipsa est ejus hæreditas, sicut locutus est illi.<br />15 Dedit ergo Moyses possessionem tribui filiorum Ruben juxta cognationes<br />suas. 16 Fuitque terminus eorum ab Aro¨er, quæ sita est in ripa torrentis Arnon,<br />et in valle ejusdem torrentis media : universam planitiem, quæ ducit Medaba,<br />17 et Hesebon, cunctosque viculos earum, qui sunt in campestribus : Dibon<br />quoque et Bamothbaal, et oppidum Baalmaon, 18 et Jassa, et Cedimoth,<br />et Mephaath, 19 et Cariathaim, et Sabama, et Sarathasar in monte convallis.<br />20 Bethphogor et Asedoth, Phasga et Bethiesimoth, 21 et omnes urbes<br />campestres, universaque regna Sehon regis Amorrhæi, qui regnavit in Hesebon,<br />quem percussit Moyses cum principibus Madian : Hevæum, et Recem,<br />et Sur, et Hur, et Rebe duces Sehon habitatores terræ. 22 Et Balaam filium<br />Beor ariolum occiderunt filii Isra¨el gladio cum ceteris interfectis. 23 Factusque<br />est terminus filiorum Ruben Jordanis fluvius. Hæc est possessio Rubenitarum<br />per cognationes suas urbium et viculorum.<br />24 Deditque Moyses tribui Gad et filiis ejus per cognationes suas possessionem,<br />cujus hæc divisio est. 25 Terminus Jaser, et omnes civitates Galaad,<br />et dimidiam partem terræ filiorum Ammon, usque ad Aro¨er, quæ est contra<br />Rabba, 26 et ab Hesebon usque Ramoth, Masphe et Betonim : et a Manaim<br />usque ad terminos Dabir. 27 In valle quoque Betharan, et Bethnemra, et Socoth,<br />et Saphon reliquam partem regni Sehon regis Hesebon : hujus quoque<br />finis, Jordanis est, usque ad extremam partem maris Cenereth trans Jordanem<br />ad orientalem plagam. 28 Hæc est possessio filiorum Gad per familias suas,<br />civitates et villæ earum.<br />29 Dedit et dimidiæ tribui Manasse, filiisque ejus juxta cognationes suas,<br />possessionem, 30 cujus hoc principium est : a Manaim universam Basan, et<br />cuncta regna Og regis Basan, omnesque vicos Jair, qui sunt in Basan, sexaginta<br />oppida : 31 et dimidiam partem Galaad, et Astaroth, et Edrai, urbes regni Og<br />in Basan : filiis Machir, filii Manasse, dimidiæ parti filiorum Machir juxta<br />cognationes suas. 32 Hanc possessionem divisit Moyses in campestribus Moab<br />trans Jordanem contra Jericho ad orientalem plagam. 33 Tribui autem Levi non<br />dedit possessionem : quoniam Dominus Deus Isra¨el ipse est possessio ejus, ut<br />locutus est illi.<br />14 Hoc est quod possederunt filii Isra¨el in terra Chanaan, quam dederunt<br />eis Eleazar sacerdos, et Josue filius Nun, et principes familiarum per<br />207<br />Josue<br />tribus Isra¨el : 2 sorte omnia dividentes, sicut præceperat Dominus in manu<br />Moysi, novem tribubus, et dimidiæ tribui. 3 Duabus enim tribubus, et<br />dimidiæ, dederat Moyses trans Jordanem possessionem : absque Levitis, qui<br />nihil terræ acceperunt inter fratres suos : 4 sed in eorum successerunt locum<br />filii Joseph in duas divisi tribus, Manasse et Ephraim : nec acceperunt Levitæ<br />aliam in terra partem, nisi urbes ad habitandum, et suburbana earum ad alenda<br />jumenta et pecora sua. 5 Sicut præceperat Dominus Moysi, ita fecerunt<br />filii Isra¨el, et diviserunt terram.<br />6 Accesserunt itaque filii Juda ad Josue in Galgala, locutusque est ad eum<br />Caleb filius Jephone Cenezæus : Nosti quid locutus sit Dominus ad Moysen<br />hominem Dei de me et te in Cadesbarne. 7 Quadraginta annorum eram<br />quando misit me Moyses famulus Domini de Cadesbarne, ut considerarem<br />terram, nuntiavique ei quod mihi verum videbatur. 8 Fratres autem mei, qui<br />ascenderant mecum, dissolverunt cor populi : et nihilominus ego secutus sum<br />Dominum Deum meum. 9 Juravitque Moyses in die illo, dicens : Terra, quam<br />calcavit pes tuus, erit possessio tua, et filiorum tuorum in æternum : quia secutus<br />es Dominum Deum meum. 10 Concessit ergo Dominus vitam mihi, sicut<br />pollicitus est, usque in præsentem diem. Quadraginta et quinque anni sunt, ex<br />quo locutus est Dominus verbum istud ad Moysen, quando ambulabat Isra¨el<br />per solitudinem : hodie octoginta quinque annorum sum, 11 sic valens ut eo<br />valebam tempore quando ad explorandum missus sum : illius in me temporis<br />fortitudo usque hodie perseverat, tam ad bellandum quam ad gradiendum.<br />12 Da ergo mihi montem istum, quem pollicitus est Dominus, te quoque audiente,<br />in quo Enacim sunt, et urbes magnæ atque munitæ : si forte sit Dominus<br />mecum, et potuero delere eos, sicut promisit mihi. 13 Benedixitque ei Josue, et<br />tradidit ei Hebron in possessionem : 14 atque ex eo fuit Hebron Caleb filio Jephone<br />Cenezæo usque in præsentem diem, quia secutus est Dominum Deum<br />Isra¨el. 15 Nomen Hebron ante vocabatur Cariath Arbe : Adam maximus ibi<br />inter Enacim situs est : et terra cessavit a præliis.<br />15 Igitur sors filiorum Judæ per cognationes suas ista fuit : a termino<br />Edom, desertum Sin, contra meridiem, et usque ad extremam partem<br />australis plagæ. 2 Initium ejus a summitate maris salsissimi, et a lingua ejus,<br />quæ respicit meridiem. 3 Egrediturque contra ascensum Scorpionis, et pertransit<br />in Sina : ascenditque in Cadesbarne, et pervenit in Esron, ascendens<br />ad Addar, et circuiens Carcaa, 4 atque inde pertransiens in Asemona, et perveniens<br />ad torrentem Ægypti : eruntque termini ejus mare magnum. Hic<br />erit finis meridianæ plagæ. 5 Ab oriente vero erit initium, mare salsissimum<br />usque ad extrema Jordanis : et ea quæ respiciunt ad aquilonem, a lingua<br />maris usque ad eumdem Jordanis fluvium. 6 Ascenditque terminus in Beth<br />Hagla, et transit ab aquilone in Beth Araba, ascendens ad lapidem Bo¨en filii<br />Ruben : 7 et tendens usque ad terminos Debera de valle Achor, contra<br />aquilonem respiciens Galgala, quæ est ex adverso ascensionis Adommim, ab<br />australi parte torrentis : transitque aquas, quæ vocantur fons solis : et erunt<br />exitus ejus ad fontem Rogel. 8 Ascenditque per convallem filii Ennom ex latere<br />Jebusæi ad meridiem, hæc est Jerusalem : et inde se erigens ad verticem montis,<br />qui est contra Geennom ad occidentem in summitate vallis Raphaim contra<br />aquilonem : 9 pertransitque a vertice montis usque ad fontem aquæ Nephtoa :<br />et pervenit usque ad vicos montis Ephron : inclinaturque in Baala, quæ est<br />Cariathiarim, id est, urbs silvarum. 10 Et circuit de Baala contra occidentem,<br />208<br />Josue<br />usque ad montem Seir : transitque juxta latus montis Jarim ad aquilonem in<br />Cheslon : et descendit in Bethsames, transitque in Thamna. 11 Et pervenit<br />contra aquilonem partis Accaron ex latere : inclinaturque Sechrona, et transit<br />montem Baala : pervenitque in Jebneel, et magni maris contra occidentem fine<br />concluditur. 12 Hi sunt termini filiorum Juda per circuitum in cognationibus<br />suis.<br />13 Caleb vero filio Jephone dedit partem in medio filiorum Juda, sicut præceperat<br />ei Dominus : Cariath Arbe patris Enac, ipsa est Hebron. 14 Delevitque<br />ex ea Caleb tres filios Enac, Sesai et Ahiman et Tholmai de stirpe<br />Enac. 15 Atque inde conscendens venit ad habitatores Dabir, quæ prius vocabatur<br />Cariath Sepher, id est, civitas litterarum. 16 Dixitque Caleb : Qui<br />percusserit Cariath Sepher, et ceperit eam, dabo ei Axam filiam meam uxorem.<br />17 Cepitque eam Othoniel filius Cenez frater Caleb junior : deditque ei<br />Axam filiam suam uxorem. 18 Quæ, cum pergerent simul, suasa est a viro suo<br />ut peteret a patre suo agrum. Suspiravitque ut sedebat in asino : cui Caleb :<br />Quid habes ? inquit. 19 At illa respondit : Da mihi benedictionem : terram<br />australem et arentem dedisti mihi ; junge et irriguam. Dedit itaque ei Caleb<br />irriguum superius et inferius.<br />20 Hæc est possessio tribus filiorum Juda per cognationes suas. 21 Erantque<br />civitates ab extremis partibus filiorum Juda juxta terminos Edom a meridie :<br />Cabseel et Eder et Jagur, 22 et Cyna et Dimona et Adada, 23 et Cades et Asor<br />et Jethnam, 24 Ziph et Telem et Baloth, 25 Asor nova et Carioth, Hesron, hæc<br />est Asor ; 26 Amam, Sama, et Molada, 27 et Asergadda et Hassemon et Bethphelet,<br />28 et Hasersual et Bersabee et Baziothia, 29 et Baala et Jim et Esem, 30 et<br />Eltholad et Cesil et Harma, 31 et Siceleg et Medemena et Sensenna, 32 Lebaoth<br />et Selim et A¨en et Remon. Omnes civitates viginti novem, et villæ earum.<br />33 In campestribus vero : Estaol et Sarea et Asena, 34 et Zano¨e et Ængannim<br />et Taphua et Enaim, 35 et Jerimoth et Adullam, Socho et Azeca, 36 et<br />Saraim et Adithaim et Gedera et Gederothaim : urbes quatuordecim, et villæ<br />earum. 37 Sanan et Hadassa et Magdalgad, 38 Delean et Masepha et Jecthel,<br />39 Lachis et Bascath et Eglon, 40 Chebbon et Leheman et Cethlis, 41 et Gideroth<br />et Bethdagon et Naama et Maceda : civitates sedecim, et villæ earum. 42 Labana<br />et Ether et Asan, 43 Jephtha et Esna et Nesib, 44 et Ceila et Achzib et<br />Maresa : civitates novem, et villæ earum. 45 Accaron cum vicis et villulis suis.<br />46 Ab Accaron usque ad mare : omnia quæ vergunt ad Azotum et viculos ejus.<br />47 Azotus cum vicis et villulis suis. Gaza cum vicis et villulis suis, usque ad<br />torrentem Ægypti, et mare magnum terminus ejus. 48 Et in monte : Samir et<br />Jether et Socoth 49 et Danna et Cariathsenna, hæc est Dabir : 50 Anab et Istemo<br />et Anim, 51 Gosen et Olon et Gilo : civitates undecim et villæ earum. 52 Arab et<br />Ruma et Esaan, 53 et Janum et Beththaphua et Apheca, 54 Athmatha, et Cariath<br />Arbe, hæc est Hebron, et Sior : civitates novem, et villæ earum. 55 Maon<br />et Carmel et Ziph et Jota, 56 Jezra¨el et Jucadam et Zano¨e, 57 Accain, Gabaa<br />et Thamna : civitates decem et villæ earum. 58 Halhul, et Besur, et Gedor,<br />59 Mareth, et Bethanoth, et Eltecon : civitates sex et villæ earum. 60 Cariathbaal,<br />hæc est Cariathiarim urbs silvarum, et Arebba : civitates duæ, et villæ<br />earum. 61 In deserto Betharaba, Meddin, et Sachacha, 62 et Nebsan, et civitas<br />salis, et Engaddi : civitates sex, et villæ earum. 63 Jebusæum autem habitatorem<br />Jerusalem non potuerunt filii Juda delere : habitavitque Jebusæus cum<br />filiis Juda in Jerusalem usque in præsentem diem.<br />209<br />Josue<br />16 Cecidit quoque sors filiorum Joseph ab Jordane contra Jericho et<br />aquas ejus ab oriente : solitudo quæ ascendit de Jericho ad montem<br />Bethel : 2 et egreditur de Bethel Luza : transitque terminum Archi, Ataroth :<br />3 et descendit ad occidentem juxta terminum Jephleti, usque ad terminos<br />Beth-horon inferioris, et Gazer : finiunturque regiones ejus mari magno :<br />4 possederuntque filii Joseph, Manasses et Ephraim.<br />5 Et factus est terminus filiorum Ephraim per cognationes suas : et possessio<br />eorum contra orientem Ataroth Addar usque Beth-horon superiorem.<br />6 Egrediunturque confinia in mare : Machmethath vero aquilonem respicit,<br />et circuit terminos contra orientem in Thanathselo : et pertransit ab oriente<br />Jano¨e. 7 Descenditque de Jano¨e in Ataroth et Naaratha : et pervenit in Jericho,<br />egrediturque ad Jordanem. 8 De Taphua pertransit contra mare in vallem<br />arundineti, suntque egressus ejus in mare salsissimum. Hæc est possessio<br />tribus filiorum Ephraim per familias suas. 9 Urbesque separatæ sunt filiis<br />Ephraim in medio possessionis filiorum Manasse, et villæ earum. 10 Et non<br />interfecerunt filii Ephraim Chananæum, qui habitabat in Gazer : habitavitque<br />Chananæus in medio Ephraim usque in diem hanc tributarius.<br />17Cecidit autem sors tribui Manasse (ipse enim est primogenitus Joseph) :<br />Machir primogenito Manasse patri Galaad, qui fuit vir pugnator,<br />habuitque possessionem Galaad et Basan : 2 et reliquis filiorum Manasse juxta<br />familias suas, filiis Abiezer, et filiis Helec, et filiis Esriel, et filiis Sechem, et<br />filiis Hepher, et filiis Semida. Isti sunt filii Manasse filii Joseph, mares, per<br />cognationes suas.<br />3 Salphaad vero filio Hepher filii Galaad filii Machir filii Manasse non erant<br />filii, sed solæ filiæ : quarum ista sunt nomina : Maala et Noa et Hegla<br />et Melcha et Thersa. 4 Veneruntque in conspectu Eleazari sacerdotis, et Josue<br />filii Nun, et principum, dicentes : Dominus præcepit per manum Moysi, ut<br />daretur nobis possessio in medio fratrum nostrorum. Deditque eis juxta imperium<br />Domini possessionem in medio fratrum patris earum. 5 Et ceciderunt<br />funiculi Manasse, decem, absque terra Galaad et Basan trans Jordanem. 6 Filiæ<br />enim Manasse possederunt hæreditatem in medio filiorum ejus. Terra autem<br />Galaad cecidit in sortem filiorum Manasse qui reliqui erant. 7 Fuitque terminus<br />Manasse ab Aser, Machmethath quæ respicit Sichem : et egreditur ad<br />dexteram juxta habitatores fontis Taphuæ. 8 Etenim in sorte Manasse ceciderat<br />terra Taphuæ, quæ est juxta terminos Manasse filiorum Ephraim. 9 Descenditque<br />terminus vallis arundineti in meridiem torrentis civitatum Ephraim,<br />quæ in medio sunt urbium Manasse : terminus Manasse ab aquilone torrentis,<br />et exitus ejus pergit ad mare : 10 ita ut possessio Ephraim sit ab austro,<br />et ab aquilone Manasse, et utramque claudat mare, et conjungantur sibi in<br />tribu Aser ab aquilone, et in tribu Issachar ab oriente. 11 Fuitque hæreditas<br />Manasse in Issachar et in Aser, Bethsan et viculi ejus, et Jeblaam cum viculis<br />suis, et habitatores Dor cum oppidis suis, habitatores quoque Endor cum viculis<br />suis : similiterque habitatores Thenac cum viculis suis, et habitatores<br />Mageddo cum viculis suis, et tertia pars urbis Nopheth. 12 Nec potuerunt<br />filii Manasse has civitates subvertere, sed coepit Chananæus habitare in terra<br />sua. 13 Postquam autem convaluerunt filii Isra¨el, subjecerunt Chananæos, et<br />fecerunt sibi tributarios, nec interfecerunt eos.<br />14 Locutique sunt filii Joseph ad Josue, et dixerunt : Quare dedisti mihi possessionem<br />sortis et funiculi unius, cum sim tantæ multitudinis, et benedixerit<br />210<br />Josue<br />mihi Dominus ? 15 Ad quos Josue ait : Si populus multus es, ascende in silvam,<br />et succide tibi spatia in terra Pherezæi et Raphaim : quia angusta est tibi<br />possessio montis Ephraim. 16 Cui responderunt filii Joseph : Non poterimus<br />ad montana conscendere, cum ferreis curribus utantur Chananæi, qui habitant<br />in terra campestri, in qua sitæ sunt Bethsan cum viculis suis, et Jezra¨el<br />mediam possidens vallem. 17 Dixitque Josue ad domum Joseph, Ephraim et<br />Manasse : Populus multus es, et magnæ fortitudinis : non habebis sortem<br />unam, 18 sed transibis ad montem, et succides tibi, atque purgabis ad habitandum<br />spatia : et poteris ultra procedere cum subverteris Chananæum, quem<br />dicis ferreos habere currus, et esse fortissimum.<br />18Congregatique sunt omnes filii Isra¨el in Silo, ibique fixerunt tabernaculum<br />testimonii, et fuit eis terra subjecta. 2 Remanserant autem filiorum<br />Isra¨el septem tribus, quæ necdum acceperant possessiones suas. 3 Ad quos<br />Josue ait : Usquequo marcetis ignavia, et non intratis ad possidendam terram,<br />quam Dominus Deus patrum vestrorum dedit vobis ? 4 Eligite de singulis<br />tribubus ternos viros, ut mittam eos, et pergant atque circumeant terram, et<br />describant eam juxta numerum uniuscujusque multitudinis : referantque ad<br />me quod descripserint. 5 Dividite vobis terram in septem partes : Judas sit<br />in terminis suis ab australi plaga, et domus Joseph ab aquilone. 6 Mediam<br />inter hos terram in septem partes describite : et huc venietis ad me, ut coram<br />Domino Deo vestro mittam vobis hic sortem : 7 quia non est inter vos pars Levitarum,<br />sed sacerdotium Domini est eorum hæreditas. Gad autem et Ruben,<br />et dimidia tribus Manasse, jam acceperant possessiones suas trans Jordanem<br />ad orientalem plagam, quas dedit eis Moyses famulus Domini. 8 Cumque<br />surrexissent viri, ut pergerent ad describendam terram, præcepit eis Josue,<br />dicens : Circuite terram, et describite eam, ac revertimini ad me : ut hic coram<br />Domino, in Silo, mittam vobis sortem. 9 Itaque perrexerunt : et lustrantes eam,<br />in septem partes diviserunt, scribentes in volumine. Reversique sunt ad Josue<br />in castra Silo. 10 Qui misit sortes coram Domino in Silo, divisitque terram filiis<br />Isra¨el in septem partes.<br />11 Et ascendit sors prima filiorum Benjamin per familias suas, ut possiderent<br />terram inter filios Juda et filios Joseph. 12 Fuitque terminus eorum contra<br />aquilonem a Jordane : pergens juxta latus Jericho septentrionalis plagæ,<br />et inde contra occidentem ad montana conscendens et perveniens ad solitudinem<br />Bethaven, 13 atque pertransiens juxta Luzam ad meridiem, ipsa est<br />Bethel : descenditque in Ataroth Addar, in montem qui est ad meridiem Bethhoron<br />inferioris : 14 et inclinatur circuiens contra mare ad meridiem montis<br />qui respicit Beth-horon contra Africum : suntque exitus ejus in Cariath-baal,<br />quæ vocatur et Cariathiarim, urbem filiorum Juda. Hæc est plaga contra mare,<br />ad occidentem. 15 A meridie autem ex parte Cariathiarim egreditur terminus<br />contra mare, et pervenit usque ad fontem aquarum Nephtoa. 16 Descenditque<br />in partem montis, qui respicit vallem filiorum Ennom : et est contra septentrionalem<br />plagam in extrema parte vallis Raphaim. Descenditque in Geennom<br />(id est, vallem Ennom) juxta latus Jebusæi ad austrum : et pervenit ad fontem<br />Rogel, 17 transiens ad aquilonem, et egrediens ad Ensemes, id est, fontem solis<br />: 18 et pertransit usque ad tumulos, qui sunt e regione ascensus Adommim :<br />descenditque ad Abenbo¨en, id est, lapidem Bo¨en filii Ruben : et pertransit ex<br />latere aquilonis ad campestria : descenditque in planitiem, 19 et prætergreditur<br />contra aquilonem Beth Hagla : suntque exitus ejus contra linguam maris<br />211<br />Josue<br />salsissimi ab aquilone in fine Jordanis ad australem plagam : 20 qui est terminus<br />illius ab oriente. Hæc est possessio filiorum Benjamin per terminos suos<br />in circuitu, et familias suas.<br />21 Fueruntque civitates ejus, Jericho et Beth Hagla et vallis Casis, 22 Beth<br />Araba et Samaraim et Bethel 23 et Avim et Aphara et Ophera, 24 villa Emona<br />et Ophni et Gabee : civitates duodecim, et villæ earum. 25 Gabaon et Rama<br />et Beroth, 26 et Mesphe et Caphara, et Amosa 27 et Recem, Jarephel et Tharela,<br />28 et Sela, Eleph, et Jebus, quæ est Jerusalem, Gabaath et Cariath : civitates<br />quatuordecim, et villæ earum. Hæc est possessio filiorum Benjamin juxta<br />familias suas.<br />19 Et egressa est sors secunda filiorum Simeon per cognationes suas :<br />fuitque hæreditas 2 eorum in medio possessionis filiorum Juda :<br />Bersabee et Sabee et Molada 3 et Hasersual, Bala et Asem 4 et Eltholad, Bethul<br />et Harma 5 et Siceleg et Bethmarchaboth et Hasersusa 6 et Bethlebaoth et Sarohen<br />: civitates tredecim, et villæ earum. 7 Ain et Remmon et Athar et Asan :<br />civitates quatuor, et villæ earum : 8 omnes viculi per circuitum urbium istarum<br />usque ad Baalath Beer Ramath contra australem plagam. Hæc est hæreditas<br />filiorum Simeon juxta cognationes suas, 9 in possessione et funiculo filiorum<br />Juda : quia major erat, et idcirco filii Simeon possederunt in medio hæreditatis<br />eorum.<br />10 Ceciditque sors tertia filiorum Zabulon per cognationes suas : factus est<br />terminus possessionis eorum usque Sarid. 11 Ascenditque de mari et Merala,<br />et pervenit in Debbaseth, usque ad torrentem qui est contra Jeconam. 12 Et<br />revertitur de Sared contra orientem in fines Ceseleththabor : et egreditur ad<br />Dabereth, ascenditque contra Japhie. 13 Et inde pertransit usque ad orientalem<br />plagam Gethepher et Thacasin : et egreditur in Remmon, Amthar et Noa. 14 Et<br />circuit ad aquilonem Hanathon : suntque egressus ejus vallis Jephtha¨el, 15 et<br />Cateth et Naalol et Semeron et Jerala et Bethlehem : civitates duodecim, et<br />villæ earum. 16 Hæc est hæreditas tribus filiorum Zabulon per cognationes<br />suas, urbes et viculi earum.<br />17 Issachar egressa est sors quarta per cognationes suas : 18 fuitque ejus<br />hæreditas Jezra¨el et Casaloth et Sunem 19 et Hapharaim et Seon, et Anaharath<br />20 et Rabboth et Cesion, Abes, 21 et Rameth, et Engannim, et Enhadda et Bethpheses.<br />22 Et pervenit terminus ejus usque Thabor et Sehesima et Bethsames,<br />eruntque exitus ejus Jordanis : civitates sedecim, et villæ earum. 23 Hæc est<br />possessio filiorum Issachar per cognationes suas, urbes et viculi earum.<br />24 Ceciditque sors quinta tribui filiorum Aser per cognationes suas :<br />25 fuitque terminus eorum Halcath et Chali et Beten et Axaph 26 et Elmelech et<br />Amaad et Messal : et pervenit usque ad Carmelum maris et Sihor et Labanath,<br />27 ac revertitur contra orientem Bethdagon : et pertransit usque Zabulon et<br />vallem Jephtha¨el contra aquilonem in Bethemec et Nehiel. Egrediturque ad<br />lævam Cabul, 28 et Abran et Rohob et Hamon et Cana, usque ad Sidonem magnam.<br />29 Revertiturque in Horma usque ad civitatem munitissimam Tyrum, et<br />usque Hosa : eruntque exitus ejus in mare de funiculo Achziba : 30 et Amma<br />et Aphec et Rohob : civitates viginti duæ, et villæ earum. 31 Hæc est possessio<br />filiorum Aser per cognationes suas, urbesque et viculi earum.<br />32 Filiorum Nephthali sexta sors cecidit per familias suas : 33 et coepit terminus<br />de Heleph et Elon in Saananim, et Adami, quæ est Neceb, et Jebna¨el<br />usque Lecum : et egressus eorum usque ad Jordanem : 34 revertiturque ter-<br />212<br />Josue<br />minus contra occidentem in Azanotthabor, atque inde egreditur in Hucuca,<br />et pertransit in Zabulon contra meridiem, et in Aser contra occidentem, et in<br />Juda ad Jordanem contra ortum solis : 35 civitates munitissimæ, Assedim, Ser,<br />et Emath, et Reccath et Cenereth, 36 et Edema et Arama, Asor 37 et Cedes et<br />Edrai, Enhasor, 38 et Jeron et Magdalel, Horem et Bethanath et Bethsames :<br />civitates decem et novem, et villæ earum. 39 Hæc est possessio tribus filiorum<br />Nephthali per cognationes suas, urbes et viculi earum.<br />40 Tribui filiorum Dan per familias suas egressa est sors septima : 41 et fuit<br />terminus possessionis ejus Sara et Esthaol, et Hirsemes, id est, civitas solis.<br />42 Selebin et Ajalon et Jethela, 43 Elon et Themna et Acron, 44 Elthece, Gebbethon<br />et Balaath, 45 et Jud et Bane et Barach et Gethremmon : 46 et Mejarcon<br />et Arecon, cum termino qui respicit Joppen, 47 et ipso fine concluditur. Ascenderuntque<br />filii Dan, et pugnaverunt contra Lesem, ceperuntque eam : et<br />percusserunt eam in ore gladii, et possederunt, et habitaverunt in ea, vocantes<br />nomen ejus Lesem Dan, ex nomine Dan patris sui. 48 Hæc est possessio tribus<br />filiorum Dan, per cognationes suas, urbes et viculi earum.<br />49 Cumque complesset sorte dividere terram singulis per tribus suas,<br />dederunt filii Isra¨el possessionem Josue filio Nun in medio sui, 50 juxta præceptum<br />Domini, urbem quam postulavit Thamnath Saraa in monte Ephraim :<br />et ædificavit civitatem, habitavitque in ea. 51 Hæ sunt possessiones, quas<br />sorte diviserunt Eleazar sacerdos, et Josue filius Nun, et principes familiarum<br />ac tribuum filiorum Isra¨el in Silo, coram Domino ad ostium tabernaculi<br />testimonii : partitique sunt terram.<br />20 Et locutus est Dominus ad Josue, dicens : Loquere filiis Isra¨el, et dic<br />eis : 2 Separate urbes fugitivorum, de quibus locutus sum ad vos per<br />manum Moysi : 3 ut confugiat ad eas quicumque animam percusserit nescius,<br />et possit evadere iram proximi, qui ultor est sanguinis : 4 cum ad unam harum<br />confugerit civitatum, stabit ante portam civitatis, et loquetur senioribus urbis<br />illius ea quæ se comprobent innocentem : sicque suscipient eum, et dabunt<br />ei locum ad habitandum. 5 Cumque ultor sanguinis eum fuerit persecutus,<br />non tradent in manus ejus : quia ignorans percussit proximum ejus, nec ante<br />biduum triduumve ejus probatur inimicus. 6 Et habitabit in civitate illa, donec<br />stet ante judicium, causam reddens facti sui, et moriatur sacerdos magnus,<br />qui fuerit in illo tempore : tunc revertetur homicida, et ingredietur civitatem<br />et domum suam de qua fugerat. 7 Decreveruntque Cedes in Galilæa montis<br />Nephthali, et Sichem in monte Ephraim, et Cariatharbe, ipsa est Hebron<br />in monte Juda. 8 Et trans Jordanem contra orientalem plagam Jericho, statuerunt<br />Bosor, quæ sita est in campestri solitudine de tribu Ruben, et Ramoth<br />in Galaad de tribu Gad, et Gaulon in Basan de tribu Manasse. 9 Hæ civitates<br />constitutæ sunt cunctis filiis Isra¨el, et advenis qui habitabant inter eos,<br />ut fugeret ad eas qui animam nescius percussisset, et non moreretur in manu<br />proximi, effusum sanguinem vindicare cupientis, donec staret ante populum<br />expositurus causam suam.<br />21Accesseruntque principes familiarum Levi ad Eleazarum sacerdotem, et<br />Josue filium Nun, et ad duces cognationum per singulas tribus filiorum<br />Isra¨el : 2 locutique sunt ad eos in Silo terræ Chanaan, atque dixerunt : Dominus<br />præcepit per manum Moysi, ut darentur nobis urbes ad habitandum, et<br />suburbana earum ad alenda jumenta. 3 Dederuntque filii Isra¨el de possessionibus<br />suis juxta imperium Domini, civitates et suburbana earum. 4 Egressaque<br />213<br />Josue<br />est sors in familiam Caath filiorum Aaron sacerdotis, de tribubus Juda, et<br />Simeon, et Benjamin, civitates tredecim : 5 et reliquis filiorum Caath, id est<br />Levitis, qui superfuerant, de tribubus Ephraim, et Dan, et dimidia tribu Manasse,<br />civitates decem. 6 Porro filii Gerson egressa est sors, ut acciperent de<br />tribubus Issachar et Aser et Nephthali, dimidiaque tribu Manasse in Basan,<br />civitates numero tredecim. 7 Et filiis Merari per cognationes suas de tribubus<br />Ruben et Gad et Zabulon urbes duodecim. 8 Dederuntque filii Isra¨el Levitis<br />civitates et suburbana earum, sicut præcepit Dominus per manum Moysi,<br />singulis sorte tribuentes. 9 De tribubus filiorum Juda et Simeon dedit Josue<br />civitates, quarum ista sunt nomina, 10 filiis Aaron per familias Caath Levitici<br />generis (prima enim sors illis egressa est), 11 Cariatharbe patris Enac, quæ vocatur<br />Hebron, in monte Juda, et suburbana ejus per circuitum. 12 Agros vero<br />et villas ejus dederat Caleb filio Jephone ad possidendum. 13 Dedit ergo filiis<br />Aaron sacerdotis Hebron confugii civitatem, ac suburbana ejus : et Lobnam<br />cum suburbanis suis : 14 et Jether, et Esthemo, 15 et Holon, et Dabir, 16 et Ain, et<br />Jeta, et Bethsames, cum suburbanis suis : civitates novem de tribubus, ut dictum<br />est, duabus. 17 De tribu autem filiorum Benjamin, Gabaon, et Gabæ, 18 et<br />Anathoth et Almon, cum suburbanis suis : civitates quatuor. 19 Omnes simul<br />civitates filiorum Aaron sacerdotis, tredecim, cum suburbanis suis. 20 Reliquis<br />vero per familias filiorum Caath Levitici generis, hæc est data possessio. 21 De<br />tribu Ephraim urbes confugii, Sichem cum suburbanis suis in monte Ephraim,<br />et Gazer 22 et Cibsaim et Beth-horon, cum suburbanis suis, civitates quatuor.<br />23 De tribu quoque Dan, Eltheco et Gabathon, 24 et Ajalon et Gethremmon, cum<br />suburbanis suis, civitates quatuor. 25 Porro de dimidia tribu Manasse, Thanach<br />et Gethremmon, cum suburbanis suis, civitates duæ. 26 Omnes civitates decem,<br />et suburbana earum, datæ sunt filiis Caath inferioris gradus. 27 Filiis<br />quoque Gerson Levitici generis dedit de dimidia tribu Manasse confugii civitates,<br />Gaulon in Basan, et Bosram, cum suburbanis suis, civitates duas. 28 Porro<br />de tribu Issachar, Cesion, et Dabereth, 29 et Jaramoth, et Engannim, cum<br />suburbanis suis, civitates quatuor. 30 De tribu autem Aser, Masal et Abdon,<br />31 et Helcath, et Rohob, cum suburbanis suis, civitates quatuor. 32 De tribu<br />quoque Nephthali civitates confugii, Cedes in Galilæa, et Hammoth Dor, et<br />Carthan, cum suburbanis suis, civitates tres. 33 Omnes urbes familiarum Gerson,<br />tredecim, cum suburbanis suis. 34 Filiis autem Merari Levitis inferioris<br />gradus per familias suas data est de tribu Zabulon, Jecnam, et Cartha 35 et<br />Damna et Naalol, civitates quatuor cum suburbanis suis. 36 De tribu Ruben<br />ultra Jordanem contra Jericho civitates refugii, Bosor in solitudine, Misor et<br />Jaser et Jethson et Mephaath, civitates quatuor cum suburbanis suis. 37 De<br />tribu Gad civitates confugii, Ramoth in Galaad, et Manaim et Hesebon et Jazer,<br />civitates quatuor cum suburbanis suis. 38 Omnes urbes filiorum Merari<br />per familias et cognationes suas, duodecim. 39 Itaque civitates universæ Levitarum<br />in medio possessionis filiorum Isra¨el fuerunt quadraginta octo 40 cum<br />suburbanis suis, singulæ per familias distributæ.<br />41 Deditque Dominus Deus Isra¨eli omnem terram, quam traditurum se<br />patribus eorum juraverat : et possederunt illam, atque habitaverunt in ea.<br />42 Dataque est ab eo pax in omnes per circuitum nationes : nullusque eis<br />hostium resistere ausus est, sed cuncti in eorum ditionem redacti sunt. 43 Ne<br />unum quidem verbum, quod illis præstiturum se esse promiserat, irritum fuit,<br />sed rebus expleta sunt omnia.<br />214<br />Josue<br />22Eodem tempore vocavit Josue Rubenitas, et Gaditas, et dimidiam tribum<br />Manasse, 2 dixitque ad eos : Fecistis omnia quæ præcepit vobis Moyses<br />famulus Domini : mihi quoque in omnibus obedistis, 3 nec reliquistis fratres<br />vestros longo tempore, usque in præsentem diem, custodientes imperium Domini<br />Dei vestri. 4 Quia igitur dedit Dominus Deus vester fratribus vestris<br />quietem et pacem, sicut pollicitus est : revertimini, et ite in tabernacula vestra,<br />et in terram possessionis, quam tradidit vobis Moyses famulus Domini trans<br />Jordanem : 5 ita dumtaxat ut custodiatis attente, et opere compleatis mandatum<br />et legem quam præcepit vobis Moyses famulus Domini, ut diligatis<br />Dominum Deum vestrum, et ambuletis in omnibus viis ejus, et observetis<br />mandata illius, adhæreatisque ei, ac serviatis in omni corde, et in omni anima<br />vestra. 6 Benedixitque eis Josue, et dimisit eos. Qui reversi sunt in tabernacula<br />sua. 7 Dimidiæ autem tribui Manasse possessionem Moyses dederat<br />in Basan : et idcirco mediæ, quæ superfuit, dedit Josue sortem inter ceteros<br />fratres suos trans Jordanem ad occidentalem plagam. Cumque dimitteret eos<br />in tabernacula sua, et benedixisset eis, 8 dixit ad eos : In multa substantia<br />atque divitiis revertimini ad sedes vestras, cum argento et auro, ære ac ferro,<br />et veste multiplici : dividite prædam hostium cum fratribus vestris.<br />9 Reversique sunt, et abierunt filii Ruben, et filii Gad, et dimidia tribus<br />Manasse, a filiis Isra¨el de Silo, quæ sita est in Chanaan, ut intrarent Galaad<br />terram possessionis suæ, quam obtinuerant juxta imperium Domini in manu<br />Moysi. 10 Cumque venissent ad tumulos Jordanis in terram Chanaan, ædificaverunt<br />juxta Jordanem altare infinitæ magnitudinis. 11 Quod cum audissent<br />filii Isra¨el, et ad eos certi nuntii detulissent, ædificasse filios Ruben, et Gad,<br />et dimidiæ tribus Manasse, altare in terra Chanaan, super Jordanis tumulos,<br />contra filios Isra¨el : 12 convenerunt omnes in Silo, ut ascenderent, et dimicarent<br />contra eos. 13 Et interim miserunt ad illos in terram Galaad Phinees<br />filium Eleazari sacerdotis, 14 et decem principes cum eo, singulos de singulis<br />tribubus. 15 Qui venerunt ad filios Ruben, et Gad, et dimidiæ tribus Manasse<br />in terram Galaad, dixeruntque ad eos : 16 Hæc mandat omnis populus<br />Domini : Quæ est ista transgressio ? cur reliquistis Dominum Deum Isra¨el,<br />ædificantes altare sacrilegum, et a cultu illius recedentes ? 17 an parum vobis<br />est quod peccastis in Beelphegor, et usque in præsentem diem macula hujus<br />sceleris in nobis permanet, multique de populo corruerunt ? 18 Et vos hodie<br />reliquistis Dominum, et cras in universum Isra¨el ira ejus desæviet. 19 Quod<br />si putatis immundam esse terram possessionis vestræ, transite ad terram, in<br />qua tabernaculum Domini est, et habitate inter nos : tantum ut a Domino et a<br />nostro consortio non recedatis, ædificato altari præter altare Domini Dei nostri.<br />20 Nonne Achan filius Zare præteriit mandatum Domini, et super omnem<br />populum Isra¨el ira ejus incubuit ? et ille erat unus homo, atque utinam solum<br />periisset in scelere suo.<br />21 Responderuntque filii Ruben et Gad, et dimidia tribus Manasse, principibus<br />legationis Isra¨el : 22 Fortissimus Deus Dominus, fortissimus Deus Dominus,<br />ipse novit, et Isra¨el simul intelliget : si prævaricationis animo hoc altare<br />construximus, non custodiat nos, sed puniat nos in præsenti : 23 et si ea mente<br />fecimus ut holocausta, et sacrificium, et pacificas victimas super eo imponeremus,<br />ipse quærat et judicet : 24 et non ea magis cogitatione atque tractatu, ut<br />diceremus : Cras dicent filii vestri filiis nostris : Quid vobis et Domino Deo<br />Isra¨el ? 25 terminum posuit Dominus inter nos et vos, o filii Ruben, et filii Gad,<br />Jordanem fluvium, et idcirco partem non habetis in Domino : et per hanc oc-<br />215<br />Josue<br />casionem avertent filii vestri filios nostros a timore Domini. Putavimus itaque<br />melius, 26 et diximus : Exstruamus nobis altare, non in holocausta, neque ad<br />victimas offerendas, 27 sed in testimonium inter nos et vos, et sobolem nostram<br />vestramque progeniem, ut serviamus Domino, et juris nostri sit offerre<br />et holocausta, et victimas, et pacificas hostias : et nequaquam dicant cras filii<br />vestri filiis nostris : Non est vobis pars in Domino. 28 Quod si voluerint dicere,<br />respondebunt eis : Ecce altare Domini, quod fecerunt patres nostri, non in<br />holocausta, neque in sacrificium, sed in testimonium nostrum ac vestrum.<br />29 Absit a nobis hoc scelus, ut recedamus a Domino, et ejus vestigia relinquamus,<br />exstructo altari ad holocausta, et sacrificia, et victimas offerendas, præter<br />altare Domini Dei nostri, quod exstructum est ante tabernaculum ejus.<br />30 Quibus auditis, Phinees sacerdos, et principes legationis Isra¨el, qui erant<br />cum eo, placati sunt : et verba filiorum Ruben, et Gad, et dimidiæ tribus<br />Manasse, libentissime susceperunt. 31 Dixitque Phinees filius Eleazari sacerdos<br />ad eos : Nunc scimus quod nobiscum sit Dominus, quoniam alieni estis a<br />prævaricatione hac, et liberastis filios Isra¨el de manu Domini. 32 Reversusque<br />est cum principibus a filiis Ruben et Gad de terra Galaad, finium Chanaan, ad<br />filios Isra¨el, et retulit eis. 33 Placuitque sermo cunctis audientibus. Et laudaverunt<br />Deum filii Isra¨el, et nequaquam ultra dixerunt, ut ascenderent contra<br />eos, atque pugnarent, et delerent terram possessionis eorum. 34 Vocaveruntque<br />filii Ruben, et filii Gad, altare quod exstruxerant, Testimonium nostrum,<br />quod Dominus ipse sit Deus.<br />23 Evoluto autem multo tempore, postquam pacem dederat Dominus Isra<br />¨eli, subjectis in gyro nationibus universis, et Josue jam longævo,<br />et persenilis ætatis, 2 vocavit Josue omnem Isra¨elem, majoresque natu, et<br />principes ac duces, et magistros, dixitque ad eos : Ego senui, et progressioris<br />ætatis sum : 3 vosque cernitis omnia, quæ fecerit Dominus Deus vester<br />cunctis per circuitum nationibus, quomodo pro vobis ipse pugnaverit : 4 et<br />nunc quia vobis sorte divisit omnem terram, ab orientali parte Jordanis usque<br />ad mare magnum, multæque adhuc supersunt nationes : 5 Dominus Deus<br />vester disperdet eas et auferet a facie vestra, et possidebitis terram, sicut vobis<br />pollicitus est. 6 Tantum confortamini, et estote solliciti, ut custodiatis cuncta<br />quæ scripta sunt in volumine legis Moysi : et non declinetis ab eis neque ad<br />dexteram neque ad sinistram : 7 ne postquam intraveritis ad gentes quæ inter<br />vos futuræ sunt, juretis in nomine deorum earum, et serviatis eis, et adoretis<br />illos : 8 sed adhæreatis Domino Deo vestro : quod fecistis usque in diem<br />hanc. 9 Et tunc auferet Dominus Deus in conspectu vestro gentes magnas et<br />robustissimas, et nullus vobis resistere poterit. 10 Unus e vobis persequetur<br />hostium mille viros : quia Dominus Deus vester pro vobis ipse pugnabit, sicut<br />pollicitus est. 11 Hoc tantum diligentissime præcavete : ut diligatis Dominum<br />Deum vestrum. 12 Quod si volueritis gentium harum, quæ inter vos habitant,<br />erroribus adhærere, et cum eis miscere connubia, atque amicitias copulare :<br />13 jam nunc scitote quod Dominus Deus vester non eas deleat ante faciem vestram,<br />sed sint vobis in foveam ac laqueum, et offendiculum ex latere vestro, et<br />sudes in oculis vestris, donec vos auferat atque disperdat de terra hac optima,<br />quam tradidit vobis. 14 En ego hodie ingredior viam universæ terræ, et toto<br />animo cognoscetis quod de omnibus verbis, quæ se Dominus præstiturum<br />vobis esse pollicitus est, unum non præterierit incassum. 15 Sicut ergo implevit<br />opere quod promisit, et prospera cuncta venerunt : sic adducet super vos<br />216<br />Josue<br />quidquid malorum comminatus est, donec vos auferat atque disperdat de terra<br />hac optima, quam tradidit vobis, 16 eo quod præterieritis pactum Domini<br />Dei vestri, quod pepigit vobiscum, et servieritis diis alienis, ad adoraveritis<br />eos : cito atque velociter consurget in vos furor Domini, et auferemini ab hac<br />terra optima, quam tradidit vobis.<br />24Congregavitque Josue omnes tribus Isra¨el in Sichem, et vocavit majores<br />natu, ac principes, et judices, et magistros : steteruntque in conspectu<br />Domini, 2 et ad populum sic locutus est : Hæc dicit Dominus Deus Isra¨el :<br />Trans fluvium habitaverunt patres vestri ab initio, Thare pater Abraham et<br />Nachor : servieruntque diis alienis. 3 Tuli ergo patrem vestrum Abraham de<br />Mesopotamiæ finibus, et adduxi eum in terram Chanaan, multiplicavique semen<br />ejus, 4 et dedi ei Isaac : illique rursum dedi Jacob et Esau. E quibus,<br />Esau dedi montem Seir ad possidendum : Jacob vero et filii ejus descenderunt<br />in Ægyptum. 5 Misique Moysen et Aaron, et percussi Ægyptum multis signis<br />atque portentis. 6 Eduxique vos et patres vestros de Ægypto, et venistis<br />ad mare : persecutique sunt Ægyptii patres vestros cum curribus et equitatu,<br />usque ad mare Rubrum. 7 Clamaverunt autem ad Dominum filii Isra¨el : qui<br />posuit tenebras inter vos et Ægyptios, et adduxit super eos mare, et operuit<br />eos. Viderunt oculi vestri cuncta quæ in Ægypto fecerim, et habitastis in solitudine<br />multo tempore : 8 et introduxi vos in terram Amorrhæi, qui habitabat<br />trans Jordanem. Cumque pugnarent contra vos, tradidi eos in manus vestras,<br />et possedistis terram eorum, atque interfecistis eos. 9 Surrexit autem Balac filius<br />Sephor rex Moab, et pugnavit contra Isra¨elem. Misitque et vocavit Balaam<br />filium Beor, ut malediceret vobis : 10 et ego nolui audire eum, sed e contrario<br />per illum benedixi vobis, et liberavi vos de manu ejus. 11 Transistisque<br />Jordanem, et venistis ad Jericho. Pugnaveruntque contra vos viri civitatis<br />ejus, Amorrhæus et Pherezæus, et Chananæus, et Hethæus, et Gergezæus,<br />et Hevæus, et Jebusæus : et tradidi illos in manus vestras. 12 Misique ante vos<br />crabrones : et ejeci eos de locis suis, duos reges Amorrhæorum, non in gladio<br />nec in arcu tuo. 13 Dedique vobis terram, in qua non laborastis, et urbes quas<br />non ædificastis, ut habitaretis in eis : vineas, et oliveta, quæ non plantastis.<br />14 Nunc ergo timete Dominum, et servite ei perfecto corde atque verissimo :<br />et auferte deos quibus servierunt patres vestri in Mesopotamia et in Ægypto,<br />ac servite Domino. 15 Sin autem malum vobis videtur ut Domino serviatis,<br />optio vobis datur : eligite hodie quod placet, cui servire potissimum debeatis :<br />utrum diis, quibus servierunt patres vestri in Mesopotamia, an diis Amorrhæorum,<br />in quorum terra habitatis : ego autem et domus mea serviemus<br />Domino.<br />16 Responditque populus, et ait : Absit a nobis ut relinquamus Dominum,<br />et serviamus diis alienis. 17 Dominus Deus noster, ipse eduxit nos et patres<br />nostros de terra Ægypti, de domo servitutis : fecitque videntibus nobis signa<br />ingentia, et custodivit nos in omni via per quam ambulavimus, et in cunctis<br />populis per quos transivimus. 18 Et ejecit universas gentes, Amorrhæum habitatorem<br />terræ quam nos intravimus. Serviemus igitur Domino, quia ipse est<br />Deus noster. 19 Dixitque Josue ad populum : Non poteritis servire Domino :<br />Deus enim sanctus et fortis æmulator est, nec ignoscet sceleribus vestris atque<br />peccatis. 20 Si dimiseritis Dominum, et servieritis diis alienis, convertet se,<br />et affliget vos atque subvertet, postquam vobis præstiterit bona. 21 Dixitque<br />populus ad Josue : Nequaquam ita ut loqueris erit, sed Domino serviemus.<br />217<br />Josue<br />22 Et Josue ad populum : Testes, inquit, vos estis, quia ipsi elegeritis vobis<br />Dominum ut serviatis ei. Responderuntque : Testes. 23 Nunc ergo, ait,<br />auferte deos alienos de medio vestri, et inclinate corda vestra ad Dominum<br />Deum Isra¨el. 24 Dixitque populus ad Josue : Domino Deo nostro serviemus,<br />et obedientes erimus præceptis ejus.<br />25 Percussit ergo Josue in die illo foedus, et proposuit populo præcepta<br />atque judicia in Sichem. 26 Scripsit quoque omnia verba hæc in volumine<br />legis Domini : et tulit lapidem pergrandem, posuitque eum subter quercum,<br />quæ erat in sanctuario Domini : 27 et dixit ad omnem populum : En lapis<br />iste erit vobis in testimonium, quod audierit omnia verba Domini, quæ locutus<br />est vobis : ne forte postea negare velitis, et mentiri Domino Deo vestro.<br />28 Dimisitque populum, singulos in possessionem suam.<br />29 Et post hæc mortuus est Josue filius Nun servus Domini, centum et<br />decem annorum : 30 sepelieruntque eum in finibus possessionis suæ in Thamnathsare,<br />quæ est sita in monte Ephraim, a septentrionali parte montis Gaas.<br />31 Servivitque Isra¨el Domino cunctis diebus Josue et seniorum, qui longo<br />vixerunt tempore post Josue, et qui noverunt omnia opera Domini quæ fecerat<br />in Isra¨el.<br />32 Ossa quoque Joseph, quæ tulerant filii Isra¨el de Ægypto, sepelierunt in<br />Sichem, in parte agri quem emerat Jacob a filiis Hemor patris Sichem, centum<br />novellis ovibus, et fuit in possessionem filiorum Joseph. 33 Eleazar quoque<br />filius Aaron mortuus est : et sepelierunt eum in Gabaath Phinees filii ejus,<br />quæ data est ei in monte Ephraim.<br />218<br />Liber Judicum<br />1 Post mortem Josue, consuluerunt filii Isra¨el Dominum, dicentes : Quis<br />ascendet ante nos contra Chananæum, et erit dux belli ? 2 Dixitque Dominus<br />: Judas ascendet : ecce tradidi terram in manus ejus. 3 Et ait Judas Simeoni<br />fratri suo : Ascende mecum in sortem meam, et pugna contra Chananæum,<br />ut et ego pergam tecum in sortem tuam. Et abiit cum eo Simeon.<br />4 Ascenditque Judas, et tradidit Dominus Chananæum ac Pherezæum in<br />manus eorum : et percusserunt in Bezec decem millia virorum. 5 Inveneruntque<br />Adonibezec in Bezec, et pugnaverunt contra eum, ac percusserunt<br />Chananæum et Pherezæum. 6 Fugit autem Adonibezec : quem persecuti<br />comprehenderunt, cæsis summitatibus manuum ejus ac pedum. 7 Dixitque<br />Adonibezec : Septuaginta reges amputatis manuum ac pedum summitatibus<br />colligebant sub mensa mea ciborum reliquias : sicut feci, ita reddidit<br />mihi Deus. Adduxeruntque eum in Jerusalem, et ibi mortuus est. 8 Oppugnantes<br />ergo filii Juda Jerusalem, ceperunt eam, et percusserunt in ore<br />gladii, tradentes cunctam incendio civitatem. 9 Et postea descendentes pugnaverunt<br />contra Chananæum, qui habitabat in montanis, et ad meridiem, et in<br />campestribus. 10 Pergensque Judas contra Chananæum, qui habitabat in Hebron<br />(cujus nomen fuit antiquitus Cariath Arbe), percussit Sesai, et Ahiman,<br />et Tholmai : 11 atque inde profectus abiit ad habitatores Dabir, cujus nomen<br />vetus erat Cariath Sepher, id est, civitas litterarum.<br />12 Dixitque Caleb : Qui percusserit Cariath Sepher, et vastaverit eam, dabo<br />ei Axam filiam meam uxorem. 13 Cumque cepisset eam Othoniel filius Cenez<br />frater Caleb minor, dedit ei Axam filiam suam conjugem. 14 Quam pergentem<br />in itinere monuit vir suus ut peteret a patre suo agrum. Quæ cum suspirasset<br />sedens in asino, dixit ei Caleb : Quid habes ? 15 At illa respondit : Da mihi<br />benedictionem, quia terram arentem dedisti mihi : da et irriguam aquis. Dedit<br />ergo ei Caleb irriguum superius, et irriguum inferius. 16 Filii autem Cinæi<br />cognati Moysi ascenderunt de civitate palmarum cum filiis Juda, in desertum<br />sortis ejus, quod est ad meridiem Arad, et habitaverunt cum eo. 17 Abiit autem<br />Judas cum Simeone fratre suo, et percusserunt simul Chananæum qui habitabat<br />in Sephaath, et interfecerunt eum. Vocatumque est nomen urbis, Horma,<br />id est, anathema. 18 Cepitque Judas Gazam cum finibus suis, et Ascalonem,<br />atque Accaron cum terminis suis. 19 Fuitque Dominus cum Juda, et montana<br />possedit : nec potuit delere habitatores vallis, quia falcatis curribus abundabant.<br />20 Dederuntque Caleb Hebron, sicut dixerat Moyses, qui delevit ex ea<br />tres filios Enac. 21 Jebusæum autem habitatorem Jerusalem non deleverunt filii<br />Benjamin : habitavitque Jebusæus cum filiis Benjamin in Jerusalem, usque in<br />præsentem diem.<br />22 Domus quoque Joseph ascendit in Bethel, fuitque Dominus cum eis.<br />23 Nam cum obsiderent urbem, quæ prius Luza vocabatur, 24 viderunt<br />hominem egredientem de civitate, dixeruntque ad eum : Ostende nobis introitum<br />civitatis, et faciemus tecum misericordiam. 25 Qui cum ostendisset eis,<br />percusserunt urbem in ore gladii : hominem autem illum, et omnem cognationem<br />ejus, dimiserunt. 26 Qui dimissus, abiit in terram Hetthim, et ædificavit<br />ibi civitatem, vocavitque eam Luzam : quæ ita appellatur usque in præsentem<br />diem. 27 Manasses quoque non delevit Bethsan, et Thanac cum viculis<br />suis, et habitatores Dor, et Jeblaam, et Mageddo cum viculis suis, coepitque<br />Judicum<br />Chananæus habitare cum eis. 28 Postquam autem confortatus est Isra¨el, fecit<br />eos tributarios, et delere noluit. 29 Ephraim etiam non interfecit Chananæum,<br />qui habitabat in Gazer, sed habitavit cum eo. 30 Zabulon non delevit habitatores<br />Cetron, et Naalol : sed habitavit Chananæus in medio ejus, factusque<br />est ei tributarius. 31 Aser quoque non delevit habitatores Accho, et Sidonis,<br />Ahalab, et Achazib, et Helba, et Aphec, et Rohob : 32 habitavitque in medio<br />Chananæi habitatoris illius terræ, nec interfecit eum. 33 Nephthali quoque non<br />delevit habitatores Bethsames, et Bethanath : et habitavit inter Chananæum<br />habitatorem terræ, fueruntque ei Bethsamitæ et Bethanitæ tributarii. 34 Arctavitque<br />Amorrhæus filios Dan in monte, nec dedit eis locum ut ad planiora<br />descenderent : 35 habitavitque in monte Hares, quod interpretatur testaceo,<br />in Ajalon et Salebim. Et aggravata est manus domus Joseph, factusque est ei<br />tributarius. 36 Fuit autem terminus Amorrhæi ab ascensu Scorpionis, petra, et<br />superiora loca.<br />2Ascenditque angelus Domini de Galgalis ad Locum flentium, et ait : Eduxi<br />vos de Ægypto, et introduxi in terram, pro qua juravi patribus vestris : et<br />pollicitus sum ut non facerem irritum pactum meum vobiscum in sempiternum,<br />2 ita dumtaxat ut non feriretis foedus cum habitatoribus terræ hujus, sed<br />aras eorum subverteretis : et noluistis audire vocem meam : cur hoc fecistis ?<br />3 Quam ob rem nolui delere eos a facie vestra : ut habeatis hostes, et dii eorum<br />sint vobis in ruinam. 4 Cumque loqueretur angelus Domini hæc verba ad<br />omnes filios Isra¨el, elevaverunt ipsi vocem suam, et fleverunt. 5 Et vocatum<br />est nomen loci illius, Locus flentium, sive lacrimarum : immolaveruntque ibi<br />hostias Domini.<br />6 Dimisit ergo Josue populum, et abierunt filii Isra¨el unusquisque in possessionem<br />suam, ut obtinerent eam : 7 servieruntque Domino cunctis diebus<br />ejus, et seniorum, qui longo post eum vixerunt tempore, et noverant omnia<br />opera Domini quæ fecerat cum Isra¨el. 8 Mortuus est autem Josue filius Nun,<br />famulus Domini, centum et decem annorum, 9 et sepelierunt eum in finibus<br />possessionis suæ in Thamnathsare in monte Ephraim, a septentrionali plaga<br />montis Gaas. 10 Omnisque illa generatio congregata est ad patres suos : et<br />surrexerunt alii, qui non noverant Dominum, et opera quæ fecerat cum Isra¨el.<br />11 Feceruntque filii Isra¨el malum in conspectu Domini, et servierunt Baalim.<br />12 Ac dimiserunt Dominum Deum patrum suorum, qui eduxerat eos de<br />terra Ægypti, et secuti sunt deos alienos, deosque populorum, qui habitabant<br />in circuitu eorum, et adoraverunt eos : et ad iracundiam concitaverunt<br />Dominum, 13 dimittentes eum, et servientes Baal et Astaroth. 14 Iratusque<br />Dominus contra Isra¨el, tradidit eos in manus diripientium : qui ceperunt eos,<br />et vendiderunt hostibus qui habitabant per gyrum : nec potuerunt resistere<br />adversariis suis, 15 sed quocumque pergere voluissent, manus Domini super<br />eos erat, sicut locutus est, et juravit eis, et vehementer afflicti sunt.<br />16 Suscitavitque Dominus judices, qui liberarent eos de vastantium<br />manibus : sed nec eos audire voluerunt, 17 fornicantes cum diis alienis, et adorantes<br />eos. Cito deseruerunt viam, per quam ingressi fuerant patres eorum :<br />et audientes mandata Domini, omnia fecere contraria. 18 Cumque Dominus<br />judices suscitaret, in diebus eorum flectebatur misericordia, et audiebat afflictorum<br />gemitus, et liberabat eos de cæde vastantium. 19 Postquam autem<br />mortuus esset judex, revertebantur, et multo faciebant pejora quam fecerant<br />patres eorum, sequentes deos alienos, servientes eis, et adorantes illos. Non<br />220<br />Judicum<br />dimiserunt adinventiones suas, et viam durissimam per quam ambulare consueverunt.<br />20 Iratusque est furor Domini in Isra¨el, et ait : Quia irritum fecit<br />gens ista pactum meum, quod pepigeram cum patribus eorum, et vocem<br />meam audire contempsit : 21 et ego non delebo gentes, quas dimisit Josue,<br />et mortuus est : 22 ut in ipsis experiar Isra¨el, utrum custodiant viam Domini,<br />et ambulent in ea, sicut custodierunt patres eorum, an non. 23 Dimisit ergo<br />Dominus omnes nationes has, et cito subvertere noluit, nec tradidit in manus<br />Josue.<br />3 Hæ sunt gentes quas Dominus dereliquit, ut erudiret in eis Isra¨elem,<br />et omnes qui non noverant bella Chananæorum : 2 ut postea discerent<br />filii eorum certare cum hostibus, et habere consuetudinem præliandi :<br />3 quinque satrapas Philisthinorum, omnemque Chananæum, et Sidonium,<br />atque Hevæum, qui habitabat in monte Libano, de monte Baal Hermon usque<br />ad introitum Emath. 4 Dimisitque eos, ut in ipsis experiretur Isra¨elem, utrum<br />audiret mandata Domini quæ præceperat patribus eorum per manum Moysi,<br />an non. 5 Itaque filii Isra¨el habitaverunt in medio Chananæi, et Hethæi, et Amorrhæi,<br />et Pherezæi, et Hevæi, et Jebusæi : 6 et duxerunt uxores filias eorum,<br />ipsique filias suas filiis eorum tradiderunt, et servierunt diis eorum.<br />7 Feceruntque malum in conspectu Domini, et obliti sunt Dei sui,<br />servientes Baalim et Astaroth. 8 Iratusque contra Isra¨el Dominus, tradidit<br />eos in manus Chusan Rasathaim regis Mesopotamiæ, servieruntque ei octo<br />annis. 9 Et clamaverunt ad Dominum, qui suscitavit eis salvatorem, et liberavit<br />eos, Othoniel videlicet filium Cenez, fratrem Caleb minorem : 10 fuitque in<br />eo spiritus Domini, et judicavit Isra¨el. Egressusque est ad pugnam, et tradidit<br />Dominus in manus ejus Chusan Rasathaim regem Syriæ, et oppressit eum.<br />11 Quievitque terra quadraginta annis, et mortuus est Othoniel filius Cenez.<br />12 Addiderunt autem filii Isra¨el facere malum in conspectu Domini : qui<br />confortavit adversum eos Eglon regem Moab, quia fecerunt malum in conspectu<br />ejus. 13 Et copulavit ei filios Ammon, et Amalec : abiitque et percussit<br />Isra¨el, atque possedit urbem palmarum. 14 Servieruntque filii Isra¨el Eglon<br />regi Moab decem et octo annis. 15 Et postea clamaverunt ad Dominum, qui<br />suscitavit eis salvatorem vocabulo Aod, filium Gera, filii Jemini, qui utraque<br />manu pro dextera utebatur. Miseruntque filii Isra¨el per illum munera Eglon<br />regi Moab. 16 Qui fecit sibi gladium ancipitem, habentem in medio capulum<br />longitudinis palmæ manus, et accinctus est eo subter sagum in dextro<br />femore. 17 Obtulitque munera Eglon regi Moab. Erat autem Eglon crassus<br />nimis. 18 Cumque obtulisset ei munera, prosecutus est socios, qui cum eo<br />venerant. 19 Et reversus de Galgalis, ubi erant idola, dixit ad regem : Verbum<br />secretum habeo ad te, o rex. Et ille imperavit silentium : egressisque omnibus<br />qui circa eum erant, 20 ingressus est Aod ad eum : sedebat autem in æstivo<br />coenaculo solus : dixitque : Verbum Dei habeo ad te. Qui statim surrexit de<br />throno. 21 Extenditque Aod sinistram manum, et tulit sicam de dextro femore<br />suo, infixitque eam in ventre ejus 22 tam valide, ut capulus sequeretur ferrum<br />in vulnere, ac pinguissimo adipe stringeretur. Nec eduxit gladium, sed ita ut<br />percusserat, reliquit in corpore : statimque per secreta naturæ alvi stercora<br />proruperunt. 23 Aod autem clausis diligentissime ostiis coenaculi, et obfirmatis<br />sera, 24 per posticum egressus est. Servique regis ingressi viderunt clausas<br />fores coenaculi, atque dixerunt : Forsitan purgat alvum in æstivo cubiculo.<br />25 Expectantesque diu donec erubescerent, et videntes quod nullus aperiret,<br />221<br />Judicum<br />tulerunt clavem : et aperientes invenerunt dominum suum in terra jacentem<br />mortuum.<br />26 Aod autem, dum illi turbarentur, effugit, et pertransiit locum idolorum,<br />unde reversus fuerat. Venitque in Seirath : 27 et statim insonuit buccina in<br />monte Ephraim, descenderuntque cum eo filii Isra¨el, ipso in fronte gradiente.<br />28 Qui dixit ad eos : Sequimini me : tradidit enim Dominus inimicos nostros<br />Moabitas in manus nostras. Descenderuntque post eum, et occupaverunt vada<br />Jordanis quæ transmittunt in Moab : et non dimiserunt transire quemquam :<br />29 sed percusserunt Moabitas in tempore illo, circiter decem millia, omnes<br />robustos et fortes viros. Nullus eorum evadere potuit. 30 Humiliatusque est<br />Moab in die illo sub manu Isra¨el : et quievit terra octoginta annis.<br />31 Post hunc fuit Samgar filius Anath, qui percussit de Philisthiim sexcentos<br />viros vomere : et ipse quoque defendit Isra¨el.<br />4Addideruntque filii Isra¨el facere malum in conspectu Domini post mortem<br />Aod, 2 et tradidit illos Dominus in manus Jabin regis Chanaan, qui regnavit<br />in Asor : habuitque ducem exercitus sui nomine Sisaram, ipse autem<br />habitabat in Haroseth gentium. 3 Clamaveruntque filii Isra¨el ad Dominum :<br />nongentos enim habebat falcatos currus, et per viginti annos vehementer oppresserat<br />eos. 4 Erat autem Debbora prophetis uxor Lapidoth, quæ judicabat<br />populum in illo tempore. 5 Et sedebat sub palma, quæ nomine illius vocabatur,<br />inter Rama et Bethel in monte Ephraim : ascendebantque ad eam filii Isra¨el<br />in omne judicium. 6 Quæ misit et vocavit Barac filium Abino¨em de Cedes<br />Nephthali : dixitque ad eum : Præcepit tibi Dominus Deus Isra¨el : Vade, et<br />duc exercitum in montem Thabor, tollesque tecum decem millia pugnatorum<br />de filiis Nephthali, et de filiis Zabulon : 7 ego autem adducam ad te in loco<br />torrentis Cison, Sisaram principem exercitus Jabin, et currus ejus, atque omnem<br />multitudinem, et tradam eos in manu tua. 8 Dixitque ad eam Barac : Si<br />venis mecum, vadam : si nolueris venire mecum, non pergam. 9 Quæ dixit ad<br />eum : Ibo quidem tecum, sed in hac vice victoria non reputabitur tibi, quia in<br />manu mulieris tradetur Sisara. Surrexit itaque Debbora, et perrexit cum Barac<br />in Cedes. 10 Qui, accitis Zabulon et Nephthali, ascendit cum decem millibus<br />pugnatorum, habens Debboram in comitatu suo. 11 Haber autem Cinæus recesserat<br />quondam a ceteris Cinæis fratribus suis, filiis Hobab cognati Moysi :<br />et tetenderat tabernacula usque ad vallem, quæ vocatur Sennim, et erat juxta<br />Cedes. 12 Nuntiatumque est Sisaræ quod ascendisset Barac filius Abino¨em<br />in montem Thabor : 13 et congregavit nongentos falcatos currus, et omnem<br />exercitum de Haroseth gentium ad torrentem Cison. 14 Dixitque Debbora ad<br />Barac : Surge, hæc est enim dies, in qua tradidit Dominus Sisaram in manus<br />tuas : en ipse ductor est tuus. Descendit itaque Barac de monte Thabor, et decem<br />millia pugnatorum cum eo. 15 Perterruitque Dominus Sisaram, et omnes<br />currus ejus, universamque multitudinem in ore gladii ad conspectum Barac :<br />in tantum, ut Sisara de curru desiliens, pedibus fugeret, 16 et Barac persequeretur<br />fugientes currus, et exercitum usque ad Haroseth gentium, et omnis<br />hostium multitudo usque ad internecionem caderet.<br />17 Sisara autem fugiens pervenit ad tentorium Jahel uxoris Haber Cinæi.<br />Erat enim pax inter Jabin regem Asor, et domum Haber Cinæi. 18 Egressa<br />igitur Jahel in occursum Sisaræ, dixit ad eum : Intra ad me, domine mi : intra,<br />ne timeas. Qui ingressus tabernaculum ejus, et opertus ab ea pallio, 19 dixit ad<br />eam : Da mihi, obsecro, paululum aquæ, quia sitio valde. Quæ aperuit utrem<br />222<br />Judicum<br />lactis, et dedit ei bibere, et operuit illum. 20 Dixitque Sisara ad eam : Sta ante<br />ostium tabernaculi : et cum venerit aliquis interrogans te, et dicens : Numquid<br />hic est aliquis ? respondebis : Nullus est. 21 Tulit itaque Jahel uxor Haber<br />clavum tabernaculi, assumens pariter et malleum : et ingressa abscondite et<br />cum silentio, posuit supra tempus capitis ejus clavum, percussumque malleo<br />defixit in cerebrum usque ad terram : qui soporem morti consocians defecit,<br />et mortuus est. 22 Et ecce Barac sequens Sisaram veniebat : egressaque Jahel<br />in occursum ejus, dixit ei : Veni, et ostendam tibi virum quem quæris. Qui<br />cum intrasset ad eam, vidit Sisaram jacentem mortuum, et clavum infixum in<br />tempore ejus. 23 Humiliavit ergo Deus in die illo Jabin regem Chanaan coram<br />filiis Isra¨el : 24 qui crescebant quotidie, et forti manu opprimebant Jabin regem<br />Chanaan, donec delerent eum.<br />5Cecineruntque Debbora et Barac filius Abino¨em in illo die, dicentes :<br />2 Qui sponte obtulistis de Isra¨el animas vestras ad periculum,<br />benedicite Domino.<br />3 Audite, reges ; auribus percipite, principes :<br />ego sum, ego sum, quæ Domino canam,<br />psallam Domino Deo Isra¨el.<br />4 Domine, cum exires de Seir,<br />et transires per regiones Edom,<br />terra mota est,<br />cælique ac nubes distillaverunt aquis.<br />5 Montes fluxerunt a facie Domini,<br />et Sinai a facie Domini Dei Isra¨el.<br />6 In diebus Samgar filii Anath,<br />in diebus Jahel quieverunt semitæ :<br />et qui ingrediebantur per eas,<br />ambulaverunt per calles devios.<br />7 Cessaverunt fortes in Isra¨el, et quieverunt :<br />donec surgeret Debbora,<br />surgeret mater in Isra¨el.<br />8 Nova bella elegit Dominus,<br />et portas hostium ipse subvertit :<br />clypeus et hasta si apparuerint<br />in quadraginta millibus Isra¨el.<br />9 Cor meum diligit principes Isra¨el :<br />qui propria voluntate obtulistis vos discrimini,<br />benedicite Domino.<br />10 Qui ascenditis super nitentes asinos,<br />et sedetis in judicio,<br />et ambulatis in via,<br />loquimini.<br />11 Ubi collisi sunt currus,<br />et hostium suffocatus est exercitus,<br />ibi narrentur justitiæ Domini,<br />et clementia in fortes Isra¨el :<br />tunc descendit populus Domini ad portas,<br />et obtinuit principatum.<br />223<br />Judicum<br />12 Surge, surge Debbora ;<br />surge, surge, et loquere canticum :<br />surge Barac, et apprehende captivos tuos, fili Abino¨em.<br />13 Salvatæ sunt reliquiæ populi :<br />Dominus in fortibus dimicavit.<br />14 Ex Ephraim delevit eos in Amalec,<br />et post eum ex Benjamin in populos tuos, o Amalec :<br />de Machir principes descenderunt,<br />et de Zabulon qui exercitum ducerent ad bellandum.<br />15 Duces Issachar fuere cum Debbora,<br />et Barac vestigia sunt secuti,<br />qui quasi in præceps ac barathrum se discrimini dedit :<br />diviso contra se Ruben,<br />magnanimorum reperta est contentio.<br />16 Quare habitas inter duos terminos,<br />ut audias sibilos gregum ?<br />diviso contra se Ruben,<br />magnanimorum reperta est contentio.<br />17 Galaad trans Jordanem quiescebat,<br />et Dan vacabat navibus :<br />Aser habitabat in littore maris,<br />et in portubus morabatur.<br />18 Zabulon vero et Nephthali obtulerunt animas suas morti<br />in regione Merome.<br />19 Venerunt reges et pugnaverunt :<br />pugnaverunt reges Chanaan<br />in Thanach juxta aquas Mageddo,<br />et tamen nihil tulere prædantes.<br />20 De cælo dimicatum est contra eos :<br />stellæ manentes in ordine et cursu suo,<br />adversus Sisaram pugnaverunt.<br />21 Torrens Cison traxit cadavera eorum,<br />torrens Cadumim, torrens Cison :<br />conculca, anima mea, robustos.<br />22 Ungulæ equorum ceciderunt, fugientibus impetu,<br />et per præceps ruentibus fortissimis hostium.<br />23 Maledicite terræ Meroz, dixit angelus Domini :<br />maledicite habitatoribus ejus,<br />quia non venerunt ad auxilium Domini,<br />in adjutorium fortissimorum ejus.<br />24 Benedicta inter mulieres Jahel uxor Haber Cinæi,<br />et benedicatur in tabernaculo suo.<br />25 Aquam petenti lac dedit,<br />et in phiala principum obtulit butyrum.<br />26 Sinistram manum misit ad clavum,<br />et dexteram ad fabrorum malleos.<br />Percussitque Sisaram quærens in capite vulneri locum,<br />et tempus valide perforans :<br />224<br />Judicum<br />27 inter pedes ejus ruit ; defecit, et mortuus est :<br />volvebatur ante pedes ejus,<br />et jacebat exanimis et miserabilis.<br />28 Per fenestram respiciens, ululabat mater ejus :<br />et de coenaculo loquebatur :<br />Cur moratur regredi currus ejus ?<br />quare tardaverunt pedes quadrigarum illius ?<br />29 Una sapientior ceteris uxoribus ejus,<br />hæc socrui verba respondit :<br />30 Forsitan nunc dividit spolia,<br />et pulcherrima feminarum eligitur ei :<br />vestes diversorum colorum Sisaræ traduntur in prædam,<br />et supellex varia ad ornanda colla congeritur.<br />31 Sic pereant omnes inimici tui, Domine :<br />qui autem diligunt te, sicut sol in ortu suo splendet, ita rutilent.<br />32 Quievitque terra per quadraginta annos.<br />6 Fecerunt autem filii Isra¨el malum in conspectu Domini : qui tradidit illos<br />in manu Madian septem annis, 2 et oppressi sunt valde ab eis. Feceruntque<br />sibi antra et speluncas in montibus, et munitissima ad repugnandum<br />loca. 3 Cumque sevisset Isra¨el, ascendebat Madian et Amalec, ceterique orientalium<br />nationum : 4 et apud eos figentes tentoria, sicut erant in herbis cuncta<br />vastabant usque ad introitum Gazæ : nihilque omnino ad vitam pertinens relinquebant<br />in Isra¨el, non oves, non boves, non asinos. 5 Ipsi enim et universi<br />greges eorum veniebant cum tabernaculis suis, et instar locustarum universa<br />complebant, innumera multitudo hominum et camelorum, quidquid tetigerant<br />devastantes. 6 Humiliatusque est Isra¨el valde in conspectu Madian. 7 Et<br />clamavit ad Dominum postulans auxilium contra Madianitas. 8 Qui misit ad<br />eos virum prophetam, et locutus est : Hæc dicit Dominus Deus Isra¨el : Ego vos<br />feci conscendere de Ægypto, et eduxi vos de domo servitutis, 9 et liberavi de<br />manu Ægyptiorum, et omnium inimicorum qui affligebant vos : ejecique eos<br />ad introitum vestrum, et tradidi vobis terram eorum. 10 Et dixi : Ego Dominus<br />Deus vester : ne timeatis deos Amorrhæorum, in quorum terra habitatis. Et<br />noluistis audire vocem meam.<br />11 Venit autem angelus Domini, et sedit sub quercu, quæ erat in Ephra,<br />et pertinebat ad Joas patrem familiæ Ezri. Cumque Gedeon filius ejus excuteret<br />atque purgaret frumenta in torculari, ut fugeret Madian, 12 apparuit ei<br />angelus Domini, et ait : Dominus tecum, virorum fortissime. 13 Dixitque ei<br />Gedeon : Obsecro, mi domine, si Dominus nobiscum est, cur apprehenderunt<br />nos hæc omnia ? ubi sunt mirabilia ejus, quæ narraverunt patres nostri, atque<br />dixerunt : De Ægypto eduxit nos Dominus ? nunc autem dereliquit nos Dominus,<br />et tradidit in manu Madian. 14 Respexitque ad eum Dominus, et ait : Vade<br />in hac fortitudine tua, et liberabis Isra¨el de manu Madian : scito quod miserim<br />te. 15 Qui respondens ait : Obsecro, mi domine, in quo liberabo Isra¨el ?<br />ecce familia mea infima est in Manasse, et ego minimus in domo patris mei.<br />16 Dixitque ei Dominus : Ego ero tecum : et percuties Madian quasi unum<br />virum. 17 Et ille : Si inveni, inquit, gratiam coram te, da mihi signum quod<br />tu sis qui loqueris ad me : 18 nec recedas hinc, donec revertar ad te, portans<br />sacrificium, et offerens tibi. Qui respondit : Ego præstolabor adventum tuum.<br />19 Ingressus est itaque Gedeon, et coxit hædum, et de farinæ modio azymos<br />225<br />Judicum<br />panes : carnesque ponens in canistro, et jus carnium mittens in ollam, tulit<br />omnia sub quercu, et obtulit ei. 20 Cui dixit angelus Domini : Tolle carnes et<br />azymos panes, et pone supra petram illam, et jus desuper funde. Cumque<br />fecisset ita, 21 extendit angelus Domini summitatem virgæ, quam tenebat in<br />manu, et tetigit carnes et panes azymos : ascenditque ignis de petra, et carnes<br />azymosque panes consumpsit : angelus autem Domini evanuit ex oculis ejus.<br />22 Vidensque Gedeon quod esset angelus Domini, ait : Heu mi Domine<br />Deus : quia vidi angelum Domini facie ad faciem. 23 Dixitque ei Dominus :<br />Pax tecum : ne timeas, non morieris. 24 Ædificavit ergo ibi Gedeon altare<br />Domino, vocavitque illud, Domini pax, usque in præsentem diem. Cumque<br />adhuc esset in Ephra, quæ est familiæ Ezri, 25 nocte illa dixit Dominus ad eum :<br />Tolle taurum patris tui, et alterum taurum annorum septem, destruesque aram<br />Baal, quæ est patris tui, et nemus, quod circa aram est, succide. 26 Et ædificabis<br />altare Domino Deo tuo in summitate petræ hujus, super quam ante sacrificium<br />posuisti : tollesque taurum secundum, et offeres holocaustum super struem<br />lignorum, quæ de nemore succideris. 27 Assumptis ergo Gedeon decem viris<br />de servis suis, fecit sicut præceperat ei Dominus. Timens autem domum patris<br />sui, et homines illius civitatis, per diem noluit id facere, sed omnia nocte<br />complevit. 28 Cumque surrexissent viri oppidi ejus mane, viderunt destructam<br />aram Baal, lucumque succisum, et taurum alterum impositum super altare,<br />quod tunc ædificatum erat. 29 Dixeruntque ad invicem : Quis hoc fecit ?<br />Cumque perquirerent auctorem facti, dictum est : Gedeon filius Joas fecit hæc<br />omnia. 30 Et dixerunt ad Joas : Produc filium tuum huc, ut moriatur : quia<br />destruxit aram Baal, et succidit nemus. 31 Quibus ille respondit : Numquid<br />ultores estis Baal, ut pugnetis pro eo ? qui adversarius est ejus, moriatur<br />antequam lux crastina veniat : si deus est, vindicet se de eo, qui suffodit<br />aram ejus. 32 Ex illo die vocatus est Gedeon Jerobaal, eo quod dixisset Joas :<br />Ulciscatur se de eo Baal, qui suffodit aram ejus.<br />33 Igitur omnis Madian, et Amalec, et orientales populi, congregati sunt<br />simul : et transeuntes Jordanem, castrametati sunt in valle Jezra¨el. 34 Spiritus<br />autem Domini induit Gedeon, qui clangens buccina convocavit domum<br />Abiezer, ut sequeretur se. 35 Misitque nuntios in universum Manassen, qui et<br />ipse secutus est eum : et alios nuntios in Aser et Zabulon et Nephthali, qui occurrerunt<br />ei. 36 Dixitque Gedeon ad Deum : Si salvum facis per manum meam<br />Isra¨el, sicut locutus es, 37 ponam hoc vellus lanæ in area : si ros in solo vellere<br />fuerit, et in omni terra siccitas, sciam quod per manum meam, sicut locutus es,<br />liberabis Isra¨el. 38 Factumque est ita. Et de nocte consurgens expresso vellere,<br />concham rore implevit. 39 Dixitque rursus ad Deum : Ne irascatur furor tuus<br />contra me si adhuc semel tentavero, signum quærens in vellere. Oro ut solum<br />vellus siccum sit, et omnis terra rore madens. 40 Fecitque Deus nocte illa ut<br />postulaverat : et fuit siccitas in solo vellere, et ros in omni terra.<br />7Igitur Jerobaal qui et Gedeon, de nocte consurgens, et omnis populus cum<br />eo, venit ad fontem qui vocatur Harad. Erant autem castra Madian in valle<br />ad septentrionalem plagam collis excelsi. 2 Dixitque Dominus ad Gedeon :<br />Multus tecum est populus, nec tradetur Madian in manus ejus : ne glorietur<br />contra me Isra¨el, et dicat : Meis viribus liberatus sum. 3 Loquere ad populum,<br />et cunctis audientibus prædica : Qui formidolosus et timidus est, revertatur.<br />Recesseruntque de monte Galaad, et reversi sunt de populo viginti duo millia<br />virorum, et tantum decem millia remanserunt. 4 Dixitque Dominus ad<br />226<br />Judicum<br />Gedeon : Adhuc populus multus est : duc eos ad aquas et ibi probabo illos :<br />et de quo dixero tibi ut tecum vadat, ipse pergat ; quem ire prohibuero, revertatur.<br />5 Cumque descendisset populus ad aquas, dixit Dominus ad Gedeon :<br />Qui lingua lambuerint aquas, sicut solent canes lambere, separabis eos seorsum<br />: qui autem curvatis genibus biberint, in altera parte erunt. 6 Fuit itaque<br />numerus eorum qui manu ad os projiciente lambuerunt aquas, trecenti viri :<br />omnis autem reliqua multitudo flexo poplite biberat. 7 Et ait Dominus ad<br />Gedeon : In trecentis viris qui lambuerunt aquas, liberabo vos, et tradam in<br />manu tua Madian : omnis autem reliqua multitudo revertatur in locum suum.<br />8 Sumptis itaque pro numero cibariis et tubis, omnem reliquam multitudinem<br />abire præcepit ad tabernacula sua : et ipse cum trecentis viris se certamini<br />dedit. Castra autem Madian erant subter in valle.<br />9 Eadem nocte dixit Dominus ad eum : Surge, et descende in castra : quia<br />tradidi eos in manu tua. 10 Sin autem solus ire formidas, descendat tecum<br />Phara puer tuus. 11 Et cum audieris quid loquantur, tunc confortabuntur<br />manus tuæ, et securior ad hostium castra descendes. Descendit ergo ipse<br />et Phara puer ejus in partem castrorum, ubi erant armatorum vigiliæ. 12 Madian<br />autem et Amalec, et omnes orientales populi, fusi jacebant in valle, ut<br />locustarum multitudo : cameli quoque innumerabiles erant, sicut arena quæ<br />jacet in littore maris. 13 Cumque venisset Gedeon, narrabat aliquis somnium<br />proximo suo : et in hunc modum referebat quod viderat : Vidi somnium, et<br />videbatur mihi quasi subcinericius panis ex hordeo volvi, et in castra Madian<br />descendere : cumque pervenisset ad tabernaculum, percussit illud, atque<br />subvertit, et terræ funditus coæquavit. 14 Respondit is, cui loquebatur : Non<br />est hoc aliud, nisi gladius Gedeonis filii Joas viri Isra¨elitæ : tradidit enim<br />Dominus in manus ejus Madian, et omnia castra ejus. 15 Cumque audisset<br />Gedeon somnium, et interpretationem ejus, adoravit : et reversus est ad castra<br />Isra¨el, et ait : Surgite, tradidit enim Dominus in manus nostras castra<br />Madian. 16 Divisitque trecentos viros in tres partes, et dedit tubas in manibus<br />eorum, lagenasque vacuas, ac lampades in medio lagenarum. 17 Et dixit ad<br />eos : Quod me facere videritis, hoc facite : ingrediar partem castrorum, et<br />quod fecero, sectamini. 18 Quando personuerit tuba in manu mea, vos quoque<br />per castrorum circuitum clangite, et conclamate : Domino et Gedeoni.<br />19 Ingressusque est Gedeon, et trecenti viri qui erant cum eo, in partem castrorum,<br />incipientibus vigiliis noctis mediæ : et custodibus suscitatis, coeperunt<br />buccinis clangere, et complodere inter se lagenas. 20 Cumque per gyrum castrorum<br />in tribus personarent locis, et hydrias confregissent, tenuerunt sinistris<br />manibus lampades, et dextris sonantes tubas, clamaveruntque : Gladius Domini<br />et Gedeonis : 21 stantes singuli in loco suo per circuitum castrorum hostilium.<br />Omnia itaque castra turbata sunt, et vociferantes ululantesque fugerunt :<br />22 et nihilominus insistebant trecenti viri buccinis personantes. Immisitque<br />Dominus gladium omnibus castris, et mutua se cæde truncabant, 23 fugientes<br />usque ad Bethsetta, et crepidinem Abelmehula in Tebbath. Conclamantes<br />autem viri Isra¨el de Nephthali, et Aser, et omni Manasse, persequebantur<br />Madian. 24 Misitque Gedeon nuntios in omnem montem Ephraim, dicens :<br />Descendite in occursum Madian, et occupate aquas usque Bethbera atque Jordanem.<br />Clamavitque omnis Ephraim, et præoccupavit aquas atque Jordanem<br />usque Bethbera. 25 Apprehensosque duos viros Madian, Oreb et Zeb, interfecit<br />Oreb in petra Oreb, Zeb vero in torculari Zeb. Et persecuti sunt Madian,<br />capita Oreb et Zeb portantes ad Gedeon trans fluenta Jordanis.<br />227<br />Judicum<br />8 Dixeruntque ad eum viri Ephraim : Quid est hoc quod facere voluisti, ut<br />nos non vocares, cum ad pugnam pergeres contra Madian ? jurgantes<br />fortiter, et prope vim inferentes. 2 Quibus ille respondit : Quod enim tale<br />facere potui, quale vos fecistis ? nonne melior est racemus Ephraim, vindemiis<br />Abiezer ? 3 In manus vestras Dominus tradidit principes Madian, Oreb et Zeb :<br />quid tale facere potui, quale vos fecistis ? Quod cum locutus esset, requievit<br />spiritus eorum, quo tumebant contra eum.<br />4 Cumque venisset Gedeon ad Jordanem, transivit eum cum trecentis viris,<br />qui secum erant : et præ lassitudine, fugientes persequi non poterant. 5 Dixitque<br />ad viros Soccoth : Date, obsecro, panes populo qui mecum est, quia<br />valde defecerunt : ut possimus persequi Zebee et Salmana reges Madian. 6 Responderunt<br />principes Soccoth : Forsitan palmæ manuum Zebee et Salmana in<br />manu tua sunt, et idcirco postulas ut demus exercitui tuo panes. 7 Quibus<br />ille ait : Cum ergo tradiderit Dominus Zebee et Salmana in manus meas, conteram<br />carnes vestras cum spinis tribulisque deserti. 8 Et inde conscendens,<br />venit in Phanuel : locutusque est ad viros loci illius similia. Cui et illi responderunt,<br />sicut responderant viri Soccoth. 9 Dixit itaque et eis : Cum reversus<br />fuero victor in pace, destruam turrim hanc.<br />10 Zebee autem et Salmana requiescebant cum omni exercitu suo. Quindecim<br />enim millia viri remanserant ex omnibus turmis orientalium populorum,<br />cæsis centum viginti millibus bellatorum educentium gladium. 11 Ascendensque<br />Gedeon per viam eorum, qui in tabernaculis morabantur, ad orientalem<br />partem Nobe et Jegbaa, percussit castra hostium, qui securi erant, et nihil<br />adversi suspicabantur. 12 Fugeruntque Zebee et Salmana, quos persequens<br />Gedeon comprehendit, turbato omni exercitu eorum. 13 Revertensque de bello<br />ante solis ortum, 14 apprehendit puerum de viris Soccoth : interrogavitque<br />eum nomina principum et seniorum Soccoth, et descripsit septuaginta septem<br />viros. 15 Venitque ad Soccoth, et dixit eis : En Zebee et Salmana, super quibus<br />exprobrastis mihi, dicentes : Forsitan manus Zebee et Salmana in manibus tuis<br />sunt, et idcirco postulas ut demus viris, qui lassi sunt et defecerunt, panes.<br />16 Tulit ergo seniores civitatis et spinas deserti ac tribulos, et contrivit cum eis<br />atque comminuit viros Soccoth. 17 Turrim quoque Phanuel subvertit, occisis<br />habitatoribus civitatis. 18 Dixitque ad Zebee et Salmana : Quales fuerunt viri,<br />quos occidistis in Thabor ? Qui responderunt : Similes tui, et unus ex eis quasi<br />filius regis. 19 Quibus ille respondit : Fratres mei fuerunt, filii matris meæ.<br />Vivit Dominus, quia si servassetis eos, non vos occiderem. 20 Dixitque Jether<br />primogenito suo : Surge, et interfice eos. Qui non eduxit gladium : timebat<br />enim, quia adhuc puer erat. 21 Dixeruntque Zebee et Salmana : Tu surge, et<br />irrue in nos : quia juxta ætatem robur est hominis. Surrexit Gedeon, et interfecit<br />Zebee et Salmana : et tulit ornamenta ac bullas quibus colla regalium<br />camelorum decorari solent.<br />22 Dixeruntque omnes viri Isra¨el ad Gedeon : Dominare nostri tu, et filius<br />tuus, et filius filii tui : quia liberasti nos de manu Madian. 23 Quibus ille ait :<br />Non dominabor vestri, nec dominabitur in vos filius meus, sed dominabitur<br />vobis Dominus. 24 Dixitque ad eos : Unam petitionem postulo a vobis : date<br />mihi inaures ex præda vestra. Inaures enim aureas Isma¨elitæ habere consueverant.<br />25 Qui responderunt : Libentissime dabimus. Expandentesque<br />super terram pallium, projecerunt in eo inaures de præda : 26 et fuit pondus<br />postulatarum inaurium, mille septingenti auri sicli, absque ornamentis, et<br />monilibus, et veste purpurea, quibus reges Madian uti soliti erant, et præter<br />228<br />Judicum<br />torques aureas camelorum. 27 Fecitque ex eo Gedeon ephod, et posuit illud in<br />civitate sua Ephra. Fornicatusque est omnis Isra¨el in eo, et factum est Gedeoni<br />et omni domui ejus in ruinam. 28 Humiliatus est autem Madian coram filiis<br />Isra¨el, nec potuerunt ultra cervices elevare : sed quievit terra per quadraginta<br />annos, quibus Gedeon præfuit.<br />29 Abiit itaque Jerobaal filius Joas, et habitavit in domo sua : 30 habuitque<br />septuaginta filios, qui egressi sunt de femore ejus : eo quod plures haberet<br />uxores. 31 Concubina autem illius, quam habebat in Sichem, genuit ei filium<br />nomine Abimelech. 32 Mortuusque est Gedeon filius Joas in senectute bona, et<br />sepultus est in sepulchro Joas patris sui in Ephra de familia Ezri. 33 Postquam<br />autem mortuus est Gedeon, aversi sunt filii Isra¨el, et fornicati sunt cum Baalim.<br />Percusseruntque cum Baal foedus, ut esset eis in deum : 34 nec recordati<br />sunt Domini Dei sui, qui eruit eos de manibus inimicorum suorum omnium<br />per circuitum : 35 nec fecerunt misericordiam cum domo Jerobaal Gedeon,<br />juxta omnia bona quæ fecerat Isra¨eli.<br />9 Abiit autem Abimelech filius Jerobaal in Sichem ad fratres matris suæ,<br />et locutus est ad eos, et ad omnem cognationem domus patris matris<br />suæ, dicens : 2 Loquimini ad omnes viros Sichem : Quid vobis est melius,<br />ut dominentur vestri septuaginta viri omnes filii Jerobaal, an ut dominetur<br />unus vir ? simulque considerate quod os vestrum et caro vestra sum. 3 Locutique<br />sunt fratres matris ejus de eo ad omnes viros Sichem universos sermones<br />istos, et inclinaverunt cor eorum post Abimelech, dicentes : Frater noster est.<br />4 Dederuntque illi septuaginta pondo argenti de fano Baalberit. Qui conduxit<br />sibi ex eo viros inopes et vagos, secutique sunt eum. 5 Et venit in domum patris<br />sui in Ephra, et occidit fratres suos filios Jerobaal, septuaginta viros super<br />lapidem unum : remansitque Joatham filius Jerobaal minimus, et absconditus<br />est.<br />6 Congregati sunt autem omnes viri Sichem, et universæ familiæ urbis<br />Mello : abieruntque et constituerunt regem Abimelech, juxta quercum quæ<br />stabat in Sichem. 7 Quod cum nuntiatum esset Joatham, ivit, et stetit in vertice<br />montis Garizim : elevataque voce, clamavit, et dixit : Audite me, viri Sichem ;<br />ita audiat vos Deus. 8 Ierunt ligna, ut ungerent super se regem : dixeruntque<br />olivæ : Impera nobis. 9 Quæ respondit : Numquid possum deserere<br />pinguedinem meam, qua et dii utuntur et homines, et venire ut inter ligna<br />promovear ? 10 Dixeruntque ligna ad arborem ficum : Veni, et super nos regnum<br />accipe. 11 Quæ respondit eis : Numquid possum deserere dulcedinem<br />meam, fructusque suavissimos, et ire ut inter cetera ligna promovear ? 12 Locutaque<br />sunt ligna ad vitem : Veni, et impera nobis. 13 Quæ respondit eis :<br />Numquid possum deserere vinum meum, quod lætificat Deum et homines,<br />et inter ligna cetera promoveri ? 14 Dixeruntque omnia ligna ad rhamnum :<br />Veni, et impera super nos. 15 Quæ respondit eis : Si vere me regem vobis constituitis,<br />venite, et sub umbra mea requiescite : si autem non vultis, egrediatur<br />ignis de rhamno, et devoret cedros Libani. 16 Nunc igitur, si recte et absque<br />peccato constituistis super vos regem Abimelech, et bene egistis cum Jerobaal,<br />et cum domo ejus, et reddidistis vicem beneficiis ejus, qui pugnavit pro vobis,<br />17 et animam suam dedit periculis, ut erueret vos de manu Madian, 18 qui nunc<br />surrexistis contra domum patris mei, et interfecistis filios ejus septuaginta viros<br />super unum lapidem, et constituistis regem Abimelech filium ancillæ ejus<br />super habitatores Sichem, eo quod frater vester sit : 19 si ergo recte et absque<br />229<br />Judicum<br />vitio egistis cum Jerobaal et domo ejus, hodie lætamini in Abimelech, et ille<br />lætetur in vobis. 20 Sin autem perverse : egrediatur ignis ex eo, et consumat<br />habitatores Sichem, et oppidum Mello : egrediaturque ignis de viris Sichem,<br />et de oppido Mello, et devoret Abimelech. 21 Quæ cum dixisset, fugit, et abiit<br />in Bera : habitavitque ibi ob metum Abimelech fratris sui.<br />22 Regnavit itaque Abimelech super Isra¨el tribus annis. 23 Misitque Dominus<br />spiritum pessimum inter Abimelech et habitatores Sichem : qui coeperunt<br />eum detestari, 24 et scelus interfectionis septuaginta filiorum Jerobaal, et effusionem<br />sanguinis eorum conferre in Abimelech fratrem suum, et in ceteros<br />Sichimorum principes, qui eum adjuverant. 25 Posueruntque insidias adversus<br />eum in summitate montium : et dum illius præstolabantur adventum,<br />exercebant latrocinia, agentes prædas de prætereuntibus : nuntiatumque est<br />Abimelech. 26 Venit autem Gaal filius Obed cum fratribus suis, et transivit<br />in Sichimam. Ad cujus adventum erecti habitatores Sichem, 27 egressi sunt<br />in agros, vastantes vineas, uvasque calcantes : et factis cantantium choris,<br />ingressi sunt fanum dei sui, et inter epulas et pocula maledicebant Abimelech,<br />28 clamante Gaal filio Obed : Quis est Abimelech, et quæ est Sichem,<br />ut serviamus ei ? numquid non est filius Jerobaal, et constituit principem Zebul<br />servum suum super viros Emor patris Sichem ? cur ergo serviemus ei ?<br />29 utinam daret aliquis populum istum sub manu mea, ut auferrem de medio<br />Abimelech. Dictumque est Abimelech : Congrega exercitus multitudinem,<br />et veni. 30 Zebul enim princeps civitatis, auditis sermonibus Gaal filii Obed,<br />iratus est valde, 31 et misit clam ad Abimelech nuntios, dicens : Ecce Gaal<br />filius Obed venit in Sichimam cum fratribus suis, et oppugnat adversum te<br />civitatem. 32 Surge itaque nocte cum populo qui tecum est, et latita in agro :<br />33 et primo mane, oriente sole, irrue super civitatem. Illo autem egrediente<br />adversum te cum populo suo, fac ei quod potueris.<br />34 Surrexit itaque Abimelech cum omni exercitu suo nocte, et tetendit insidias<br />juxta Sichimam in quatuor locis. 35 Egressusque est Gaal filius Obed, et<br />stetit in introitu portæ civitatis. Surrexit autem Abimelech, et omnis exercitus<br />cum eo, de insidiarum loco. 36 Cumque vidisset populum Gaal, dixit ad<br />Zebul : Ecce de montibus multitudo descendit. Cui ille respondit : Umbras<br />montium vides quasi capita hominum, et hoc errore deciperis. 37 Rursumque<br />Gaal ait : Ecce populus de umbilico terræ descendit, et unus cuneus venit<br />per viam quæ respicit quercum. 38 Cui dixit Zebul : Ubi est nunc os tuum,<br />quo loquebaris : Quis est Abimelech ut serviamus ei ? nonne hic populus<br />est, quem despiciebas ? egredere, et pugna contra eum. 39 Abiit ergo Gaal,<br />spectante Sichimorum populo, et pugnavit contra Abimelech, 40 qui persecutus<br />est eum fugientem, et in urbem compulit : cecideruntque ex parte ejus<br />plurimi, usque ad portam civitatis. 41 Et Abimelech sedit in Ruma : Zebul<br />autem Gaal et socios ejus expulit de urbe, nec in ea passus est commorari.<br />42 Sequenti ergo die, egressus est populus in campum. Quod cum nuntiatum<br />esset Abimelech, 43 tulit exercitum suum, et divisit in tres turmas, tendens<br />insidias in agris. Vidensque quod egrederetur populus de civitate, surrexit, et<br />irruit in eos 44 cum cuneo suo, oppugnans et obsidens civitatem : duæ autem<br />turmæ palantes per campum adversarios persequebantur. 45 Porro Abimelech<br />omni die illo oppugnabat urbem : quam cepit, interfectis habitatoribus ejus,<br />ipsaque destructa, ita ut sal in ea dispergeret.<br />46 Quod cum audissent qui habitabant in turre Sichimorum, ingressi sunt<br />fanum dei sui Berith, ubi foedus cum eo pepigerant, et ex eo locus nomen<br />230<br />Judicum<br />acceperat : qui erat munitus valde. 47 Abimelech quoque audiens viros turris<br />Sichimorum pariter conglobatos, 48 ascendit in montem Selmon cum omni<br />populo suo : et arrepta securi, præcidit arboris ramum, impositumque ferens<br />humero, dixit ad socios : Quod me videtis facere, cito facite. 49 Igitur certatim<br />ramos de arboribus præcidentes, sequebantur ducem. Qui circumdantes præsidium,<br />succenderunt : atque ita factum est, ut fumo et igne mille homines<br />necarentur, viri pariter et mulieres, habitatorum turris Sichem.<br />50 Abimelech autem inde proficiscens venit ad oppidum Thebes, quod circumdans<br />obsidebat exercitu. 51 Erat autem turris excelsa in media civitate, ad<br />quam confugerant simul viri ac mulieres, et omnes principes civitatis, clausa<br />firmissime janua, et super turris tectum stantes per propugnacula. 52 Accedensque<br />Abimelech juxta turrim, pugnabat fortiter : et appropinquans ostio,<br />ignem supponere nitebatur : 53 et ecce una mulier fragmen molæ desuper jaciens,<br />illisit capiti Abimelech, et confregit cerebrum ejus. 54 Qui vocavit cito<br />armigerum suum, et ait ad eum : Evagina gladium tuum, et percute me, ne<br />forte dicatur quod a femina interfectus sim. Qui jussa perficiens, interfecit<br />eum. 55 Illoque mortuo, omnes qui cum eo erant de Isra¨el, reversi sunt in<br />sedes suas : 56 et reddidit Deus malum quod fecerat Abimelech contra patrem<br />suum, interfectis septuaginta fratribus suis. 57 Sichimitis quoque quod operati<br />erant, retributum est, et venit super eos maledictio Joatham filii Jerobaal.<br />10 Post Abimelech surrexit dux in Isra¨el Thola filius Phua patrui Abimelech,<br />vir de Issachar, qui habitavit in Samir montis Ephraim : 2 et judicavit<br />Isra¨elem viginti et tribus annis, mortuusque est, ac sepultus in Samir.<br />3 Huic successit Jair Galaadites, qui judicavit Isra¨el per viginti et duos annos,<br />4 habens triginta filios sedentes super triginta pullos asinarum, et principes<br />triginta civitatum, quæ ex nomine ejus sunt appellatæ Havoth Jair, id est, oppida<br />Jair, usque in præsentem diem, in terra Galaad. 5 Mortuusque est Jair, ac<br />sepultus in loco cui est vocabulum Camon.<br />6 Filii autem Isra¨el peccatis veteribus jungentes nova, fecerunt malum in<br />conspectu Domini, et servierunt idolis, Baalim et Astaroth, et diis Syriæ ac<br />Sidonis et Moab et filiorum Ammon et Philisthiim : dimiseruntque Dominum,<br />et non coluerunt eum. 7 Contra quos Dominus iratus, tradidit eos in manus<br />Philisthiim et filiorum Ammon. 8 Afflictique sunt, et vehementer oppressi per<br />annos decem et octo, omnes qui habitabant trans Jordanem in terra Amorrhæi,<br />qui est in Galaad : 9 in tantum ut filii Ammon, Jordane transmisso, vastarent<br />Judam et Benjamin et Ephraim : afflictusque est Isra¨el nimis. 10 Et clamantes<br />ad Dominum, dixerunt : Peccavimus tibi, quia dereliquimus Dominum Deum<br />nostrum, et servivimus Baalim. 11 Quibus locutus est Dominus : Numquid<br />non Ægyptii et Amorrhæi, filiique Ammon et Philisthiim, 12 Sidonii quoque<br />et Amalec et Chanaan oppresserunt vos, et clamastis ad me, et erui vos de<br />manu eorum ? 13 Et tamen reliquistis me, et coluistis deos alienos : idcirco<br />non addam ut ultra vos liberem : 14 ite, et invocate deos quos elegistis : ipsi<br />vos liberent in tempore angustiæ. 15 Dixeruntque filii Isra¨el ad Dominum :<br />Peccavimus, redde tu nobis quidquid tibi placet : tantum nunc libera nos.<br />16 Quæ dicentes, omnia de finibus suis alienorum deorum idola projecerunt,<br />et servierunt Domino Deo : qui doluit super miseriis eorum. 17 Itaque filii<br />Ammon conclamantes in Galaad fixere tentoria, contra quos congregati filii<br />Isra¨el in Maspha castrametati sunt. 18 Dixeruntque principes Galaad singuli ad<br />231<br />Judicum<br />proximos suos : Qui primus ex nobis contra filios Ammon coeperit dimicare,<br />erit dux populi Galaad.<br />11 Fuit illo tempore Jephte Galaadites vir fortissimus atque pugnator, filius<br />mulieris meretricis, qui natus est de Galaad. 2 Habuit autem Galaad<br />uxorem, de qua suscepit filios : qui postquam creverant, ejecerunt Jephte, dicentes<br />: Hæres in domo patris nostri esse non poteris, quia de altera matre<br />natus es. 3 Quos ille fugiens atque devitans, habitavit in terra Tob : congregatique<br />sunt ad eum viri inopes, et latrocinantes, et quasi principem sequebantur.<br />4 In illis diebus pugnabant filii Ammon contra Isra¨el. 5 Quibus acriter<br />instantibus perrexerunt majores natu de Galaad, ut tollerent in auxilium sui<br />Jephte de terra Tob : 6 dixeruntque ad eum : Veni et esto princeps noster, et<br />pugna contra filios Ammon. 7 Quibus ille respondit : Nonne vos estis, qui<br />odistis me, et ejecistis de domo patris mei ? et nunc venistis ad me necessitate<br />compulsi. 8 Dixeruntque principes Galaad ad Jephte : Ob hanc igitur causam<br />nunc ad te venimus, ut proficiscaris nobiscum, et pugnes contra filios Ammon,<br />sisque dux omnium qui habitant in Galaad. 9 Jephte quoque dixit eis : Si vere<br />venistis ad me, ut pugnem pro vobis contra filios Ammon, tradideritque eos<br />Dominus in manus meas, ego ero vester princeps ? 10 Qui responderunt ei :<br />Dominus, qui hæc audit, ipse mediator ac testis est quod nostra promissa faciemus.<br />11 Abiit itaque Jephte cum principibus Galaad, fecitque eum omnis<br />populus principem sui. Locutusque est Jephte omnes sermones suos coram<br />Domino in Maspha.<br />12 Et misit nuntios ad regem filiorum Ammon, qui ex persona sua dicerent<br />: Quid mihi et tibi est, quia venisti contra me, ut vastares terram meam ?<br />13 Quibus ille respondit : Quia tulit Isra¨el terram meam, quando ascendit de<br />Ægypto, a finibus Arnon usque Jaboc atque Jordanem : nunc ergo cum pace<br />redde mihi eam. 14 Per quos rursum mandavit Jephte, et imperavit eis ut<br />dicerent regi Ammon : 15 Hæc dicit Jephte : Non tulit Isra¨el terram Moab,<br />nec terram filiorum Ammon : 16 sed quando de Ægypto conscenderunt, ambulavit<br />per solitudinem usque ad mare Rubrum, et venit in Cades. 17 Misitque<br />nuntios ad regem Edom, dicens : Dimitte me ut transeam per terram tuam.<br />Qui noluit acquiescere precibus ejus. Misit quoque ad regem Moab, qui et<br />ipse transitum præbere contempsit. Mansit itaque in Cades, 18 et circuivit<br />ex latere terram Edom et terram Moab : venitque contra orientalem plagam<br />terræ Moab, et castrametatus est trans Arnon : nec voluit intrare terminos<br />Moab. (Arnon quippe confinium est terræ Moab.) 19 Misit itaque Isra¨el nuntios<br />ad Sehon regem Amorrhæorum, qui habitabat in Hesebon, et dixerunt ei :<br />Dimitte ut transeam per terram tuam usque ad fluvium. 20 Qui et ipse Isra¨el<br />verba despiciens, non dimisit eum transire per terminos suos : sed infinita<br />multitudine congregata, egressus est contra eum in Jasa, et fortiter resistebat.<br />21 Tradiditque eum Dominus in manus Isra¨el cum omni exercitu suo : qui percussit<br />eum, et possedit omnem terram Amorrhæi habitatoris regionis illius,<br />22 et universos fines ejus, de Arnon usque Jaboc, et de solitudine usque ad Jordanem.<br />23 Dominus ergo Deus Isra¨el subvertit Amorrhæum, pugnante contra<br />illum populo suo Isra¨el, et tu nunc vis possidere terram ejus ? 24 nonne ea quæ<br />possidet Chamos deus tuus, tibi jure debentur ? quæ autem Dominus Deus<br />noster victor obtinuit, in nostram cedent possessionem : 25 nisi forte melior<br />es Balac filio Sephor rege Moab ; aut docere potes, quod jurgatus sit contra<br />Isra¨el, et pugnaverit contra eum, 26 quando habitavit in Hesebon et viculis<br />232<br />Judicum<br />ejus, et in Aro¨er et villis illius, vel in cunctis civitatibus juxta Jordanem, per<br />trecentos annos. Quare tanto tempore nihil super hac repetitione tentastis ?<br />27 Igitur non ego pecco in te, sed tu contra me male agis, indicens mihi bella<br />non justa. Judicet Dominus arbiter hujus diei inter Isra¨el, et inter filios Ammon.<br />28 Noluitque acquiescere rex filiorum Ammon verbis Jephte, quæ per<br />nuntios mandaverat.<br />29 Factus est ergo super Jephte spiritus Domini, et circuiens Galaad et<br />Manasse, Maspha quoque Galaad, et inde transiens ad filios Ammon, 30 votum<br />vovit Domino, dicens : Si tradideris filios Ammon in manus meas,<br />31 quicumque primus fuerit egressus de foribus domus meæ, mihique occurrerit<br />revertenti cum pace a filiis Ammon, eum holocaustum offeram Domino.<br />32 Transivitque Jephte ad filios Ammon, ut pugnaret contra eos : quos tradidit<br />Dominus in manus ejus. 33 Percussitque ab Aro¨er usque dum venias in Mennith,<br />viginti civitates, et usque ad Abel, quæ est vineis consita, plaga magna<br />nimis : humiliatique sunt filii Ammon a filiis Isra¨el.<br />34 Revertente autem Jephte in Maspha domum suam, occurrit ei unigenita<br />filia sua cum tympanis et choris : non enim habebat alios liberos. 35 Qua<br />visa, scidit vestimenta sua, et ait : Heu me, filia mea ! decepisti me, et ipsa<br />decepta es : aperui enim os meum ad Dominum, et aliud facere non potero.<br />36 Cui illa respondit : Pater mi, si aperuisti os tuum ad Dominum, fac mihi<br />quodcumque pollicitus es, concessa tibi ultione atque victoria de hostibus tuis.<br />37 Dixitque ad patrem : Hoc solum mihi præsta quod deprecor : dimitte me<br />ut duobus mensibus circumeam montes, et plangam virginitatem meam cum<br />sodalibus meis. 38 Cui ille respondit : Vade. Et dimisit eam duobus mensibus.<br />Cumque abiisset cum sociis ac sodalibus suis, flebat virginitatem suam in<br />montibus. 39 Expletisque duobus mensibus, reversa est ad patrem suum, et<br />fecit ei sicut voverat, quæ ignorabat virum. Exinde mos increbruit in Isra¨el,<br />et consuetudo servata est, 40 ut post anni circulum conveniant in unum filiæ<br />Isra¨el, et plangant filiam Jephte Galaaditæ diebus quatuor.<br />12 Ecce autem in Ephraim orta est seditio : nam transeuntes contra<br />aquilonem, dixerunt ad Jephte : Quare vadens ad pugnam contra filios<br />Ammon, vocare nos noluisti, ut pergeremus tecum ? igitur incendemus<br />domum tuam. 2 Quibus ille respondit : Disceptatio erat mihi et populo meo<br />contra filios Ammon vehemens : vocavique vos, ut præberetis mihi auxilium,<br />et facere noluistis. 3 Quod cernens, posui animam meam in manibus<br />meis, transivique ad filios Ammon, et tradidit eos Dominus in manus meas.<br />Quid commerui, ut adversum me consurgatis in prælium ? 4 Vocatis itaque<br />ad se cunctis viris Galaad, pugnabat contra Ephraim : percusseruntque viri<br />Galaad Ephraim, quia dixerat : Fugitivus est Galaad de Ephraim, et habitat in<br />medio Ephraim et Manasse. 5 Occupaveruntque Galaaditæ vada Jordanis, per<br />quæ Ephraim reversurus erat. Cumque venisset ad ea de Ephraim numero,<br />fugiens, atque dixisset : Obsecro ut me transire permittatis : dicebant ei Galaaditæ<br />: Numquid Ephrathæus es ? quo dicente : Non sum : 6 interrogabant<br />eum : Dic ergo Scibboleth, quod interpretatur Spica. Qui respondebat : Sibboleth<br />: eadem littera spicam exprimere non valens. Statimque apprehensum<br />jugulabant in ipso Jordanis transitu. Et ceciderunt in illo tempore de Ephraim<br />quadraginta duo millia.<br />7 Judicavit itaque Jephte Galaadites Isra¨el sex annis : et mortuus est, ac<br />sepultus in civitate sua Galaad.<br />233<br />Judicum<br />8 Post hunc judicavit Isra¨el Abesan de Bethlehem : 9 qui habuit triginta<br />filios, et totidem filias, quas emittens foras, maritis dedit, et ejusdem numeri<br />filiis suis accepit uxores, introducens in domum suam. Qui septem annis<br />judicavit Isra¨el : 10 mortuusque est, ac sepultus in Bethlehem. 11 Cui successit<br />Ahialon Zabulonites : et judicavit Isra¨el decem annis : 12 mortuusque<br />est, ac sepultus in Zabulon. 13 Post hunc judicavit Isra¨el Abdon filius Illel<br />Pharathonites : 14 qui habuit quadraginta filios, et triginta ex eis nepotes, ascendentes<br />super septuaginta pullos asinarum. Et judicavit Isra¨el octo annis :<br />15 mortuusque est, ac sepultus in Pharathon terræ Ephraim, in monte Amalec.<br />13 Rursumque filii Isra¨el fecerunt malum in conspectu Domini : qui tradidit<br />eos in manus Philisthinorum quadraginta annis. 2 Erat autem<br />quidam vir de Saraa, et de stirpe Dan, nomine Manue, habens uxorem sterilem.<br />3 Cui apparuit angelus Domini, et dixit ad eam : Sterilis es et absque<br />liberis : sed concipies, et paries filium. 4 Cave ergo ne bibas vinum ac siceram,<br />nec immundum quidquam comedas : 5 quia concipies, et paries filium,<br />cujus non tanget caput novacula : erit enim nazaræus Dei ab infantia sua et<br />ex matris utero, et ipse incipiet liberare Isra¨el de manu Philisthinorum. 6 Quæ<br />cum venisset ad maritum suum, dixit ei : Vir Dei venit ad me, habens vultum<br />angelicum, terribilis nimis. Quem cum interrogassem quis esset, et unde<br />venisset, et quo nomine vocaretur, noluit mihi dicere : 7 sed hoc respondit :<br />Ecce concipies et paries filium : cave ne vinum bibas, nec siceram, et ne aliquo<br />vescaris immundo : erit enim puer nazaræus Dei ab infantia sua, ex utero<br />matris suæ usque ad diem mortis suæ. 8 Oravit itaque Manue Dominum, et<br />ait : Obsecro, Domine, ut vir Dei, quem misisti, veniat iterum, et doceat nos<br />quid debeamus facere de puero, qui nasciturus est. 9 Exaudivitque Dominus<br />deprecantem Manue, et apparuit rursum angelus Dei uxori ejus sedenti in<br />agro : Manue autem maritus ejus non erat cum ea. Quæ cum vidisset angelum,<br />10 festinavit, et cucurrit ad virum suum : nuntiavitque ei, dicens : Ecce<br />apparuit mihi vir, quem ante videram. 11 Qui surrexit, et secutus est uxorem<br />suam : veniensque ad virum, dixit ei : Tu es qui locutus es mulieri ? Et ille respondit<br />: Ego sum. 12 Cui Manue : Quando, inquit, sermo tuus fuerit expletus,<br />quid vis ut faciat puer ? aut a quo se observare debebit ?<br />13 Dixitque angelus Domini ad Manue : Ab omnibus, quæ locutus sum<br />uxori tuæ, abstineat se, 14 et quidquid ex vinea nascitur, non comedat : vinum<br />et siceram non bibat ; nullo vescatur immundo : et quod ei præcepi, impleat<br />atque custodiat. 15 Dixitque Manue ad angelum Domini : Obsecro te ut acquiescas<br />precibus meis, et faciamus tibi hædum de capris. 16 Cui respondit<br />angelus : Si me cogis, non comedam panes tuos : si autem vis holocaustum<br />facere, offer illud Domino. Et nesciebat Manue quod angelus Domini esset.<br />17 Dixitque ad eum : Quod est tibi nomen, ut, si sermo tuus fuerit expletus,<br />honoremus te ? 18 Cui ille respondit : Cur quæris nomen meum, quod est<br />mirabile ? 19 Tulit itaque Manue hædum de capris, et libamenta, et posuit<br />super petram, offerens Domino, qui facit mirabilia : ipse autem et uxor ejus<br />intuebantur. 20 Cumque ascenderet flamma altaris in cælum, angelus Domini<br />pariter in flamma ascendit. Quod cum vidissent Manue et uxor ejus, proni<br />ceciderunt in terram, 21 et ultra eis non apparuit angelus Domini. Statimque<br />intellexit Manue angelum Domini esse, 22 et dixit ad uxorem suam : Morte<br />moriemur, quia vidimus Deum. 23 Cui respondit mulier : Si Dominus nos<br />234<br />Judicum<br />vellet occidere, de manibus nostris holocaustum et libamenta non suscepisset,<br />nec ostendisset nobis hæc omnia, neque ea quæ sunt ventura dixisset.<br />24 Peperit itaque filium, et vocavit nomen ejus Samson. Crevitque puer, et<br />benedixit ei Dominus. 25 Coepitque spiritus Domini esse cum eo in castris Dan<br />inter Saraa et Esthaol.<br />14Descendit ergo Samson in Thamnatha : vidensque ibi mulierem de filiabus<br />Philisthiim, 2 ascendit, et nuntiavit patri suo et matri suæ, dicens :<br />Vidi mulierem in Thamnatha de filiabus Philisthinorum : quam quæso ut mihi<br />accipiatis uxorem. 3 Cui dixerunt pater et mater sua : Numquid non est<br />mulier in filiabus fratrum tuorum, et in omni populo meo, quia vis accipere<br />uxorem de Philisthiim, qui incircumcisi sunt ? Dixitque Samson ad patrem<br />suum : Hanc mihi accipe : quia placuit oculis meis. 4 Parentes autem ejus nesciebant<br />quod res a Domino fieret, et quæreret occasionem contra Philisthiim :<br />eo enim tempore Philisthiim dominabantur Isra¨eli. 5 Descendit itaque Samson<br />cum patre suo et matre in Thamnatha. Cumque venissent ad vineas oppidi,<br />apparuit catulus leonis sævus, et rugiens, et occurrit ei. 6 Irruit autem spiritus<br />Domini in Samson, et dilaceravit leonem, quasi hædum in frustra discerpens,<br />nihil omnino habens in manu : et hoc patri et matri noluit indicare. 7 Descenditque,<br />et locutus est mulieri quæ placuerat oculis ejus. 8 Et post aliquot<br />dies revertens ut acciperet eam, declinavit ut videret cadaver leonis, et ecce<br />examen apum in ore leonis erat ac favus mellis. 9 Quem cum sumpsisset in<br />manibus comedebat in via : veniensque ad patrem suum et matrem, dedit eis<br />partem, qui et ipsi comederunt : nec tamen eis voluit indicare quod mel de<br />corpore leonis assumpserat.<br />10 Descendit itaque pater ejus ad mulierem, et fecit filio suo Samson convivium<br />: sic enim juvenes facere consueverant. 11 Cum ergo cives loci illius<br />vidissent eum, dederunt ei sodales triginta ut essent cum eo. 12 Quibus locutus<br />est Samson : Proponam vobis problema : quod si solveritis mihi intra septem<br />dies convivii, dabo vobis triginta sindones, et totidem tunicas : 13 sin autem<br />non potueritis solvere, vos dabitis mihi triginta sindones, et ejusdem numeri<br />tunicas. Qui responderunt ei : Propone problema, ut audiamus. 14 Dixitque<br />eis :<br />De comedente exivit cibus,<br />et de forti egressa est dulcedo.<br />Nec potuerunt per tres dies propositionem solvere. 15 Cumque adesset<br />dies septimus, dixerunt ad uxorem Samson : Blandire viro tuo et suade ei<br />ut indicet tibi quid significet problema : quod si facere nolueris, incendemus<br />te, et domum patris tui : an idcirco vocastis nos ad nuptias ut spoliaretis ?<br />16 Quæ fundebat apud Samson lacrimas, et quærebatur, dicens : Odisti me, et<br />non diligis : idcirco problema, quod proposuisti filiis populi mei, non vis mihi<br />exponere. At ille respondit : Patri meo et matri nolui dicere : et tibi indicare<br />potero ? 17 Septem igitur diebus convivii flebat ante eum : tandemque die<br />septimo cum ei esset molesta, exposuit. Quæ statim indicavit civibus suis.<br />18 Et illi dixerunt ei die septimo ante solis occubitum :<br />Quid dulcius melle,<br />et quid fortius leone ?<br />Qui ait ad eos :<br />235<br />Judicum<br />Si non arassetis in vitula mea,<br />non invenissetis propositionem meam.<br />19 Irruit itaque in eum spiritus Domini, descenditque Ascalonem, et percussit<br />ibi triginta viros : quorum ablatas vestes dedit iis qui problema solverant.<br />Iratusque nimis ascendit in domum patris sui : 20 uxor autem ejus accepit<br />maritum unum de amicis ejus et pronubis.<br />15 Post aliquantulum autem temporis, cum dies triticeæ messis instarent,<br />venit Samson, invisere volens uxorem suam, et attulit ei hædum de<br />capris. Cumque cubiculum ejus solito vellet intrare, prohibuit eum pater illius,<br />dicens : 2 Putavi quod odisses eam, et ideo tradidi illam amico tuo : sed<br />habet sororem, quæ junior et pulchrior illa est : sit tibi pro ea uxor. 3 Cui Samson<br />respondit : Ab hac die non erit culpa in me contra Philisthæos : faciam<br />enim vobis mala. 4 Perrexitque et cepit trecentas vulpes, caudasque earum<br />junxit ad caudas, et faces ligavit in medio : 5 quas igne succendens, dimisit<br />ut huc illucque discurrerent. Quæ statim perrexerunt in segetes Philisthinorum.<br />Quibus succensis, et comportatæ jam fruges, et adhuc stantes in stipula,<br />concrematæ sunt, in tantum ut vineas quoque et oliveta flamma consumeret.<br />6 Dixeruntque Philisthiim : Quis fecit hanc rem ? Quibus dictum est : Samson<br />gener Thamnathæi : quia tulit uxorem ejus, et alteri tradidit, hæc operatus<br />est. Ascenderuntque Philisthiim, et combusserunt tam mulierem quam patrem<br />ejus. 7 Quibus ait Samson : Licet hæc feceritis, tamen adhuc ex vobis<br />expetam ultionem, et tunc quiescam. 8 Percussitque eos ingenti plaga, ita<br />ut stupentes suram femori imponerent. Et descendens habitavit in spelunca<br />petræ Etam. 9 Igitur ascendentes Philisthiim in terram Juda, castrametati sunt<br />in loco, qui postea vocatus est Lechi, id est, Maxilla, ubi eorum effusus est<br />exercitus. 10 Dixeruntque ad eos de tribu Juda : Cur ascendistis adversum<br />nos ? Qui responderunt : Ut ligemus Samson venimus, et reddamus ei quæ<br />in nos operatus est.<br />11 Descenderunt ergo tria millia virorum de Juda ad specum silicis Etam,<br />dixeruntque ad Samson : Nescis quod Philisthiim imperent nobis ? quare hoc<br />facere voluisti ? Quibus ille ait : Sicut fecerunt mihi, sic feci eis. 12 Ligare,<br />inquiunt, te venimus, et tradere in manus Philisthinorum. Quibus Samson :<br />Jurate, ait, et spondete mihi quod non occidatis me. 13 Dixerunt : Non te occidemus,<br />sed vinctum trademus. Ligaveruntque eum duobus novis funibus,<br />et tulerunt eum de petra Etam. 14 Qui cum venisset ad locum Maxillæ, et<br />Philisthiim vociferantes occurrissent ei, irruit spiritus Domini in eum : et sicut<br />solent ad odorem ignis lina consumi, ita vincula, quibus ligatus erat, dissipata<br />sunt et soluta. 15 Inventamque maxillam, id est, mandibulam asini, quæ<br />jacebat, arripiens interfecit in ea mille viros, 16 et ait :<br />In maxilla asini,<br />in mandibula pulli asinarum,<br />delevi eos,<br />et percussi mille viros.<br />17 Cumque hæc verba canens complesset, projecit mandibulam de manu,<br />et vocavit nomen loci illius Ramathlechi, quod interpretatur, Elevatio maxillæ.<br />18 Sitiensque valde, clamavit ad Dominum, et ait : Tu dedisti in manu servi tui<br />salutem hanc maximam atque victoriam : en siti morior, incidamque in manus<br />236<br />Judicum<br />incircumcisorum. 19 Aperuit itaque Dominus molarem dentem in maxilla asini,<br />et egressæ sunt ex eo aquæ. Quibus haustis, refocillavit spiritum, et vires<br />recepit. Idcirco appellatum est nomen loci illius, Fons invocantis de maxilla,<br />usque in præsentem diem. 20 Judicavitque Isra¨el in diebus Philisthiim viginti<br />annis.<br />16Abiit quoque in Gazam, et vidit ibi mulierem meretricem, ingressusque<br />est ad eam. 2 Quod cum audissent Philisthiim, et percrebruisset apud<br />eos intrasse urbem Samson, circumdederunt eum, positis in porta civitatis<br />custodibus : et ibi tota nocte cum silentio præstolantes, ut facto mane exeuntem<br />occiderent. 3 Dormivit autem Samson usque ad medium noctem : et<br />inde consurgens, apprehendit ambas portæ fores cum postibus suis et sera,<br />impositasque humeris suis portavit ad verticem montis, qui respicit Hebron.<br />4 Post hæc amavit mulierem, quæ habitabat in valle Sorec, et vocabatur<br />Dalila. 5 Veneruntque ad eam principes Philisthinorum, atque dixerunt :<br />Decipe eum, et disce ab illo, in quo habeat tantam fortitudinem, et quomodo<br />eum superare valeamus, et vinctum affligere : quod si feceris, dabimus tibi<br />singuli mille et centum argenteos. 6 Locuta est ergo Dalila ad Samson : Dic mihi,<br />obsecro, in quo sit tua maxima fortitudo, et quid sit quo ligatus erumpere<br />nequeas ? 7 Cui respondit Samson : Si septem nerviceis funibus necdum siccis,<br />et adhuc humentibus, ligatus fuero, infirmus ero ut ceteri homines. 8 Attuleruntque<br />ad eam satrapæ Philisthinorum septem funes, ut dixerat : quibus<br />vinxit eam, 9 latentibus apud se insidiis, et in cubiculo finem rei expectantibus<br />: clamavitque ad eum : Philisthiim super te, Samson. Qui rupit vincula,<br />quomodo si rumpat quis filum de stuppæ tortum putamine, cum odorem ignis<br />acceperit : et non est cognitum in quo esset fortitudo ejus. 10 Dixitque<br />ad eum Dalila : Ecce illusisti mihi, et falsum locutus es : saltem nunc indica<br />mihi quo ligari debeas. 11 Cui ille respondit : Si ligatus fuero novis funibus,<br />qui numquam fuerunt in opere, infirmus ero, et aliorum hominum similis.<br />12 Quibus rursum Dalila vinxit eum, et clamavit : Philisthiim super te, Samson<br />: in cubiculo insidiis præparatis. Qui ita rupit vincula quasi fila telarum.<br />13 Dixitque Dalila rursum ad eum : Usquequo decipis me, et falsum loqueris ?<br />ostende quo vinciri debeas. Cui respondit Samson : Si septem crines capitis<br />mei cum licio plexueris, et clavum his circumligatum terræ fixeris, infirmus<br />ero. 14 Quod cum fecisset Dalila, dixit ad eum : Philisthiim super te, Samson.<br />Qui consurgens de somno extraxit clavum cum crinibus et licio.<br />15 Dixitque ad eum Dalila : Quomodo dicis quod amas me, cum animus<br />tuus non sit mecum ? Per tres vices mentitus es mihi, et noluisti dicere in<br />quo sit maxima fortitudo tua. 16 Cumque molesta esset ei, et per multos dies<br />jugiter adhæreret, spatium ad quietem non tribuens, defecit anima ejus, et<br />ad mortem usque lassata est. 17 Tunc aperiens veritatem rei, dixit ad eam :<br />Ferrum numquam ascendit super caput meum, quia nazaræus, id est, consecratus<br />Deo, sum de utero matris meæ : si rasum fuerit caput meum, recedet a<br />me fortitudo mea, et deficiam, eroque sicut ceteri homines. 18 Vidensque illa<br />quod confessus ei esset omnem animum suum, misit ad principes Philisthinorum<br />ac mandavit : Ascende adhuc semel, quia nunc mihi aperuit cor suum.<br />Qui ascenderunt assumpta pecunia, quam promiserant. 19 At illa dormire eum<br />fecit super genua sua, et in sinu suo reclinare caput. Vocavitque tonsorem, et<br />rasit septem crines ejus, et coepit abigere eum, et a se repellere : statim enim<br />ab eo fortitudo discessit. 20 Dixitque : Philisthiim super te, Samson. Qui de<br />237<br />Judicum<br />somno consurgens, dixit in animo suo : Egrediar sicut ante feci, et me excutiam<br />: nesciens quod recessisset ab eo Dominus. 21 Quem cum apprehendissent<br />Philisthiim, statim eruerunt oculos ejus, et duxerunt Gazam vinctum catenis,<br />et clausum in carcere molere fecerunt.<br />22 Jamque capilli ejus renasci coeperunt. 23 Et principes Philisthinorum convenerunt<br />in unum ut immolarent hostias magnificas Dagon deo suo, et epularentur,<br />dicentes : Tradidit deus noster inimicum nostrum Samson in manus<br />nostras. 24 Quod etiam populus videns, laudabat deum suum, eademque dicebat<br />: Tradidit deus noster adversarium nostrum in manus nostras, qui delevit<br />terram nostram, et occidit plurimos. 25 Lætantesque per convivia, sumptis<br />jam epulis, præceperunt ut vocaretur Samson, et ante eos luderet. Qui adductus<br />de carcere ludebat ante eos, feceruntque eum stare inter duas columnas.<br />26 Qui dixit puero regenti gressus suos : Dimitte me, ut tangam columnas,<br />quibus omnis imminet domus, et recliner super eas, et paululum requiescam.<br />27 Domus autem erat plena virorum ac mulierum, et erant ibi omnes principes<br />Philisthinorum, ac de tecto et solario circiter tria millia utriusque sexus spectantes<br />ludentem Samson. 28 At ille invocato Domino ait : Domine Deus, memento<br />mei, et redde mihi nunc fortitudinem pristinam, Deus meus, ut ulciscar<br />me de hostibus meis, et pro amissione duorum luminum unam ultionem<br />recipiam. 29 Et apprehendens ambas columnas quibus innitebatur domus, alteramque<br />earum dextera et alteram læva tenens, 30 ait : Moriatur anima mea<br />cum Philisthiim. Concussisque fortiter columnis, cecidit domus super omnes<br />principes, et ceteram multitudinem quæ ibi erat : multoque plures interfecit<br />moriens, quam ante vivus occiderat. 31 Descendentes autem fratres ejus et<br />universa cognatio, tulerunt corpus ejus, et sepelierunt inter Saraa et Esthaol<br />in sepulchro patris sui Manue : judicavitque Isra¨el viginti annis.<br />17 Fuit eo tempore vir quidam de monte Ephraim nomine Michas, 2 qui<br />dixit matri suæ : Mille et centum argenteos, quos separaveras tibi, et<br />super quibus me audiente juraveras, ecce ego habeo, et apud me sunt. Cui<br />illa respondit : Benedictus filius meus Domino. 3 Reddidit ergo eos matri<br />suæ, quæ dixerat ei : Consecravi et vovi hoc argentum Domino, ut de manu<br />mea suscipiat filius meus, et faciat sculptile atque conflatile : et nunc trado<br />illud tibi. 4 Reddidit igitur eos matri suæ : quæ tulit ducentos argenteos, et<br />dedit eos argentario, ut faceret ex eis sculptile atque conflatile, quod fuit in<br />domo Michæ. 5 Qui ædiculam quoque in ea deo separavit, et fecit ephod, et<br />theraphim, id est, vestem sacerdotalem, et idola : implevitque unius filiorum<br />suorum manum, et factus est ei sacerdos. 6 In diebus illis non erat rex in Isra¨el,<br />sed unusquisque quod sibi rectum videbatur, hoc faciebat.<br />7 Fuit quoque alter adolescens de Bethlehem Juda, ex cognatione ejus :<br />eratque ipse Levites, et habitabat ibi. 8 Egressusque de civitate Bethlehem,<br />peregrinari voluit ubicumque sibi commodum reperisset. Cumque venisset in<br />montem Ephraim, iter faciens, et declinasset parumper in domum Michæ, 9 interrogatus<br />est ab eo unde venisset. Qui respondit : Levita sum de Bethlehem<br />Juda, et vado ut habitem ubi potuero, et utile mihi esse perspexero. 10 Dixitque<br />Michas : Mane apud me, et esto mihi parens ac sacerdos : daboque tibi per<br />annos singulos decem argenteos, ac vestem duplicem, et quæ ad victum sunt<br />necessaria. 11 Acquievit, et mansit apud hominem, fuitque illi quasi unus de<br />filiis. 12 Implevitque Michas manum ejus, et habuit puerum sacerdotem apud<br />238<br />Judicum<br />se : 13 Nunc scio, dicens, quod benefaciet mihi Deus habenti Levitici generis<br />sacerdotem.<br />18 In diebus illis non erat rex in Isra¨el, et tribus Dan quærebat possessionem<br />sibi, ut habitaret in ea : usque ad illum enim diem inter ceteras<br />tribus sortem non acceperat. 2 Miserunt ergo filii Dan stirpis et familiæ suæ<br />quinque viros fortissimos de Saraa et Esthaol, ut explorarent terram, et diligenter<br />inspicerent : dixeruntque eis : Ite, et considerate terram. Qui cum<br />pergentes venissent in montem Ephraim, et intrassent domum Michæ, requieverunt<br />ibi : 3 et agnoscentes vocem adolescentis Levitæ, utentesque illius<br />diversorio, dixerunt ad eum : Quis te huc adducit ? quid hic agis ?<br />quam ob causam huc venire voluisti ? 4 Qui respondit eis : Hæc et hæc<br />præstitit mihi Michas, et me mercede conduxit, ut sim ei sacerdos. 5 Rogaverunt<br />autem eum ut consuleret Dominum ut scire possent an prospero<br />itinere pergerent, et res haberet effectum. 6 Qui respondit eis : Ite in pace :<br />Dominus respicit viam vestram, et iter quo pergitis. 7 Euntes igitur quinque<br />viri venerunt Lais : videruntque populum habitantem in ea absque ullo timore,<br />juxta consuetudinem Sidoniorum, securum et quietum, nullo ei penitus<br />resistente, magnarumque opum, et procul a Sidone atque a cunctis hominibus<br />separatum.<br />8 Reversique ad fratres suos in Saraa et Esthaol, et quid egissent sciscitantibus<br />responderunt : 9 Surgite, ascendamus ad eos : vidimus enim terram<br />valde opulentam et uberem. Nolite negligere, nolite cessare : eamus, et<br />possideamus eam : nullus erit labor. 10 Intrabimus ad securos, in regionem<br />latissimam, tradetque nobis Dominus locum, in quo nullius rei est penuria<br />eorum quæ gignuntur in terra. 11 Profecti igitur sunt de cognatione Dan, id<br />est, de Saraa et Esthaol, sexcenti viri accincti armis bellicis, 12 ascendentesque<br />manserunt in Cariathiarim Judæ : qui locus ex eo tempore Castrorum Dan<br />nomen accepit, et est post tergum Cariathiarim. 13 Inde transierunt in montem<br />Ephraim. Cumque venissent ad domum Michæ, 14 dixerunt quinque viri,<br />qui prius missi fuerant ad considerandam terram Lais, ceteris fratribus suis<br />: Nostis quod in domibus istis sit ephod, et theraphim, et sculptile, atque<br />conflatile : videte quid vobis placeat.<br />15 Et cum paululum declinassent, ingressi sunt domum adolescentis Levitæ,<br />qui erat in domo Michæ : salutaveruntque eum verbis pacificis. 16 Sexcenti<br />autem viri ita ut erant armati, stabant ante ostium. 17 At illi, qui ingressi<br />fuerant domum juvenis, sculptile, et ephod, et theraphim, atque conflatile<br />tollere nitebantur, et sacerdos stabat ante ostium, sexcentis viris fortissimis<br />haud procul expectantibus. 18 Tulerunt igitur qui intraverant sculptile, ephod,<br />et idola, atque conflatile. Quibus dixit sacerdos : Quid facitis ? 19 Cui responderunt<br />: Tace et pone digitum super os tuum : venique nobiscum, ut<br />habeamus te patrem, ac sacerdotem. Quid tibi melius est, ut sis sacerdos in<br />domo unius viri, an in una tribu et familia in Isra¨el ? 20 Quod cum audisset,<br />acquievit sermonibus eorum, et tulit ephod, et idola, ac sculptile, et profectus<br />est cum eis. 21 Qui cum pergerent, et ante se ire fecissent parvulos ac jumenta,<br />et omne quod erat pretiosum, 22 et jam a domo Michæ essent procul, viri<br />qui habitabant in ædibus Michæ conclamantes secuti sunt, 23 et post tergum<br />clamare coeperunt. Qui cum respexissent, dixerunt ad Micham : Quid tibi<br />vis ? cur clamas ? 24 Qui respondit : Deos meos, quos mihi feci, tulistis, et<br />sacerdotem, et omnia quæ habeo, et dicitis : Quid tibi est ? 25 Dixeruntque ei<br />239<br />Judicum<br />filii Dan : Cave ne ultra loquaris ad nos, et veniant ad te viri animo concitati,<br />et ipse cum omni domo tua pereas. 26 Et sic coepto itinere perrexerunt. Videns<br />autem Michas quod fortiores se essent, reversus est in domum suam.<br />27 Sexcenti autem viri tulerunt sacerdotem, et quæ supra diximus :<br />veneruntque in Lais ad populum quiescentem atque securum, et percusserunt<br />eos in ore gladii : urbemque incendio tradiderunt, 28 nullo penitus ferente præsidium,<br />eo quod procul habitarent a Sidone, et cum nullo hominum haberent<br />quidquam societatis ac negotii. Erat autem civitas sita in regione Rohob :<br />quam rursum exstruentes habitaverunt in ea, 29 vocato nomine civitatis Dan,<br />juxta vocabulum patris sui, quem genuerat Isra¨el, quæ prius Lais dicebatur.<br />30 Posueruntque sibi sculptile, et Jonathan filium Gersam filii Moysi ac filios<br />ejus sacerdotes in tribu Dan, usque ad diem captivitatis suæ. 31 Mansitque<br />apud eos idolum Michæ omni tempore quo fuit domus Dei in Silo. In diebus<br />illis non erat rex in Isra¨el.<br />19 Fuit quidam vir Levites habitans in latere montis Ephraim, qui accepit<br />uxorem de Bethlehem Juda : 2 quæ reliquit eum, et reversa est in domum<br />patris sui in Bethlehem, mansitque apud eum quatuor mensibus. 3 Secutusque<br />est eam vir suus, volens reconciliari ei, atque blandiri, et secum<br />reducere, habens in comitatu puerum et duos asinos : quæ suscepit eum, et<br />introduxit in domum patris sui. Quod cum audisset socer ejus, eumque vidisset,<br />occurrit ei lætus, 4 et amplexatus est hominem. Mansitque gener in domo<br />soceri tribus diebus, comedens cum eo et bibens familiariter. 5 Die autem<br />quarto de nocte consurgens, proficisci voluit : quem tenuit socer, et ait ad<br />eum : Gusta prius pauxillum panis, et conforta stomachum, et sic proficisceris.<br />6 Sederuntque simul, ac comederunt et biberunt. Dixitque pater puellæ<br />ad generum suum : Quæso te ut hodie hic maneas, pariterque lætemur. 7 At<br />ille consurgens, coepit velle proficisci. Et nihilominus obnixe eum socer tenuit,<br />et apud se fecit manere. 8 Mane autem facto, parabat Levites iter. Cui<br />socer rursum : Oro te, inquit, ut paululum cibi capias, et assumptis viribus<br />donec increscat dies, postea proficiscaris. Comederunt ergo simul. 9 Surrexitque<br />adolescens, ut pergeret cum uxore sua et puero. Cui rursum locutus est<br />socer : Considera quod dies ad occasum declivior sit, et propinquat ad vesperum<br />: mane apud me etiam hodie, et duc lætum diem, et cras proficisceris<br />ut vadas in domum tuam. 10 Noluit gener acquiescere sermonibus ejus : sed<br />statim perrexit, et venit contra Jebus, quæ altero nomine vocatur Jerusalem,<br />ducens secum duos asinos onustos, et concubinam.<br />11 Jamque erant juxta Jebus, et dies mutabatur in noctem : dixitque puer<br />ad dominum suum : Veni, obsecro : declinemus ad urbem Jebusæorum, et<br />maneamus in ea. 12 Cui respondit dominus : Non ingrediar oppidum gentis<br />alienæ, quæ non est de filiis Isra¨el : sed transibo usque Gabaa, 13 et cum<br />illuc pervenero, manebimus in ea, aut certe in urbe Rama. 14 Transierunt<br />ergo Jebus, et coeptum carpebant iter, occubuitque eis sol juxta Gabaa, quæ<br />est in tribu Benjamin : 15 diverteruntque ad eam, ut manerent ibi. Quo cum<br />intrassent, sedebant in platea civitatis, et nullus eos recipere voluit hospitio.<br />16 Et ecce, apparuit homo senex, revertens de agro et de opere suo vesperi, qui<br />et ipse de monte erat Ephraim, et peregrinus habitabat in Gabaa : homines<br />autem regionis illius erant filii Jemini. 17 Elevatisque oculis, vidit senex sedentem<br />hominem cum sarcinulis suis in platea civitatis, et dixit ad eum : Unde<br />venis ? et quo vadis ? 18 Qui respondit ei : Profecti sumus de Bethlehem Juda,<br />240<br />Judicum<br />et pergimus ad locum nostrum, qui est in latere montis Ephraim, unde ieramus<br />in Bethlehem : et nunc vadimus ad domum Dei, nullusque sub tectum<br />suum nos vult recipere, 19 habentes paleas et foenum in asinorum pabulum, et<br />panem ac vinum in meos et ancillæ tuæ usus, et pueri qui mecum est : nulla re<br />indigemus nisi hospitio. 20 Cui respondit senex : Pax tecum sit, ego præbebo<br />omnia quæ necessaria sunt : tantum, quæso, ne in platea maneas. 21 Introduxitque<br />eum in domum suam, et pabulum asinis præbuit : ac postquam laverunt<br />pedes suos, recepit eos in convivium.<br />22 Illis epulantibus, et post laborem itineris cibo et potu reficientibus corpora,<br />venerunt viri civitatis illius, filii Belial (id est, absque jugo), et circumdantes<br />domum senis, fores pulsare coeperunt, clamantes ad dominum domus<br />atque dicentes : Educ virum, qui ingressus est domum tuam, ut abutamur eo.<br />23 Egressusque est ad eos senex, et ait : Nolite, fratres, nolite facere malum<br />hoc, quia ingressus est homo hospitium meum : et cessate ab hac stultitia.<br />24 Habeo filiam virginem, et hic homo habet concubinam : educam eas ad vos,<br />ut humilietis eas, et vestram libidinem compleatis : tantum, obsecro, ne scelus<br />hoc contra naturam operemini in virum. 25 Nolebant acquiescere sermonibus<br />illius : quod cernens homo, eduxit ad eos concubinam suam, et eis tradidit<br />illudendam : qua cum tota nocte abusi essent, dimiserunt eam mane. 26 At<br />mulier, recedentibus tenebris, venit ad ostium domus, ubi manebat dominus<br />suus, et ibi corruit. 27 Mane facto, surrexit homo, et aperuit ostium, ut coeptam<br />expleret viam : et ecce concubina ejus jacebat ante ostium sparsis in limine<br />manibus. 28 Cui ille, putans eam quiescere, loquebatur : Surge, et ambulemus.<br />Qua nihil respondente, intelligens quod erat mortua, tulit eam, et imposuit<br />asino, reversusque est in domum suam. 29 Quam cum esset ingressus, arripuit<br />gladium, et cadaver uxoris cum ossibus suis in duodecim partes ac frustra<br />concidens, misit in omnes terminos Isra¨el. 30 Quod cum vidissent singuli,<br />conclamabant : Numquam res talis facta est in Isra¨el, ex eo die quo ascenderunt<br />patres nostri de Ægypto usque in præsens tempus : ferte sententiam,<br />et in commune decernite quid facto opus sit.<br />20Egressi itaque sunt omnes filii Isra¨el, et pariter congregati, quasi vir unus,<br />de Dan usque Bersabee, et terra Galaad, ad Dominum in Maspha.<br />2 Omnesque anguli populorum, et cunctæ tribus Isra¨el in ecclesiam populi<br />Dei convenerunt, quadringenta millia peditum pugnatorum. 3 (Nec latuit filios<br />Benjamin quod ascendissent filii Isra¨el in Maspha.) Interrogatusque Levita,<br />maritus mulieris interfectæ, quomodo tantum scelus perpetratum esset,<br />4 respondit : Veni in Gabaa Benjamin cum uxore mea, illucque diverti : 5 et<br />ecce homines civitatis illius circumdederunt nocte domum in qua manebam,<br />volentes me occidere, et uxorem meam incredibili furore libidinis vexantes,<br />denique mortua est. 6 Quam arreptam, in frustra concidi, misique partes in<br />omnes terminos possessionis vestræ : quia numquam tantum nefas, et tam<br />grande piaculum, factum est in Isra¨el. 7 Adestis, omnes filii Isra¨el : decernite<br />quid facere debeatis. 8 Stansque omnis populus, quasi unius hominis sermone<br />respondit : Non recedemus in tabernacula nostra, nec suam quisquam intrabit<br />domum : 9 sed hoc contra Gabaa in commune faciamus. 10 Decem viri eligantur<br />e centum ex omnibus tribubus Isra¨el, et centum de mille, et mille de decem<br />millibus, ut comportent exercitui cibaria, et possimus pugnare contra Gabaa<br />Benjamin, et reddere ei pro scelere, quod meretur. 11 Convenitque universus<br />Isra¨el ad civitatem, quasi homo unus eadem mente, unoque consilio.<br />241<br />Judicum<br />12 Et miserunt nuntios ad omnem tribum Benjamin, qui dicerent : Cur<br />tantum nefas in vobis repertum est ? 13 Tradite homines de Gabaa, qui<br />hoc flagitium perpetrarunt, ut moriantur, et auferatur malum de Isra¨el. Qui<br />noluerunt fratrum suorum filiorum Isra¨el audire mandatum : 14 sed ex cunctis<br />urbibus, quæ sortis suæ erant, convenerunt in Gabaa, ut illis ferrent auxilium,<br />et contra universum populum Isra¨el dimicarent. 15 Inventique sunt viginti<br />quinque millia de Benjamin educentium gladium, præter habitatores Gabaa,<br />16 qui septingenti erant viri fortissimi, ita sinistra ut dextra præliantes : et<br />sic fundis lapides ad certum jacientes, ut capillum quoque possent percutere,<br />et nequaquam in alteram partem ictus lapidis deferretur. 17 Virorum quoque<br />Isra¨el, absque filiis Benjamin, inventa sunt quadringenta millia educentium<br />gladium, et paratorum ad pugnam.<br />18 Qui surgentes venerunt in domum Dei, hoc est, in Silo : consulueruntque<br />Deum, atque dixerunt : Quis erit in exercitu nostro princeps certaminis<br />contra filios Benjamin ? Quibus respondit Dominus : Judas sit dux vester.<br />19 Statimque filii Isra¨el surgentes mane, castrametati sunt juxta Gabaa : 20 et<br />inde procedentes ad pugnam contra Benjamin, urbem oppugnare coeperunt.<br />21 Egressique filii Benjamin de Gabaa, occiderunt de filiis Isra¨el die illo viginti<br />duo millia virorum. 22 Rursum filii Isra¨el et fortitudine et numero confidentes,<br />in eodem loco in quo prius certaverant, aciem direxerunt : 23 ita tamen ut<br />prius ascenderent et flerent coram Domino usque ad noctem, consulerentque<br />eum, et dicerent : Debeo ultra procedere ad dimicandum contra filios Benjamin<br />fratres meos, an non ? Quibus ille respondit : Ascendite ad eos, et inite<br />certamen. 24 Cumque filii Isra¨el altera die contra filios Benjamin ad prælium<br />processissent, 25 eruperunt filii Benjamin de portis Gabaa : et occurrentes eis<br />tanta in illos cæde bacchati sunt, ut decem et octo millia virorum educentium<br />gladium prosternerent.<br />26 Quam ob rem omnes filii Isra¨el venerunt in domum Dei, et sedentes<br />flebant coram Domino : jejunaveruntque die illo usque ad vesperam, et obtulerunt<br />ei holocausta, atque pacificas victimas, 27 et super statu suo interrogaverunt.<br />Eo tempore ibi erat arca foederis Dei, 28 et Phinees filius Eleazari filii<br />Aaron præpositus domus. Consuluerunt igitur Dominum, atque dixerunt :<br />Exire ultra debemus ad pugnam contra filios Benjamin fratres nostros, an quiescere<br />? Quibus ait Dominus : Ascendite : cras enim tradam eos in manus<br />vestras. 29 Posueruntque filii Isra¨el insidias per circuitum urbis Gabaa : 30 et<br />tertia vice, sicut semel et bis, contra Benjamin exercitum produxerunt. 31 Sed et<br />filii Benjamin audacter eruperunt de civitate, et fugientes adversarios longius<br />persecuti sunt, ita ut vulnerarent ex eis sicut primo die et secundo, et cæderent<br />per duas semitas vertentes terga, quarum una ferebatur in Bethel et altera<br />in Gabaa, atque prosternerent triginta circiter viros : 32 putaverunt enim solito<br />eos more cedere. Qui fugam arte simulantes inierunt consilium ut abstraherent<br />eos de civitate, et quasi fugientes ad supradictas semitas perducerent.<br />33 Omnes itaque filii Isra¨el surgentes de sedibus suis, tetenderunt aciem in loco<br />qui vocatur Baalthamar. Insidiæ quoque, quæ circa urbem erant, paulatim se<br />aperire coeperunt, 34 et ab occidentali urbis parte procedere. Sed et alia decem<br />millia virorum de universo Isra¨el, habitatores urbis ad certamina provocabant.<br />Ingravatumque est bellum contra filios Benjamin : et non intellexerunt quod<br />ex omni parte illis instaret interitus. 35 Percussitque eos Dominus in conspectu<br />filiorum Isra¨el, et interfecerunt ex eis in illo die viginti quinque millia, et<br />centum viros, omnes bellatores et educentes gladium.<br />242<br />Judicum<br />36 Filii autem Benjamin cum se inferiores esse vidissent, coeperunt fugere.<br />Quod cernentes filii Isra¨el, dederunt eis ad fugiendum locum, ut ad præparatas<br />insidias devenirent, quas juxta urbem posuerant. 37 Qui cum repente<br />de latibulis surrexissent, et Benjamin terga cædentibus daret, ingressi sunt<br />civitatem, et percusserunt eam in ore gladii. 38 Signum autem dederant filii<br />Isra¨el his quos in insidiis collocaverant, ut postquam urbem cepissent, ignem<br />accenderent : ut ascendente in altum fumo, captam urbem demonstrarent.<br />39 Quod cum cernerent filii Isra¨el in ipso certamine positi (putaverunt enim<br />filii Benjamin eos fugere, et instantius persequebantur, cæsis de exercitu<br />eorum triginta viris), 40 et viderent quasi columnam fumi de civitate conscendere<br />: Benjamin quoque aspiciens retro, cum captam cerneret civitatem, et<br />flammas in sublime ferri : 41 qui prius simulaverant fugam, versa facie fortius<br />resistebant. Quod cum vidissent filii Benjamin, in fugam versi sunt, 42 et ad<br />viam deserti ire coeperunt, illuc quoque eos adversariis persequentibus : sed<br />et hi qui urbem succenderant, occurrerunt eis. 43 Atque ita factum est, ut ex<br />utraque parte ab hostibus cæderentur, nec erat ulla requies morientium. Ceciderunt,<br />atque prostrati sunt ad orientalem plagam urbis Gabaa. 44 Fuerunt<br />autem qui in eodem loco interfecti sunt, decem et octo millia virorum, omnes<br />robustissimi pugnatores.<br />45 Quod cum vidissent qui remanserant de Benjamin, fugerunt in solitudinem<br />: et pergebant ad petram, cujus vocabulum est Remmon. In illa<br />quoque fuga palantes, et in diversa tendentes, occiderunt quinque millia virorum.<br />Et cum ultra tenderent, persecuti sunt eos, et interfecerunt etiam alia<br />duo millia. 46 Et sic factum est, ut omnes qui ceciderant de Benjamin in diversis<br />locis essent viginti quinque millia pugnatores ad bella promptissimi.<br />47 Remanserunt itaque de omni numero Benjamin, qui evadere et fugere in<br />solitudinem potuerunt, sexcenti viri : sederuntque in petra Remmon mensibus<br />quatuor. 48 Regressi autem filii Isra¨el, omnes reliquias civitatis a viris<br />usque ad jumenta gladio percusserunt, cunctasque urbes et viculos Benjamin<br />vorax flamma consumpsit.<br />21 Juraverunt quoque filii Isra¨el in Maspha, et dixerunt : Nullus nostrum<br />dabit filiis Benjamin de filiabus suis uxorem. 2 Veneruntque omnes ad<br />domum Dei in Silo, et in conspectu ejus sedentes usque ad vesperam, levaverunt<br />vocem, et magno ululatu coeperunt flere, dicentes : 3 Quare, Domine<br />Deus Isra¨el, factum est hoc malum in populo tuo, ut hodie una tribus auferretur<br />ex nobis ? 4 Altera autem die diluculo consurgentes, exstruxerunt altare :<br />obtuleruntque ibi holocausta, et pacificas victimas, et dixerunt : 5 Quis non<br />ascendit in exercitu Domini de universis tribubus Isra¨el ? grandi enim juramento<br />se constrinxerant, cum essent in Maspha, interfici eos qui defuissent.<br />6 Ductique poenitentia filii Isra¨el super fratre suo Benjamin, coeperunt dicere :<br />Ablata est tribus una de Isra¨el : 7 unde uxores accipient ? omnes enim in commune<br />juravimus, non daturos nos his filias nostras. 8 Idcirco dixerunt : Quis<br />est de universis tribubus Isra¨el, qui non ascendit ad Dominum in Maspha ?<br />Et ecce inventi sunt habitatores Jabes Galaad in illo exercitu non fuisse. 9 (Eo<br />quoque tempore cum essent in Silo, nullus ex eis ibi repertus est.)<br />10 Miserunt itaque decem millia viros robustissimos, et præceperunt eis :<br />Ite, et percutite habitatores Jabes Galaad in ore gladii, tam uxores quam parvulos<br />eorum. 11 Et hoc erit quod observare debebitis : omne generis masculini, et<br />mulieres quæ cognoverunt viros, interficite ; virgines autem reservate. 12 In-<br />243<br />Judicum<br />ventæque sunt de Jabes Galaad quadringentæ virgines, quæ nescierunt viri<br />thorum : et adduxerunt eas ad castra in Silo, in terram Chanaan. 13 Miseruntque<br />nuntios ad filios Benjamin, qui erant in petra Remmon, et præceperunt<br />eis, ut eos susciperent in pace. 14 Veneruntque filii Benjamin in illo tempore,<br />et datæ sunt eis uxores de filiabus Jabes Galaad : alias autem non repererunt,<br />quas simili modo traderent. 15 Universusque Isra¨el valde doluit, et egit<br />poenitentiam super interfectione unius tribus ex Isra¨el.<br />16 Dixeruntque majores natu : Quid faciemus reliquis, qui non acceperunt<br />uxores ? omnes in Benjamin feminæ conciderunt, 17 et magna nobis<br />cura, ingentique studio providendum est, ne una tribus deleatur ex Isra¨el.<br />18 Filias enim nostras eis dare non possumus, constricti juramento et maledictione<br />qua diximus : Maledictus qui dederit de filiabus suis uxorem Benjamin.<br />19 Ceperuntque consilium, atque dixerunt : Ecce solemnitas Domini est<br />in Silo anniversaria, quæ sita est ad septentrionem urbis Bethel, et ad orientalem<br />plagam viæ, quæ de Bethel tendit ad Sichimam, et ad meridiem oppidi<br />Lebona. 20 Præceperuntque filiis Benjamin, atque dixerunt : Ite, ad latitate in<br />vineis. 21 Cumque videritis filias Silo ad ducendos choros ex more procedere,<br />exite repente de vineis, et rapite ex eis singuli uxores singulas, et pergite in<br />terram Benjamin. 22 Cumque venerint patres earum, ac fratres, et adversum<br />vos queri coeperint atque jurgari, dicemus eis : Miseremini eorum : non enim<br />rapuerunt eas jure bellantium atque victorum : sed rogantibus ut acciperent,<br />non dedistis, et a vestra parte peccatum est. 23 Feceruntque filii Benjamin<br />ut sibi fuerat imperatum : et juxta numerum suum, rapuerunt sibi de his<br />quæ ducebant choros, uxores singulas : abieruntque in possessionem suam<br />ædificantes urbes, et habitantes in eis. 24 Filii quoque Isra¨el reversi sunt per<br />tribus et familias in tabernacula sua. In diebus illis non erat rex in Isra¨el : sed<br />unusquisque quod sibi rectum videbatur, hoc faciebat.<br />244<br />Liber Ruth<br />1 In diebus unius judicis, quando judices præerant, facta est fames in terra.<br />Abiitque homo de Bethlehem Juda, ut peregrinaretur in regione Moabitide<br />cum uxore sua ac duobus liberis. 2 Ipse vocabatur Elimelech, et uxor ejus<br />No¨emi : et duo filii, alter Mahalon, et alter Chelion, Ephrathæi de Bethlehem<br />Juda. Ingressique regionem Moabitidem, morabantur ibi. 3 Et mortuus est<br />Elimelech maritus No¨emi : remansitque ipsa cum filiis. 4 Qui acceperunt uxores<br />Moabitidas, quarum una vocabatur Orpha, altera vero Ruth. Manseruntque<br />ibi decem annis, 5 et ambo mortui sunt, Mahalon videlicet et Chelion :<br />remansitque mulier orbata duobus liberis ac marito. 6 Et surrexit ut in patriam<br />pergeret cum utraque nuru sua de regione Moabitide : audierat enim quod<br />respexisset Dominus populum suum, et dedisset eis escas.<br />7 Egressa est itaque de loco peregrinationis suæ, cum utraque nuru : et jam<br />in via revertendi posita in terram Juda, 8 dixit ad eas : Ite in domum matris<br />vestræ : faciat vobiscum Dominus misericordiam, sicut fecistis cum mortuis,<br />et mecum. 9 Det vobis invenire requiem in domibus virorum quos sortituræ<br />estis. Et osculata est eas. Quæ elevata voce flere coeperunt, 10 et dicere :<br />Tecum pergemus ad populum tuum. 11 Quibus illa respondit : Revertimini,<br />filiæ meæ, cur venitis mecum ? num ultra habeo filios in utero meo, ut viros<br />ex me sperare possitis ? 12 Revertimini, filiæ meæ, et abite : jam enim senectute<br />confecta sum, nec apta vinculo conjugali : etiamsi possem hac nocte concipere,<br />et parere filios, 13 si eos expectare velitis donec crescant, et annos pubertatis<br />impleant, ante eritis vetulæ quam nubatis. Nolite, quæso, filiæ meæ : quia<br />vestra angustia magis me premit, et egressa est manus Domini contra me.<br />14 Elevata igitur voce, rursum flere coeperunt : Orpha osculata est socrum,<br />ac reversa est ; Ruth adhæsit socrui suæ : 15 cui dixit No¨emi : En reversa<br />est cognata tua ad populum suum, et ad deos suos, vade cum ea. 16 Quæ<br />respondit : Ne adverseris mihi ut relinquam te et abeam : quocumque enim<br />perrexeris, pergam, et ubi morata fueris, et ego pariter morabor. Populus tuus<br />populus meus, et Deus tuus Deus meus. 17 Quæ te terra morientem susceperit,<br />in ea moriar : ibique locum accipiam sepulturæ. Hæc mihi faciat Dominus, et<br />hæc addat, si non sola mors me et te separaverit.<br />18 Videns ergo No¨emi quod obstinato animo Ruth decrevisset secum pergere,<br />adversari noluit, nec ad suos ultra reditum persuadere : 19 profectæque<br />sunt simul, et venerunt in Bethlehem. Quibus urbem ingressis, velox apud<br />cunctos fama percrebruit : dicebantque mulieres : Hæc est illa No¨emi.<br />20 Quibus ait : Ne vocetis me No¨emi (id est, pulchram), sed vocate me Mara<br />(id est, amaram), quia amaritudine valde replevit me Omnipotens. 21 Egressa<br />sum plena, et vacuam reduxit me Dominus. Cur ergo vocatis me No¨emi,<br />quam Dominus humiliavit, et afflixit Omnipotens ? 22 Venit ergo No¨emi cum<br />Ruth Moabitide nuru sua, de terra peregrinationis suæ : ac reversa est in<br />Bethlehem, quando primum hordea metebantur.<br />2 Erat autem viro Elimelech consanguineus, homo potens, et magnarum<br />opum, nomine Booz. 2 Dixitque Ruth Moabitis ad socrum suam : Si<br />jubes, vadam in agrum, et colligam spicas quæ fugerint manus metentium,<br />ubicumque clementis in me patrisfamilias reperero gratiam. Cui illa respondit<br />: Vade, filia mea. 3 Abiit itaque et colligebat spicas post terga metentium.<br />Accidit autem ut ager ille haberet dominum nomine Booz, qui erat de cognaRuth<br />tione Elimelech. 4 Et ecce, ipse veniebat de Bethlehem, dixitque messoribus :<br />Dominus vobiscum. Qui responderunt ei : Benedicat tibi Dominus. 5 Dixitque<br />Booz juveni, qui messoribus præerat : Cujus est hæc puella ? 6 Cui<br />respondit : Hæc est Moabitis, quæ venit cum No¨emi, de regione Moabitide,<br />7 et rogavit ut spicas colligeret remanentes, sequens messorum vestigia : et de<br />mane usque nunc stat in agro, et ne ad momentum quidem domum reversa<br />est. 8 Et ait Booz ad Ruth : Audi, filia, ne vadas in alterum agrum ad colligendum,<br />nec recedas ab hoc loco : sed jungere puellis meis, 9 et ubi messuerint,<br />sequere. Mandavi enim pueris meis, ut nemo molestus sit tibi : sed etiam si<br />sitieris, vade ad sarcinulas, et bibe aquas, de quibus et pueri bibunt. 10 Quæ<br />cadens in faciem suam et adorans super terram, dixit ad eum : Unde mihi<br />hoc, ut invenirem gratiam ante oculos tuos, et nosse me dignareris peregrinam<br />mulierem ? 11 Cui ille respondit : Nuntiata sunt mihi omnia quæ feceris socrui<br />tuæ post mortem viri tui : et quod reliqueris parentes tuos, et terram in qua<br />nata es, et veneris ad populum, quem antea nesciebas. 12 Reddat tibi Dominus<br />pro opere tuo, et plenam mercedem recipias a Domino Deo Isra¨el, ad quem<br />venisti, et sub cujus confugisti alas. 13 Quæ ait : Inveni gratiam apud oculos<br />tuos, domine mi, qui consolatus es me, et locutus es ad cor ancillæ tuæ, quæ<br />non sum similis unius puellarum tuarum. 14 Dixitque ad eam Booz : Quando<br />hora vescendi fuerit, veni huc, et comede panem, et intinge buccellam tuam<br />in aceto. Sedit itaque ad messorum latus, et congessit polentam sibi, comeditque<br />et saturata est, et tulit reliquias. 15 Atque inde surrexit, ut spicas ex more<br />colligeret. Præcepit autem Booz pueris suis, dicens : Etiamsi vobiscum metere<br />voluerit, ne prohibeatis eam : 16 et de vestris quoque manipulis projicite<br />de industria, et remanere permittite, ut absque rubore colligat, et colligentem<br />nemo corripiat. 17 Collegit ergo in agro usque ad vesperam : et quæ collegerat<br />virga cædens et excutiens, invenit hordei quasi ephi mensuram, id est, tres<br />modios. 18 Quos portans reversa est in civitatem, et ostendit socrui suæ : insuper<br />protulit, et dedit ei de reliquiis cibi sui, quo saturata fuerat. 19 Dixitque<br />ei socrus sua : Ubi hodie collegisti, et ubi fecisti opus ? sit benedictus qui<br />misertus est tui. Indicavitque ei apud quem fuisset operata : et nomen dixit<br />viri, quod Booz vocaretur. 20 Cui respondit No¨emi : Benedictus sit a Domino :<br />quoniam eamdem gratiam, quam præbuerat vivis, servavit et mortuis. Rursumque<br />ait : Propinquus noster est homo. 21 Et ait Ruth : Hoc quoque, inquit,<br />præcepit mihi, ut tamdiu messoribus ejus jungerer, donec omnes segetes meterentur.<br />22 Cui dixit socrus : Melius est, filia mea, ut cum puellis ejus exeas<br />ad metendum, ne in alieno agro quispiam resistat tibi. 23 Juncta est itaque<br />puellis Booz : et tamdiu cum eis messuit, donec hordea et triticum in horreis<br />conderentur.<br />3 Postquam autem reversa est ad socrum suam, audivit ab ea : Filia mea,<br />quæram tibi requiem, et providebo ut bene sit tibi. 2 Booz iste, cujus puellis<br />in agro juncta es, propinquus noster est, et hac nocte aream hordei ventilat.<br />3 Lavare igitur, et ungere, et induere cultioribus vestimentis, et descende in<br />aream : non te videat homo, donec esum potumque finierit. 4 Quando autem<br />ierit ad dormiendum, nota locum in quo dormiat : veniesque et discooperies<br />pallium, quo operitur a parte pedum, et projicies te, et ibi jacebis : ipse autem<br />dicet quid agere debeas. 5 Quæ respondit : Quidquid præceperis, faciam.<br />6 Descenditque in aream, et fecit omnia quæ sibi imperaverat socrus.<br />7 Cumque comedisset Booz, et bibisset, et factus esset hilarior, issetque ad<br />246<br />Ruth<br />dormiendum juxta acervum manipulorum, venit abscondite, et discooperto<br />pallio, a pedibus ejus se projecit. 8 Et ecce, nocte jam media expavit homo,<br />et conturbatus est : viditque mulierem jacentem ad pedes suos, 9 et ait illi :<br />Quæ es ? Illaque respondit : Ego sum Ruth ancilla tua : expande pallium<br />tuum super famulam tuam, quia propinquus es. 10 Et ille : Benedicta, inquit,<br />es a Domino, filia, et priorem misericordiam posteriore superasti : quia non<br />est secuta juvenes, pauperes sive divites. 11 Noli ergo metuere, sed quidquid<br />dixeris mihi, faciam tibi. Scit enim omnis populus, qui habitat intra portas<br />urbis meæ, mulierem te esse virtutis. 12 Nec abnuo me propinquum, sed est<br />alius me propinquior. 13 Quiesce hac nocte : et facto mane, si te voluerit<br />propinquitatis jure retinere, bene res acta est : sin autem ille noluerit, ego<br />te absque ulla dubitatione suscipiam, vivit Dominus. Dormi usque mane.<br />14 Dormivit itaque ad pedes ejus, usque ad noctis abscessum. Surrexit itaque<br />antequam homines se cognoscerent mutuo, et dixit Booz : Cave ne quis noverit<br />quod huc veneris. 15 Et rursum : Expande, inquit, pallium tuum, quo operiris,<br />et tene utraque manu. Qua extendente, et tenente, mensus est sex modios<br />hordei, et posuit super eam. Quæ portans ingressa est civitatem, 16 et venit<br />ad socrum suam. Quæ dixit ei : Quid egisti, filia ? Narravitque ei omnia,<br />quæ sibi fecisset homo. 17 Et ait : Ecce sex modios hordei dedit mihi, et ait :<br />Nolo vacuam te reverti ad socrum tuam. 18 Dixitque No¨emi : Expecta, filia,<br />donec videamus quem res exitum habeat : neque enim cessabit homo, nisi<br />compleverit quod locutus est.<br />4 Ascendit ergo Booz ad portam, et sedit ibi. Cumque vidisset propinquum<br />præterire, de quo prius sermo habitus est, dixit ad eum : Declina<br />paulisper, et sede hic : vocans eum nomine suo. Qui divertit, et sedit. 2 Tollens<br />autem Booz decem viros de senioribus civitatis, dixit ad eos : Sedete hic.<br />3 Quibus sedentibus, locutus est ad propinquum : Partem agri fratris nostri<br />Elimelech vendet No¨emi, quæ reversa est de regione Moabitide : 4 quod<br />audire te volui, et tibi dicere coram cunctis sedentibus, et majoribus natu de<br />populo meo. Si vis possidere jure propinquitatis, eme, et posside : sin autem<br />displicet tibi, hoc ipsum indica mihi, ut sciam quid facere debeam : nullus<br />enim est propinquus, excepto te, qui prior es, et me, qui secundus sum. At<br />ille respondit : Ego agrum emam. 5 Cui dixit Booz : Quando emeris agrum<br />de manu mulieris, Ruth quoque Moabitidem, quæ uxor defuncti fuit, debes<br />accipere : ut suscites nomen propinqui tui in hæreditate sua. 6 Qui respondit<br />: Cedo juri propinquitatis : neque enim posteritatem familiæ meæ delere<br />debeo : tu meo utere privilegio, quo me libenter carere profiteor. 7 Hic autem<br />erat mos antiquitus in Isra¨el inter propinquos, ut siquando alter alteri suo juri<br />cedebat, ut esset firma concessio, solvebat homo calceamentum suum, et dabat<br />proximo suo : hoc erat testimonium cessionis in Isra¨el. 8 Dixit ergo propinquo<br />suo Booz : Tolle calceamentum tuum. Quod statim solvit de pede suo. 9 At<br />ille majoribus natu, et universo populo : Testes vos, inquit, estis hodie, quod<br />possederim omnis quæ fuerunt Elimelech, et Chelion, et Mahalon, tradente<br />No¨emi ; 10 et Ruth Moabitidem, uxorem Mahalon, in conjugium sumpserim,<br />ut suscitem nomen defuncti in hæreditate sua, ne vocabulum ejus de familia<br />sua ac fratribus et populo deleatur. Vos, inquam, hujus rei testes estis.<br />11 Respondit omnis populus, qui erat in porta, et majores natu : Nos testes<br />sumus : faciat Dominus hanc mulierem, quæ ingreditur domum tuam, sicut<br />Rachel et Liam, quæ ædificaverunt domum Isra¨el : ut sit exemplum virtutis<br />247<br />Ruth<br />in Ephratha, et habeat celebre nomen in Bethlehem : 12 fiatque domus tua<br />sicut domus Phares, quem Thamar peperit Judæ, de semine quod tibi dederit<br />Dominus ex hac puella.<br />13 Tulit itaque Booz Ruth, et accepit uxorem : ingressusque est ad eam, et<br />dedit illi Dominus ut conciperet, et pareret filium. 14 Dixeruntque mulieres<br />ad No¨emi : Benedictus Dominus, qui non est passus ut deficeret successor<br />familiæ tuæ, et vocaretur nomen ejus in Isra¨el : 15 et habeas qui consoletur<br />animam tuam, et enutriat senectutem : de nuru enim tua natus est, quæ te<br />diligit, et multo tibi melior est, quam si septem haberes filios. 16 Susceptumque<br />No¨emi puerum posuit in sinu suo, et nutricis ac gerulæ fungebatur<br />officio. 17 Vicinæ autem mulieris congratulantes ei, et dicentes : Natus est filius<br />No¨emi : vocaverunt nomen ejus Obed : hic est pater Isai, patris David. 18 Hæ<br />sunt generationes Phares : Phares genuit Esron, 19 Esron genuit Aram, Aram<br />genuit Aminadab, 20 Aminadab genuit Nahasson, Nahasson genuit Salmon,<br />21 Salmon genuit Booz, Booz genuit Obed, 22 Obed genuit Isai, Isai genuit<br />David.<br />248O ESCRIVÃOhttp://www.blogger.com/profile/15655390424995707484noreply@blogger.com1