VULGATAM CLEMENTINAM

BIBLIA SACRA
JUXTA
VULGATAM CLEMENTINAM
EDITIO ELECTRONICA
PLURIMIS CONSULTIS EDITIONIBUS DILIGENTER PRÆPARATA
A
MICHAELE TVVEEDALE
CUI BENIGNISSIME AUXILIATI SUNT
MILA BOZOVIC, MARGARITA BURGHART, RONALDUS CONTE,
MICHAEL DUBIAGA, R. P. JOANNES FINNEGAN, ALUNDIS INSENSATE,
EDUARDUS KOTSKI, BERTRAND MICHELET, MICHAEL MORBACH,
RICARDUS URQUHART, ANDREJA VASILJEVIC ET EDGARDUS VREULS
LONDINI · MMV
The Bishops’ Conference of England and Wales gives its approval to the publication
of Biblia Sacra juxta Vulgatam Clementinam.
Published with approbation.
CBCEW, 9th January 2006.
Index Generalis
pag.
Præfatio hujus editionis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v
Decreta Concilii Tridentini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vi
Constitutio Clementis viii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . viii
Præfatio ad lectorem officialis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ix
Antiquum Testamentum
Genesis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Exodus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Leviticus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Numeri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
Deuteronomium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
Josue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
Judicum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
Ruth . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
Regum I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
Regum II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283
Regum III . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312
Regum IV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344
Paralipomenon I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
Paralipomenon II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402
Esdræ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437
Nehemiæ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447
Tobiæ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461
Judith . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472
Esther . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486
Job . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498
Psalmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 544
Proverbia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 664
Ecclesiastes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 705
Canticum Canticorum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 720
Sapientia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 728
Ecclesiasticus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 754
Isaias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 829
Jeremias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 927
Lamentationes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1018
Baruch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1029
Ezechiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1040
Daniel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1109
Osee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1131
Joel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1144
Amos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1150
Abdias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1161
Jonas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1163
Michæa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1165
Nahum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1173
iii
Habacuc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1177
Sophonias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1181
Aggæus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1185
Zacharias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1188
Malachias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1199
Machabæorum I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1202
Machabæorum II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1233
Novum Testamentum
Matthæus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1255
Marcus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1287
Lucas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1307
Joannes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1341
Actus Apostolorum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1367
Ad Romanos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1401
Ad Corinthios I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1415
Ad Corinthios II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1428
Ad Galatas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1437
Ad Ephesios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1442
Ad Philippenses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1447
Ad Colossenses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1450
Ad Thessalonicenses I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1453
Ad Thessalonicenses II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1456
Ad Timotheum I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1458
Ad Timotheum II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1462
Ad Titum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1465
Ad Philemonem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1467
Ad Hebræos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1468
Jacobi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1478
Petri I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1482
Petri II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1486
Joannis I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1489
Joannis II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1493
Joannis III . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1494
Judæ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1495
Apocalypsis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1496
iv
Præfatio hujus editionis
Clementis Papæ viii nomen casu Vulgatæ adhæret. Hæc enim sanctarum
Scripturarum editio, cum Sixto v regnante patrata fuisset, illo mortuo tandem
sub Clementis pontificatu publicata est. Attamen vere decet ut iste Clemens,
cum sit institutorum Concilii Tridentini æmuli exemplar, hoc bonum ejusdem
Synodus fructum perficiat.
Sapientissimo fretus consilio S. Philippi Nerii, Sancti Spiritus caritate exæstuantis,
ad ecclesiasticam disciplinam reparandam, et errores corruptelasque
exstirpandas, indefesse laboravit ; et pro Ecclesiæ libertate acriter pugnavit.
Tantus autem Clemens fidem catholicam tutus est opere et sermone, quantus
et ipsius Vulgata revelationem Dei ab imminentibus periculis custodivit.
Hieronymi enim Doctoris maximi ex lingua hebræa translatione, ita per
nongentos annos fruiti sunt doctissimi Ecclesiæ filii, ut ceteræ translationes
latinæ pene evanuissent : illius autem innumerabilibus vicibus descriptæ,
_ tot fuisse exemplaria, quot codices _. Quando ergo Lutherus flagitiosa rebellione
ab Ecclesia descivit, hac confusione abusus est ut verba Evangelii
corrumperet, et suam falsam doctrinam defenderet. Quam ob causam opus
erat ut authentica divinarum Scripturarum editio, diligenter emendata atque
castigata, imprimeretur cum plena Apostolicæ Sedis auctoritate ; sacrosancta
itaque Tridentina Synodus, Spiritu Sancto gubernante, hoc jussit, et ab ea
jussum, a Clemente viii est consummatum.
Porro xx sæculo incipiente, antiquissimis jam alteris manuscriptis aliunde
inventis, ut Bibliæ editionem puram accuratamque Ecclesia semper haberet
sollicitus, Sanctus Pius x Commissioni Pontificiæ de re biblica mandavit ut
pristinam Hieronymi versionem, quantum fieri potuit, componeret. Primo
Card. Gasquet, deinde D. Henrico Quentin, hoc onus delegatum est. Novissime,
defunctis illis, Abbatia Pontificia S. Hieronymi a Pio xi Romæ fundata
est, ut monachi Benedictini artis criticæ peritissimi ibi opus emolirentur.
Singulis deinceps annuentibus Papis, minutim sancti libri emittebantur,
et postremo anno salutis mcmxcviii Biblia tota perfecta est.
Interim, eheu, interveniebant eventus infelices apud Ecclesiam. S. Pius x
voluerat constabiliri translationem pristinam S. Hieronymi ut exinde confectura
esset Vulgata ad usum Ecclesiæ quam accuratissime repurgata ; sed illius
voluntatem parvipendentes, malebant viri tumidi translationem novam secundum
gustus proprios facere, interpretationem vero Hieronymi negligere omnino.
Quin etiam ætate nostra, errores illi pessimi, quos idem Pius vehementissime
condemnavit, Ecclesiam Dei aperte infestant, et Lutherus dimidium
errorum coæqualum nostrorum non cogitavit. Oportet nos igitur Vulgatam
Clementinam fideliter amplexari donec, omnibus instauratis in Christo, Pii x
propositum demum efficiatur.
Scribebam Londini, in festo D. N. J. C. Regis,
31 Octobris 2004.
v
Ex Concilio Tridentino, sess. 4
8 aprilis 1546
Decretum de canonicis Scripturis
Sacrosancta oecumenica et generalis Tridentina Synodus, in Spiritu Sancto legitime
congregata, præsidentibus in ea eisdem tribus Apostolicæ Sedis legatis,
hoc sibi perpetuo ante oculos proponens, ut, sublatis erroribus, puritas ipsa
Evangelii in Ecclesia conservetur : quod promissum ante per prophetas
in Scripturis sanctis, Dominus noster Jesus Christus, Dei Filius, proprio ore
primum promulgavit, deinde per suos apostolos, tamquam fontem omnis et
salutaris veritatis et morum disciplinæ, omni creaturæ prædicari jussit : perspiciensque
hanc veritatem et disciplinam contineri in libris scriptis et sine
scripto traditionibus, quæ ab ipsius Christi ore ab apostolis acceptæ, aut ab
ipsis apostolis Spiritu Sancto dictante, quasi per manus traditæ, ad nos usque
pervenerunt : orthodoxorum Patrum exempla secuta, omnes libros tam Veteris
quam Novi Testamenti, cum utriusque unus Deus sit auctor, nec non traditiones
ipsas, tum ad fidem, tum ad mores pertinentes, tamquam vel oretenus
a Christo, vel a Spiritu Sancto dictatas, et continua successione in Ecclesia
catholica conservatas, pari pietatis affectu ac reverentia suscipit ac veneratur.
Sacrorum vero librorum indicem huic decreto ascribendum censuit, ne cui
dubitatio suboriri possit, quinam sint, qui ab ipsa Synodo suscipiuntur. Sunt
vero infrascripti :
Testamenti Veteris : quinque Moysi, id est Genesis, Exodus, Leviticus,
Numeri, Deuteronomium ; Josue, Judicum, Ruth, quatuor Regum, duo Paralipomenon,
Esdræ primus et secundus, qui dicitur Nehemias, Tobias, Judith,
Esther, Job, Psalterium Davidicum centum quinquaginta psalmorum,
Parabolæ, Ecclesiastes, Canticum Canticorum, Sapientia, Ecclesiasticus, Isaias,
Jeremias cum Baruch, Ezechiel, Daniel, duodecim prophetæ minores, id
est : Osee, Jo¨el, Amos, Abdias, Jonas, Michæas, Nahum, Habacuc, Sophonias,
Aggæus, Zacharias, Malachias ; duo Machabæorum, primus et secundus.
Testamenti Novi : quatuor Evangelia, secundum Matthæum, Marcum,
Lucam, Joannem ; Actus Apostolorum a Luca Evangelista conscripti ;
quatuordecim epistolæ Pauli Apostoli : ad Romanos, duæ ad Corinthios, ad
Galatas, ad Ephesios, ad Philippenses, ad Colossenses, duæ ad Thessalonicenses,
duæ ad Timotheum, ad Titum, ad Philemonem, ad Hebræos ; Petri
Apostoli duæ ; Joannis Apostoli tres ; Jacobi Apostoli una ; Judæ Apostoli
una et Apocalypsis Joannis Apostoli.
Si quis autem libros ipsos integros cum omnibus suis partibus, prout in Ecclesia
catholica legi consueverunt, et in veteri Vulgata latina editione habentur,
pro sacris et canonicis non susceperit, et traditiones prædictas sciens et
prudens contempserit, anathema sit.
vi
Decretum de editione et usu sacrorum librorum
Insuper eadem sacrosancta Synodus, considerans non parum utilitatis accedere
posse Ecclesiæ Dei, si ex omnibus latinis editionibus, quæ circumferuntur
sacrorum librorum, quæ nam pro authentica habenda sit, innotescat :
statuit et declarat, ut hæc ipsa vetus et Vulgata editio, quæ longo tot sæculorum
usu in ipsa Ecclesia probata est, in publicis lectionibus, disputationibus,
prædicationibus et expositionibus pro authentica habeatur, ut nemo illam
rejicere quovis prætextu audeat vel præsumat.
Præterea ad co¨ercenda petulantia ingenia decernit, ut nemo, suæ prudentiæ
innixus, in rebus fidei et morum ad ædificationem doctrinæ christianæ
pertinentium, sacram Scripturam ad suos sensus contorquens, contra eum
sensum, quem tenuit et tenet sancta mater Ecclesia, cujus est judicare de vero
sensu et interpretatione Scripturarum sanctarum, aut etiam contra unanimen
consensum Patrum, ipsam Scripturam sacram interpretari audeat, etiamsi hujusmodi
interpretationes nullo umquam tempore in lucem edendæ forent. Qui
contravenerint, per Ordinarios declarentur, et poenis a jure statutis puniantur.
Sed et impressoribus modum in hac parte, ut par est, imponere volens,
qui jam sine modo, hoc est putantes sibi licere, quidquid libet, sine licentia
superiorum ecclesiasticorum, ipsos sacræ Scripturæ libros, et super illis annotationes
et expositiones quorumlibet indifferenter, sæpe tacito, sæpe etiam
ementito prelo, et quod gravius est, sine nomine auctoris imprimunt, alibi
etiam impressos libros hujusmodi temere venales habent : decernit et statuit,
ut posthac sacra Scriptura, potissimum vero hæc ipsa vetus et Vulgata editio,
quam emendatissime imprimatur, nullique liceat imprimere, vel imprimi
facere, quosvis libros de rebus sacris sine nomine auctoris, neque illos in futurum
vendere, aut etiam apud se retinere, nisi primum examinati probatique
fuerint ab Ordinario, sub poena anathematis et pecuniæ in canone Concilii
novissimi Lateranensis apposita. Et si regulares fuerint, ultra examinationem
et probationem hujusmodi, licentiam quoque a suis superioribus impetrare
teneantur, recognitis per eos libris, juxta formam suarum ordinationum. Qui
autem scripto eos communicant, vel evulgant, nisi antea examinati probatique
fuerint, eisdem poenis subjaceant, quibus impressores. Et qui eos habuerint
vel legerint, nisi prodiderint auctorem, pro auctoribus habeantur. Ipsa vero
hujusmodi librorum probatio in scriptis detur, atque ideo in fronte libri vel
scripti vel impressi authentice appareat ; idque totum, hoc est, et probatio et
examen, gratis fiat, ut probanda probentur et reprobentur improbanda.
Post hæc temeritatem illam reprimere volens, qua ad profana quæque
convertuntur et torquentur verba et sententiæ sacræ Scripturæ, ad scurrilia
scilicet, fabulosa, vana, adulationes, detractiones, superstitiones, impias
et diabolicas incantationes, divinationes, sortes, libellos etiam famosos, mandat
et præcipit, ad tollendam hujusmodi irreverentiam et contemptum, et ne
de cetero quisquam quomodolibet verba Scripturæ sacræ ad hæc et similia
audeat usurpare, ut omnes hujus generis homines, temeratores et violatores
verbi Dei, juris et arbitrii poenis per Episcopos co¨erceantur.
vii
Clemens Papa viii ad perpetuam rei memoriam
Cum sacrorum Bibliorum Vulgatæ editionis textus summis laboribus ac vigiliis
restitutus, et quam accuratissime mendis expurgatus, benedicente Domino,
ex nostra typographia Vaticana in lucem prodeat ; Nos, ut in posterum idem
textus incorruptus, ut decet, conservetur, opportune providere volentes, auctoritate
apostolica, tenore præsentium districtius inhibemus, ne intra decem
annos a data præsentium numerandos, tam citra quam ultra montes, alibi
quam in nostra Vaticana typographia, a quoquam imprimatur. Elapso autem
præfato decennio, eam cautionem adhiberi præcipimus, ut nemo hanc sanctarum
Scripturarum editionem typis mandare præsumat, nisi habito prius
exemplari in typographia Vaticana excuso : cujus exemplaris forma, ne minima
quidem particula de textu mutata, addita, vel ab eo detracta, nisi aliquid
occurrat, quod typographicæ incuriæ manifeste ascribendum sit, inviolabiliter
observetur.
Si quis vero typographus in quibuscumque regnis, civitatibus, provinciis,
et locis tam nostræ et S. R. E. ditioni in temporalibus subjectis, quam non subjectis,
hanc eamdem sacrarum Scripturarum editionem intra decennium prædictum
quoquo modo, elapso autem decennio, aliter quam juxta hujusmodi
exemplar, ut præfertur, imprimere, vendere, venales habere, aut alias edere vel
evulgare : aut si quis bibliopola a se vel ab aliis quibusvis, post datam præsentium,
hujus editionis impressos libros, seu imprimendos a præfato restituto
et correcto textu in aliquo discrepantes, seu ab alio, quam a typographo
Vaticano, intra decennium excusos, pariter vendere, venales proponere, vel
evulgare præsumpserit, ultra amissionem omnium librorum, et alias arbitrio
nostro infligendas poenas temporales, etiam majoris excommunicationis sententiam
eo ipso incurrat : a qua nisi a Romano Pontifice, præterquam in mortis
articulo constitutus, absolvi non possit.
Mandamus itaque universis et singulis, Patriarchis, Archiepiscopis, Episcopis,
ceterisque Ecclesiarum et locorum, etiam regularium Prælatis, ut
præsentes litteras in suis quisque Ecclesiis et jurisdictionibus ab omnibus
inviolate perpetuo observari curent ac faciant. Contradictores per censuras
ecclesiasticas, aliaque opportuna juris et facti remedia, appellatione postposita,
compescendo, invocato etiam ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii sæcularis
; non obstantibus constitutionibus, et ordinationibus apostolicis, ac in
generalibus, provincialibus, vel synodalibus Conciliis editis generalibus, vel
specialibus, ac quarumcumque Ecclesiarum, Ordinum, Congregationum, Collegiorum
atque Universitatum, etiam studiorum generalium juramento, confirmatione
apostolica, vel quavis firmitate alia roboratis, statutis, et consuetudinibus,
ac privilegiis, indultis, ac litteris apostolicis in contrarium quomodocumque
emanatis, et emanandis : quibus omnibus ad hunc effectum latissime
derogamus, ac derogatum esse decernimus. Volumus autem, ut præsentium
trans sumptis etiam in ipsis voluminibus impressis eadem, in judicio et
extra, fides ubique adhibeatur, quæ ipsis præsentibus adhiberetur, si forent
exhibitæ, vel ostensæ.
Datum Romæ, apud Sanctum Petrum sub Annulo Piscatoris, die ix
novembris mdxcii, Pont. Nostri anno i.
M. Vestrius Barbianus
viii
Præfatio ad lectorem
ex editione vaticana anni 1592
In multis magnisque beneficiis, quæ per sacram Tridentinam Synodum Ecclesiæ
suæ Deus contulit, id in primis numerandum videtur, quod inter tot
latinas editiones divinarum Scripturarum, solam veterem ac Vulgatam, quæ
longo tot sæculorum usu in Ecclesia probata fuerat, gravissimo Decreto authenticam
declaravit. Nam, ut illud omittamus, quod ex recentibus editionibus
non paucæ ad hæreses hujus temporis confirmandas licenter detortæ
videbantur : ipsa certe tanta versionum varietas, atque diversitas magnam in
Ecclesia Dei confusionem parere potuisset. Jam enim hac nostra ætate illud
fere evenisse constat, quod sanctus Hieronymus tempore suo accidisse testatus
est, tot scilicet fuisse exemplaria, quot codices ; cum unusquisque pro
arbitrio suo adderet, vel detraheret.
Hujus autem veteris ac Vulgatæ editionis tanta semper fuit auctoritas,
tamque excellens præstantia, ut eam ceteris omnibus latinis editionibus longe
anteferendam esse, apud æquos judices in dubium revocari non posset. Qui
namque in ea libri continentur (ut a majoribus nostris quasi per manus traditum
nobis est) partim ex sancti Hieronymi translatione, vel emendatione suscepti
sunt ; partim retenti ex antiquissima quadam editione latina, quam sanctus
Hieronymus communem et Vulgatam, sanctus Augustinus Italam, sanctus
Gregorius Veterem translationem appellat.
Ac de Veteris quidem hujus, sive Italæ editionis sinceritate atque præstantia
præclarum sancti Augustini testimonium exstat in secundo libro De
doctrina christiana, ubi latinis omnibus editionibus, quæ tunc plurimæ circumferebantur,
Italam præferendam censuit, quod esset, ut ipse loquitur, verborum
tenacior cum perspicuitate sententiæ. De sancto vero Hieronymo multa
exstant veterum Patrum egregia testimonia : eum enim sanctus Augustinus
hominem doctissimum, ac trium linguarum peritissimum vocat, atque ejus
translationem ipsorum quoque hebræorum testimonio veracem esse confirmat.
Eumdem sanctus Gregorius ita prædicat, ut ejus translationem, quam
novam appellat, ex hebræo eloquio cuncta verius transfudisse dicat : atque
idcirco dignissimam esse, cui fides in omnibus habeatur. Sanctus autem
Isidorus non uno in loco Hieronymianam versionem ceteris omnibus anteponit,
eamque ab ecclesiis christianis communiter recipi ac probari affirmat,
quod sit in verbis clarior, et veracior in sententiis. Sophronius quoque, vir eruditissimus,
sancti Hieronymi translationem non latinis modo, sed etiam græcis
valde probari animadvertens, tanti eam fecit, ut psalterium et prophetas ex
Hieronymi versione in græcum eleganti sermone transtulerit. Porro qui secuti
sunt, viri doctissimi, Remigius, Beda, Rabanus, Haymo, Anselmus, Petrus
Damiani, Richardus, Hugo, Bernardus, Rupertus, Petrus Lombardus, Alexander,
Albertus, Thomas, Bonaventura, ceterique omnes, qui his nongentis annis
in Ecclesia floruerunt, sancti Hieronymi versione ita sunt usi, ut ceteræ,
quæ pene innumerabiles erant, quasi lapsæ de manibus theologorum, penitus
obsoleverint. Quare non immerito catholica Ecclesia sanctum Hieronymum
doctorem maximum, atque ad Scripturas sacras interpretandas divinitus excitatum
ita celebrat, ut jam difficile non sit illorum omnium damnare judicium,
qui vel tam eximii doctoris lucubrationibus non acquiescunt, vel etiam
meliora, aut certe paria præstare se posse confidunt.
ix
Ceterum ne tam fidelis translatio, tamque in omnes partes Ecclesiæ utilis,
vel injuria temporum, vel impressorum incuria, vel temere emendantium audacia,
ulla ex parte corrumperetur, eadem sacrosancta Synodus Tridentina
illud Decreto suo sapienter adjecit, ut hæc ipsa vetus ac Vulgata editio emendatissime,
quoad fieri posset, imprimeretur : neque ulli liceret eam sine facultate
et approbatione superiorum excudere. Quo Decreto simul typographorum
temeritati ac licentiæ modum imposuit, et pastorum Ecclesiæ in tanto
bono quam diligentissime retinendo, et conservando, vigilantiam, atque
industriam excitavit.
Et quamvis insignium Academiarum Theologi in editione Vulgata pristino
suo nitori restituenda magna cum laude laboraverint ; quia tamen in tanta
re nulla potest esse nimia diligentia, et codices manuscripti complures et vetustiores
Summi Pontificis jussu conquisiti, atque in Urbem advecti erant ; et
demum, quoniam executio generalium Conciliorum, et ipsa Scripturarum integritas
ac puritas ad curam Apostolicæ Sedis potissimum pertinere cognoscitur
; ideo Pius iv Pontifex Maximus pro sua in omnes Ecclesiæ partes incredibili
vigilantia, lectissimis aliquot sanctæ romanæ Ecclesiæ Cardinalibus,
aliisque tum Sacrarum litterarum, tum variarum linguarum peritissimis viris,
eam provinciam demandavit, ut Vulgatam editionem latinam, adhibitis antiquissimis
codicibus manuscriptis, inspectis quoque hebraicis, græcisque bibliorum
fontibus ; consultis denique veterum Patrum commentariis, accuratissime
castigarent. Quod itidem institutum Pius v prosecutus est. Verum conventum
illum ob varias, gravissimasque Sedis Apostolicæ occupationes jamdudum
intermissum, Sixtus v divina providentia ad summum Sacerdotium
evocatus, ardentissimo studio revocavit, et opus tandem confectum typis mandari
jussit. Quod cum jam esset excusum, et ut in lucem emitteretur, idem
Pontifex operam daret, animadvertens non pauca in sacra Biblia præli vitio irrepsisse,
quæ iterata diligentia indigere viderentur, totum opus sub incudem
revocandum censuit atque decrevit. Id vero cum morte præventus præstare
non potuisset, Gregorius xiv qui, post Urbani vii duodecim dierum Pontificatum,
Sixto successerat, ejus animi intentionem executus perficere aggressus
est, amplissimis aliquot Cardinalibus, aliisque doctissimis viris ad hoc
iterum deputatis. Sed eo quoque, et qui illi successit, Innocentio ix brevissimo
tempore de hac luce subtractis ; tandem sub initium Pontificatus Clementis
viii qui nunc Ecclesiæ universæ gubernacula tenet, opus, in quod Sixtus v
intenderat, Deo bene juvante perfectum est.
Accipe igitur, christiane lector, eodem Clemente Summo Pontifice annuente,
ex Vaticana typographia veterem ac Vulgatam sacræ Scripturæ editionem,
quanta fieri potuit diligentia castigatam : quam quidem sicut omnibus
numeris absolutam, pro humana imbecillitate affirmare difficile est, ita ceteris
omnibus, quæ ad hanc usque diem prodierunt, emendatiorem, purioremque
esse, minime dubitandum. Et vero quamvis in hac Bibliorum recognitione
in codicibus manuscriptis, hebræis, græcisque fontibus, et ipsis veterum Patrum
commentariis conferendis non mediocre studium adhibitum fuerit ; in
hac tamen pervulgata lectione sicut nonnulla consulto mutata, ita etiam alia,
quæ mutanda videbantur, consulto immutata relicta sunt ; tum quod ita faciendum
esse ad offensionem populorum vitandam sanctus Hieronymus non
semel admonuit : tum quod facile fieri posse credendum est, ut majores nostri,
qui ex hebræis, et græcis latina fecerunt, copiam meliorum, et emendatiorum
librorum habuerint, quam ii, qui post illorum ætatem ad nos pervenerunt, qui
x
fortasse tam longo tempore identidem describendo minus puri, atque integri
evaserunt ; tum denique quia sacræ Congregationi amplissimorum Cardinalium,
aliisque eruditissimis viris ad hoc opus a Sede Apostolica delectis
propositum non fuit, novam aliquam editionem cudere, vel antiquum interpretem
ulla ex parte corrigere, vel emendare ; sed ipsam veterem, ac Vulgatam
editionem latinam a mendis veterum librariorum, necnon pravarum emendationum
erroribus repurgatam, suæ pristinæ integritati, ac puritati, quoad ejus
fieri potuit, restituere ; eaque restituta, ut quam emendatissime imprimeretur
juxta Concilii oecumenici Decretum pro viribus operam dare.
Porro in hac editione nihil non canonicum, nihil ascititium, nihil extraneum
apponere visum est : atque ea causa fuit, cur liber tertius et quartus Esdræ
inscripti, quos inter canonicos libros sacra Tridentina Synodus non annumeravit,
ipsa etiam Manassæ regis Oratio, quæ neque hebraice, neque græce
quidem exstat, neque in manuscriptis antiquioribus invenitur, neque pars est
ullius canonici libri, extra canonicæ Scripturæ seriem posita sint : et nullæ ad
marginem concordantiæ (quæ posthac inibi apponi non prohibentur), nullæ
notæ, nullæ variæ lectiones, nullæ denique præfationes, nulla argumenta ad
librorum initia conspiciantur.
Sed sicut Apostolica Sedes industriam eorum non damnat, qui concordantias
locorum, varias lectiones, præfationes sancti Hieronymi, et alia id genus
in aliis editionibus inseruerunt ; ita quoque non prohibet, quin alio genere
caracteris in hac ipsa Vaticana editione ejusmodi adjumenta pro studiosorum
commoditate, atque utilitate in posterum adjiciantur ; ita tamen, ut lectiones
variæ ad marginem ipsius textus minime annotentur.
xi